โบราณคดีใต้น้ำ

เนื้อเรื่อง

....งานโบราณคดีใต้น้ำ....

##ประวัติศาสตร์การเดินเรือทะเล##
พบว่าคนก่อนประวัติศาสตร์เมื่อ ๔๐๐๐-๓๐๐๐ ปีมาแล้วออกทะเล
เนื่องจากการย้ายถิ่น โดยพบว่าในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เริ่มมีการ
เดินทางโดยใช้เรือออกทะเลเมื่อ ๔๐๐๐ ปีมาแล้วเป็นอย่างน้อย ในประ
เทศไทยนั้นพบเบ็ดตกปลาขนาดใหญ่ทำด้วยกระดูกและกระดูกปลา
ฉลาม กำไลทำจากหอยมือเสือที่อาศัยในทะเลลึก จากชั้นดินที่กำ
หนดอายุได้ทางวิทยาศาสตร์ได้ราว ๔๐๐๐-๓๐๐๐ ปีมาแล้วที่โคก
พนมดีและเนินดินใกล้เคียงในเขตอำเภอพนัสนิคมจังหวัดชลบุรี
เมื่อพุทธศตวรรษที่ ๔ มีเส้นทางทางบกติดต่อระหว่างจีนกับเปอร์เซีย
เรียกว่า..เส้นทางสายใหม..
มีความยาวประมาณ ๘๐๐๐ กิโลเมตร มาถึงพุทธศตวรรษที่ ๒๐
อีหร่าน(เปอร์เซีย)
เข้าควบคุมเส้นทางและเก็บภาษีผ่านทาง จีนก็เกิดความยุ่งยากภายใน
ความนิยมในการเดินทางจึงเปลี่ยนมาเป็นเส้นทางทางทะเลแทนเรียกกันว่า
..เส้นทางสายเครื่องเทศ..โดยเดินเรือแล่นเรียบชายฝั่งทะเลโดยเริ่มจาก
เมืองท่าฝั่งตะวันออกของประเทศอินเดีย ตัดข้ามอ่าวเบงกอลมายังหมู่เกาะนิโคบาร์
มุ่งหน้าไปยังเมืองท่าด้านตะวันตกของไทยที่เกาะคอเขาอำเภอตะกั่วป่าอ่าวพังงา
หรือเมืองโบราณในเขตจังหวัดตรัง ขึ้นบกเดินทางข้ามคาบสมุทรมลายู ถัดจากนั้น
เดินเรือเลียบชายฝั่งอ่าวไทยตัดออกปลายแหลมญวนขึ้นไปจีนตามลำดับ อีกทางก็
แล่นเรียบชายฝั่งผ่านช่องแคบมะละกาไปยังหมู่เกาะชินดราทะเลชวาและหมู่เกาะ
โมลุคกะเป็น..หมู่เกาะเครื่องเทศ..ที่มีชื่อเสียง
##โบราณคดีใต้น้ำ##
เป็นสาขาหนึ่งของวิชาโบราณคดี มุ่งศึกษาเรื่องราวของมนุษย์และวัฒน
ธรรมในอดีต อาศัยข้อมูลหลักฐานจากวัตถุซึ่งจมหรือเคยจมอยู่ใต้น้ำ
จะเป็นมหาสมุทรทะเล แม่น้ำ คลอง ลำธาร บึง หนอง กว๊าน สระ บาราย
(สระน้ำในปราสาทหิน)อ่างเก็บน้ำที่เกิดจากการสร้างเขื่อน ศึกษาโดย
ตรงเกี่ยวกับการตั้งถิ่นฐาน วิถีชีวิตความเป็นอยู่ การทำมาหากิน เทคโนโลยี
 ศิลปะ การเมืองการปกครอง ศาสนาความเชื่อ การค้าขาย การสงคราม
ให้ความสำคัญเป็นพิเศษในเรื่องความสัมพันธ์กับน้ำและแหล่งน้ำ เช่น
การคมนาคมทางน้ำ เรือ พาหนะทางน้ำ การต่อเรือ การเดินเรือ ท่าเรือ สินค้า
 แหล่งผลิตสินค้า ตลาด ยุทธนาวี ชีวิตความเป็นอยู่คนในเรือ วิถีชีวิตชาวน้ำ
และเมืองท่าต่างๆในประเทศประวัติศาสตร์ของมนุษย์ชาติ แนวทางและหลักการ
ในการศึกษาเป็นเช่นเดียวกับการศึกษาโบราณคดีบนบก แตกต่างที่วิธีค้นหา
และเก็บข้อมูลที่ออกจะยุ่งยากซับซ้อนกว่าและผู้ปฏิบัติต้องดำน้ำเป็นและเข้าใจ
ในงานโบราณคดีใต้น้ำอย่างแท้จริง ความเสี่ยงต่อชีวิตก็มีสูงกว่าใช้เวลาในการ
ทำงานนานและใช้งบประมาณมากกว่างานบนบกหลายเท่า
##แหล่งและหลักฐานทางโบราณคดีใต้น้ำมี ๓ ประเภท##
๑.หลักฐานติดที่ เช่นเมืองหรือที่ตั้งหมู่บ้าน ชุมชนโบราณ ศาสนสถาน เหมือง แหล่งผลิต
เครื่องถ้วยชาม ท่าเรือ ป้อมปราการตามเมืองท่าชายฝั่งทะเลและแม่น้ำใหญ่ๆ เขื่อนและฝาย
กั้นน้ำ และแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ หมู่บ้านกลุ่มชนเผ่าดั้งเดิมที่ตั้งอยู่ใกล้
แหล่งน้ำหรือชายฝั่งทะเล
๒.ประเภทซากเรือโบราณเช่นซากเรือโบราณและโบราณวัตถุที่อยู่ในเรือหรือครั้งหนึ่งเคย
อยู่ในเรือ ซากเรือสินค้าโบราณที่จมอยู่ในทะเลและมหาสมุทร เป็นหลักฐานและข้อมูลสำคัญ
ในการศึกษาประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ วิธีการเดินเรือ การพาณิชย์นาวี
ประเภทของสินค้า แหล่งผลิตสินค้า วิทยาการต่อเรือ การแสวงหาทรัพยากร การขนย้าย อำนาจ
และสงคราม รวมทั้งวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชาวเรือ ด้วยเรือเดินทะเลลำหนึ่งๆนั้นเป็นทั้งบ้าน
สำนักงาน พาหนะเดินทาง สถานที่ค้าขาย บางครั้งก็เป็นที่ผลิตสินค้าบางประเภท ในเรือจะมี
การแบ่งสัดส่วนพื้นที่มีข้าวของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันเสื้อผ้าอาหารอาวุธเครื่องมือจับปลาและ
เครื่องมือหาทิศทางอุปกรณ์ซ่อมแซมเรือเครื่องดนตรีรูปเคารพสักการบูชาและสินค้านานาชนิด
เรือลำที่มีอายุยาวนานและเดินทางไปมาหลายที่หลายแห่งก็จะมีประวัติและข้อมูลทางประวัติศาสตร์
มากขึ้นตามระยะเวลาและจำนวนแห่งที่ไปจอดเทียบท่า
๓.โบราณวัตถุที่จมอยู่ใต้น้ำ ได้แก่ รูปเคารพ ชิ้นส่วนสิ่งก่อสร้าง เครื่องถ้วยชาม เครื่องมือเครื่องใช้
เครื่องประดับ โครงกระดูกมนุษย์ ซากสัตว์ไม้ซุง ที่จมอยู่ในแหล่งน้ำต่างๆและที่ตกหล่นจากเรือแพ
หรือมีผู้ทิ้งลงไปหรือเอาไปซ่อนไว้ใต้น้ำ จะพบมากในสายน้ำสำคัญๆและแหล่งน้ำขนาดใหญ่ที่เคยมี
ชุมชนเรือนแพอาศัยอยู่ และเคยเป็นย่านสัญจรทางน้ำ รวมไปถึงโบราณวัตถุที่จมอยู่ในแหล่งน้ำตาม
ชุมชนโบราณทางตอนในของแผ่นดิน
##งานโบราณคดีใต้น้ำในประเทศไทย##
เริ่มตั้งแต่ปีพ.ศ.๒๕๑๗ ที่อ่าวสัตหีบจังหวัดชลบุรี เป็นอ่าวประวัติศาสตร์เกิดงานแบบนี้
อย่างจริงจังและกระทันหันโดยที่ไทยยังไม่มีเจ้าหน้าที่และผู้เชี่ยวชาญด้านการปฏิบัติงานใน
ทะเลยังไม่มีอุปกรณ์ปฏิบัติงานใต้น้ำก็ด้วยมาจากมีชาวประมงพบซากเรือจมมีโบราณวัตถุ
ประเภทเครื่องสังคโลกจำนวนมากในร่องน้ำลึกใกล้กับเกาะคราม ในระยะแรกกรมศิลปากร
ได้ขอความร่วมมือไปยังกองทัพเรือ จัดส่งอุปกรณ์และเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการใต้น้ำมาช่วยดำเนิน
การกู้โบราณวัตถุเครื่องถ้วยในแหล่งเรือจมโบราณใกล้เกาะครามได้เป็นผลสำเร็จ ในปีพ.ศ.
๒๕๑๘ กรมศิลปากรได้รับความช่วยเหลือจากรัฐบาลประเทศเดนมาร์กส่งผู้เชี่ยวชาญทางโบราณ
คดีใต้น้ำมาช่วยแนะนำการปฏิบัติงานและร่วมในการปฏิบัติงาน ให้ทุนฝึกอบรมและศึกษาดูงาน
ในประเทศเดนมาร์ก ในปีพ.ศ.๒๕๒๐ รัฐบาลไทยได้อนุมัติให้กรมศิลปากรจัดตั้งโครงการโบ
ราณคดีใต้น้ำและได้บรรจุโครงการเข้าไว้ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ ๔
(พ.ศ.๒๕๒๐-๒๕๒๔)ภายหลังได้ยกระดับเป็นงานโบราณคดีใต้น้ำฝ่ายวิชาการกองโบราณ
คดี จนสุดท้ายมาเป็นกลุ่มวิชาการโบราณคดีใต้น้ำสำนักโบราณคดีกรมศิลปากรกระทรวงวัฒนธรรม
ในปัจุบัน
##พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ พาณิชย์นาวี##
ในปีพ.ศ.๒๕๓๗ กรมศิลปากรได้จัดสร้างพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติพาณิชย์นาวีขึ้น ณ จังหวัดจันทบุรี
เพื่อเป็นสถานที่รวบรวม อนุรักษ์ ศึกษา และจัดแสดงด้านการพาณิชย์นาวี และโบราณวัตจากแหล่ง
เรือจมในอ่าวไทยและจากการขุดค้นทางโบราณคดีในเขตจังหวัดจันทบุรี จัดแสดงแบ่งเป็นห้องต่างๆอาทิ
-ห้องจัดแสดงสินค้าและวิถีชีวิตชาวเรือจัดแสดงให้เห็นถึงการพาณิชย์นาวีในสมัยโบราณ เส้นทางการเดินเรือ
 เมืองท่าโบราณ สินค้า และจัดแสดงของมีค่า ที่พบในแหล่งเรือจมบริเวณอ่าวไทย
-ห้องแนะนำปฏิบัติการโบราณคดีใต้น้ำ แสดงเรื่องราว เทคนิคการทำงานของโบราณคดีใต้น้ำ
-คลังเก็บโบราณวัตถุ แสดงการเก็บรักษาโบราณวัตถุภายในพิพิธภัณฑ์ ที่โดยทั้วไปแล้วพิพิธภัณฑ์สถานแห่ง
ชาติอื่นๆจะไม่มีบุคคลภายนอกเคยได้เห็นมากนักแต่ที่นี้จะมีบางส่วนที่เปิดเป็นช่องกระจก ให้สามารถเห็นเข้า
ไปภายในได้
-ห้องแสดงเรือและชีวิตชาวเรือ จัดแสดงเรื่องของเรือในประเทศไทย จะได้รู้จักเรือที่บางชนิดคนโดยทั้วไปเคย
ได้ยินแต่ชื่อจะได้เห็นว่าของจริงเป็นเช่นไร

คัดลอกเอามาจากงานBangkok Art&Antiques Fair2005
แหล่งข้อมูลที่จะค้นคว้าเพิ่มเติม ติดต่อ
พิพิธภัณฑ์พาณิชย์นาวี ตำบลบางกะจะ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี
โทรศัพท์ 0-3939-1413 เปิดทำการ พุธ-อาทิตย์ เวลา
9.00-16.00นาฬิกา ในวันนักขัตฤกษ์หยุด