ลำดับตอนที่ #2
คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #2 : การกำหนดอายุสมัยในประวัติศาสตร์ของกัมพูชา (1)
(บทวามอนนี้เรียบเรียึ้นใหม่า ารบรรยายในรายวิา โบราีประเทศใล้เีย 1
บรรยายโย ศาสราารย์ ร. ม.ร.ว. สุริยวุิ สุสวัสิ์ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2551)
รับ...!!! ่อนที่เราะมาว่า้วยเรื่ออประวัิศาสร์อัมพูา เรา็วรเ้าใารำหนอายุสมัยทาประวัิศาสร์อัมพูาัน่อนนะรับ ึ่ารำหนอายุสมัยัล่าวนั้น เป็นารทำานร่วมันอย่ามีประสิทธิภาพยิ่อนัอ่านารึและนัประวัิศาสร์ศิลป์ าวฝรั่เศส ึ่ทำให้ารำหนอายุัล่าวเป็นที่เื่อถือ ยอมรับมานถึปัุบัน นแทบะไม่ไ้มีารแ้ไเพิ่มเิมเลยในั่วระยะเวลาว่าร้อยปีที่ผ่านมา อันเป็นเรื่อารันีถึวามถู้อแม่นยำไ้เป็นอย่าี ึ่ารศึษาทา้านประวัิศาสร์และโบราีอประเทศัมพูานั้นไ้เริ่มมีึ้นอย่าริัใน่วที่ประเทศัมพูาเป็น “รัในอารัา” อรับาลสาธารรัฝรั่เศส ึ่นับเป็นุูปารอย่าหนึ่ที่ทาฝรั่เศสไ้ทิ้ไว้ให้แ่ประเทศัมพูา เพราะไ้ทำให้าวัมพูารู้ััวนอนเอ และสร้าวามภาภูมิใในประวัิศาสร์อาินเอมายิ่ึ้นอี้วยรับ
ใน่วปลายสมัยรัาลที่ 4 เราไ้เสียินแนเมรส่วนนอไปใน พ.ศ. 2410 และไ้เสียินแนเมรส่วนใน (เมรัภูมินทร์,ไพลิน, เสียมเรียบ, พระระบอ, ศรีโสภ ฯลฯ )ไปอีใน พ.ศ. 2450 ปลายสมัยรัาลที่ 5 ึ่็เท่าับเสียัมพูาทั้ประเทศให้เป็นินแนในอาัิอ “สาธารรัฝรั่เศส” (ะนั้นถือเป็นสาธารรัรั้ที่ 3 ปัุบันนับเป็นสมัยสาธารรัรั้ที่ 5 แล้วรับ) ึ่ในารปรอินแนประเทศัมพูานั้น ็เ่นเียวันับินแนประเทศลาวและเวียนามที่อยู่ในอำนาอฝรั่เศสมา่อนหน้านั้นแล้ว ทาารสาธารรัฝรั่เศสไ้ัารปรอแบบ “รัในอารัา” (Protecterate) ึ่เป็นารัารปรอินแนอาานิมในอาัิ ที่ทารับาลฝรั่เศสนิยมใ้ ึ่ารัารปรอในลัษะัล่าว ะไม่มีารทำลายโรสร้าพื้นานทาารปรออรับาลท้อถิ่นอนพื้นเมือแ่อย่าใ โยที่พระเ้าแผ่นินผู้ปรอประเทศหรือแว่นแว้น่า ๆ ็ยัไ้รับสิทธิ์ให้ปรออาาัรอพระอ์่อไป โยะทรไ้รับารรับรอพระราสถานะโยรับาลฝรั่เศส และทาารฝรั่เศสะยัให้อิสระในารปรอ่อพระอ์เ่นเิม เว้นแ่ในเรื่อารทหาร าร่าประเทศ และารพาิย์-ารลั เท่านั้นที่ะ้ออยู่ภายใ้ารูแลอ “้าหลวผู้ำับราาร” (Monsieur le Résident : เมอร์ิเออร์ เลอ เฺรีั์) ที่ะไ้รับารแ่ั้มาาส่วนลาที่ปารีส ส่วนในเรื่ออื่น ๆ ไม่ว่าะเป็น ารปรอภายใน ารศึษา สาธารสุ ฯลฯ ให้บริหารัารไปามวามเห็นอบอพระเ้าแผ่นินผู้ปรอประเทศหรือแว่นแว้น่า ๆ เหล่านั้น ึ่ารปรออาานิมในรูปแบบนี้ าวฝรั่เศสเื่อว่า ะไ้รับาร่อ้านานพื้นเมือน้อยว่าารปรออาานิมแบบเบ็เสร็ (Crown Colony) ที่รับาลอัฤษนำมาใ้ัารปรออาานิมในหลาย ๆ พื้นที่อเอเียใ้และแอฟริา ที่มัไ้รับาร่อ้านานพื้นเมืออยู่เสมอ
แ่ถึแม้ว่า ะมีารัารปรออาานิมอย่ารอบอบรัุมเพื่อเลี่ยาร่อ้านานพื้นเมือแล้ว็าม หาแ่าิที่เป็นเ้าอาานิม็้อเ้ามา “ศึษา” เี่ยวับรายละเอีย่า ๆอินแนที่นไ้ปรออย่าละเอียลึึ้ทั้ทา้านประวัิศาสร์ ศาสนา ธรรมเนียมประเพีวันธรรม รวมไปถึ าิพันธุ์อพลเมือ ้วยทั้นี้เพื่อะไ้เป็นารเ้าใและเ้าถึนพื้นเมือเหล่านั้น อันะยัให้เิประโยน์่อารัารปรอ และสามารถัารปรออาานิมนั้น ๆ ไ้โยสะว และสร้าวามสนิทใในหมู่นพื้นเมือนั่นเอ ึ่ในรีออาานิมอินโีนอฝรั่เศส (L’Indochine Française ) ึ่ประอบไป้วยประเทศลาว,ัมพูาและเวียนามนั้น ทาารฝรั่เศสไ้ั้ “สถาบันฝรั่เศสแห่ปลายเบื้อบุรพทิศ”[1] (École française d'Extrême-Orient : EFEO ) ึ้นในปี พ.ศ. 2443 ที่เมือฮานอย ประเทศเวียนาม เพื่อให้เป็นอ์รที่ทำารศึษาทา้านประวัิศาสร์ ศาสนา ธรรมเนียมประเพีวันธรรม รวมไปถึ าิพันธุ์อพลเมือในภูมิภาอินโีน เพื่อวามสะวในารปรออรับาลฝรั่เศสัล่าวไปแล้ว้า้น โยที่ทาสถาบันฝรั่เศสแห่ปลายเบื้อบุรพทิศ ไ้เริ่มทำารศึษาทา้านประวัิศาสร์ และโบราีอประเทศัมพูาอย่าริัใน่วพ.ศ. 2450[2] ภายหลัาที่ทารับาลฝรั่เศสไ้ินแนประเทศัมพูาทั้หมมาาสยามในปีนั้น
ึ่หลัานสำัที่ใ้ในารศึษาประวัิศาสร์และโบราีอประเทศัมพูานั้น หลั ๆแล้วมีอยู่ 2 ประารือ หนึ่ ารึ่าๆ ึ่มีนับพันิ้น และสอ็ือ หลัานทา้านศิลปรรมที่ปราามสถาปัยรรมโบรา่า ๆ ที่มีอยู่อย่าาษื่นในประเทศัมพูา โยในารศึษาัล่าวนั้น เี่ยวับหลัานประเภทารึ ทาสถาบันฝรั่เศสแห่ปลายเบื้อบุรพทิศ ไ้ส่ ศาสราารย์ อร์ เเส์ (George Cœdès) ผู้เี่ยวาทา้านภาษาโบรา[3] เ้ามาทำสำเนา อ่าน-แปลศิลาารึในประเทศัมพูาที่มีนับพันหลั และประมวลเป็นหนัสือ ื่อว่า “ศิลาารึแห่ประเทศัมพูา” (L’Inscription du Cambodge) ส่วนทา้านสถาปัยรรมโบรานั้น ทาสถาบันฝรั่เศสแห่ปลายเบื้อบุรพทิศ็ไ้ส่ออรี ปาร์ฺมอิเย่ร์ (Henri Parmontier) และ ออรี มาร์ฺแล (Henri Marshall) ึ่เป็นสถาปนิผู้ำนาาร เ้ามาศึษาในเรื่อเทนิาร่อสร้าและรูปแบบทาศิลปรรมที่ปราอยู่ามสถาปัยรรมโบราในประเทศัมพูา ึ่เมื่อไ้้อมูลทั้ทา้านสถาปัยรรมโบรามาแล้ว ็ไ้ทำารส่้อมูลัล่าวไปยัรุปารีส เพื่อให้ศาสราารย์ฟิลิปป์ สแร์น (Philippe Sterne) ึ่อีเยำรำแหน่เป็นภัารัษ์แห่พิพิธภั์ีเม่์ (Musée Guimet : เป็นพิพิธภั์ที่รวมรวมศิลปวัถุิ้นเอาเอเียไว้มาที่สุแห่หนึ่ในยุโรป็ว่าไ้[4] อีแห่็ือ บริิมิวเี่ยม) และเป็นผู้เี่ยวาทา้านประวัิศาสร์ศิลปะอเอเีย เพื่อให้ทำารศึษาถึรูปแบบและพันาารอศิลปรรมเมร ึ่ในระบวนารศึษานั้น ศาสราารย์สแร์นไ้ศึษาเทียบเียับศิลปรรมออินเียในานะที่เป็นศิลปรรมที่เป็น้นแบบอศิลปรรมรูปแบบ่า ๆ ที่ปราในินแนส่วนให่อเอเียะวันออเียใ้ โยอาศัยหลัารในารศึษาที่ว่า “สิ่ใในศิลปรรมเมรที่มีวามเหมือนหรือล้ายลึับที่ปราในศิลปรรมอินเีย ให้ถือว่าสิ่นั้นเป็น่ว้นอสายแห่พันาาร”
ึ่ในารำหนอายุสมัยเพื่อไล่เรียหาพันาารนั้น ศาสราารย์สแร์นไ้พิาราหลัานสอสิ่เป็นอย่าแร นั่น็ือ ทับหลั[5] และเสาประับรอบประู[6] เนื่อ้วยเป็นอ์ประอบทาสถาปัยรรมที่สร้า้วยวัสุที่ทน ือ หิน ลอสายแห่พันาาร ึทำให้ารเปลี่ยนแปล่อเิมในสมัยหลัทำไ้ยา ึยัรัษารูปแบบเิมนับแ่แรสร้าไว้ไ้ ทั้ยัเป็นอ์ประอบทาสถาปัยรรมที่ปราพบั้แ่แรเริ่มนสิ้นสุสายแห่พันาารอี้วย ึทำให้สะว่อารนำมาัสายลำับแห่พันาารมาว่าอ์ประอบทาสถาปัยรรมอื่น ๆ ึ่นอาที่อ์ประอบทาสถาปัยรรมหลายประาร ะไม่ปราพบทุสมัยแห่สายพันาารแล้ว ยัพบว่าในลุ่มอ์ประอบทาสถาปัยรรมเหล่านั้น บาประาร็ยัปราร่อรอยารแ่ ่อเิมในสมัยหลัให้ผิแผไปารูปแบบเิม (โยเพาะอย่ายิ่ลายปูนปั้นและิรรรมฝาผนั) โยที่ในารัลำับพันาารทาศิลปรรมัล่าวนั้น ศาสราารย์สแร์นไ้ั้หลัารไว้ว่า “พันาารอทับหลัและเสาประับรอบประูนั้นะ้อมีวามสอล้อันเสมอ เพราะหาพิาราาโรสร้าแล้ว อทั้สอสิ่้อสร้าึ้นพร้อมัน แ่หามีพันาารออสิ่ใสิ่หนึ่ไม่รัน ไม่ว่าะเป็นเสาประับรอบประูหรือทับหลั็าม ะ้อมีสายใสายหนึ่ที่ลำับพันาารผิ หรือไม่็ลำับพันาารผิทัู้่” ึ่าหลัารัล่าว ศาสราารย์สแร์น็ไ้่อย ๆ ทำารลำับพันาารอศิลปรรมเมรออมาไ้ โยผ่านทาทับหลัและเสาประับรอบประู และเมื่อไ้ลำับพันาารทาศิลปรรมเรียบร้อยแล้ว ทาศาสราารย์สแร์น ็ไ้ส่้อมูลัล่าวลับไปให้ทาศาสราารย์เเส์ พิาราเพื่อเทียบเีย และรวสอบวามถู้ออพันาารทาศิลปรรมัล่าวับศัราที่ปราอยู่ในารึที่พบามสถาปัยรรม่า ๆ ที่ไ้นำเอารูปแบบอทับหลัและเสาประับรอบประู ไปให้ศาสราารย์สแร์นใ้ในารไล่เรียหาลำับอพันาารทาศิลปรรมนั้น โยที่ทาศาสราารย์เเส์ ็ไ้รวสอบลำับอพันาารทาศิลปรรมนั้นับารึหลาย่อหลายหลัที่พบามสถาปัยรรมเหล่านั้น นสามารถำหนอายุสมัยทาประวัิศาสร์อันไ้าศัราาารึหลั่า ๆ ที่พบมาประอบับลำับพันาารที่ศาสราารย์สแร์นไ้เรียไว้ ึไ้ลำับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และศิลปรรมอเมรพร้อมันในราวเียวเลยรับ
พู่าย ๆ นะรับ ็ือว่า ศาสราารย์สแร์นนี่แเรียลำับพันาาร่อนหลัทาศิลปรรมอย่าเียวรับ แ็ไม่รู้หรอรับว่าลำับที่ 1 ลำับที่ 2 ที่แเรียไว้ในพันาารน่ะ สร้าสมัยอะไร ปีพ.ศ. อะไร แรู้แ่ว่าอันนี้มีมา่อนอันนี้ ปราสาทนี้สร้ามา่อนปราสาทนี้เท่านั้นรับ แ่นที่รู้เรื่อารึเมรมาว่าแ็ือ ศาสราารย์เเส์ ันั้นแเลยส่ไปลำับพันาารไปให้ศาสราารย์ เเส์ูอีทีว่า ไอ้เ้าปราสาทที่ไปเอาทับหลัับเสาประับรอบประูมาลำับพันาารนั่นน่ะ มีารึบ้ารึเปล่า ถ้ามีมันบอมะว่าสร้าปีไหน ึ่ปราสาทเมรหลายหลั มัะมีารึบอรายละเอียไว้อยู่แล้วรับ ันั้นพอศาสราารย์เเส์ เอาอมูลศัราที่ไ้าารึในปราสาท่า ๆ ที่ศาสราารย์สแร์นเอามาำหนพันาารทาศิลปรรมมาประอบ ็ไ้อายุสมัยทาประวัิศาสร์ออมาเป็นพ.ศ. นั้น พ.ศ. นี้ ึ่มีรูปแบบศิลปรรมแบบนี้ ๆ และมีพระเ้าแผ่นินพระนามว่าอย่านี้ และพอไ้ลำับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และศิลปรรมัล่าวแล้ว็นำเอาไปเทียบเียับรูปแบบอโบราวัถุที่ปราอยู่ามปราสาท่า ๆ ที่ไ้นำมาำหนหาพันาารเหล่านั้น ็ทำให้ทราบไ้ว่าโบราวัถุเหล่านั้นอยู่ในสมัยใมีอายุเท่าใ โยเทียบเียับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และพันาารทาศิลปรรมอปราสาทที่พบโบราวัถุนั้น และยึถือเป็นเป็นแบบแผนเพื่อใ้เทียบเียับโบราวัถุในรูปแบบเียวันที่พบในพื้นที่อื่น ๆ ่อไป นั่นเอรับ
ล่าวโยสรุป นที่ำหนพันาารอรูปแบบทาศิลปรรม็ือ ศาสราารย์สแร์น ส่วนนที่ำหนพ.ศ. ับพระนามพระเ้าแผ่นินัมพูาในสมัยนั้น ๆ ็ือ ศาสราารย์เเส์ รับ ึ่ทั้สอท่านนั้น ้ออาศัยวามพยายามอย่ามาว่าะไ้มาึ่ลำับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และศิลปรรมอเมร และนอานี้ ยัมีเร็เล่าลือันมาอีว่า วามริแล้ว ทั้สอท่าน ือ ศาสราารย์สแร์นและศาสราารย์เเส์ นั้น โยส่วนัวแล้ว ไม่่อยะถูันัเท่าไรหรอนะรับ แ่ว่าใน่วเวลาารทำานทาวิาาร ทัู้่็พัวามัแย้ันไว้่อน และสามัีันทำานนสามารถทำานที่ยาเย็นถึเพียนั้นให้สำเร็ลุล่วไปไ้้วยี ถึแม้ะมีารทะเลาะโ้เถียันบ้า แ่็เป็นไปเพื่อวามถู้อในทาวิาาร และ็ยัทำานัน่อไปไ้นสำเร็ลุล่ว ึ่ท่านแยอารม์ไ้รับว่า อนนี้ำลัทำานอย่าเพิ่เอาเรื่อส่วนัวมายุ่ ึ่นับว่าท่านเ่มาทีเียวรับ หลาย ๆ นยัทำแบบท่านทั้สอนี้ไม่ไ้เลยนะรับ ่อให้เป็นเพื่อนรัันแ่ไหน แ่พอมาทำานหนัแบบนี้ ผมว่า เพื่อนรัอาะทะเลาะันนานไม่เินเลย็เป็นไ้นะรับ แ่ถึอย่าไร็าม ลำับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และศิลปรรมอเมรนี้ ลับสำเร็ลไปไ้้วย “วามสามัีอผู้ที่เป็นอริันสอน” ึ่น่ายย่อเหลือประมารับ…
ศาสราารย์ อร์ เเส์
ในอนหน้า ผมะมาสาธยายให้ทุ ๆ ท่านฟัถึอายุสมัยทาประวัิศาสร์ และพันาารศิลปรรม่าๆ ที่ไ้มาอย่ายาเย็นัที่ไ้ล่าวมาแล้ว้า้น ให้ทุ ๆ ท่านอ่านันนะรับ ว่ามีสมัยใบ้า อายุสมัยเท่าใ รับรัาลพระมหาษัริย์ัมพูาพระอ์ใ ึ่็ิามอ่านันไ้นะรับ ผมะพยายามประมวลให้อ่าน่ายที่สุเพื่อที่น้อ ๆ ที่ไม่ไ้เรียนมาทานี้ะไ้อ่านเ้าใ้วย ึ่อาะ้อใ้เวลานานไปบ้า ็ออภัยล่วหน้านะรับ
สำหรับอนนี้็อบลแ่เพียเท่านี้รับ
อวามสุสวัสีมีแ่ทุท่านรับ
Κωνσταντινος Παλαιολογος
(อนสแนิน พาเลโอโลัส)
แรน์ มาสเอร์ แห่ภาีอัศวินพิทัษ์ประวัิศาสร์; เียน
Heinrich Kamiunen von Preussen
(ไฮน์ริ ามิวเนน ฟอน ปรอยเน)
แรน์ ไพรเออร์ แห่ภาีอัศวินพิทัษ์ประวัศาสร์; รวทาน
[1]ภายหลัาที่เวียนามไ้รับเอราไปแล้ว ใน .ศ. 1953 (พ.ศ. 2496) สถาบันนี้็ย้ายไปั้อยู่ที่รุปารีส แม้ในปัุบัน ็ยัเป็นสถาบันที่สำัในวารวิาารศึษาทา้านประวัิศาสร์ โบราี สัมวิทยาและมานุษยวิทยาอเอเียะวันออเียใ้อยู่ ึ่สถาบันัล่าว็ยัมีสาาอยู่ในประเทศไทย ั้อยู่ที่ั้น 6 ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ลิ่ัน
[2]ที่มาาhttp://en.wikipedia.org/wiki/%C3%89cole_fran%C3%A7aise_d%27Extr%C3%AAme-Orient (วันที่สืบ้น 10 สิหาม 2552)
[3]ศาสราารย์เเส์ ท่านมีทัษะในารใ้ภาษาฝรั่เศส อัฤษ เยอรมัน ลาิน บาลี- สันสฤ เมร และภาษาไทยอย่าีเยี่ยม ท่านยัเป็นผู้ที่อ่านารึหลัที่ 1 อพ่อุนรามำแหนลอหลัอี้วย นับเป็นบุลที่มีุูปารอย่ายิ่่อวารประวัิศาสร์และโบราีอประเทศไทยอีท่านหนึ่
[4]ที่มาา http://en.wikipedia.org/wiki/Guimet (วันที่สืบ้น 10 สิหาม 2552)
[5]ทับหลั หมายถึ แผ่นหินนาให่รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ที่วาอยู่เหนือรอบประูปราสาทในศิลปรรมเมร และมัะสลัลวลายเป็นรูป่าๆ ึ่ลวลายที่สลััล่าวนั้นถือเป็นส่วนสำัที่ใ้ในารำหนอายุสมัยทาศิลปรรมอเมรไ้ ทั้นี้เนื่อามีลำับพันาารอลวลายที่ัเน ; สรศัิ์ ันทร์วันุล, ประวัิศาสร์และศิลปะแห่อาาัรอมโบรา (รุเทพฯ: เมือโบรา, 2551), หน้า 80.
[6]เสาประับรอบประู หมายถึ หินที่สลัเป็นรูปเสาประับอยู่ับรอบประู มีลัษะเป็นทรลมหรือแปเหลี่ยม โยที่เสาัล่าวมีวามสูเท่าับรอบประู และมีหน้าที่รับน้ำหนัอทับหลัเพื่อถ่ายเทลสู่พื้นอาาร และเ่นเียวับทับหลั ลวลายที่ปราอยู่บนเสาประับรอบประูนั้นมีลำับพันาารอลวลายที่ัเน นสามารถที่ะนำมาใ้ในารำหนอายุสมัยทาศิลปรรมอเมรไ้ ; เรื่อเียวัน, หน้า 97.
บรรยายโย ศาสราารย์ ร. ม.ร.ว. สุริยวุิ สุสวัสิ์ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2551)
รับ...!!! ่อนที่เราะมาว่า้วยเรื่ออประวัิศาสร์อัมพูา เรา็วรเ้าใารำหนอายุสมัยทาประวัิศาสร์อัมพูาัน่อนนะรับ ึ่ารำหนอายุสมัยัล่าวนั้น เป็นารทำานร่วมันอย่ามีประสิทธิภาพยิ่อนัอ่านารึและนัประวัิศาสร์ศิลป์ าวฝรั่เศส ึ่ทำให้ารำหนอายุัล่าวเป็นที่เื่อถือ ยอมรับมานถึปัุบัน นแทบะไม่ไ้มีารแ้ไเพิ่มเิมเลยในั่วระยะเวลาว่าร้อยปีที่ผ่านมา อันเป็นเรื่อารันีถึวามถู้อแม่นยำไ้เป็นอย่าี ึ่ารศึษาทา้านประวัิศาสร์และโบราีอประเทศัมพูานั้นไ้เริ่มมีึ้นอย่าริัใน่วที่ประเทศัมพูาเป็น “รัในอารัา” อรับาลสาธารรัฝรั่เศส ึ่นับเป็นุูปารอย่าหนึ่ที่ทาฝรั่เศสไ้ทิ้ไว้ให้แ่ประเทศัมพูา เพราะไ้ทำให้าวัมพูารู้ััวนอนเอ และสร้าวามภาภูมิใในประวัิศาสร์อาินเอมายิ่ึ้นอี้วยรับ
ใน่วปลายสมัยรัาลที่ 4 เราไ้เสียินแนเมรส่วนนอไปใน พ.ศ. 2410 และไ้เสียินแนเมรส่วนใน (เมรัภูมินทร์,ไพลิน, เสียมเรียบ, พระระบอ, ศรีโสภ ฯลฯ )ไปอีใน พ.ศ. 2450 ปลายสมัยรัาลที่ 5 ึ่็เท่าับเสียัมพูาทั้ประเทศให้เป็นินแนในอาัิอ “สาธารรัฝรั่เศส” (ะนั้นถือเป็นสาธารรัรั้ที่ 3 ปัุบันนับเป็นสมัยสาธารรัรั้ที่ 5 แล้วรับ) ึ่ในารปรอินแนประเทศัมพูานั้น ็เ่นเียวันับินแนประเทศลาวและเวียนามที่อยู่ในอำนาอฝรั่เศสมา่อนหน้านั้นแล้ว ทาารสาธารรัฝรั่เศสไ้ัารปรอแบบ “รัในอารัา” (Protecterate) ึ่เป็นารัารปรอินแนอาานิมในอาัิ ที่ทารับาลฝรั่เศสนิยมใ้ ึ่ารัารปรอในลัษะัล่าว ะไม่มีารทำลายโรสร้าพื้นานทาารปรออรับาลท้อถิ่นอนพื้นเมือแ่อย่าใ โยที่พระเ้าแผ่นินผู้ปรอประเทศหรือแว่นแว้น่า ๆ ็ยัไ้รับสิทธิ์ให้ปรออาาัรอพระอ์่อไป โยะทรไ้รับารรับรอพระราสถานะโยรับาลฝรั่เศส และทาารฝรั่เศสะยัให้อิสระในารปรอ่อพระอ์เ่นเิม เว้นแ่ในเรื่อารทหาร าร่าประเทศ และารพาิย์-ารลั เท่านั้นที่ะ้ออยู่ภายใ้ารูแลอ “้าหลวผู้ำับราาร” (Monsieur le Résident : เมอร์ิเออร์ เลอ เฺรีั์) ที่ะไ้รับารแ่ั้มาาส่วนลาที่ปารีส ส่วนในเรื่ออื่น ๆ ไม่ว่าะเป็น ารปรอภายใน ารศึษา สาธารสุ ฯลฯ ให้บริหารัารไปามวามเห็นอบอพระเ้าแผ่นินผู้ปรอประเทศหรือแว่นแว้น่า ๆ เหล่านั้น ึ่ารปรออาานิมในรูปแบบนี้ าวฝรั่เศสเื่อว่า ะไ้รับาร่อ้านานพื้นเมือน้อยว่าารปรออาานิมแบบเบ็เสร็ (Crown Colony) ที่รับาลอัฤษนำมาใ้ัารปรออาานิมในหลาย ๆ พื้นที่อเอเียใ้และแอฟริา ที่มัไ้รับาร่อ้านานพื้นเมืออยู่เสมอ
แ่ถึแม้ว่า ะมีารัารปรออาานิมอย่ารอบอบรัุมเพื่อเลี่ยาร่อ้านานพื้นเมือแล้ว็าม หาแ่าิที่เป็นเ้าอาานิม็้อเ้ามา “ศึษา” เี่ยวับรายละเอีย่า ๆอินแนที่นไ้ปรออย่าละเอียลึึ้ทั้ทา้านประวัิศาสร์ ศาสนา ธรรมเนียมประเพีวันธรรม รวมไปถึ าิพันธุ์อพลเมือ ้วยทั้นี้เพื่อะไ้เป็นารเ้าใและเ้าถึนพื้นเมือเหล่านั้น อันะยัให้เิประโยน์่อารัารปรอ และสามารถัารปรออาานิมนั้น ๆ ไ้โยสะว และสร้าวามสนิทใในหมู่นพื้นเมือนั่นเอ ึ่ในรีออาานิมอินโีนอฝรั่เศส (L’Indochine Française ) ึ่ประอบไป้วยประเทศลาว,ัมพูาและเวียนามนั้น ทาารฝรั่เศสไ้ั้ “สถาบันฝรั่เศสแห่ปลายเบื้อบุรพทิศ”[1] (École française d'Extrême-Orient : EFEO ) ึ้นในปี พ.ศ. 2443 ที่เมือฮานอย ประเทศเวียนาม เพื่อให้เป็นอ์รที่ทำารศึษาทา้านประวัิศาสร์ ศาสนา ธรรมเนียมประเพีวันธรรม รวมไปถึ าิพันธุ์อพลเมือในภูมิภาอินโีน เพื่อวามสะวในารปรออรับาลฝรั่เศสัล่าวไปแล้ว้า้น โยที่ทาสถาบันฝรั่เศสแห่ปลายเบื้อบุรพทิศ ไ้เริ่มทำารศึษาทา้านประวัิศาสร์ และโบราีอประเทศัมพูาอย่าริัใน่วพ.ศ. 2450[2] ภายหลัาที่ทารับาลฝรั่เศสไ้ินแนประเทศัมพูาทั้หมมาาสยามในปีนั้น
ึ่หลัานสำัที่ใ้ในารศึษาประวัิศาสร์และโบราีอประเทศัมพูานั้น หลั ๆแล้วมีอยู่ 2 ประารือ หนึ่ ารึ่าๆ ึ่มีนับพันิ้น และสอ็ือ หลัานทา้านศิลปรรมที่ปราามสถาปัยรรมโบรา่า ๆ ที่มีอยู่อย่าาษื่นในประเทศัมพูา โยในารศึษาัล่าวนั้น เี่ยวับหลัานประเภทารึ ทาสถาบันฝรั่เศสแห่ปลายเบื้อบุรพทิศ ไ้ส่ ศาสราารย์ อร์ เเส์ (George Cœdès) ผู้เี่ยวาทา้านภาษาโบรา[3] เ้ามาทำสำเนา อ่าน-แปลศิลาารึในประเทศัมพูาที่มีนับพันหลั และประมวลเป็นหนัสือ ื่อว่า “ศิลาารึแห่ประเทศัมพูา” (L’Inscription du Cambodge) ส่วนทา้านสถาปัยรรมโบรานั้น ทาสถาบันฝรั่เศสแห่ปลายเบื้อบุรพทิศ็ไ้ส่ออรี ปาร์ฺมอิเย่ร์ (Henri Parmontier) และ ออรี มาร์ฺแล (Henri Marshall) ึ่เป็นสถาปนิผู้ำนาาร เ้ามาศึษาในเรื่อเทนิาร่อสร้าและรูปแบบทาศิลปรรมที่ปราอยู่ามสถาปัยรรมโบราในประเทศัมพูา ึ่เมื่อไ้้อมูลทั้ทา้านสถาปัยรรมโบรามาแล้ว ็ไ้ทำารส่้อมูลัล่าวไปยัรุปารีส เพื่อให้ศาสราารย์ฟิลิปป์ สแร์น (Philippe Sterne) ึ่อีเยำรำแหน่เป็นภัารัษ์แห่พิพิธภั์ีเม่์ (Musée Guimet : เป็นพิพิธภั์ที่รวมรวมศิลปวัถุิ้นเอาเอเียไว้มาที่สุแห่หนึ่ในยุโรป็ว่าไ้[4] อีแห่็ือ บริิมิวเี่ยม) และเป็นผู้เี่ยวาทา้านประวัิศาสร์ศิลปะอเอเีย เพื่อให้ทำารศึษาถึรูปแบบและพันาารอศิลปรรมเมร ึ่ในระบวนารศึษานั้น ศาสราารย์สแร์นไ้ศึษาเทียบเียับศิลปรรมออินเียในานะที่เป็นศิลปรรมที่เป็น้นแบบอศิลปรรมรูปแบบ่า ๆ ที่ปราในินแนส่วนให่อเอเียะวันออเียใ้ โยอาศัยหลัารในารศึษาที่ว่า “สิ่ใในศิลปรรมเมรที่มีวามเหมือนหรือล้ายลึับที่ปราในศิลปรรมอินเีย ให้ถือว่าสิ่นั้นเป็น่ว้นอสายแห่พันาาร”
ึ่ในารำหนอายุสมัยเพื่อไล่เรียหาพันาารนั้น ศาสราารย์สแร์นไ้พิาราหลัานสอสิ่เป็นอย่าแร นั่น็ือ ทับหลั[5] และเสาประับรอบประู[6] เนื่อ้วยเป็นอ์ประอบทาสถาปัยรรมที่สร้า้วยวัสุที่ทน ือ หิน ลอสายแห่พันาาร ึทำให้ารเปลี่ยนแปล่อเิมในสมัยหลัทำไ้ยา ึยัรัษารูปแบบเิมนับแ่แรสร้าไว้ไ้ ทั้ยัเป็นอ์ประอบทาสถาปัยรรมที่ปราพบั้แ่แรเริ่มนสิ้นสุสายแห่พันาารอี้วย ึทำให้สะว่อารนำมาัสายลำับแห่พันาารมาว่าอ์ประอบทาสถาปัยรรมอื่น ๆ ึ่นอาที่อ์ประอบทาสถาปัยรรมหลายประาร ะไม่ปราพบทุสมัยแห่สายพันาารแล้ว ยัพบว่าในลุ่มอ์ประอบทาสถาปัยรรมเหล่านั้น บาประาร็ยัปราร่อรอยารแ่ ่อเิมในสมัยหลัให้ผิแผไปารูปแบบเิม (โยเพาะอย่ายิ่ลายปูนปั้นและิรรรมฝาผนั) โยที่ในารัลำับพันาารทาศิลปรรมัล่าวนั้น ศาสราารย์สแร์นไ้ั้หลัารไว้ว่า “พันาารอทับหลัและเสาประับรอบประูนั้นะ้อมีวามสอล้อันเสมอ เพราะหาพิาราาโรสร้าแล้ว อทั้สอสิ่้อสร้าึ้นพร้อมัน แ่หามีพันาารออสิ่ใสิ่หนึ่ไม่รัน ไม่ว่าะเป็นเสาประับรอบประูหรือทับหลั็าม ะ้อมีสายใสายหนึ่ที่ลำับพันาารผิ หรือไม่็ลำับพันาารผิทัู้่” ึ่าหลัารัล่าว ศาสราารย์สแร์น็ไ้่อย ๆ ทำารลำับพันาารอศิลปรรมเมรออมาไ้ โยผ่านทาทับหลัและเสาประับรอบประู และเมื่อไ้ลำับพันาารทาศิลปรรมเรียบร้อยแล้ว ทาศาสราารย์สแร์น ็ไ้ส่้อมูลัล่าวลับไปให้ทาศาสราารย์เเส์ พิาราเพื่อเทียบเีย และรวสอบวามถู้ออพันาารทาศิลปรรมัล่าวับศัราที่ปราอยู่ในารึที่พบามสถาปัยรรม่า ๆ ที่ไ้นำเอารูปแบบอทับหลัและเสาประับรอบประู ไปให้ศาสราารย์สแร์นใ้ในารไล่เรียหาลำับอพันาารทาศิลปรรมนั้น โยที่ทาศาสราารย์เเส์ ็ไ้รวสอบลำับอพันาารทาศิลปรรมนั้นับารึหลาย่อหลายหลัที่พบามสถาปัยรรมเหล่านั้น นสามารถำหนอายุสมัยทาประวัิศาสร์อันไ้าศัราาารึหลั่า ๆ ที่พบมาประอบับลำับพันาารที่ศาสราารย์สแร์นไ้เรียไว้ ึไ้ลำับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และศิลปรรมอเมรพร้อมันในราวเียวเลยรับ
พู่าย ๆ นะรับ ็ือว่า ศาสราารย์สแร์นนี่แเรียลำับพันาาร่อนหลัทาศิลปรรมอย่าเียวรับ แ็ไม่รู้หรอรับว่าลำับที่ 1 ลำับที่ 2 ที่แเรียไว้ในพันาารน่ะ สร้าสมัยอะไร ปีพ.ศ. อะไร แรู้แ่ว่าอันนี้มีมา่อนอันนี้ ปราสาทนี้สร้ามา่อนปราสาทนี้เท่านั้นรับ แ่นที่รู้เรื่อารึเมรมาว่าแ็ือ ศาสราารย์เเส์ ันั้นแเลยส่ไปลำับพันาารไปให้ศาสราารย์ เเส์ูอีทีว่า ไอ้เ้าปราสาทที่ไปเอาทับหลัับเสาประับรอบประูมาลำับพันาารนั่นน่ะ มีารึบ้ารึเปล่า ถ้ามีมันบอมะว่าสร้าปีไหน ึ่ปราสาทเมรหลายหลั มัะมีารึบอรายละเอียไว้อยู่แล้วรับ ันั้นพอศาสราารย์เเส์ เอาอมูลศัราที่ไ้าารึในปราสาท่า ๆ ที่ศาสราารย์สแร์นเอามาำหนพันาารทาศิลปรรมมาประอบ ็ไ้อายุสมัยทาประวัิศาสร์ออมาเป็นพ.ศ. นั้น พ.ศ. นี้ ึ่มีรูปแบบศิลปรรมแบบนี้ ๆ และมีพระเ้าแผ่นินพระนามว่าอย่านี้ และพอไ้ลำับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และศิลปรรมัล่าวแล้ว็นำเอาไปเทียบเียับรูปแบบอโบราวัถุที่ปราอยู่ามปราสาท่า ๆ ที่ไ้นำมาำหนหาพันาารเหล่านั้น ็ทำให้ทราบไ้ว่าโบราวัถุเหล่านั้นอยู่ในสมัยใมีอายุเท่าใ โยเทียบเียับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และพันาารทาศิลปรรมอปราสาทที่พบโบราวัถุนั้น และยึถือเป็นเป็นแบบแผนเพื่อใ้เทียบเียับโบราวัถุในรูปแบบเียวันที่พบในพื้นที่อื่น ๆ ่อไป นั่นเอรับ
ล่าวโยสรุป นที่ำหนพันาารอรูปแบบทาศิลปรรม็ือ ศาสราารย์สแร์น ส่วนนที่ำหนพ.ศ. ับพระนามพระเ้าแผ่นินัมพูาในสมัยนั้น ๆ ็ือ ศาสราารย์เเส์ รับ ึ่ทั้สอท่านนั้น ้ออาศัยวามพยายามอย่ามาว่าะไ้มาึ่ลำับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และศิลปรรมอเมร และนอานี้ ยัมีเร็เล่าลือันมาอีว่า วามริแล้ว ทั้สอท่าน ือ ศาสราารย์สแร์นและศาสราารย์เเส์ นั้น โยส่วนัวแล้ว ไม่่อยะถูันัเท่าไรหรอนะรับ แ่ว่าใน่วเวลาารทำานทาวิาาร ทัู้่็พัวามัแย้ันไว้่อน และสามัีันทำานนสามารถทำานที่ยาเย็นถึเพียนั้นให้สำเร็ลุล่วไปไ้้วยี ถึแม้ะมีารทะเลาะโ้เถียันบ้า แ่็เป็นไปเพื่อวามถู้อในทาวิาาร และ็ยัทำานัน่อไปไ้นสำเร็ลุล่ว ึ่ท่านแยอารม์ไ้รับว่า อนนี้ำลัทำานอย่าเพิ่เอาเรื่อส่วนัวมายุ่ ึ่นับว่าท่านเ่มาทีเียวรับ หลาย ๆ นยัทำแบบท่านทั้สอนี้ไม่ไ้เลยนะรับ ่อให้เป็นเพื่อนรัันแ่ไหน แ่พอมาทำานหนัแบบนี้ ผมว่า เพื่อนรัอาะทะเลาะันนานไม่เินเลย็เป็นไ้นะรับ แ่ถึอย่าไร็าม ลำับอายุสมัยทาประวัิศาสร์และศิลปรรมอเมรนี้ ลับสำเร็ลไปไ้้วย “วามสามัีอผู้ที่เป็นอริันสอน” ึ่น่ายย่อเหลือประมารับ…
ศาสราารย์ อร์ เเส์
ในอนหน้า ผมะมาสาธยายให้ทุ ๆ ท่านฟัถึอายุสมัยทาประวัิศาสร์ และพันาารศิลปรรม่าๆ ที่ไ้มาอย่ายาเย็นัที่ไ้ล่าวมาแล้ว้า้น ให้ทุ ๆ ท่านอ่านันนะรับ ว่ามีสมัยใบ้า อายุสมัยเท่าใ รับรัาลพระมหาษัริย์ัมพูาพระอ์ใ ึ่็ิามอ่านันไ้นะรับ ผมะพยายามประมวลให้อ่าน่ายที่สุเพื่อที่น้อ ๆ ที่ไม่ไ้เรียนมาทานี้ะไ้อ่านเ้าใ้วย ึ่อาะ้อใ้เวลานานไปบ้า ็ออภัยล่วหน้านะรับ
สำหรับอนนี้็อบลแ่เพียเท่านี้รับ
อวามสุสวัสีมีแ่ทุท่านรับ
Κωνσταντινος Παλαιολογος
(อนสแนิน พาเลโอโลัส)
แรน์ มาสเอร์ แห่ภาีอัศวินพิทัษ์ประวัิศาสร์; เียน
Heinrich Kamiunen von Preussen
(ไฮน์ริ ามิวเนน ฟอน ปรอยเน)
แรน์ ไพรเออร์ แห่ภาีอัศวินพิทัษ์ประวัศาสร์; รวทาน
[1]ภายหลัาที่เวียนามไ้รับเอราไปแล้ว ใน .ศ. 1953 (พ.ศ. 2496) สถาบันนี้็ย้ายไปั้อยู่ที่รุปารีส แม้ในปัุบัน ็ยัเป็นสถาบันที่สำัในวารวิาารศึษาทา้านประวัิศาสร์ โบราี สัมวิทยาและมานุษยวิทยาอเอเียะวันออเียใ้อยู่ ึ่สถาบันัล่าว็ยัมีสาาอยู่ในประเทศไทย ั้อยู่ที่ั้น 6 ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ลิ่ัน
[2]ที่มาาhttp://en.wikipedia.org/wiki/%C3%89cole_fran%C3%A7aise_d%27Extr%C3%AAme-Orient (วันที่สืบ้น 10 สิหาม 2552)
[3]ศาสราารย์เเส์ ท่านมีทัษะในารใ้ภาษาฝรั่เศส อัฤษ เยอรมัน ลาิน บาลี- สันสฤ เมร และภาษาไทยอย่าีเยี่ยม ท่านยัเป็นผู้ที่อ่านารึหลัที่ 1 อพ่อุนรามำแหนลอหลัอี้วย นับเป็นบุลที่มีุูปารอย่ายิ่่อวารประวัิศาสร์และโบราีอประเทศไทยอีท่านหนึ่
[4]ที่มาา http://en.wikipedia.org/wiki/Guimet (วันที่สืบ้น 10 สิหาม 2552)
[5]ทับหลั หมายถึ แผ่นหินนาให่รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ที่วาอยู่เหนือรอบประูปราสาทในศิลปรรมเมร และมัะสลัลวลายเป็นรูป่าๆ ึ่ลวลายที่สลััล่าวนั้นถือเป็นส่วนสำัที่ใ้ในารำหนอายุสมัยทาศิลปรรมอเมรไ้ ทั้นี้เนื่อามีลำับพันาารอลวลายที่ัเน ; สรศัิ์ ันทร์วันุล, ประวัิศาสร์และศิลปะแห่อาาัรอมโบรา (รุเทพฯ: เมือโบรา, 2551), หน้า 80.
[6]เสาประับรอบประู หมายถึ หินที่สลัเป็นรูปเสาประับอยู่ับรอบประู มีลัษะเป็นทรลมหรือแปเหลี่ยม โยที่เสาัล่าวมีวามสูเท่าับรอบประู และมีหน้าที่รับน้ำหนัอทับหลัเพื่อถ่ายเทลสู่พื้นอาาร และเ่นเียวับทับหลั ลวลายที่ปราอยู่บนเสาประับรอบประูนั้นมีลำับพันาารอลวลายที่ัเน นสามารถที่ะนำมาใ้ในารำหนอายุสมัยทาศิลปรรมอเมรไ้ ; เรื่อเียวัน, หน้า 97.
เก็บเข้าคอลเล็กชัน
ความคิดเห็น