GENPETS

ข้อมูลเบื้องต้น

เนื้อเรื่อง

ฉบับนี้ขอพักเรื่องการเมืองไว้ก่อนนะคะ ขอเสนอเรื่องราวของงานศิลปะเชิงเสียดสีวิทยาการทางวิทยาศาสตร์ของศิลปินหนุ่มชาวแคนาดา นามว่า Adam Brandejs กับผลงานที่โด่งดังของเขาชื่อว่า "Genpets" หรือสัตว์เลี้ยงกลายพันธุ์จากห้องทดลองวิศวกรรมชีวภาพ (Bioenginerring Pet) เชื่อว่า หลายคนคงเคยได้ยินหรืออ่านเรื่องราวของ "Genpets" ไปบ้างแล้ว ไม่ว่าจะเป็นทางอีเมลที่ส่งต่อกันมา (forward email) หรือทางเว็บไซต์ ซึ่งคนส่วนใหญ่คิดว่าเป็นเรื่องจริง เพราะจากรูปภาพ คำบรรยายรูปประกอบกับเว็บไซต์ www.genpets.com ที่ทำการโฆษณาและการตลาด ล้วนแต่สมจริงสมจังมาก

แต่หลายคนตั้งข้อสงสัยว่า ไม่น่าจะจริง ซึ่งตรงกับความตั้งใจของศิลปินผู้นี้ที่ต้องการกระตุ้นต่อมคิดของคนให้ "คิด คิด คิด" เชิงวิเคราะห์ (critical thinking) คิดแบบไตร่ตรอง ก่อนที่จะสรุปความ โดยในกรณีนี้เป็นเรื่องของเทคโนโลยีชีววิศวกรรมที่กำลังมาแรงในปัจจุบัน อันเป็นเทคโนโลยีที่นำหลักการทางวิศวกรรมมาเป็นแกนในการศึกษาและพัฒนาระบบชีววิทยาสมัยใหม่ เพื่อคิดค้นนวัตกรรมที่เป็นประโยชน์ทางด้านชีวภาพและการแพทย์ เช่น ผิวหนังสังเคราะห์ หรืออวัยวะเทียม เป็นต้น ซึ่งเทคโนโลยีชีววิศวกรรมนี้เกิดขึ้นแล้ว และพวกเราพร้อมหรือยังที่จะรับมือกับสิ่งที่จะเกิดขึ้น...งานประติมากรรมชิ้นนี้ไม่ใช่เรื่องล้อเล่น เพื่อความสนุกแต่อย่างใด

Adam Brandejs ผลิต Genpets ด้วยสองมือ ผสมผสานตั้งแต่พลาสติก ยาง โฟม กระดาษ ไมโครชิป มอเตอร์ แผงวงจร ไฟฟ้า ระบบหุ่นยนต์ และคอมพิวเตอร์ซอฟต์แวร์ เป็นต้น วิธีการเริ่มจากแบบร่างจากสมองสู่การทำแม่พิมพ์ดินเหนียวไปจนถึงการหล่อ และผลิตจำนวนจำกัดเพียง 19 ชิ้นเท่านั้น ซึ่งจำหน่ายเหมือนงานศิลปะชิ้นอื่นๆ ในราคา 1,070 เหรียญสหรัฐ สำหรับรุ่นที่เคลื่อนไหวได้ และ 715 เหรียญ สำหรับรุ่นที่ไม่เคลื่อนไหว โดยไม่มีการผลิตจำนวนมากเพื่อผลประโยชน์ทางการค้าอย่างที่หลายคนเข้าใจ

"Genpets รุ่น 01" เป็นงานประเภทสื่อผสม ในรูปแบบของผลิตภัณฑ์ตุ๊กตาหุ่นสัตว์เลี้ยงหน้าตาประหลาด บรรจุอยู่ในห่อพลาสติกเข้ารูป มีแถบบอกความสดใหม่ กราฟแสดงการทำงานของหัวใจ ไมโครชิปฝังอยู่ในตัว ระบบสายยางให้อาหาร และหน้าจอ LCD ในรุ่น Getpets LCD สัตว์เลี้ยงชีววิศวกรรมนี้ มีให้เลือกถึง 7 อุปนิสัย ตามสีต่างๆ สามารถส่งเสียงได้ มีอายุขัยประมาณ 1 หรือ 3 ปี ขึ้นอยู่กับอุณหภูมิและความสด

"Genpets" เป็นการสะท้อนให้เห็นว่า หากวันหนึ่งในท้องตลาดเกิดมีสินค้าประเภทสิ่งมีชีวิตบรรจุอยู่ในหีบห่อ สามารถซื้อขายได้ สามารถใช้แล้วทิ้งได้ คุณจะคิดอย่างไรและอยากเป็นเจ้าของสินค้านั่นไหม เป็นโจทย์ที่ Adam Brandejs ตั้งขึ้น "ผมไม่ได้ต่อต้านเทคโนโลยีชีววิศวกรรม แต่ผมเพียงแค่ลังเลใจ เกี่ยวกับใครจะเป็นผู้ใช้เทคโลโลยีนี้ และใช้ที่ไหนและใช้อย่างไร" เขาแสดงความเห็นส่วนตัวอันเป็นที่มาของงานชิ้นนี้ที่เขาต้องการทดสอบแนวโน้มของผู้คลั่งสัตว์เลี้ยงกับเทคโนโลยีนี้ที่นับวันจะเป็นจริงมากยิ่งขึ้น ซึ่งเขายังยกตัวอย่าง ปลาเรืองแสงของบริษัท Glofish ในสิงคโปร์ที่ผลิตของมาเอาใจคนชอบเลี้ยงปลา และแมวสำหรับผู้ที่เป็นโรคภูมิแพ้จากบริษัท Allerca ในเอลเอ แคลิฟอร์เนีย โดยบริษัทเหล่านี้ทำการจำหน่ายจริง ไม่ใช่แค่งานศิลปะแบบเขาเท่านั้น...หลังจากที่เขาแสดงงานใน 4 รูปแบบ เขาได้คำตอบหลากหลาย เริ่มตั้งแต่

1. ตัวประติมากรรม Genpets ในบรรจุภัณฑ์ดังรูปที่ 2 ที่แสดงในห้องแสดงศิลปะ และร้านค้า (ร้าน Iodine & Arsenic) ณ เมืองโตรอนโต ประเทศแคนาดา ปีที่แล้วเขาได้รับเชิญไปแสดงที่เมือง Alberta ที่อยู่ทางตะวันตกของแคนาดา และข้ามทวีปไปแสดงที่ V-Gallery ใน Basel ประเทศสวิตเซอร์แลนด์

หลังจากที่เขาติดตั้ง Genpets ที่ร้าน Iodine ในโตรอนโต เจ้าของร้านต้องหอบหมอนมานอนเฝ้าร้าน เนื่องจากมีคนมาทุบหน้าต่างร้านอย่างโกรธแค้น เพราะคิดว่าเป็นสัตว์เลี้ยงที่มีชีวิตจริงๆ และถูกนำมาใส่บรรจุภัณฑ์แบบของเล่น บางคนประท้วงว่า การนำผลผลิตจากการทดลองทางชีวพันธุกรรมมาบรรจุกล่องพลาสติกจำหน่ายเป็นเรื่องผิดจริยธรรม บางคนก็อยากปลุกให้เจ้าตัวน้อยนี้ตื่นและซื้อกลับบ้าน ผู้ปกครองของวัยรุ่นหลายคนที่อยากเป็นเจ้าของ Genpets ถึงกับเกิดอาการสับสนและตะลึงงัน ซึ่งประติมากรคนนี้ได้ตั้งคำถามอีกว่า "สัตว์เลี้ยงในกล่องพลาสติกแบบนี้แตกต่างจากสัตว์เลี้ยงในตู้กระจกหรือกรงตามร้านขายสัตว์เลี้ยงอื่นๆ หรือไม่อย่างไร"

2. เว็บไซต์ Genpets.com ถูกออกแบบมาให้เหมือนกับเว็บไซต์ที่มีวัตถุประสงค์ทางการตลาดของบริษัทใหญ่ๆ ทั่วไป โดยทั่วไปแล้วการเข้าถึงผลงานศิลปะชิ้นหนึ่งๆเป็นเรื่องจำกัด เขาจึงสร้างเว็บไซต์ขึ้นมาเพื่อให้เรื่องราวของ Genpets เข้าถึงคนหมู่มาก ทำให้การถกเถียงหรือการคิดถึงประเด็นเรื่องชีวิตและวิทยาศาสตร์กระจายออกกว้างยิ่งขึ้น ซึ่งเขาประสบความสำเร็จมากในการนำเสนอรูปแบบนี้ เพราะขณะนี้เราอ่านเรื่อง Genpets ในประเทศไทย และหวังว่าคนไทยจะคิดเชิงวิเคราะห์กันมากขึ้นกับประเด็นที่ไม่ไกลตัวอย่างนี้

อย่างไรก็ดี Adam มีความเห็นว่า การเห็นผลงานจริงดีกว่าเห็นจากรูปภาพหรือเว็บไซต์ เนื่องจากของจริงมีการเคลื่อนไหว มีแสงและเสียงปรากฏ ยิ่งให้ความรู้สึกจริงมากขึ้น

3. แค็ตตาล็อกงาน Genpets เป็นงานวิทยานิพนธ์ของ Adam แทนที่เขาจะเขียนเป็นรายงานวิทยานิพนธ์แห้งๆ น่าเบื่อทั่วไปๆ เขาสร้างแค็ตตาล็อกจำนวน 20 หน้า เป็นการเพิ่มสร้างสรรค์แบบศิลปินตัวจริง ผลที่ได้คือ เขาจบการศึกษาพร้อมด้วยเกียรตินิยมเหรียญทอง

4. ใช้กลยุทธ์ "ไวรัล มาร์เก็ตติ้ง" (Viral Marketing) อันเป็นการตลาดแนวใหม่ในยุคไซเบอร์ เป็นการส่งข้อความหรืออีเมลต่อกันไปในระยะเวลาอันสั้นและจำนวนมาก ผ่านอีเมลลูกโซ่ หรือ Forward Mail ซึ่งเป็นวิธีการที่ได้ผลดีมาก บทความนี้ถือเป็นผลพวงของไวรัล มาร์เก็ตติ้งที่ได้รับจากอีเมลลูกโซ่ และผู้เขียนนำมาเขียนขยายความอีกทอดหนึ่ง

Adam Brandejs หนุ่มวัยเบญจเพส เกิดที่เมือง Ottawa ประเทศแคนาดา จบการศึกษาระดับปริญญาตรี สาขาสื่อผสม คณะวิจิตรศิลป์ จาก Ontario College of Art & Design เขาไม่ได้เป็นแค่ศิลปิน แต่เขายังเป็นนักเขียนโปรแกรมอีกด้วย งานของเขามีตั้งแต่งานหุ่นจำลองเหมือนจริง งานสร้างเว็บไซต์ และงานประดิษฐ์หุ่นยนต์ งานชิ้นล่าสุดที่สร้างความภาคภูมิใจให้เขาไม่น้อยคือ งานสร้างหุ่นอสูรกายในภาพยนตร์เกาหลีเรื่อง "The Host" ซึ่งเป็นเรื่องที่ซ่อนประเด็นประเทศมหาอำนาจกับสิ่งแวดล้อมของโลกไว้ให้ผู้ชมได้เก็บไปคิดเป็นการบ้าน เช่นเดียวกับผลงาน "Genpets" ของ Adam Brandejs