สายสัมพันธ์สองราชวงศ์

เนื้อเรื่อง

เมื่อพ่อขุนศรีอินทราทิตย์  ผู้มีเชื้อสายราชวงศ์ชัยปราการตะวันออก (ราชวงศ์เวียงชัยบุรี)  ทรงก่อตั้งราชอาณาจักรสุโขทัยขึ้นในปี พ.ศ. 1781  แล้ว  พระองค์ก็ได้ทรงสถาปนาราชวงศ์พระร่วงขึ้นปกครองกรุงสุโขทัยพร้อมกันในครั้งนั้นด้วย  โดยราชวงศ์พระร่วงมีพระมหากษัตริย์ปกครองสยามประเทศสืบมา  5  พระองค์  และภายหลังตกเป็นหัวเมืองประเทศราชของราชอาณาจักรอยุธยาแล้วราชวงศ์พระร่วงก็มีเจ้าผู้ครองนครอีก  3  พระองค์  ก่อนจะถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของราชอาณาจักรอยุธยา

ในรัชกาลสมเด็จพระอินทรราชาธิราช  แห่งราชวงศ์สุพรรณภูมิ  ได้ตรัสขอพระราชธิดาของพระมหาธรรมราชาที่ 4  เจ้าผู้ครองนครพระองค์สุดท้ายของราชวงศ์พระร่วง  ให้อภิเษกสมรสกับเจ้าสามพระยา  พระราชบุตร  ซึ่งในครั้งนั้นทรงครองอยู่เมืองชัยนาท

ต่อมาเจ้าสามพระยาได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์  ทรงพระนามว่าสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2  แห่งราชวงศ์สุพรรณภูมิ  และทรงมีพระราชโอรสอันเกิดจากพระราชธิดาพระองค์นั้น  ทรงพระนามว่า  พระราเมศวร  และในกาลต่อมาพระราชกุมารก็ได้ทรงราชาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์สืบต่อจากพระราชบิดา  ทรงพระนามว่า  สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ  ซึ่งนับเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์แรกของราชอาณาจักรอยุธยาที่มีเชื้อสายราชวงศ์พระร่วงและราชวงศ์สุพรรณภูมิ

เมื่อกรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่าในปี พ.ศ. 2112  พระเจ้าบุเรงนองกษัตริย์พม่าได้ทรงราชาภิเษกให้ขุนพิเรนทรเทพ  ซึ่งทรงสืบเชื้อสายมาจากราชวงศ์พระร่วง  ขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ทรงพระนามว่า  สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช  ทำให้ราชวงศ์พระร่วงกลับเข้ามาปกครองสยามประเทศอีกครั้งในนามราชวงศ์สุโขทัย  ดังปรากฏในพระราชพงศาวดารความว่า  “...ฝ่ายพระบิดาเชื้อพระวงศ์สมเด็จพระร่วง  พระมารดาเป็นพระญาติสมเด็จพระไชยราชา...”

ราชวงศ์สุโขทัยสถิตสถาพรปกครองกรุงศรีอยุธยาอยู่เพียง  61  ปี  มีพระมหากษัตริย์ทั้งสิ้น  7  พระองค์  ก็ถูกสมเด็จเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์  สมุหพระกลาโหม  ชิงราชสมบัติ  แล้วปราบดาภิเษกขึ้นเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ปราสาททอง  ทรงพระนามว่า  สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง  โดยราชวงศ์ปราสาททองนี้แยกมาจากราชวงศ์พระร่วง  เนื่องจากสมเด็จพระเจ้าปราสาททองทรงเป็นพระโอรสลับของสมเด็จพระเอกาทศรถ  แห่งราชวงศ์สุโขทัย  อันเกิดจากสาวชาวเกาะบางปะอิน

นอกจากนี้ราชวงศ์ปราสาททองยังได้มีส่วนพัวพันกับราชวงศ์พระร่วงอีกประการหนึ่งคือ  หม่อมเจ้าหญิงแห่งราชวงศ์พระร่วง  ซึ่งทรงสืบเชื้อสายมาจากพระยาพระราม  เมื่อครั้งแผ่นดินพระมหาธรรมราชา (พระยาพระรามอันเป็นพระปฐมขัตติยราชวงศ์จักรี  เป็นพระญาติกับสมเด็จพระนเรศวรมหาราชแห่งราชวงศ์สุโขทัย  เนื่องจากได้แต่งงานกับพระธิดาของสมเด็จพระเอกาทศรถ) ได้เป็นพระนมของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช  ซึ่งต่อมาในภายหลังทรงได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นกรมพระเทพามาตย์  เป็นที่รู้จักกันดีในพระนาม  “เจ้าแม่วัดดุสิต”  โดยเจ้าแม่วัดดุสิตนี้ได้ทรงเษก สมรสกับหม่อมเจ้าเจิดอุภัย  แห่งราชวงศ์พระร่วง  มีโอรสองค์โตคือ  หม่อมราชวงศ์ปาน  ต่อมาภายหลังได้รับราชการสนองพระเดชพระคุณจนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) ในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) มีบุตรคนโตชื่อ  ขุนทอง  ในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าเสือ  ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นที่  เจ้าพระยาวรวงศาธิราช  เสนาบดีกรมคลัง

เจ้าพระยาวรวงศาธิราช (ขุนทอง)  มีบุตรคนโตชื่อ  ทองคำ  ในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระได้เป็นพระยาราชนิกูล  ปลัดทูลฉลองในกรมมหาดไทย  และได้ย้ายบ้านเรือนมาอยู่ที่บ้านสะแกกรัง  เมืองอุทัยธานี  จนมีบุตรคนโตชื่อ  ทองดี  จึงได้ย้ายครอบครัวกลับมาอยู่ที่ป้อมเพชร  กรุงศรีอยุธยา  โดยนายทองดีนี้ภายหลังในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระได้เป็นที่  พระอักษรสุนทรศาสตร์

พระอักษรสุนทรศาสตร์  เป็นบิดาของนายทองด้วง  ซึ่งต่อมาได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ทรงพระนามว่า  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช  ปฐมกษัตริย์แห่งจักรีบรมราชวงศ์

นายทองด้วง  ผู้นี้แต่เดิมในสมัยกรุงศรีอยุธยาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงยกบัตรเมืองราชบุรี  เมื่อสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4  (พระเจ้าตาก)  ได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์  ณ  กรุงธนบุรีนั้น  ได้ทรงทราบดีว่าเจ้าพระยาจักรี (ทองด้วง)  สืบเชื้อสายมาจากพระยาพระรามเจ้านายฝ่ายราชวงศ์พระร่วง  ดังนั้นเมื่อเจ้าพระยาจักรีรบชนะอะแซหวุ่นกี้  จึงได้รับพระราชทานบำเหน็จและพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนขึ้นเป็น  “สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก  พิลึกมหึมาทุกนคราระอาเดช  นเรศวรสุริยวงศ์  องค์อัครบาทมุลิกากร  บวรรัตนปรินายก  ณ  กรุงเทพมหานครบวรทวารวดี  กรุงศรีอยุธยา”

ในปลายสมัยกรุงธนบุรีนั้น  สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์  ได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี  ทรงพระนามว่า  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก  และจักรีบรมราชวงศ์นี้ก็ได้สืบสันตติวงศ์  ดำรงพระมหาเศวตรฉัตรเป็นสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้าต่อเนื่องมาไม่ขาดสาย  จวบจนปัจจุบันนี้ก็เป็นรัชสมัยแห่งองค์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช  อันเป็นรัชกาลที่ 9  แห่งราชวงศ์นี้

ประเทศสยามได้มีพระมหากษัตริย์  ราชวงศ์พระร่วง  สืบเนื่องต่อกันมาไม่ขาดสายนับตั้งแต่แรกสถาปนาพระราชอาณาจักรสยามในดินแดนสุวรรณภูมิ  เมื่อ พ.ศ. 1781  และพระราชวงศ์นั้นยังคงดำรงสถิตสถาพรมาอยู่ทุกวันนี้ในพระปรมาภิไธยแห่งองค์พระมหากษัตริยาธิราช  ผู้เป็นเจ้าของนพปฎลมหาเศวตรฉัตรเช่นเดียวกัน

เรียบเรียงจาก  หนังสือเล่าเรื่องเมืองสยาม