ดอกไม้สื่อความหมาย

ลำดับตอนที่ #9 : พรรณไม้ในวรรณคดี ๑

กรรณิการ์

กรรณิการ์ก้านสีแสด               คิดผ้าแสดติดขลิบนาง
เห็นเนื้อเรื่อโรงราง               ห่มสองบ่าอ่าโนเนฯ
ผ้าสีมีขลิบเนื้อ               บางดี
ก้านกรรณิการ์สี               แสดเถ้า
โนเนนาดน้องสี               ลาเลิศ
       เมียมิ่งเรียมดูเจ้า               ห่อนได้วางตา
— กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก พระนิพนธ์ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศ 

กระทิง

กระทิงถินกลิ่นขจรมะลอนโหว
มลิวันมันโมกกะโหลกโก
กุหลาบแกมแนมโยทกาลี
กาหลงชงโคมะโยแป๋ว
มะโยปมนมแมวมะแลวฉี
มะไลยฉาวสาวหยุดมะลุดล
มลิลาสารภีมะลีโซ

— พระมะเหลเถไถ - คุณสุวรรณ 

กล้วยไม้

กล้วยไม้ห้อยต่ำเตี้ย
นมตำเลียเรี่ยทางไป
หอมหวังวังเวงใจ
ว่ากลิ่นแก้วแล้วเรียมเหลียว
— นิราศธารทองแดง พระนิพนธ์ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศ

กัลปพฤกษ์

                  นานาทุมาผลธา     ผกากอบเป็นอาจิณ
          รายรอบสโรทกคือนิล     ฉัตรกั้นกำบังสูรย์
เกิดกัลปพฤกษ์พฤกษอุฬาร     ธนาสารก็สมบูรณ์
   ประสงค์ใดปนโดยจิตนุกูล     ทุกสิ่งสรรพโภคา
— สมุทรโฆษคำฉันท์  

กาหลง

เต็งแต้วแก้วกาหลง
บานบุษบงส่งกลิ่นอาย
หอมอยู่ไม่รู้หาย
คล้ายกลิ่นผ้าเจ้าตราตรู
— บทเห่เรือ พระนิพนธ์ เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศ 

แก้ว

กล้วยไม้ห้อยต่ำเตี้ย
นมตำเลียเรี่ยทางไป
หอมหวังวังเวงใจ
ว่ากลิ่นแก้วแล้วเรียมเหลียว

— นิราศธารทองแดง พระนิพนธ์ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศ  

จำปาเทศ

    กระดังงาจำปาเทศ     เหมือนเสด็จแดนสวรรค์
อินทราและเทวัญ     ทุกช่อชั้นมาชื่นชม
— กาพย์เห่เรือ ตอนเห่ชมดอกไม้ - บทประพันธ์ของนายฉันท์ ขำวิไล 

จำปี

     จันทน์หอมจันทน์คณาจะลาจร     มะลิซ้อนซ่อนชู้อยู่จงดี
ลำดวนเอ๋ยเจ้าด่วนไปก่อนแล้ว     เกดแก้วพิกุลยี่สุ่นสี
       จะโรยร้างห่างสิ้นกลิ่นมาลี     จำปี เอ๋ยกี่ปีจะมาพบ
                      ที่มีกลิ่นก็จะคลายหายหอม     จะพลอยตรอมเหือดสิ้นกลิ่นตลบ
              ที่มีดอกก็จะวายระคายครบ     จะเหี่ยวแห้งเซาซบสลบไป
— ขุนช้างขุนแผน

ชบา

     พุทธชาดรักซ้อนซ่อนกลิ่น     อินทนิลช้องนางนางคลี่
      นางแย้มกล้วยไม้มะลุลี     ยี่สุ่นโยทะกาชบาบาน
          กรรณิการ์เกดแก้วกาหลง     ประยงค์พะยอมหอมหวาน
ชมพลางเด็ดดวงผกากาญจน์     พระอวตารส่งให้วนิดา
— รามเกียรติ์ ตอนพระรามลาสระภังคฤาษ       พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่  ๑ 

ชวนชม

       พระโฉมยงทรงเก็บกุหลาบเทศ     ประทานองค์อัคเรศจินตะหรา
ทำเทียมเลียมลอดสอดคว้า     กัลยาปัดกรค้อนคม
     พระทรงสอยสร้อยฟ้าสารภี     ให้มาหยารัศมีแซมผม
 เลือกเก็บดอกลำดวนชวนชม     ใส่ผ้าห่มให้สการะวาตี
— อิเหนา ตอนนางจินตะหราพาอิเหนาไปชมสวน - พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ ๒

ช้องนาง

       จัมปาจำเปรียบเนื้อ       นางสวรรค์ กูเอย
  ศรีสุมาลัยพรรณ       พิศแพ้     
ช้องนางคลี่ระส่ายสรร       สลายเซ่น     
        คือนุชสนานกายแก้        เกศแก้วกันไร     
— นิราศนรินทร์ - นายนรินทร์ธิเบศร์ (อิน)

จาก http://th.wikipedia.org