มัทนะพาธา
เนื้อหาให้ความรู้ทางวรรณคดีไทย เรื่อง มัทนะพาธา
ผู้เข้าชมรวม
8,012
ผู้เข้าชมเดือนนี้
14
ผู้เข้าชมรวม
8.01K
หมวด : ความรู้แอดมิชชัน / gat-pat
อัปเดตล่าสุด : 19 ก.พ. 62 / 19:55 น.
เก็บเข้าคอลเล็กชัน
ข้อมูลเบื้องต้นของเรื่องนี้
คำนำ
ละคอนเรื่องนี้ไม่ใช่ได้เนื้อเรื่องหรือตัดตอนมาจากแห่งใด ๆ เลย,
จึ่งขอบอกไว้ให้ผู้อ่านทราบเพื่อไม่ต้องเสียเวลาไปเที่ยวค้นหาเรื่องนี้ในหนังสือโบราณใด
ๆ แก่นแห่งเรื่องนี้, ได้เคยมีติดอยู่ในใจของฃ้าพเจ้ามาช้านานแล้ว,
แต่เพราะเหตุต่าง ๆ ซึ่งไม่จำจะต้องแถลงในที่นี้
ฃ้าพเจ้ามิได้ลงมือแต่งเรื่องนี้, จนมาเมื่อกลางปี พ.ศ. ๒๔๖๖,
เมื่อได้บังเกิดมีเหตุบังคับให้ฃ้าพเจ้าต้องอยู่นิ่ง ๆ เงียบ ๆ,
ฃ้าพเจ้าจึงได้หวลนึกขึ้นถึงเรื่องนี้. เมื่อนึกตั้งโครงเรื่องขึ้นได้แล้ว,
ได้เกิดมีปัญหาขึ้นว่าจะให้นางในเรื่องนี้ถูกสาปเปนดอกไม้อย่างใด,
มีผู้เห็นกันโดยมากว่าควรให้เปนดอกกุหลาบ,
เพราะเปนดอกไม้ที่คนทั้งโลกทุกชาติทุกภาษานิยมว่างามและหอมชื่นใจยิ่งกว่าดอกไม้อย่างอื่นๆ.
ข้อนี้ก็จริงอยู่, แต่ก็ได้ทำให้ฃ้าพเจ้าออกอึดอัดอยู่ไม่น้อย,
เพราะฃ้าพเจ้าตรองและตรวจดูเท่าใดก็นึกไม่ออกและไม่พบณที่ใดๆ
ว่าดอกกุหลาบนั้นมีนามว่ากระไรในภาษามคธหรือสันสกฤต,
และเมื่อเปนเช่นนี้ก็รู้สึกว่าฃาดศัพท์สำหรับใช้ในกวีนิพนธ์ไปนั้นอย่าง ๑;
กับอีกอย่าง ๑, ซึ่งฃ้าพเจ้ารู้สึกว่าสำคัญกว่า,
คือถ้าชื่อดอกกุหลาบไม่มีในภาษามคธหรือสันสกฤตดังนั้น
จะมิต้องเข้าใจละหรือว่าในภารตะวรรษ (อินเดีย),
อันกำหนดจะเปนภูมิลำเนาแห่งเรื่องนี้, มิได้เคยมีดอกกุหลาบในโบราณสมัย?
ถ้าในภารตะวรรษไม่เคยมีดอกกุหลาบ จะแต่งลงไปว่ามีดูเปนการฝ่าฝืนธรรมดาไป,
อาจทำให้ถูกติว่าเปนคนตื้นก็ได้.
พระที่นั่งไวกูณฐ์เทพสถาน, พญาไท.
วันที่ ๑๘ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๖๖
เนื้อเรื่อง
คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ประวัิผู้แ่
:
พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว รัาลที่ ๖
มีพระนามเิมว่ามหาวิราวุธ เป็นโอรสอ์ที่ ๒๙
ในพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว รัาลที่ ๕
ทรพระราสมภพเมื่อวันที่ ๑ มราม ๒๔๒๓
ทรศึษาในประเทศไทยนพระนมายุไ้
๑๔ พรรษา ็เส็ไปศึษา่อที่ประเทศอัฤษ
่อมาเส็นิวัิประเทศไทยเมื่อวันที่ ๑๖ มราม ๒๔๓๘
เพื่อรับารสถาปนาเป็นเ้าฟ้ามหาวิราวุธสยามมุราุมาร (
ผู้ที่ะไ้เป็นพระมหาษัริย์อ์่อไป ) และทรลับไปศึษาวิาทหาร
โรเรียนทหารบที่แน์เฮิ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๓
ไ้เ้าศึษาวิาประวัิศาสร์และวิาหมาย มหาวิทยาลัยออฟอร์
แ่ทรพระปรีาสามารถทา้านอัษรศาสร์เป็นพิเศษ
นแ่บทละรเป็นภาษาอัฤษไ้ เมื่อสำเร็ารศึษา
พระอ์ทรเส็ประพาสยุโรป่อน แล้วึเส็นิวัิประเทศไทย
เส็ึ้นรอราย์เมื่อวันที่ ๒๓ ุลาม ๒๔๕๓ ะมีพระนมายุ ๓๐ พรรษา สวรรเมื่อวันที่ ๒๕ พฤศิายน ๒๔๖๘ ( รอราย์ ๑๕ ปี พระนมายุ ๔๕ พรรษา) วัถุประส์ในารพระรานิพนธ์ เรื่อ มัทนะพาธา ทรั้พระทัยเพื่อเป็นหนัสืออ่านวีนิพนธ์ที่สนุสนานใน้านเนื้อหา และเป็นิสอนใให้เห็นถึอานุภาพอวามรั
ผลานพระรานิพนธ์
: พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว
ทรมีพระปรีาสามารถทา้านอัษรศาสร์เป็นเลิศ
ึทรมีพระรานิพนธ์ทั้ร้อยแ้วและร้อยรอ ว่า ๒๐๐ เรื่อ เ่น
เรื่อศุนรา รามเียริ์ บทละรเรื่อเวนิสวานิ เป็น้น
ในานพระรานิพนธ์ทรใ้นามปาาว่า อัศวพาหุ รามิิ พันแหลม
ศรีอยุธยานายแ้วนายวั พระรร์เพร นายแ้ว อยุธยา น้อยลา ท่านราม
รุเทพ สำหรับบทละรพูำันท์ เรื่อ มัทนะพาธา
ไ้รับารยย่อาวรรีสโมสรว่าเป็นยออบทละรพูำันท์นอานี้พระบาทสมเ็พระมุเลาเ้าอยู่หัวยัทรไ้รับพระราสมัานามว่า
“พระมหาธีรราเ้า” ึ่มีวามหมายว่า “นัปรา์ผู้ยิ่ให่”
ัวละร
ภาบนสวรร์
สุเทษะเทพบุร์.
ิระเสน, หัวหน้านธรรพ์อสุเทษ์.
ิระรถ, สาระถีอสุเทษ์.
มายาวิน, วิทยาธร.
มัทนา, เทพธิา.
เทพบุร์, นธรรพ์, และอับสร บริวารอสุเทษ์.
พระาละทรรศิน, าารย์อยู่ในป่าหิมะวัน.
โสมะทั, หัวหน้าศิษย์อพระาละทรรศิน.
นา, ศิษย์อพระาละทรรศิน.
ศุน, ศิษย์อพระาละทรรศิน.
ท้าวัยเสน, ษัริย์ันทรวศ์ผู้ทรราย์ในนรหัสินาปุระ.
ศุภา์, นายทหารนสนิธอท้าวัยเสน.
นันทิวรรธนะ, อมาย์อท้าวัยเสน,
าวสวนหลว.
วิทูร, พราหม์หมอเสน่ห์.
พระนาัี, มเหสีอท้าวัยเสน.
ปริยัมวะทา, นาำนัลอท้าวัยเสน.
อราลี, นา่อม้าหลวพระนาัี.
เศินี, ้าหลวพระนาัี.
ศิษย์พระฤษี ; นายทหาร, พราน , ราบริพาร, และ้าหลว.
เนื้อเรื่อย่อ
ภาสวรร์
:
ล่าวถึสุเทษ์เทพบุร ึ่ในอีาลเป็นษัริย์รอแว้นปัาล
มัทนาเป็นพระธิาษัริย์อแว้นสุราษร์ สุเทษ์ไ้ส่ทูไปสู่อนา
แ่ท้าวสุราษร์พระบิาอนาไม่ยอมยให้
สุเทษ์ึยทัพไปรบทำลายบ้านเมืออท้าวสุราษร์นย่อยยับ
และับท้าวสุราษร์มาเป็นเลยและะประหารีวิ
แ่มัทนาอไถ่ีวิพระบิาไว้ โยยินยอมเป็นบาทบริาริาอสุเทษ์
ท้าวสุราษร์ึรอาพระอาา านั้นมัทนา็ปลพระนม์นเอ
และไปเิเป็นเทพธิาบนสวรร์นามว่า มัทนา
ส่วนท้าวสุเทษ์็ทำพลีรรมนสำเร็
เมื่อสิ้นพระนม์็ไปบัเิบนสวรร์เ่นัน
้วยผลรรมที่เยไ้นามาเป็นู่ทำให้มีโอาสไ้พบันอีบนสวรร์
แ่นามัทนา็ยัไม่มีใรัสุเทษ์เทพบุรเ่นเิม
วิมานอสุเทษ์ ไ้มีนธรรพ์เทพบุร เทพธิาที่เป็นบริวาร่ามาบำเรอับล่อมถวาย แ่ถึระนั้นสุเทษ์เทพบุร็ไม่มีวามสุ เพราะรันามัทนา แ่ไม่อาสมหวัเพราะผลรรมที่ทำไว้ในอี ึให้วิทยาธรื่อมายาวินใ้เวทมนร์าถาไปสะให้นามายัวิมานอสุเทษ์เทพบุร ฝ่ายมัทนาเมื่อถูเวทย์มนร์สะมา สุเทษ์ะรัสถามอย่าไรนา็ทวนำถามอย่านั้นทุรั้ไป นสุเทษ์เทพพระบุรัพระทัย รู้สึเหมือนรัสับหุ่นยน์ ึให้มายาวินลายมนร์สะ เมื่อนารู้สึัว็ใลัวที่ล่วล้ำเ้าไปถึวิมานอสุเทษ์เทพบุร สุเทษ์เทพบุรถือโอาสฝารั มัทนาแสวามริใว่านาไม่ไ้รัสุเทษ์เทพบุรึไม่อารับรัไ้ เมื่อไ้ยินันั้นสุเทษ์เทพบุรรู้สึริ้วนามัทนาเป็นที่สุ ึสาปให้มัทนาุิาสวรร์ไปเิเป็นอุหลาบในป่าหิมาวันในโลมนุษย์ และเปิโอาสให้นาลายร่าเป็นมนุษย์ไ้เมื่อถึืนวันเพ็เพียหนึ่วันับหนึ่ืนเท่านั้นเมื่อใที่นามีรัเมื่อนั้นึะพ้นำสาปและลายร่าเป็นมนุษย์ไ้อย่าปิ หาเมื่อใที่นามีทุ์เพราะวามรั็ให้นาอ้อนวอน่อพระอ์ึะยโทษทั์ให้ ันั้นึสรุปไ้ว่าสาเหุอปมัแย้ในเรื่อ ือ สุเทษ์รันามัทนาแ่นาไม่รัอบ
วิมานอสุเทษ์ ไ้มีนธรรพ์เทพบุร เทพธิาที่เป็นบริวาร่ามาบำเรอับล่อมถวาย แ่ถึระนั้นสุเทษ์เทพบุร็ไม่มีวามสุ เพราะรันามัทนา แ่ไม่อาสมหวัเพราะผลรรมที่ทำไว้ในอี ึให้วิทยาธรื่อมายาวินใ้เวทมนร์าถาไปสะให้นามายัวิมานอสุเทษ์เทพบุร ฝ่ายมัทนาเมื่อถูเวทย์มนร์สะมา สุเทษ์ะรัสถามอย่าไรนา็ทวนำถามอย่านั้นทุรั้ไป นสุเทษ์เทพพระบุรัพระทัย รู้สึเหมือนรัสับหุ่นยน์ ึให้มายาวินลายมนร์สะ เมื่อนารู้สึัว็ใลัวที่ล่วล้ำเ้าไปถึวิมานอสุเทษ์เทพบุร สุเทษ์เทพบุรถือโอาสฝารั มัทนาแสวามริใว่านาไม่ไ้รัสุเทษ์เทพบุรึไม่อารับรัไ้ เมื่อไ้ยินันั้นสุเทษ์เทพบุรรู้สึริ้วนามัทนาเป็นที่สุ ึสาปให้มัทนาุิาสวรร์ไปเิเป็นอุหลาบในป่าหิมาวันในโลมนุษย์ และเปิโอาสให้นาลายร่าเป็นมนุษย์ไ้เมื่อถึืนวันเพ็เพียหนึ่วันับหนึ่ืนเท่านั้นเมื่อใที่นามีรัเมื่อนั้นึะพ้นำสาปและลายร่าเป็นมนุษย์ไ้อย่าปิ หาเมื่อใที่นามีทุ์เพราะวามรั็ให้นาอ้อนวอน่อพระอ์ึะยโทษทั์ให้ ันั้นึสรุปไ้ว่าสาเหุอปมัแย้ในเรื่อ ือ สุเทษ์รันามัทนาแ่นาไม่รัอบ
ภาพื้นิน :
พระฤๅษีไุ้เอาอุหลาบาป่าหิมาวันไปปลูไว้ับอาศรม
เมื่อืนวันเพ็พระันทร์เ็มว
นาะปราโมเป็นมนุษย์มาปรนนิบัิรับใ้พระฤๅษี
วันหนึ่ท้าวัยเสนษัริย์แห่นรหัสิน เส็ประพาสป่ามาถึอาศรมพระฤๅษี
รับืนวันเพ็ที่มัทนาลายร่าเป็นมนุษย์
และไ้พบับท้าวัยเสนและเิวามรั่อัน พระฤๅษีึัพิธีอภิเษให้
ัยเสนไ้พานาลับนรหัสิน ท้าวัยเสนหลใหลรัใร่นามัทนามา
ทำให้นาัีมเหสี หึหว และอิาริษยา
ึทำอุบายให้ท้าวัยเสนเ้าใผิว่ามัทนาเป็นู้ับนายทหารเอ
นามัทนาึถูสั่ประหารีวิ แ่เพาสสารึปล่อยนาไป
นามัทนาลับไปยัอาศรมพระฤๅษีและวิวอนให้สุเทษ์เทพบุร่วย
สุเทษ์เทพบุรไ้อวามรันาอีรั้หนึ่แ่นาปิเสธ
สุเทษ์เทพบุรึสาปให้นาเป็นอุหลาบลอไป
อ์ที่ ๑
า: ลานหน้ามุเ็แห่วิมานอสุเทษะเทพบุร์, บนสวรร์.
[่อนเปิม่าน, ัวละอนเหล่านี้้อพร้อมอยู่บนเวที, ือ: สุเทษะเทพบุร์, เอเนอยู่บนเียที่บนมุเ็, มีนาอับสรอยู่านพัน ๑; ิระเสนนั่อยู่หน้ามุเ็, และมีบริวารอสุเทษ์นั่รายเปนแถวทั้ ๒ ้าเวที; ลาเวทีมีพวนธรรพสำรับ ๑, ถือ่ออไม้ทั้ ๒ มือทุน. พิพาทย์ทำเพลโหมโรนถึเวลาวระเปิม่าน, ึ่ทำเพลเหาะ. พอเปิม่าน, พวนธรรพ็เริ่มร้อและรำอย่าแบบรำโม, นรีเล่นลอเสียไปลอ, ไม่้อรับ.]
บทร้ออนธรรพ์
(ลำเหาะ)
[ยานี, ๑๑.]
| ๏ ้าบาทผู้ภัี | ่อธุลีพระบาทา |
| พร้อมันถวายอา- | เศียระพาทแ่เทวัน |
| ๏ อเสวยสุ | นิราศทุ์ไร้โรัน– |
| ะรายแลภยัน- | ะรายาอย่ายายี |
| ๏ พระอ์ทรมีุ | ะะบุบาระมี |
| บำเพ็ในอี- | ะาลลผลไพบูลย์ |
| ๏ าิ่อนเปนสฺุษัร์ | เถลิรัราไสูรย์ |
| ในวศะประยูร | สุระแมนแว้นปัาล |
| ๏ ทรธรรมล้ำมะนุษ | ฤทธิรุทมหาศาล |
| บำเพ็พะลีาร | ทุอย่าามามวิสัย |
| ๏ รั้นถึเวลาวร | ภูมิศวราไผท |
| เส็สุราลัย | เสวยสุในแนสรว |
| ๏ เหล่า้าพึ่พระเ | ปป้อเศ้าทั้ปว |
| ึ่พร้อมแว | ภัีหมายถวายพร |
| ๏ สิ่ใพระประส์ | สิทธินิรันร |
| ใอ์อมอมร | ไม่โปรปรานเร่ผ่านไป ฯ |
[สุราา, ๒๘.]
| สุเทษ์. | เหวยิระเสน มึบัอาเล่น ล้อูไน? |
| ิระเสน. | เทวะ, ้าบาท ะบัอาใ ทำเ่นนั้นไร้ ไ้บ่พึมี. |
| สุเทษ์. | เ่นนั้นทำไม พวมึมาให้ พรูบันี้, ว่าประส์ใ ให้สมฤี? มึรู้อยู่นี่ ว่าูเศร้าิ เพราะไม่ไ้สม ิที่ใฝ่ม, อรมเนือนิย์. |
| ิระเสน. | ู้าภัี ็มีแ่ิ เพื่อให้ทรฤทธิ์ โปรทุะ. |
| สุเทษ์. | ูไม่พอใ ! ไล่นธรรพ์ไป บันี้เทียวละ. อย่ามัวรอรั้ |
| ิระเสน. | เอวํเทวะ! (หันไปสั่นธรรพ์.) เออพอแล้วนะ, พวเ้าไป. (พวนธรรพถวายบัมแล้วเ้าโร.) ้าบาทไ้เรียม อับสรเสี่ยม ส่าามไว้ เพื่อร้อและรำ บำเรอเทพไท, แม้โประไ้ เรียมาบันี้. |
| สุเทษ์. | เอาเถิลอู เผื่อว่าัวู ะ่อยสุี. |
| ิระเสน. | (เรีย) าอับสร ผู้ฟ้อนรำี, ออมาบันี้ รำถวายร. |
(พิพาทย์ทำเพลเร็ว. ะอับสรรำออมาถึลาเวที, ลา, แล้วรำและร้อบท่อไปนี้, และนรีเล่นลอเสียไปลอ, ไม่้อรับ.)
บทร้อออับสร
(ลำนานา.)
[บ, ๑๖.]
| ๏ เหล่า้าาอับสร | ้มเศยอร |
| บัมพระเทพรัสรร์ | |
| ๏ พำนัเนาสุทุวัน | พระุอนัน์ |
| อเนประุโพธิ์ทอ | |
| ๏ อันพระเมาเนือนอ | ประุลออ |
| วะรุระรื่นรวยเย็น | |
| ๏ พระรุาแน่เห็น | ิประุเปน |
| วายุรำเพยื่นใ | |
| ๏ พระมุทิาแน่วใน | ้าบาทึ่ไ้ |
| มานะเปนนิย์ในาน | |
| ๏ พระอุเบาสมาน | ิให้เบิบาน |
| บ่เสื่อมบ่สูภัี | |
| ๏ เ้านายอ์ใในรี | โลฤๅะมี |
| เหมือนพระผู้นั่เศา | |
| ๏ อพึ่ยุลบาทา | ไปนเวลา |
| ประวบเมื่อัลป์บรรลัย ฯ |
(เพลเร็ว: อับสรับระบำสัสามท่าแล้ว, สุเทษ์ยมือห้าม, ิระเสน็สั่พวนาให้เลิารระบำ, และพวนาถวายบัมแล้ว, พิพาทย์ทำลา, พวอับสรเ้าโร, พวเทพบริวาร็ลานเ้าโรไป้วย.)
[ยานี, ๑๑.]
| ิระเสน. | อันนาอับสรศรี | รำมิีประารใ, |
| อเทวะฤทธิ์ไ้ | โปรำนิิประทาน. | |
| สุเทษ์. | ีแล้วทั้ารรำ | และลำนำับร้อหวาน, |
| ทั้นรีประสาน | ็ฟัเพราะเสนาะี; | |
| แู่ที่ใเศร้า | และึมเหาอยู่เ่นนี้ | |
| ัวเ้า็รู้ี | ว่าเหุนั้นเปนันใ. | |
| ิระเสน. | ้าทราบและพลอยโศ, | อันโรรันี้หนัใ; |
| แ่ในสุราลัย | สุรา์ี็มีถม. | |
| ้าเื่อว่าพระอ์ | ประส์นาสะอาม | |
| ไ้สัมฤทธิ์สม | หทัยแท้ทุนรา |
[อินทวส์, ๑๒.]
| สุเทษ์. | ริอยู่นะเ้าเอย | ผิะเยสมัสมาน |
| นาใแมนาร | ็ะสิทธิสมฤี, | |
| เว้นเียว็แ่โม | มะทะนาวิสุทธิศรี | |
| ผู้เลิศสุรา์มี | วรรูปวิเลวิไลย. | |
| แ่เห็นอน์รา- | มะประเสริวิเศษวิสัย | |
| ไม่มีอน์ใ | นะะเทียบะเทียมะทัน; | |
| ามผิวประไพผ่อ | ลทาบสุภาสุพรร, | |
| ามแ้มแล้มัน | พระอรุแอร่มละลาน, | |
| ามเศะำำ | ลน้ำท้อละหาน, | |
| ามเนรพินิปาน | สุมีมะโนหะรา; | |
| ามทรวสล้าสอ | วรถันสุมนสุมา- | |
| ลีเลิประเสริว่า | วรุบลสะโระมาศ; | |
| ามเอวอน์ราว | สุรศิลปิาลา | |
| เลาลึประหนึ่วา | วรรูปพิไลยพะว; | |
| ามรประหนึ่ว | สุระสุเรนทะทร, | |
| นวยนาวิลาศว | ุะรำระบำระเบ; | |
| ้ำไพเราะน้ำเสีย | อรเพียพิรมประเล, | |
| ไ้ฟั็วัเว | บ่มิว่ามิวายถวิล. | |
| นาใะมีเทียบ | มะทะนาฟ้าิน, | |
| เปนยอและอิน- | ะนะแน่วอใ. |
(ิระรถออ, ไปไหว้สุเทษ์, แล้วหมอบอยฟัรับสั่.)
[บ, ๑๖.]
| สุเทษ์. | อ้อ, ิระรถเ้าไป ามทีู่ใ้, สำเร็ประส์ฤๅหวา? | |
| ิระรถ. | เทวะ, ้าบาทไลลา ามอ์มหา ฤษีผู้นามนารท | |
| ไปทั่วทุแนสามหม; ในฟาฟ้าร นถึอบนะภาลัย; | ||
| ไปทั่วแนมนุษสุไล บ่เว้นแห่ใ, ระทั่ยัอบัะวาฬ; | ||
| ไปทั่วในแนบาาล, ทั่วทุสถาน ทุถิ่นนบภพไร. | ||
| ไปถึึ่แว้นแนใ, ้าบาท็ไ้ วารูปอน์ามอน, | ||
| มาเพื่อถวายมหิศร; ออ์อมร ทอพระเนร์รูปา. | ||
| สุเทษ์. | มาเถินำรูปึ้นมา, และเรา แถลึ่ลัษ์ใหู้. | |
(ิระรถเรียนใ้ให้นำรูปออมา, แล้วเอาึ้นไปถวายสุเทษ์ทอพระเนรพลา, ิระรถแถลลัษะแห่รูปไปพลา.)
[อุปาิ, ๑๑.]
| ิระรถ. | ประถม็รูปเท- | วะธิาส่ารู, |
| มีนามะเรียยู- | วะสุมาลิโศภ. | |
| ามเนร์และเศแ้ม | ลอะมลสน | |
| ธิสิ่ประเสริปน | ิริยาส่าศรี. | |
| วธูวิเศษเปน | วระเทพะนารี | |
| ้าอ์อุมาศรี | สุระอัะเทวิน, | |
| เนาีริไลาศ. | ||
| สุเทษ์. | อ๊ะนั้นะิน- | |
| ะนาะราิน, | บ่มิวระนึถึ. | |
| ิระรถ. | ทุียะรูปนา | สิริร่าสอาึ่ |
| แสนามและหาถึ | ะประเทียบบ่แพ้ใร. | |
| นาื่อวิเลา | ละภาพพิเศษไร้, | |
| วิโรน์วิไลยใร | ยละร่านระีพูน. | |
| สะีพระเทวี | มหิษีบีสูร | |
| ผู้สิไวู์. | ||
| สุเทษ์. | อ๊ะมิวระมุ่หมาย. | |
| หล่อนเปนำนัลแห่ | หริราะนาราย์, | |
| ะมุ่โมาย | ็ะทรพระโรธา. | |
| ิระรถ. | นั้นถวายรูป | อระเทพะัา, |
| ื่อเมนะาภา | สะวิเลวิไลยวรร; | |
| ้าเห็นสวนลา | อมะราวีสวรร์, | |
| วิิรวิศิษ์สรร- | พะสะนธะวนม, | |
| นา่าประเลับ | วรศัพทะเริรมย์ | |
| เปรออ์สุโรม. | ||
| สุเทษ์. | ็มิวระมุ่มา | |
| ท้าวศัฺระทรฤท- | ธิมหิทธิ์ำแหา, | |
| ผิทรพิโรธอา | ะประหัประลัยลาน. | |
| ิระรถ. | นั้นถวายรูป | วรราะนรา |
| หน่อนาถะผู้ผ่าน | วรเะาศี; | |
| ปราพระนามนา | วิมะลาสุนารี, | |
| วิสุทธ์วิศิษ์ที่ | ะินั้นบ่พึหา, | |
| พระโมบ่แพ้โม | สุระเทวะัา. | |
| สุเทษ์. | แพ้ยอฤี้า | ุะาะเปรียบหส์. |
| ิระรถ. | นี่รูปธิาท้าว | วรเาศิาพศ์ |
| นรินทะราทร | บุระานฺยะุพฺา, | |
| ประาศพระนามเรีย | วรเรุาภา. | |
| สุเทษ์. | เปรียบโมวิเลา | มะทะนาบ่แพ้นา |
| ิระรถ. | นี่รูปธิารา- | ะวิทรรภะโศภา์, |
| พระนามอน์นา | ทมะยันิบัอร. | |
| สุเทษ์. | ะมัวสำแรูป | อระเนาินอน, |
| หวัหาส่าอน | ฤะเปรียบธิาสรว. | |
| ิระรถ. | ้าวาวิเลา | อระามแนปว |
| ถวายพระปิ่นสรว, | และ็สุะโปรปราน | |
| และรูปธิานา- | ะและลูอสูรหา, | |
| อันเห็นบาาล, | นุวาถวายไว้ | |
| เพื่อทอพระเนรเล่น | ละน็ผ่อใส; | |
| ะวรมิวรไร้ | ฤ็สุะปราี |
(ิระรถส่รูปถวายสุเทษ์, และสุเทษ์รับไปูผา ๆ, แล้วส่ืนให้แ่ิระรถ, ิระรถส่ให้นใ้นำเ้าโรไป.)
[บ, ๑๖.]
| สุเทษ์. | ปวรูปเ้าวามานี้ เปนรูปนารี ที่ล้วนประเสริเลิาม; | |
| แูู่ทุนราม ็ยัเห็นทราม ว่านารีรัน์มัทนา. | ||
| นั้นแม้ไม่อาหา เทียมเท่ามัทนา ฤๅูะล่าวมเย? | ||
| เปนรรมูแล้วเ้าเอย, ำ้อวเย ที่รัสมัริใ. | ||
| ิระรถ. | นั้น้อิแ้ไ โยอุบายให้ พระอ์ไ้สมินา. | |
| สุเทษ์. | ะแ้ันใเล่าหวา? ูหมปัา. | |
| ิระรถ. | ้าบาทอทูลบันี้ | |
| ยาม้าเที่ยวไปถึที่ ุนโีรี ศรีมันทะระามอน, | ||
| ไ้พบหนึ่วิทยาธร เรือวิทยาร มีนามว่ามายาวิน, | ||
| ผู้นี้มีวามรู้ิน เิาโยิน และเี่ยวอาถารรพ์วิทยา, | ||
| รู้ัใ้โยะนิทรา ไปผูหทยา แห่ผู้ที่อยู่แม้ไล, | ||
| อาร่ายมนร์เรียมาไ้. | ||
| สุเทษ์. | อ๊อ ! ริหรือไน? | |
| ิระรถ. | ้าบาทไ้เห็นเอแล้ว | |
| สุเทษ์. | ถ้าริเา็เปนแ้ว ! | |
| ิระรถ. | ้าบาททราบแล้ว ึ่ล้านำัวเามา. | |
| สุเทษ์. | พามา้วยแล้วหรือหวา? | |
| ิระรถ. | หมอเอนั้นมา อยอยู่้านอพระลาน. | |
| อไ้โปรให้ทำาร ลอเวทำนา ำนิถวายสัรั้. | ||
| สุเทษ์. | เ้าพูวนูให้หวั ! แม้ไม่สมั ปาว่าะทำันใ? | |
| ิระรถ. | ้าบาทเื่อแน่แ่ใ อยู่แล้วึ่ไ้ ล้าพามาเฝ้าทูลเศ. | |
| อโปรทลอูเวท, เผื่อพระทรเ ะไ้ัพระินนา. | ||
| สุเทษ์. | ีละ, เรียเาเ้ามา ั่วี็น่า ะลอให้เห็นประัษ. | |
(ิระรถถวายบัมแล้วเ้าโรไป.)
| ิระเสน. | เทวะ ! ้าสสัยนั, แ่ไม่อยาทั อยาท้ว่อหน้าสารถี. | |
| เวทมนร์นั้นเาอามี ริอยู่พอที่ ะเรียเอาใรใรมา | ||
| แ่ะบัับหัทยา ให้รันั้น้า ยันึระแวแลนั. | ||
| หาเรียโมยนลัษ์ มาแล้วไม่ภั- ิอยู่เปน้าบทมาลย์, | ||
| ็ะลับลายเปนาร เสื่อมเียริวิศาล ออ์พระอมเทวัน. | ||
| สุเทษ์. | เ้าพูถูทุสิ่อัน, แู่อัอั้น อุระ้วยรัรึใ, | |
| นั้นถึอย่าไรๆ เพียแ่ให้ไ้ เห็นวรพัร์เลิาม | ||
| แห่มัทนานราม, ็อามีวาม ประโมทย์มนัสสมถวิล. | ||
(ิระรถพามายาวินออมา มายาวินเปนวิทยาธร, นุ่ห่มหนัเสือ.)
| ิระรถ. | เทวะ, นี่มายาวิน มาเฝ้าบิน- ทะ้วยมะโนภัี. | |
| สุเทษ์. | อบใที่มารานี้; เาว่าท่านมี ึ่โยะวิทยาา. | |
| หาเราะอให้ท่าน ่วยเปลื้อรำา ะไ้ละหรือว่ามา. | ||
| มายาวิน. | เทวะ, อันเวทวิทยา ้ารู้เรียนมา เ็มใะใ้ลอ | |
| พระเพระุลออ ธุลีบาทลอ นเ็มสิปัา. | ||
| สุเทษ์. | ท่านมีเวทมนร์าถา อาลหัทยา ใรๆไ้หมฤๅไน? | |
[ภุัปปะยาร์, ๑๒]
| มายาวิน. | ะทูลเทวะเรู | ประหนึู่ทนไป, |
| ะำเื่อนบทูลไร้ | ็เหมือนปิวิาาร. | |
| พระโปรประทานึ่ | อภัย้าะทูลสาร, | |
| และวามริวิาาร | ็มีอยู่ประำน. | |
| อถรรพ์เวทะเนอยู่, | และมนร์รู็ไ้สน | |
| มโนำและ้ำ้น | ีเพิ่มบเลิ้มหล. | |
| นั้นอาะผูิ- | ะใรไ้ประุ, | |
| และใ้โยะแล้ว | ะเรียให้ระบึมา | |
| บนานแม้ะอยู่ถึ | เาัะวาฬา, | |
| ฤอยู่สรวฤอยู่นา- | ะโล่ำบาาล. | |
| ะเปนหิฤเปนาย | ็เรียายมิยานาน, | |
| เพราะใรเลยะทนทาน | พระอาถัพพะมนร์ไหว. | |
| นั้นแม้พระอ์มี | ประส์ให้นูไร้ | |
| ประุมมนระเรียใร | ็โปรมีพระบัา. |
[สุราา, ๒๘.]
| สุเทษ์. | อันัวเรานี้ ิ่ออยู่ที่ โมมะทะนา, | |
| ผู้เลิเลอสรร ในั้นามา พะรฟาฟ้า บ่มีใรทัน. | ||
| ั้แ่เรามา เิในฟาฟ้า พิภพภูมิสวรร์ | ||
| เราเห็น้อิ ิอยาเยวั แ่โอ้นานั้น หล่อนไม่ปลใ. | ||
| มายาวิน. | ้าบาทเล็ู ้วยา็รู้ นานี้ือใร, | |
| อีทั้รู้เลศ ว่าเหุไน นรามึ่ไม่ ปลใยินี. | ||
| สุเทษ์. | รู้ว่าอย่าไร? | |
| มายาวิน. | หาทูลวามไร้ โปรปราี. | |
| สุเทษ์. | เอาเถิอย่าเร, เร่บอบันี้ มีเหุร้ายี เล่ามาพลัน. | |
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| มายาวิน. | เมื่อรั้พระอ์เปน | วรราะราัน |
| รอเประเทศั- | ะวิสุทธิปัาล, | |
| รัสใ้อมาย์เปน | วรทูะทูลสาร | |
| ถึราะผู้ผ่าน | นราิ์สุราษร์าม, | |
| ออ์ธิาื่อ | มะทะนาวิไลยราม | |
| เปนราินีาม | วรราประเพี; | |
| แ่ท้าวสุราษร์ไร้ | บมิยอมและยินี | |
| ให้ึ่พระบุรี, | พระ็ทรพระโรธา. | |
| รัสเ์พหลอ | ุระเสนา | |
| ยไปประิรา- | ะบุรีวโรม. | |
| โมีบุรีป่น | บ่มิทนทลายล่ม, | |
| ับไ้นโรม | นรนาถสุราษร์มา; | |
| ึ่มีพระโอาร | ะประหารพระีวา, | |
| แ่หาธิามา | และประนอมมโนันท์, | |
| ยอมเปนวะธูบาท | บริาริานันท์, | |
| ไถ่โทษะีวัน | ็ะพระอาา. | |
| ฝ่ายนา็ยอมาม | วรราะบัา, | |
| พ่อรอพระนมา | ็เพราะลูสิภัี. | |
| รั้นนาเส็ถึ | วรมาละาศรี | |
| ้มเศและราบที่ | ทวิบาทพระภูบาล, | |
| แล้วทูลแถลโย | สิริสัะวาทหวาน | |
| ว่าอ์พระนรา | บมิอยาะัไท้, | |
| แ่ไ้ปะิา | วรสัะมั่นไว้ | |
| ว่าัมิยอมให้ | นรฝืนฤีรั. | |
| รั้นี้แหละสุแสน | ะประัประเินั, | |
| เพราะว่าบิารั | ะบรอพระนมา, | |
| ึ่ยอมถวายัว | และ็ไถ่พระโทษา | |
| ออ์นนา- | ถะบ้อมลายนม์. | |
| เสร็ิะารี | รียะเปนผล, | |
| ราบบาทยุลน | มะทะนาะลาาย. | |
| ว่าพลายุพาั | วรัะแพรวพราย | |
| แทรพระทรวาย | เพาะพัร์พระภูมี. | |
| ายแล้วำเนิใน | สุรภพพิศิษ์นี้; | |
| ฝ่ายอ์พระภูมี | ็บำเพ็พะลีรรม์, | |
| นไ้สำเร็ผล | รลแนสฺวรร์ | |
| มาพบและรััน | เพราะวะเยสิเนหา. | |
| แ่รรมพระทำไว้ | พระาิ์อีมา | |
| ้อัและวาหน้า | บ่มิให้พระสมิน์. | |
| อันถ้อยนุทูล | ฤ็สัะทั้สิ้น, | |
| ออ์พระผู้ปิ่น | สุรเทวะปราี. |
[สุราา, ๒๘]
| สุเทษ์. | ที่ท่านเล่าไร้ เราออบใ ที่ท่านไมรี | |
| และเราอเพีย เสี่ยเราะห์ูที เผื่อโะมี ีไ้สัรา. | ||
| มายาวิน. | แล้วแ่ะโปร, ไม่ทรพิโรธ ็บุนัหนา; | |
| อประทานไฟ ะไ้บูา. | ||
| ิระรถ. | (ร้อะโนสั่ไปในโร.) เอาอออมา ามที่สั่ไว้. | |
(นใ้นำเรื่อทำพิธีออมา, ือบายศรี ๑, หัวหมู, เป็, ไ่, มะพร้าวอ่อน, ันเหมสำหรับุไฟ, และเทียนะนวนุไฟพร้อม; อเหล่านี้เอาไปั้รหน้ามายาวิน, และมีนเอาห้าามาทอแล้วเอาหนัวาปูบนห้าาเปนอาสนะ. มายาวินึ้นนั่ัสมาธิ์บนอาสนะ, ุไฟในันเหม, แล้วล่าวำบูา่อไปนี้.)
[สัทฺทุลฺลวิฺีฬิ, ๑๙.]
| มายาวิน. | โอมบัมพระเศะเทวะศิวะบุร์ | |
| ่าพิฺนะสิ้นสุ | ประลัย; | |
| อ้าามายะพระพรายประหนึ่ระวิอุทัย, | ||
| ้อโนะนาทให้ | สะหรรษ์; | |
| เปนเ้าสิปปะประสิทธิ์วิวิธะวรร | ||
| วิทยาวิเศษสรร- | พะสอน; | |
| ยาม้าอบรีย์พิธีมะยะบวร, | ||
| โปรประทานพร | ประสาท. | |
| โอมนารายะะเทพเถลิอุระะอาสน์, | ||
| ีุ่นสุบรร์รา | รัล; | |
| ถือศั์ัระะทาธริผัน | ||
| ปราบยัษะุมภั์ | มลาย; | |
| เี่ยวาโยะวิธีพระพีระอภิปราย | ||
| ลิะทั้หลาย | สะมิทธิ์. | |
| ยาม้าอบรีย์พิธีมะยะวิิร์ | ||
| สมมะโนสิท- | ธิเทอ. | |
(พิพาทย์ทำเพลสาธุาร. มายาวินไหว้บูาสี่ทิศ,แล้วร่ายมนร์่อไป.)
| อ้าสอเทเวศร์ | โปรเศ้าบาท | ทรฟัึ่วาท | ที่ราบทูลเิ, |
| โปร่วยลใ | ทรามวัยให้เพลิน | นลืมวยเิน | แล้วรีบเร็วมา. |
| ้วยเเทพไท | ทรามวัยรูปาม | ไ้ทราบวาม | ้าอนี้นา, |
| แม้ิัืน | ฝืนมนร์าถา | อให้นิทรา | เ้าสึถึใ. |
| มาเถินามา | อย่า้าเื่อ้อย | ู้านี้อย | ้อนรับทรามวัย. |
| อ้านาโศภา | อย่า้ามาไว | ู้าสั่ให้ | โมรูรีบร. |
| โมยอย่าั | รีบรัมาเถิ | ืนัเิ | ในทรวเร่าร้อน, |
| มาเร็วบันี้ | รีบลีลาร | มาเร็วบัอร | ้าเรียนามา. |
(มายาวินประนมมือและนั่บริรรม. พิพาทย์ทำเพลระสันนิบา. ทุ ๆ นั้าอยมอู. พอรัวท้ายระ มัทนาเิรออมา, า้อเป๋ไม่แลูใรและิริยาอาารเปนอย่านที่ยัหลับอยู่, และพูหรือแสิริยาอย่านที่ฝัน. สุเทษ์ลุาบัลลั์ลมา้อนรับ้วยวามยินี แ่รั้นเห็นมัทนาััอยู่ไม่ยิ้มแย้ม็ั, แล้วหันไปพูับมายาวิน.)
[สุราา, ๒๘.]
| สุเทษ์. | นามาแล้วไร้ แ่ว่าันใ ึ่ไม่พูา? | |
| มายาวิน. | นายัวย ้วยฤทธิ์มนรา, แ่ว่าู้า ะแ้บันี้. | |
(พูสั่มัทนา.)
| ู่อนสุาา | มะทะนาวิไลยศรี, | |
| ยามอ์สุเทษ์มี | วรพน์ประารใ, | |
| นาทำนูลอบ | มะธุรสธรัสไร้; | |
| เ้าใมิเ้าใ | ฤ็อบพะีพลัน. | |
| มัทนา. | เ้าใละเ้า้า; | ผิวะอ์สุเทษ์นั้น |
| รัสมาิันพลัน | ะเลยพระวาที. |
[วสันะิล, ๑๔.]
| สุเทษ์. | อ้าโมวิไลยะสุปฺริยา | มะทะนาสุรา์ศรี, |
| พี่รัและอบอภิระี | บมิเว้นสิเน่ห์หนั; | |
| บอหน่อยเถอะว่าะรุิเ้า | ็ะยอมสมัรั. | |
| มัทนา. | ู้าสมัฤมิสมั | ็มิัะล้อยาม. |
| สุเทษ์. | ริฤๅนะเ้าสุมะทะนา | วะเ้าแถลวาม? |
| มัทนา. | ้าอแถลวะะนะาม | สุรเทวะโปรปราน. |
| สุเทษ์. | รัริมิริฤ็ไน | อรไทยบ่แ้าร? |
| มัทนา. | รัริมิริ็สุระา | ยะโปรสถานใ? |
| สุเทษ์. | พี่รัและหวัวธุะรั | และบทอบทิ้ไป. |
| มัทนา. | พระรัสมัพระหทัย | ฤะทอะทิ้เสีย? |
| สุเทษ์. | วามรัละเหี่ยอุระระท | เพราะมิอาะลอเลีย. |
| มัทนา. | วามรัระทอุระละเหี่ย | ฤะหายเพราะเลียลอ? |
| สุเทษ์. | โอ้โอ๋ระไรนะมะทะนา | บมิอบพะีพอ? |
| มัทนา. | โอ้โอ๋ระไรอะมระ้อ | มะทะนามิพอี ! |
| สุเทษ์. | เสียแรสุเทษ์นะประิพัทธ์ | มะทะนาบเปรมปรีย์. |
| มัทนา. | แม้้าบเปรมปฺริยะะนี้ | ผิะโปร็เสียแร. |
| สุเทษ์. | โอ้รูปวิไลยะศุภะเลิ | บมิวระใแ. |
| มัทนา. | โอ้รูปวิไลยะมละแร | ละ็ำะแใ. |
(สุเทษ์้อูนา, แ่นายัาลอยไม่ับาอยู่ สุเทษ์ออน, ึ่ลอพูไปอี.)
| สุเทษ์. | หาพี่ะอวธุและุม- | พิะเ้าะว่าไร? |
| มัทนา. | ้าบาทะัฤ็มิไ้ | ผิพระอ์ะทรปอ. |
| สุเทษ์. | ว่าแ่ะเ็มฤิฤหา | นุอและูบน้อ? |
| มัทนา. | เ็มใมิเ็มนุ็้อ | ประิบัิ์ระเบียบี. |
(สุเทษ์ไม่พอใในำอบอนา, ึ่หันไปพูับมายาวิน.)
[สุราา, ๒๘]
| สุเทษ์. | แน่ะมายาวิน เหุใยุพิน ึเปนเ่นนี้? | |
| ูราวมะเมอ เผลอๆ ฤี ประุไม่มี ีวิิใ. | ||
| ราใเราถาม หล่อน็ย้อนวาม เหมือนเ่นถามไป, | ||
| ันี้ะยวน วนเยันใ ็เปรียบเหมือนไป พูับหุ่นยนร์. | ||
| มายาวิน. | เทวะ, ที่นา อาารเปนอย่า นี้เพราะฤทธิ์มนร์; | |
| โยะอันลั บัับไ้น ให้อบยุบล ไ้าม้อาร | ||
| แ่ะบัับ ใรๆ ให้ลับ มโนวิา, | ||
| ให้อบให้ั ยืนยัอยู่นาน ย่อมะเปนาร สุพ้นวิสัย. | ||
| หาว่าพระอ์ มีพระประส์ อยู่เพียะให้ | ||
| นราลอ รอพระบาทไร้ ้าอาผูใ ไว้้วยมนรา, | ||
| มิให้นรัน์ ื้อึึ้ั ึ่พระอัา, | ||
| บัับให้ยอม ประนอมเปน้า บาทบริา ริาเทวัน. | ||
| สุเทษ์. | อ๊ะ ! เราไม่อ ไ้นาละหนอ โยวิธีนั้น ! | |
| เสียแรเรารั สมัใรัน อยาให้นานั้น สมัรัอบ. | ||
| ผูิ้วยมนร์ แล้วามใน ฝ่ายเียวมิอบ, | ||
| เราใฝ่ละโบม ประโลมใปลอบ ให้นานึอบ นึรัริใ. | ||
| นั้นท่านรู ลายเวทมนร์ู อย่า้าร่ำไร, | ||
| หาเราโี รั้นี้ไ้ สิทธิ์สมัใ; รีบลายมนรา. | ||
| มายาวิน. | เอวํ เทวะ | |
(มายาวินประนมมือแล้วร่ายมนร์่อไปนี้)
(วิฺุมฺมาลา, ๘.)
| มายาวิน. | อันเวทอาถรรพ์ ที่พันธ์ผูิ แห่นามิ่มิร์ อยู่บันี้นา, | |
| เลื่อนลายฤทธิ์ าิัา ลายลายอย่า้า สวัสีสวาหาย ! | ||
(พิพาทย์ทำเพลรัว. มายาวินยมือไหว้แล้วเสเป่าไปทามัทนา. ฝ่ายมัทนา่อย ๆ รู้สึัว, เอามือลูบาเหมือนนื่นนอน, และพอบรัว็พอไ้สิบริบูร์. บันี้นาเหลียวแลไปเห็นสุเทษ์็ใ, ั้ท่าเหมือนะหนีไป, แ่สุเทษ์วาทาไว้.)
[บ, ๑๖.]
| สุเทษ์. | อ้ามัทนาโมาย เิ่วัสาย วิุประโิอัมพร | |
| ไหนๆ ็เ้าสายสมร มาแล้วะร้อน และรนและรีบไปไหน? | ||
| มัทนา. | เทวะ, อัน้านี้ไร้ มานี่อย่าไร บทราบสำนึสันิ; | |
| ำไ้ว่า้าสถิ ในสวนมาลิ และลมรำเพยเยใ, | ||
| แ่อยู่ีๆ ทันใ บัเิร้อนใน อุระประหนึ่ไฟผลา, | ||
| ร้อนนสุที่ทนทาน แรไฟในราน ็ล้มลสิ้นสมฤี. | ||
| ันใมาไ้แห่นี้? หรือว่าไ้มี ผู้ใไปอุ้ม้ามา? | ||
| อพระอ์เมา และโทษ้า ผู้บุรุถึลานใน. | ||
| สุเทษ์. | อ้าอรเออ์อุไร พี่ะบอให้ เ้าทราบีัิน์; | |
| พี่เอใ้มายาวิน ให้เอยุพิน มาที่นี้้วยอาถรรพ์. | ||
| มัทนา. | เหุใพระอ์ทรธรรม์ ึ่ทำเ่นนั้น ให้้าพระบาท้ออาย | |
| แ่หมู่าวฟ้าทั้หลาย? โอ้พระฦๅสาย พระอ์บทรปราี. | ||
(มัทนาร้อไ้. พิพาทย์ทำเพลโอ สุเทษ์ปลอบ.)
| สุเทษ์. | อ้ายอสิเหนา | มะทะนาวิสุทธิศรี, |
| อย่าทรพระโศี | วรพัร์ะหม่นะหมอ. | |
| พี่นี้นะรัเ้า | และะเฝ้าประับประอ | |
| ู่ิสนิธน้อ | บ่มิให้ระาระาย. | |
| พี่รัวะธูนวล | บ่มิวรระอาละอาย, | |
| อันนาริับาย | ฤ็วระร่วมะรั. | |
| รูปเ้าวิไลยราว | สุระแสร้ประิประัษ์, | |
| มิวระร้ารั | เพราะพะธูพิถีพิถัน; | |
| ธาาธสร้าอ์ | อรเพราพิสุทธิสรรพ์ | |
| ไว้เพื่อะผูพัน- | ธนะิะอฤี. | |
| อันพี่สิบุแล้ว | ็พะเอินประสพสุรี | |
| แลรัสมัมี | มนะมุ่ทนุถนอม | |
| อโมเลาปล | พระฤีประนีประนอม | |
| รับรัและยินยอม | นุรัสมัสมาน. | |
| หานามิ้อั | ประิพัทธ์ประสมประสาน, | |
| ทั้สอะสุนาน | มนะ่อบืบา. | |
| อ้า่วยระับับ | ทุะพี่ระายระา; | |
| พี่รัอน์นา | ผิมิสมฤีถวิล, | |
| เหมือนพี่มิไ้ | วรีวะีวิิน- | |
| ทรีย์ไร้บ่ใฝ่ิน- | ะนะห่วและห่อนนิยม. | |
| ีพอยู่็เหมือนาย, | เพราะมิวายระทวยระทม | |
| ทุ์ยาและรารม | อุระ้ำระำทวี, | |
| อ้าฟันูเถิ | มะทะนาและอบวี | |
| พอให้นูนี้ | สุะรื่นระเริระรวย. |
[วสันะิล, ๑๔.]
| มัทนา. | ฟัถ้อยำรัสมะธุระวอน | นุนี้ผิเอออวย |
| ัเปนมุสาวะะนะ้วย | บมิระวามริ. | |
| อันายประาศวะระประทาน | ประิพัทธะแ่หิ, | |
| หิวระเปรมะมะละยิ่ | ผิวะิะอบรั; | |
| แ่หาฤีบอะภิรม | ะเลยนั้นั | |
| เปนปและลวบุรุษะรั | ็ะหลละเลิไป. | |
| ู้าพระบาทสิสุริ | บมิิะปใร, | |
| ึ่หวัและมุ่มะนะสะใน | วรเมะธรรมา. | |
| อันว่าพระอ์รุะ้อย | ฤ็วระปรีา, | |
| อีวรลอวรมหา | รุาธิุรัน; | |
| ันี้ะนึฤ็ระบม | อุระแห่ระหม่อนัน, | |
| ที่นบอาะอภิวัน- | ทะนะอบพระวาา | |
| ให้ถูประุสุระประส์, | ผิวะทรพระโรธา, | |
| หม่อมัน็โอนศิระบา- | ทะยุลและราบราน. |
[อินทวส์, ๑๒.]
| สุเทษ์. | ที่หล่อนมิยินยอม | มะนะรัสมัสมาน, |
| มีู่สะมรมาน | อภิรมย์ฤเปนไน? |
[วสันะิล, ๑๔.]
| มัทนา. | หม่อมันบมีบุรุษะผู้ | ประิพัทธะใใ, |
| เปนโสบมีมะนะสะใฝ่ | อภิรมฤสมรส. |
[อินทวส์, ๑๒.]
| สุเทษ์. | เ่นนั้น็เิฟั | นุล่าวสิเนหะพน์, |
| เ้าามประเสริหม | ็มิวรฤีะำ. |
[วสันะิล, ๑๔.]
| มัทนา. | หม่อมันสับมะธุระถ้อย | ็สำนึเสนาะำ, |
| แ่้อทำนูลวะะนะ้ำ | ุะไ้ทำนูลมา. |
[อินทวส์, ๑๒.]
| สุเทษ์. | นี่เ้ามิยอมรับ | รสะรันั้นฤ๋า? |
| ัวันะเลวสา | หะสะ้วยประารไน? |
[วสันะิล, ๑๔.]
| มัทนา. | อ้าอ์พระผู้สุระวิศิษ์, | พระะผิสะานใ? |
| หม่อมันสิทรามเพราะบ่มิไ้ | อนุวัน์พระบัูร. |
[อินทวส์, ๑๒.]
| สุเทษ์. | ยิ่ฟัพะีศรี | ็ระีประมวลประมูล, |
| ยิ่ั็ยิ่พูน | ทุะท่วมระทมหะทัย ! | |
| อ้าเ้าลำเภาพัร์ | สิริลัษะาวิไลย, | |
| พี่วนะลั่ไล้ | สิเพื่อพะวอน์. |
(วสันะิล, ๑๔.)
| มัทนา. | โอ้โอ๋ละเหี่ยอุระสับ | วรศัพทะท่านทร |
| อ้อยอิ่แสวรประส- | ะัวระหม่อมัน; | |
| อยาใร่สนอพระวรสุน- | ทรุอเนนั้น, | |
| นใเพราะผิิสุธรรม์ | สุริประิฺา. | |
| อให้พระอ์อะมะระเท- | วะเสวยประโมทา, | |
| หม่อมันะอประะลา | สุระราลิลาศไป. |
(มัทนาราบแล้วั้ท่าะไป, แ่สุเทษ์ับ้อมือไว้้วยิริยาออะโรธ.)
(บ, ๑๖.)
| สุเทษ์. | ้า่อน! หล่อนะไปไหน? | |
| มัทนา. | หม่อมันอยู่ไป ็เรื่อแ่ทรรำา. | |
| สุเทษ์. | ใรหนอบอแ่นรา ว่าพี่รำา? | |
| มัทนา. | หม่อมันสัเเอเห็น. | |
| สุเทษ์. | เออ! หล่อนนี้มาล้อเล่น! อันัวพี่เปน นโ่ฤๅบ้าันใ? | |
| มัทนา. | หม่อมันเารพเทพไท ทูลอย่าริใ ็บมิทรเื่อเลย, | |
| ลับทรำรัสเลย วนัมเย และิสนิธเสนหา. | ||
| พระอ์ทรเปนเทวา ธิบีปรา- เียริยศเรียไร, | ||
| มีสาวสุรา์นาใน มามวลแล้วไร้ ในพระพิมานมี, | ||
| ะโปรปราน้าบาทนี้ สัี่รารี? และเมื่อพระเบื่อ้าน้อย | ||
| ะมิ้อนั่ละห้อย นอนโศเศร้าสร้อย ะเ้อะแ้แลหรือ? | ||
| หม่อมันนี้เปนผู้ถือ สัาหนึ่ือ ว่าแม้มิรัริใ, | ||
| ถึแม้ะเปนายใ อสมพาศไร้ ็ะมิยอมพร้อมิ. | ||
| ันี้อเทพเรือฤทธิ์ โปร้าน้อยนิ, ้าบาทอบัมลา. | ||
[มล, ๑๒.]
| สุเทษ์. | (วา) อุเหม่ ! | |
| มะทะนาะเ้าเล่ห์ | ิิ่าำนรรา, | |
| ะละำอุวาทา | ฤระบิระบวนวาม. | |
| นุถาม็เ้าไร้ | บมิอบำถาม, | |
| วนิาพยายาม | ะละเล่นสำนวนหวล. | |
| ็และเ้ามิเ็มิ | ะสับนูวน, | |
| ผิวะให้อน์นวล | นะหล่อนทนใ. | |
| บ่มิยอมะร่วมรั | และสมัสมรไร้ | |
| ็ะนูะยอมให้ | วนิานิวาศสฺวรร์, | |
| ผิวะนาพะเอินอบ | มรุอื่น็้าพลัน | |
| ะทุรนทุรายศัล- | ยะบ่อยาะยินยล; | |
| เพราะนั้นะให้นา | ุิสู่แนน, | |
| มะทะนาประส์น | ะำเนิรูปใ? | |
| ทวิบทะูร์บาท | ฤะเปนอะไรไร้, | |
| วธุเลือะามใ | และะสาปประุสรร; | |
| ะสถินั้นว่า | ะสำนึโทษทั์, | |
| และผิวอนนูพลัน | ะประสาทพระพรให้ | |
| วนิารัลลับ | ประเทศสุราลัย; | |
| ็ะอบสะานใ | วธุอบนูมา |
[สาลินี, ๑๑.]
| มัทนา. | อ้าเทพศั์สิทธิ์ึ่ | พระะลพระอาา |
| ้าเปนแ่เพีย้า | บมิมุ่ะอวี. | |
| หม่อมันนี่อาภัพ | และ็โบพึมี, | |
| ึ่ไม่ไ้รอศรี | วรบาทพระอมแมน. | |
| อันทรเมาวร | ะประบและอบแทน | |
| ุท่านที่มาแสน | นาประมวมี. | |
| อันโปรให้เลือาม | ฤิ้าบันี้, | |
| อเปนึ่มาลี | รุิเรวิไลยวรร, | |
| สุแท้แ่อมสรว | ะประสิทธิ์ประสาทพันธุ์ | |
| อเพียให้มีัน- | ธะระรื่นระรวยหอม. | |
| ้วยลิ่นอ้าบาท | ็ะไ้ประน้อม | |
| ในิย์บูาอม | สุระบ่มบำเพ็บุ. | |
| ้าอแ่เพียให้ | มรุทรพระารุ, |
[บ, ๑๖.]
| สุเทษ์. | ที่เ้าอน้ออนั้น เราะยอมสรร- พะสิทธิัใิน์. | |
| ูราท่านมายาวิน, นานี้ถวิล ะถือรูปเปนมาลี. | ||
| ็บุปผาอย่าใมี ที่ามทั้สี อีทั้มีลิ่นส่ไล? | ||
| แ่้อให้มีหนามไว้ ป้อันมิให้ เหล่าเรัานผลายับ. | ||
| มายาวิน. | เทวะ ! อันไม้ามสรรพ มีลัษ์้อับ พระอ์ำรัสนั้นมี | |
| ในนันทะโนทยานศรี อ์พระศี ธโปรเปนยอมาลา. | ||
| เห็นมีแ่ในฟาฟ้า ในแนนหา ไม้นี้มิไ้แห่ไหน. | ||
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| มายาวิน. | ไม้เรียผะาุพ- | ะะสีอรุแส |
| ปานแ้มแล้มแ | รุียามอาย; | |
| อให่และเสร | สุวนธะมามาย, | |
| อยู่ทนบวาวาย | มธุรสรไล; | |
| อีทั้สะพรั่หนาม | ุะเ็มประับไว้, | |
| ผึ้เียวสิบินไว่ | บมิใร่ะห่าเหิน. | |
| อันุพฺะาหอม, | บริโภอร่อยเพลิน, | |
| รสหวานสิหวานเอ | นรลิ้มเพราะเลิรส; | |
| ินแล้วระับรี | พิธะโทษะหายหม, | |
| ือลมและีล | ทุษะเสมหะเสื่อมสรรพ์; | |
| อีทั้เริา- | มะุาภิรมย์นันท์, | |
| เย็นในอุราพลัน, | และระับพยาธี. |
[บ, ๑๖.]
| สุเทษ์. | ีละ, ะให้มารศรี เปนอไม้นี้ โมยะว่าันใ? | |
| มัทนา. | ไหนๆ ะเปนอไม้, หม่อมันพอใ เปนอที่ออนามมา. | |
| ้าอ้มเศวันทา ที่อมเทวา ารุให้เลือเ่นนี้. | ||
| สุเทษ์. | ้วยอำนาอิทธิ์ฤทธี อันประมวมี ัวูผู้แรหา, | |
| ูสาปมัทนานรา ใหุ้ิผ่าน ไปาสุราลัยเลิ, | ||
| สู่แนมนุษย์และเิ เปนมาลีเลิ อันเรียว่าุพฺะะ, | ||
| ให้เปนเ่นนั้นว่าะ รู้สึอุระ ระอุเพราะรัรึเ็. | ||
| ทุเือนเมื่อถึวันเพ็ ให้นานี้เปน มนุษย์อยู่ำหนมี | ||
| เพียหนึ่ทิวารารี; แ่หานามี วามรับุรุษเมื่อใ, | ||
| เมื่อนั้นแหละให้ทรามวัย รูปอยู่ไร้ บืนลับเปนบุปผา. | ||
| หารัายแล้วมัทนา บมีสุา- ภิรมย์เพราะเริร้ารั, | ||
| และนาเปนทุ์ยิ่นั นเหลือที่ั อทนอยู่อี่อไป, | ||
| เมื่อนั้นผิว่าอรไทย ล่าววอนเราไร้ เราึ่ะโทษทั์. | ||
[ิระปทา, ๘.]
| นามะทะนา ุิอย่านาน มะละาน สุระแมนสวรร์, | ||
| ไปเถอะำเนิ หิมาวัน ันุลั่น วิสาปไว้ ! | ||
(พิพาทย์ทำเพลุพาทย์, สุเทษ์แผลฤทธิ์, ฟ้าแลบแวบวาบลอเพล พอถึรัวท้าย มัทนาร้อรี๊และล้มลมับพื้น)
(ปิม่าน.)
อ์ที่ ๒
อนที่ ๑
า: ในลาหิมะวัน.
[เปนลานห้าอยู่ในระหว่า้นไม้ให่าม ๆ, ที่รลาแห่้านหลัอเวที มี้นุหลาบอยู่้น ๑, ึ่มีอแ่อเียว, เปนอให่, สีมพูแ่. นอา้นุหลาบมี้นอไม้อย่าอื่นอีบ้า็ไ้, และาม้นไม้มีล้วยไม้ำลัอออไสวอยู่หลาย่อ.]
(เปิม่านึ้นเห็นเวทีว่าอยู่. แล้วนา และศุน, ศิษย์อพระาละทรรศินมุนี, ึ่ออมา.)
| นา. | มันอยู่ทานี้แน่! แไม่ไ้ลิ่นหรือ? | |
| ศุน. | ฮือ! | |
| นา. | ะพูอะไร็ไม่พู. มีแ่ร้อฮือเท่านั้น. | |
| ศุน. | ็ริๆ นี่ ให้ายสิ! (ลนั่เหยียีน, และแสอาาริริยาเหนื่อย.) | |
| นา. | ริอะไร? | |
| ศุน. | อยู่ีๆ ใ้ให้ามหาลิ่น, ใระไปหาพบ. (นอนเหยียลับพื้น) | |
| นา. | ทำไมมูแไม่มีหรือ? (นั่บนอไม้.) | |
| ศุน. | ็มีน่ะสิ! แ่เิมายัไม่เยรับใ้เ่นนี้เลย. ้าสูหาลิ่นเสียนมูเยิ้มแล้ว, รู้ไหม? | |
| นา. | มูเยิ้ม็ีอยู่แล้ว, แปลว่าแไม่เ็บ. | |
| ศุน. | เอ๊ะ! อย่าไรัน? | |
| นา. | ้าเยสัเเห็นอ้าย่าอ้า, เมื่อไรมูมันแห้ละ็แปลว่ามันไม่สบาย. | |
| ศุน. | อุวะ! แล้วัน! เอา้าไปเ้าประเภทหมาเสียแล้ว! | |
| นา. | ็ีนี่นะ; หมามูมันเ่ว่านเราอี. | |
| ศุน. | (ยมือึ้นปั) เฮ้ย! อย่าเล่นน่า! ั๊ะี้. (ผหัวึ้นมอู.) เอ๊ะ! พิลแฮะ หมายว่าแเล่นรัแอี. ที่แท้แมลภู่น่ะเอ. (นอนลอี.) | |
| นา. | แว่าแมลภู่หรือ? เอ! ท่าทาอบล! (ลุึ้นเิรมอ.) | |
| ศุน. | นั่นลุึ้นเิรไว่อยู่ทำไมนะ? ้าเวียนหัวพิลึ. | |
| นา. | ที่ไหนมีแมลภู่้อมีอหอม, นั้น – (เิร้น่อไป.) | |
| ศุน. | (เอเนึ้น, หันหน้าไปทาหลัเวที.) แนี่- (เห็นอุหลาบ, ึ่ร้อึ้น.) นั่นแน่! ไ้ัวแล้ว, ให้นรสิ! | |
| นา. | อะไร? | |
| ศุน. | อ้ายอหอมอแ. (ี้อุหลาบ.) นั่นเปนไร. | |
| นา. | (เิรเ้าไปยั้นุหลาบ.) ริอแ; อ้ายอนี่เอ. เอ๊ะ!เาเรียออะไรนะ? | |
| ศุน. | บา. | |
| นา. | บับ! บาหอมมีหรือ? | |
| ศุน. | มี หอมเียว! | |
| นา. | มิลัู! หอมเียวมีหรือ? | |
| ศุน. | ไม่มี็เเล้วไปสิ. | |
| นา. | อีประารหนึ่, บาไม่มีหนาม; นี่หนามุมพิลึ. | |
| ศุน. | ถ้านั้นเรียว่าอะไรล่ะ? | |
| นา. | ถ้า้ารู้้าะถามแหรือ? แ่บาทีโสมะทัะรู้ั. ไปบอ่าวให้เาทราบเห็นะีนะ. | |
| ศุน. | ีสิ. แรีบไปเถอะ. | |
| นา. | ็แล่ะ? | |
| ศุน. | ้าะอยู่เฝ้าอ้าย้นไม้นี่. (นอนลอี.) | |
| นา. | ิๆ! มันะหายไปไหนไ้เทียวนะ. ้นไม้มันเิรหนีไปเอไ้เมื่อไร. | |
| ศุน. | ็เผื่อมีนมาลัเอาไปเสียล่ะ? | |
| นา. | ผู้นอะไรมีมาในป่านี้นอาพวเรา. | |
| ศุน. | ็พวเราน่ะแหละ; ถ้าแม้ว่าเราไปเสียทั้สอน, แล้วมีนอื่นในพวเรามาพบ้นไม้นี่เ้า แล้วรีบเอาวามไปเรียนท่านอาารย์ไ้่อน, เรามิาทุนหรือ? | |
| นา. | ็ริอยู่, แ่ว่าถ้าท่านอาารย์ไ้ทราบ่าวที่ท่านปราถนาแล้ว็เปนผลเท่าันไม่ใ่หรือ? | |
| ศุน. | มันะเท่าันอย่าไรไ้, พ่อเ้าประุเอ๋ย. ใรเปนผู้เอาวามไปบอไ้่อนนนั้น็้อไ้บำเหน็สิ. | |
| นา. | ถ้าเ่นนั้นแไปบอ่าวเถอะ, ะไ้ไ้บำเหน็. | |
| ศุน. | อ๋อ, ้าไม่เปนนที่อยาไ้บำเหน็ถึปานนั้นอ. แไปเถอะ. | |
| นา. | สรูปวาม็เปนอันว่าแี้เียเินที่ะเิรไปรับบำเหน็, แ่ไม่อยาให้ใรแย่วามอบ, นั้นหรือ? | |
| ศุน. | สรูปวามว่าแมัวพูอยู่เ่นนี้เสียเวลาเปล่า! ะไป็ไปเถอะ เี๋ยว็ะามหาโสมะทัไม่พบเท่านั้นเอ! | |
(โสมะทั, หัวหน้าศิษย์อพระาละทรรศินออ.)
| โสมะทั. | ไ้ยินใรออื่อันหรือ? | |
| ศุน. | (ใ, รีบนั่ึ้น.) ผมเอ, อรับ, ออนามนาย. (ี้้นุหลาบ.) ผมหาพบอไม้ที่ส่ลิ่นหอมไ้แล้วอรับ. นั่นอรับ. | |
| โสมะทั. | ็ีแล้ว, แ่ทำไมไม่รีบไปบอัน? | |
| ศุน. | ผมำลัะรีบไปอยู่แล้ว- | |
| โสมะทั. | นั้นึ่ยันอนเหยียยาวนั้นหรือ? | |
| ศุน. | ที่ผมเหยียนั้น็เพื่อให้แ้ายืเสีย่อน แล้วะลุึ้นวิ่ไปโยรวเร็วเ็มฝีเท้า. | |
| โสมะทั. | อ้อ! ถ้านั้นเมื่อไ้เรียมพร้อมอยู่แล้วที่ะวิ่ ็ออวิ่ไปเรียนท่านอาารย์ให้ทราบเี๋ยวนี้. | |
| ศุน. | อรับ! ไปปรื๋อเปนลมพัเทียวละอรับ. (ไหว้แล้วลุึ้นวิ่เ้าโรไป.) | |
(โสมะทัไปพิาราูุหลาบ้วยวามพิศวอยู่รู่ให่ๆ แล้วึ่ล่าวำม.)
[อุปัิา, ๑๑.]
| โสมะทั. | อันบุษปะประหลา | บมิเห็นแห่ใ |
| ามสรรพะวิไล- | ยะวิเศษะมาลี; | |
| สีแ็มิ้า | ุะอบาสี, | |
| ามัรุี | ยละเพลินเริา. | |
| ลิ่นหอม็ระรวย | รสะลมรำเพยพา | |
| ถึไหนฤ็น่า | ะระรื่นพิรมหวล. | |
| แม้แ่ศิระเล้า | วนิาลออนวล | |
| เห็นแน่ะประมว | วรลัษะานา; | |
| ลอยภาะนะน้ำ | ็ะทำอุทพลา | |
| หอมรื่นระสะอย่า | สุรเทวะโอสถ. | |
| ัภาะนะั้ | พะลิเทวะทรยศ, | |
| ลิ่นหอมบละล | ะประลุเเนสรว. | |
| อันบุษฺปะประเสริ | สลพิภพปว | |
| ามเลิและเหมาะว | ฤิเท่าบพึหา. |
(พระาละทรรศินาารย์ออ, มีศุนับบริวารอื่น ๆ ถืออบเสียมามมาหลายน.)
[บ, ๑๖.]
| าละทรรศิน. | ไหนเล่า้นไม้ที่ว่า มีอส่า และหอมประเสริส่ไล? | |
| ศุน. | อยู่นี่เ้า้า! ้าไร้ เปนผู้ที่ไ้ ประสพพบออัศรรย์. | |
| นา.. | ู้ามา้วยพร้อมัน. | |
| ศุน. | แ่ว่าิัน เปนผู้ประสพพบแท้. | |
| นา.. | ู้าเิรหาเียนแย่ ส่วนเานอนแผ่ สบายอยู่ลาปัพี. | |
| ศุน. | ะนอนหรือนั่ามที แ่เห็นอี- | |
| นา | เพราะโเท่านั้นบันาล! | |
| าละทรรศิน. | มัวเถียันไม่เ้าาร! ไปเ็บวมาลย์ มาให้เราพลันทันใ. | |
(พระาละทรรศินไปนั่บนอไม้. ฝ่ายนาับศุนนั้น่าวิ่แย่ันไปเ็บอุหลาบ; นาเปนผู้ยื่นมือเ้าไปถูหนามเ้า็หมือลับโยอาารใ, ฝ่ายศุนหัวเราะเยาะและยื่นมือเ้าไป, ็ถูหนามบ้า้อหมือลับออมาเหมือนัน.)
| โสมะทั. | สอนอย่ามัวร่ำไร! ท่านสั่แล้วไย มิทำัท่านบัา? | |
| นา.. | ไม่ไหวริๆ เ้า้า. | |
| ศุน. | ท่านีลอมา เ็บเอาไปเอเถิหนอ. | |
| โสมะทั. | อย่ามัวพูา่อล้อ ่อเถียเราหนอ; เ็บอไม้โยพลัน. | |
| นา.. | โอ้่าไม่เห็นใัน! ใ่ว่าิัน ะแสร้ัำพี่พราหม์; | |
| ริๆ อยาใร่ทำาม, แ่ว่าถูหนาม! | ||
| ศุน. | โอยเ็บพิลึึือ! | |
| โสมะทั. | แทั้สอนหัวื้อ, ไร้วามนับถือ ึ่ัำเราผู้ให่; | |
| ่าเถิไม่ำ้อใ้! | ||
| ศุน. | ีแล้วเอไป ถูหนามเล่นบ้าแหละี! | |
(โสมะทัรเ้าไปะเ็อุหลาบ, ถูหนามเ้าบ้า้อหมือออมา. ศิษย์สอนหัวเราะ. ึ่ทําให้โสมะทััใ, ัมีเหน็บออะฟันิุ่หลาบ.)
| าละทรรศิน. | ้า่อน! อย่าัมาลี ที่ามเ่นนี้; เราอยาใร่ใหุ้ไป | |
| ปลูหน้าอาศรมเพื่อไ้ ูเล่น่อไป อีนานสำราฤี. | ||
(โสมะทัสั่พวบริวารใหุ้้นุหลาบ. พอบริวารเอาเรื่อมือุล็มีเสียเหมือนผู้หิร้อ “โอ๊ย!” พวบริวารใ, โษย์ัน่า ๆ นานา. โสมะทับัับใหุ้อี็มีเสียร้อเ่นนั้นอีทุราว เล่นลพูันเอพอสมวร, แล้วในที่สุพวบริวารไม่มีใรล้าุ. โสมะทัะลมือุเอ, แ่พระาละทรรศินยมือห้ามไว้.)
[อุเปนทะวิเียร, ๑๑.]
| าละทรรศิน. | อ๊ะ! อย่านะอย่าเพ่อ! | ผิวะมิ่สุมาลี |
| ะไปะเราน | ละ็ึ่ะพาไป: | |
| เพราะเราสิเล็า- | ะเเละทราบนี้ไ้; | |
| ผะาพิเศษไร้ | บมิใ่ผะาริ, | |
| และเปนวะธูผู้ | ปะระเศรษะยอหิ, | |
| เพราะรัษะสัยิ่ | บมิยอมะเสียธรรม์, | |
| ็ถูำราบให้ | ุิาแนสฺวรร์ | |
| ำเนิประุพัน- | ธุผาพิเศษนี้. | |
| วันพระันทร์เพ็ | ็ะเปนสุนารี | |
| และนั้นมี | เพาะหนึ่ทิวาาล | |
| และเอะรารี | ็ะลับสนธ์ปาน | |
| ผะาสุนธ์หวาน | รสระรื่นระรวยไร้. | |
| ถิ่นวนารั- | ยะะนี้สิอยู่ไล | |
| ุีและทิ้ไว้ | ะลำบาสนธ์นา; | |
| นั้นะล่าววน | ระไปสวน้า | |
| ุีนูพลา | ะทนุถนอมี. |
(พระาละทรรศินลุึ้นไปที่้นุหลาบแล้วพูับ้นุหลาบ่อไป.)
[สัทธะรา, ๒๑.]
| อ้ามาลีเลิฤีเพลิน, | สุวิมะละและเริ, | |
| ้าะอเอ ผะาไป | ||
| สู่สวนาม้าุีให้ | ระมะิยะะบำรุไว้ | |
| เพื่อบมีภัย พิบัิปว; | ||
| ้ารับำว่าะแหนหว | ประุะวรธิาว | |
| ใะใฝ่ห่ว สุาภา. | ||
| อ้าเอไปับบิานา! | รุิอภยะรา | |
| ุลอพา รัลไป! |
(พระาละทรรศินเรียเอาหม้อน้ำไปหลั่ลที่โน้นุหลาบ. พิพาทย์ทำเพลรัวิ่. พอพระาละทรรศินหลั่นํ้าเสร็แล้ว, สั่ให้บริวารุ้นุหลาบ.ราวนื้ไม่มีเสียร้อเ่นรั้่อน; พิพาทย์ทำเพลิ่ในเวลาทีุ่ลอนุเสร็, และพวบริวารัารย้นุหลาบึ้นาหลุมแล้ว, พิพาทย์ึ่หยุ.)
| าละทรรศิน. | บันี้เ้าอย่าร่ำไร | ่วยันยไป | ยัสวนอาศรมสถาน |
| ้อีอย่าไ้ลนลาน, | ประอเมื่อผ่าน | ที่เิรลำบายาเ็. | |
| ำไว้ว่าไม้นี้เปน | อวิเศษเ่น | บ่มีินแนใ. | |
| ามมา้าะนำไป; | โสมะทัไร้ | อยำับามมา. |
(พิพาทย์ทำเพลเิ.พระาละทรรศิน.เิรนำเ้าโร, บริวารนำ้นุหลาบามไป.)
อนที่ ๒
ทาเิรใน
[ใ้เปนม่านม้วนทิ้ระหว่าหลืบ, เียนเปนภาพ้นไม้และอหนาม.]
(ท้าวัยเสนออ, พร้อม้วยศุภา์, ับทหารและพรานอีสี่ห้าน.)
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| ัยเสน. | เรามัวละเลิไล่ | มิะามะบึบ้า |
| นลึลาป่า | และระอิระอาใ; | |
| บันี้มิรู้ว่า | ละแทบหนใ, | |
| อีทั้ะเิรไป | บริวารบามทัน. | |
| เาะเปนห่ว | และวิเพราะเรารัน; | |
| ใรเนพะนารั- | ยะประเทศะถิ่นนี้? |
(ศุภา์สอบถามพวพราน. พูันเบา ๆ แล้วึราบทูล.)
| ศุภา์. | พวพรานระบวนาม | พระเส็็ไม่มี |
| ผู้ใำนาที่ | ะทำนูลถนัไ้; | |
| แ่เยสับึ่ | วะะเาแถลไร้ | |
| ว่าลาอรัให่ | ประเทศะแถบนี้ | |
| ยัมีสำนัอ์ | วรพรหมะโยี, | |
| ผู้รอาี | ปิบัิะปาาร. | |
| พรานรับะไป้น | พระนิวาศาารย์, | |
| แล้วมาแถลาร์ | ผิวะพบพระอาศรม. | |
| ัยเสน. | ีแล้ว,และเรานี้ | ็ะพัใ้ร่ม |
| พฤษาสุารม- | ยะลอรารี, | |
| เพราะว่าะเิร่อ | ฤ็เหนื่อยบันี้ | |
| เมื่อยล้าวะรินทรี- | ยะและใร่ะผ่อนาย. | |
| ืนนี้็วนเพ็ | ศศิธระามหาย, | |
| โพยภัยและสัว์ร้าย | ผิะมา็เห็นพลัน. | |
| ใ้าพราน | รรีบไพรสัน์ | |
| หาที่พระนัธรรม์ | ธนิวาศลาไพร, | |
| อีให้ทหารบ้า | รย้อนวิถีไป | |
| นพบระบวนให่ | ละ็นำระบวนมา. | |
| ที่เหลือ็ให้ถา | ิะใ้สุพฤษา | |
| ไทรย้อยลออา | ละ็ะพอพั, | |
| นว่าระบวนให่ | รพร้อม็ึั | |
| สร้า่ายและที่พั | ประเทศะถิ่นวร. |
[บ, ๑๖.]
| ศุภา์. | ้าะไ้สั่ถี่ถ้วน ามภูมิศวร ไ้มีพระราบัา. | |
| พวพรานามเรามา บันี้อย่า้า ะใ้ไปามมุ่หมาย. | ||
(ศุภา์ถวายบัมท้าวัยเสนแล้วเ้าโรไปับพวพราน.)
[อุปาิ, ๑๑.]
| ัยเสน. | อโหระลึึ้น | ละ็สุะเสียาย! |
| ไ้เยประสพหลาย | มิะแล้วบ่เยเห็น | |
| วาามอร่ามทั่ว | วรายะัเ่น | |
| นูละเลิเล่น | รไล่วันนี้. | |
| ะเนร์สนิธนิล | ะละนิลมะีศรี, | |
| ยามแลำเลือมี | ิริยาประหนึ่อาย; | |
| เาามประหนึ่่อ | วรวิุมาลย์าย, | |
| และหนัระยับลาย | ละเลื่อมประับวาว; | |
| นอสนิธำ | ุะเียนเม่ายาว, | |
| ามทรวสอาราว | หิมะยอผา: | |
| ยามเิร็ามยิ่ | และะวิ่็ยวนา, | |
| ริิรียา | ละสาวสุรา์สวรร์. | |
| และเมื่อนูาม | มิะใล้ะามทัน, | |
| โน้มน้าวธนูมั่น | เหมาะและเรียมะยิไป, | |
| มัวเพลินะลึนิ่ | บมิยิบัใ | |
| และวา็ว่อไว | รแผลวแนวพ. |
(ศุภา์ลับออมาถวายบัมท้าวัยเสน.)
[บ, ๑๖.]
| ศุภา์. | ้าไ้ัพรานั้น ไปรวราร ที่อยู่แห่าารย์, | |
| อีัแบ่พวทหาร ย้อนทาที่ผ่าน มาแล้วเมื่อไล่มฤี, | ||
| ส่วนารแผ้วถาปัพี สำเร็แล้วี พอะประทับอาศัย. | ||
| ัยเสน. | ีแล้ว, ูนี้อ่อนใ ึ่อยาะใร่ ไ้พัไ้ผ่อนายา. | |
(ท้าวัยเสน,ศุภา์, และบริวารเ้าโร.)
อนที่ ๓
ลานหน้าอาศรมอพระาละทรรศิน
[้านหลัเวทีเปนมุหน้าแห่อาศรม, ึ่เปนเรือนเรื่อไม้หลัามุแฝ,มีบันใ ๓ ั้นึ้นาพื้นินไปสู่ระเบีย, และาระเบียมีประูเ้าไปในอาศรม.สอ้าเวทีเปนหลืบสวน. มี้นไม้ให่อยู่้น ๑ ้อนไป้าวาแห่เวที, และใ้้นไม้นั้นมีแท่นศิลาอ่อน,มีหนัวาปูลา. พระาละทรรศินนั่อยูบนแท่นนี้.]
[ภุัปปะยาร์, ๑๒.]
| าละทรรศิน. | เอะมีเหุอะไรหนอ | ะบัเิอุปัทว์มา |
| เพราะว่าเนระ้ายวา | เม่นอยู่ะเปนลา. | |
| อะโหนึ็ร้อนอ | วิถึธิาพลา, | |
| รอยภัยะพานนา | ธิาแน่ละรานี้. | |
| ะแรรวฤษ์ยาม | ็ูามและูี, | |
| ำวน่อสิเห็นมี | เราะห์ร้ายแาา. | |
| บรู้ที่ะทายแน่ | ะมีโและลาภา, | |
| ฤว่าร้ายและนวลนา- | ริั้อำสรวลศัลย์. | |
| อนิาะเศร้าิ, | ผิเ้ายอสุานั้น | |
| เราะห์เ้าร้ายทำลายวั, | ็รูปนี้ะพลอยโศ; | |
| เพราะรูปไ้สุามา | ประุไ้ประสพโ, | |
| ประหนึ่เ้าและนำโศล | ประเวศแน่วอาศรม, | |
| และหา้อวิโยเ้า | ะแสนเศร้าอารม์, | |
| เพราะเยเห็นและเยม | บเว้นว่าวันเพ็: | |
| ธิา่าบำเรอิ | บิาให้ฤีเย็น; | |
| ประิษ์โภะนาเ่น | บเยลิ้ม่อนาล, | |
| ะินเ็มฤินมัน | ็พลันสมมะโนมาลย์, | |
| ะอบเปรี้ยวฤอบหวาน | ็ปรุรสบผิใ. | |
| มหาเทวะทรศัิ์! | นูภัิ่อไท, | |
| พระโปรนูไร้ | และุ้มรอสุาภา. |
(มัทนา, ถือระเ้าเ็มไป้วยอไม้, เิรออมาทาวาและรไปุเ่าลที่รหน้าแท่นศิลา, และพูับพระาละทรรศิน.)
| [มล, ๑๒.] | ||
| มัทนา. | เอ๊ะอะไรพระพ่อบ่น | วรมนร์ฤเ้าา, |
| และิันละลาบมา | บมิวรฤันใ? | |
| ผิวะอ์บิามุ่ | ะบำเพ็ะปาไร้ | |
| ็ิันะหลีไป | บมิอยู่และีวา. | |
| พระบิา็ย่อมรู้ | มะทะนามิอยาห่า, | |
| ปิบัิอยู่้า | พระบิาและพอใ; | |
| เพราะมิใ่ิันเหมือน | วธุธรรมะาไร้, | |
| ละเือน็อัใ | บมิมีฤีสรา; | |
| เพราะมโนสินึเร่ | ศศิธรและนับวาร, | |
| ละเือน็ูาล | ิระว่าะวันเพ็. | |
| และปัรัสฺวา- | ระ็ย่อมะลับเห็น. | |
| ทิวะล่วประุเผ่น | รู่บอยู่ยั้! | |
| ผิวะอ์บิาว่า | มะทะนาะอนั่ | |
| ปิบัิ์บิาั | ฤิมุ่เสมอมา. |
[มันทัันา, ๑๗]
| าละทรรศิน. | อ้าโมายสายสะมะระมะทะนา, พ่อสิเพลินา เพราะลูวั! | |
| ลูอยู่ใล้พ่อละ็ะมละัน เอุทอัน ประพรมใ. | ||
| ไม่เยมีศิษย์ุะอรวิไลย, ่าประพฤิ์ให้ บิาสุ, | ||
| วันเพ็พ่อเปนระมะิยะบทุ์, ปราศะเ็ุ และรำา, | ||
| ส่วนวันอื่นพ่อฤ็บมิสรา เหมือนวันวาร ธิาใล้; | ||
| ันี้แม้ว่าสะมะระะระไล าบิาไป ็พ่อนี้ | ||
| ้อไร้วามสุะเพราะว่ะฤี บไ้มี ละผ่อแผ้ว. | ||
| อ้าลูน้อยลอยฤิสุมะิแ้ว พราธิาแล้ว ะอาูร! | ||
[สัทฺทุลฺวิีฬิ, ๑๙.]
| ้าอให้สุระเทวะฤทธิอะนุูล | ||
| ฟั้าพเ้าทูล เถอะไท้, | ||
| หา้าเสียมะทะนาธิาอระวิไลย | ||
| ้าบาทะไ้ใร ล่ะแทน? | ||
| อ้าเทวินทะมะหินทาธิปะิแมน | ||
| ทรวัระแล้วแว่น อะมร, | ||
| โปรอย่าให้มะทะนาสุาะรุิอร | ||
| ้อไปอะนาทร ฤเ็! | ||
[บ, ๑๖.]
| มัทนา. | เอ๊ะพระบิานี่เปน ทุ์ร้อนใเห็น บเยแ่่อนันี้. | |
| ูพระบิาะมี วามวิที่ พระยัมิบอลูน้อย. | ||
| เปนไรโปรบอลูหน่อย. | ||
| าละทรรศิน. | อ้าลูผู้ลอย ิยอฤีบิา! | |
| พ่อนี้วินัหนา ้วยเรอยู่ว่า ธิาะาพ่อไป. | ||
| มัทนา. | พระอ์ะลัวทำไม? ไม่เห็นว่าใร ะล้ามาพาลูหนี, | |
| และล่าวส่วนัวลูนี้ ฤๅะอยาลี ลาศาบิาารุ? | ||
| าละทรรศิน. | เปนธรรมะาอสุน- ทะระรุ ุมาริย่อมยวนา | |
| แห่ายหนุ่มและไม่้า รั็ะพา รัเ้ามา่ออใ, | ||
| แล้วหิย่อมะลาไล าอพ่อไป สู่เหะแห่สามี. | ||
| มัทนา. | พระพ่อใยล่าวเ่นนี้? เมื่อทราบอยู่ี ว่าลูไม่เหมือนเาๆ; | |
| แล้ว็ผู้ายใเล่า ะรั้าเ้า, ผู้เปนมนุษหนึ่วัน | ||
| ับอีหนึ่ืนแล้วพลัน ลับเพศแผผัน ไปเปนอไม้มาหนาม! | ||
| ถึหานารีเลิาม, แม้ไ้มทราม สิเนหะไ้เพียแ่ | ||
| หนึ่วันหนึ่ืนแล้วแล มิไ้มแม้ สันิลออีเือน, | ||
| ายใะยอมอยู่เพื่อน? ืนรั็เหมือน รัรูปนิมิร์มายา. | ||
| นั้นอ์พระบิา โปรเมา และลายวิ้วยพลัน. | ||
(โสมะทัพาศุภา์ออมาทา้าย; ่าระทำวามเารพ่อพระฤษี.)
[สุราา, ๒๘.]
| โสมะทั. | นายทหารนี้ ไ้รลี ล่วหน้าราัน, | |
| อมัิย์วศ์ เผ่าอ์พระันทร์ ผู้ำรั์ หัสินบุรี, | ||
| เพื่อมาบอ่าว ว่าสมเ็ท้าว ผู้อมธานี | ||
| ะเส็พลัน วันทาฤษี ามสมวรที่ ำหนวินัย. | ||
| าละทรรศิน. | อันภูมินาถ เส็ประพาส พัแรมหนไหน? | |
| ศุภา์. | พระร้อนแรมมา ในพนาลัย, สำราแห่ใ ประทับแห่นั้น. | |
| าละทรรศิน. | อันอาะมะ เ็มใที่ะ อนรับอมั์, | |
| ะั้เรื่อที่ มีในอรั ถวายราัน เสวยสำรา. | ||
| แน่ะโสมะทั แล้วเ้าั รับบริพาร, | ||
| ส่วนโภนา โอาอาหาร ะให้นรา ัแ่เรียมไว้. | ||
| ไปเถิธิา, เ้าในศาลา เรียมเรื่อทันใ, | ||
| อีทั้ัอ สำรอพร้อมไว้ เลี้ยพว้าไท ผู้บริพาร. | ||
| ศุภา์. | อันระบวนหลว ็พร้อมทั้ปว เสบียอาหาร. | |
| าละทรรศิน. | แ่ว่าัวเรา เปนเ้าอบ้าน ัออเลี้ยท่าน. มาเถิธิา. | |
(พระาละทรรศินับมัทนาเิรไปึ้นบันใและหายเ้าไปในอาศรม.)
[สาลินี, ๑๑.]
| ศุภา์. | อโทษเถิหาู | นุไร้ิรียา, |
| แ่้าอถามว่า | วธุนั้นนะือใร? | |
| ไ้ยินท่านเรียว่า | วรบุริท่านไร้, | |
| ลูริฤๅันใ, | ฤวะบุริบุธรรม? | |
| โสมะทั. | หา้าบอวามให้ | ฤ็ท่านะเห็นำ |
| ้าอบเปน้อำ | และบยอมะเื่อฟั. | |
| นานี้เปน้นพฤ- | ษะประิษะอยู่ยั | |
| ลาใล้ที่ั้ | วรบรระศาลนี้; | |
| อาารย์ท่านเอมา | และสถิสวนศรี, | |
| แลเมื่อถึวันที่ | ศศิเพ็็เปนน. | |
| ันี้สันนิษาน | วธุเปนสุรา์บน, | |
| ถูสาปึ่ำทน | ทุะอยู่นี้นา. | |
| ศุภา์. | ที่ท่านไ้เล่านี้ | นะ็แปลละเ้า้า; |
| แ่รั้นเมื่อพิศพา | ฤิเห็นะเปนริ, | |
| ้วยนานี้มีสุน- | ทะระลัษายิ่ | |
| ยวว่าบรราหิ | มะนุสสะโลแท้. | |
| ผิวนานั้นผุผ่อ | ละนวลสะาวแ, | |
| เศาำแม่นแท้ | ละฟ้ารารี; | |
| สอเนรเหมือนารา- | ะระในนะภาศรี, | |
| แสแ้มเปรียบรัสมี | พระอรุแอร่มาย. | |
| เอออันว่าายใ | ผิวะไ้ประสพสาย | |
| ใไม่มีลาย | รสะรัวแ! | |
| โสมะทั. | ท่านเอยอย่าฝันใฝ่, | บมิเปนประโยน์แท้; |
| นานั้นไม่พึแล | และบพูะายใ, | |
| นอาท่านอาารย์ | วนิาบรัใร; | |
| เพียรพูเท่าใๆ | บมิพึะใยี. | |
| ศุภา์. | อ้าท่านอย่าเ้าใ | วะะผิบันี้! |
| ้าเอไม่หวัที่ | ะประโลมสุาสวรร์; | |
| ้านึไปถึอ์ | วรราะราัน | |
| ผู้เปนเ้ารอั- | ะประเทศะธานี. | |
| ท่านเปนึ่เผ่าพัน- | ธุพระันทะเรือศรี, | |
| หาเห็นึ่เทวี | ธ็ะโปรปราน; | |
| แ่หานาเปนบาท | บริาริาท่าน, | |
| ้าเรเิาร | ทุมะนัสละแน่นอน. | |
| ฝ่ายท่านไม่ใ่้า | วรบาทพระภูธร, | |
| ้าเ้าทำปาบอน | บมิวรทีนี้; | |
| ึำ้ออ | อธิบายะไว้ที, | |
| อท่านอย่าไ้มี | ฤิึ้นูหนอ. | |
| โสมะทั. | ู้าเปนน่ำ | บมิทนอ; |
| ท่านล่าวแ่พอ | ำริวรแถลสาร. |
(พิพาทย์ทำเพลพระยาเิร. ท้าวัยเสนออ, พร้อม้วยบริวาร พระาละทรรศินออมาาในอาศรม, ลบรรใมา้อนรับท้าวัยเสน; พิพาทย์หยุ.)
[เมวิปฺผฺุิา, ๑๙.]
| าละทรรศิน. | โย้าอล่าวำประุะมะนะาร | |
| แ่พระผู้ผ่าน มไหหศวรรย์; | ||
| โยอให้อ์ท้าวนะระปิพระัน- | ||
| มายุร้อยพรร- ษะาลย; | ||
| โยอให้มีัยำนะอริทน | ||
| สมประส์อ์ อธีรา; | ||
| โยอให้อ์ัิยะนิะระนาถ | ||
| สิทธิสมมา ิาร; | ||
| โยอทรเษมสุะฤิสรา | ||
| ทุทิวาาล และรารี; | ||
| โยออ์ท้าวปิยะนะระบี | ||
| พะลัมี นิรันร! | ||
[อินทะวิเียร, ๑๑]
| ัยเสน. | ้าอประน้อม | ศิระเล้าและรับพร, |
| อีอประมร | และะถามพระโยี: | |
| ท่านอยู่ไพรสา์ | พหุารุศลี, | |
| แลท่านบไ้มี | ภยบาฤอย่าไร? | |
| อันมูลผลาหาร | บริบูร์ฤันใ, | |
| ยุริ้นและเหลือบไร | บมิวนฤเ้าา? | |
| สัว์สิห์สมิไพร | บมิเบียฬและบีา, | |
| แลศิษย์พระสิทธา | สุะทั่วฤนัธรรม์? | |
| าละทรรศิน. | ้าอถวายพร | สิริโสถิราัน, |
| อันว่าำรัสนั้น | นุอบพระันี้: | |
| ้าอยู่ไพรสา์ | พหุารุศลี, | |
| แล้าบไ้มี | ภยพาลประารใ; | |
| อันมูลผลาหาร | บริบูระสมใ, | |
| ยุริ้นและเหลือบไร | บมิวนายา: | |
| สัว์สิห์สมิไพร | บมิเบียฬและบีา; | |
| อีศิษยะอ้า | สุะโสถิทั่วัน. |
(มัทนาออมาาในอาศรม. ท้าวัยเสนเห็น็้อนะลึ.)
[บ, ๑๖.]
| มัทนา. | บิาเ้าาิัน เรียมเสร็ึ่สรร- พะโภนาำน; | |
| อีไ้เรียมนํ้าโสสร สำหรับพระอ์ วิสุทธิราฦๅัย, | ||
| ทั้เรียมน้ำมันพร้อมไว้ เพื่อพระะไ้ ทรทาแ้เมื่อยวราย | ||
| อเอบิาผันผาย พร้อมพระฦๅสาย เ้าสู่ศาลาบันี้. | ||
(ราบพระาละทรรศิน, และราบท้าวัยเสน, แล้วลับเ้าโร)
[อุเปนทะวิเียร. ๑๑.]
| ัยเสน. | (พูับศุภา์) | |
| เอ๊ะูสุบินเห็น | ฤวะรินะเมื่อี้, | |
| ฤเทวะนารี | ธเส็ศาลา? | |
| และเ้า็แลเห็น, | เพราะนั้นสิอบมา | |
| ะเปนสุาฟ้า | ฤวะเปนนะรีใ? | |
| ศุภา์. | พระทอพระเนร์เห็น | รุีวิเศษไร้, |
| มุนีธเลี้ยไว้ | ุะปฺรียะบุรี, | |
| และนาถนันาม | มะทะนาวิสุทธี; | |
| เส็ประเวศที่ | วรบรระศาลา | |
| ็ะไ้เห็น | วธุนั้นนะอีรา, | |
| เพราะหล่อน็มา | ปิบัิพระภูบาล. | |
| ัยเสน. | พธูประามี | บุรีฤไพรสา์, |
| ะหาวิไลยปาน | ฤ็ูบเยเห็น. | |
| และหาว่ะูไ้ | ็ะรื่นฤีเย็น, | |
| ะรัและยเปน | ภริยาภิรมย์สม; | |
| ทิวาและรารี | บมิหน่ายมิแหนม, | |
| ะเร้าระีรม- | ยะระรื่นระรวยใ. |
(พระาละทรรศินยืนอยอยู่นเห็นท้าวัยเสนรัสับนายทหารบลึ่พูึ้น)
[บ, ๑๖.]
| าละทรรศิน. | ้าอทูลเอทรัย เส็เ้าใน อาศรมสราร่มเย็น. | |
| ริอยู่เรือน้า็เปน เพียเรือนอย่าเ่น บุลาวป่าอาศัย, | ||
| แ่ว่าอามะเ็มใ อนรับท้าวไท. | ||
| ัยเสน. | ้าอะมาเถิท่าน! | |
| ้าเ้านี้มัวสั่าน ับนายทหาร ึู่ประหนึ่เพิเย | ||
| ที่แท้ใ่เ่นนั้นเลย. | ||
| (หันไปพูับศุภา์.) นี่แน่ะเ้าเอ๋ย, เ้าใูแล้วฤๅไน? | ||
| รีบปลูึ่พลับพลาให่ ที่ใล้ๆ อาศรมสถานที่นี้. | ||
| ศุภา์. | ้าพระบาทเ้าใี และไ้เลือที่ ไว้แ่เมื่อล่วหน้ามา; | |
| ไ้สั่เาปลูพลับพลา, ึ่ในไม่้า ็สำเร็เสร็ไ้. | ||
| เมื่อมาลเเล้วเมื่อใ ้าบาทะไ้ นำวามึ้นราบทูลพลัน | ||
| ัยเสน. | ้าแ่อ์พระนัธรรม์, อันัวิัน อพัอยู่ใล้อาศรม; | |
| เพราะมาเมื่อยล้าระทม, ไ้ผ่อนอารม์ ที่สำราเ่นนี้ | ||
| ะพอเปนสุี, ไม่้า้านี้ ็ะลาลับไป. | ||
| แ่หาว่า้าอยู่ใล้ ะรบวนไร้ ็ะไ้รีบแปรสถาน. | ||
| าละทรรศิน. | ราะ, อันพระภูบาล ็เปนผู้ผ่าน พิภพและทรุ้มรอ; | |
| ันใพระอ์ะ้อ เร้าผู้รอ เพียเอรัพพี? | ||
| อันโปรำบลหนนี้ อาะมะมี วามปลื้มมลพ้นไป, | ||
| เพราะ้าโยีีไพร นานๆ ะไ้ เฝ้าพระบรมบพิร์. | ||
| หาล่าวามอำเภอิ พระอ์สถิ ยิ่นาน็ยิ่ยินี. | ||
| ัยเสน. | นั้นเอพระมุนี นำทารลี ้าเ้าะามท่านไป | |
(พระาละทรรศินับท้าวัยเสนเิรหายเ้าไปในอาศรม.)
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| ศุภา์. | นึน่าอนาถิ | ็ะิประารใ? |
| นึแล้วว่ะทรามวัย | ฤ็วระทรศัิ์. | |
| นึเล่า็สสาร | วนิายุพาพัร์, | |
| นึถึะ้อหนั | อุระแน่ละนรา! |
(ศุภา์เิร้มหน้าเ้าโรไปทาหลืบ้าย, นอื่น ๆ ยืน้อูามไป.)
(ปิม่าน)
อ์ที่ ๓
า: ลานหน้าอาศรมอพระาละทรรศิน
[ือาเียวันับอนที่ ๓ แห่อ์ที่ ๒ นั้นเอ, แ่หนัวาที่ปูบนแท่นศิลาใ้้นไม้นั้นเ็บไปเสีย; และสมมว่าเปนเวลาลาืน, มีแสเือนหายแ่มอย่าในวันเพ็.]
(ท้าวัยเสนออทาหลืบ้าย.)
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| ัยเสน. | โอ้โอ๋ระไรเลย | บมิเย่อนาล! |
| พอเห็น็ทราบส้าน | ฤิรับหัหาย. | |
| ยิ่ยลวะนิา | ละ็ยิ่ะร้อนล้าย | |
| เพลิรุมประุมภาย | อุราบลาล. | |
| พิศไหนบมีทราม, | วะธุามส่าหม, | |
| นสุะหาพน์ | สรเสริเสมอใ. | |
| อ์วิศฺวะรรมัน | นะสิปั้นวะธูไร้ | |
| พอเสร็็เทพไท | พิศะรูปสุรา์เพลิน; | |
| ยืนเพ่และนั่พิศ | วรพัร์บหมาเมิน, | |
| ามใบามเิน | มะทะนาโลสาม: | |
| แลวิศฺวะรรมัน | ผิะปั้นวะธูาม | |
| แบบอี็ไม่าม | ุะโมอน์นี้: | |
| เหุนี้สินรา | สถานพิภพรี | |
| ึ่ไม่ประสพที่ | สิริรูปะเทียมทัน. | |
| ามเินมนุษริ | ละหินิมิร์ฝัน, | |
| นแรประสพนั้น | นุวนะปลุัว, | |
| นึว่าสนิธนิทร์ | นยนา็แน่วนัว, | |
| แ่นึ็ออลัว | ะผวาและไม่เห็น. | |
| รั้นเมื่อสับศัพ- | ทะสำเนีย็เยือเย็น | |
| ราวื่มอุทเพ็ | รสะรื่นระรวยใ; | |
| เสียเ้าสิเพราว่า | ุริยาะีใน | |
| ฟาฟ้าสุราลัย | สุรศัพทะเริรมย์. | |
| ยามเิรบเินั, | ละนัะน่าม; | |
| รายร็เร้ารม- | ยะประหนึ่ระบำสรวย; | |
| ยามนั่็นั่เรียบ | และระเบียบบเินวย, | |
| แนอ่อนฤเปรียบ้วย | ธนุ่ระับไว้. | |
| พิศโมและฟัเสีย | ละ็เพียะาใ, | |
| โอ้นอนะหลับไหล | ฤนี้นะอเอ๋ย! | |
| ืนนอน็ร้อนเร่า | ฤีเฝ้าะนึเย, | |
| หาืนะนอนเย | อุระอาะพัภิน. | |
| ำมาที่นี้ | เพราะว่ะใล้สุนาริน; | |
| โอ้เราบสมิน- | ะนะไ้ฤันใ? | |
| ้า่อน!นูเห็น | ประูสิรำไร | |
| ัหนึ่ะมีใร | ระาพระอาศรม. | |
| อ้าอถวายอั- | ลิอ์สุโรม, | |
| อให้นูม | วธุเลิเถอะสัที! |
(ท้าวัยเสนเลี่ยเ้าไปแฝอยู่หลัอไม้้า้าย. มัทนาเิรออมาาอาศรมและมายืนพิเสาระเบีย, มอูวเือน.)
[อินทวส์, ๑๒.]
| มัทนา. | โอ้ว่าอนาถใ | ละไนนะเปนนี้? |
| แ่ไร็ไม่มี | มะนะนึระเหระหน; | |
| ไม่เยะเื่อว่า | รินั้นะสัประน | |
| มาสู่ใน | และะ้อระทมระทวย. | |
| เมื่อ่อนสิายรั | ็มิพัะเออะอวย, | |
| อวีและอว้วย | บมิเยะลุ่มะหล; | |
| ทั้เยเยาะเย้ยหยัน | นระผู้พะว้าพะว, | |
| ว่าเานะเลา | ะบพ้นระอิระอา. | |
| เยว่าบุรุษล่าว | วะลวยุพาและพา | |
| ไปร่วมสิเนหา | บมิ้า็ทอ็ทิ้, | |
| ันั้นสิแม้าย | อภิปรายและอ้อยและอิ่ | |
| เราึ่มิสุสิ | และบรัสมัสมาน. | |
| รานี้สิพบาย | วรรูปวิเศษวิศาล, | |
| ใวาบและหวามปาน | ฤินั้นะโละลอย! | |
| เธอนั้นฤเียมัว | ิริยา็เรียบ็ร้อย, | |
| ไม่มีละสัน้อย | ะแสท่วที | |
| ว่าเธอประส์ะ | อภิรมย์ฤีระี, | |
| เปนแ่ำเลือที่ | นุบ้ารั้ราว; | |
| ราใประสพเนร์ | ฤ็เราละร้อนและหนาว, | |
| เธอไล็ูราว | นภะไร้วันและเือน. | |
| โอ้ว่ารานี้ | แหละฤีะฟั่นะเฟือน, | |
| ้วยรัระทำเือน | ละนี้ะทำไน? |
[สาลินี, ๑๑.]
| ัยเสน. | (พูปรารภ.) | |
| ฟัําที่หล่อนบ่น | ็ะมลบ่มั่นไ้ | |
| ว่าำที่พูไร้ | วธุม่ัวเรา; | |
| หาเรานี้หาอบ | ผิวะัฤีเ้า | |
| โมยรีบเ้า | พระบรระศาลา. | |
| อยฟัเผื่อพูอี | เถอะนะเห็นะีว่า, | |
| เพียฟัเ้าแ้วา | ็ระรื่นระเริใ! | |
| มัทนา. | (ยัไม่เห็นท้าวัยเสน, พูนเียว.) | |
| โอ้นึึ้นมาเเล้ว | ละ็แทบะร้อไห้, | |
| พอหมืนนี้ไร้ | ็ะวละโอาส. | |
| เออทำันใี | นะะให้พระทรราย์, | |
| อยู่่อไม่ลีลาศ | ระาที่นี้? | |
| หาว่าไม่ไ้เปน | ยุวะพรหมะารี, | |
| ล้าแลพาที | พะทูลพระภูธร, | |
| ให้แรมอยู่อี | ประเทศะนี้่อน; | |
| แลหาว่าทูลวอน | พระ็อาะเารู้ | |
| ว่าเรานี่ภัี | และ็ะเอ็นู; | |
| ัวเราัไ้อยู่ | ปิบัิพระบาทา. | |
| โอ้อยาให้ท่านรู้ | ฤีนูนา! | |
| อยู่่อนเถิราา! | ||
| ัยเสน. | (พูอบำอมัทนา.) | นุเอ็เ็มใ! |
| อยาอยู่เพื่อมโม | ยุวะีมีมัย | |
| ผู้เปนเ้าอใ. | ||
| มัทนา. | เอ๊ะ! ็ใรนะพาที | |
| มาาในที่มื | มละแฝแห่นี้? | |
| ัยเสน. | ้าเอึ่หล่อนมี | มะนะมุ่ะให้ยั้. |
(เิรออาที่แฝมายืนหน้าอาศรม.)
| มัทนา. | อ้าอมมุเล้า! | ็ระไรพระมาบั |
| พุ่มไม้แลทรฟั | วะะอระหม่อมัน, | |
| ผู้บ่นันเพ้อ | และมะเมอประหนึ่ฝัน, | |
| ไม่วรสมเ็ธรร- | มิะราะทรยิน. | |
| ัยเสน. | ยินเเล้ว้าื่นิ | ุะหล่อนและให้ิน |
| น้ำทิพย์ที่วริน- | ะนะแท้นะนรา. | |
| มัทนา. | หาว่าหม่อมันทราบ | พระเส็น่าศาล, |
| ปาไม่อาหา | เพราะ็ย่อมะมีอาย; | |
| อันหิย่อมไม่อยา | ะระทำประุาย | |
| วามรัให้แ่าย | เพราะว่ะเระูแลน. | |
| อันื่ออหม่อมัน | ฤ็สุะหวแหน; | |
| เลียหิที่แปร๋แปร้น | ละวนบุรุษม. | |
| รานี้พันเอินอ์ | อธิรานะโรม | |
| ทรยินำปรารม- | ภะเเละบ่นรารี, | |
| ทรนึอยู่ว่า | นุทรามและสิ้นี, | |
| ราวนาโสเภี | บมิเินมิวยใ, | |
| แล้วทรูถู | นุนี้ละยิ่ให่ | |
| ว่าเปนผู้หิไร้ | ุะธรรมะอันวร. | |
| หม่อมันอทูลลา | นรนาถบีศวร, | |
| ยิ่อยู่ยิ่วน | วรบาทพระภูธร. |
[อุปัิา, ๑๑.]
| ัยเสน. | อ้าโมมะทะนา | บริสุทธิบัอร, |
| ้าฤๅะิหล่อน | เพราะสับวะีหวาน? | |
| ื่นิะสับ | มธุรสฤีบาน, | |
| ทราบว่ายุวะมาลย์ | รุา้านี้. | |
| พอเห็นวรพัร์ | วนิาวะราี, | |
| บันั้นฤ็มี | ฤิท่วมสิเนหา; | |
| เหมือนโมะรุี | นะแหละยื่นสุหัถ์มา | |
| ล้วในุร่าห์ | และระลึหทัยไว้; | |
| แ่นั้น็อน์ | นะสิยับืนให้, | |
| ำวฤิใน | วรหัถะแน่นรัน! | |
| หานาบมิอบ | และะืนหะทัยนั้น, | |
| ้านี้็ะศัล- | ยะพิลาปพิไรวอน | |
| อให้วนิา | รุาะนู่อน, | |
| อย่าเพ่อสละรอน | ระิราสุไมรี. | |
| ถึหล่อนะมิรั | ็ะอะโมศรี | |
| ให้ยอมนุมี | ฤิรัพะธูไป, | |
| นว่าะประั- | ษะิะหล่อนไร้ | |
| แล้วยฤิให้ | นุผู้พยายาม. | |
| อ้าโมมะทะนา | ผิวะหล่อนะยอมาม | |
| ใพี่ละ็วาม | สุะพี่ะพูนพี; | |
| แ่หามะทะนา | บมิรั็พี่นี้ | |
| เหมือนอะวิี | ทุะท่วมบรู้วาย. |
[ภุัปปะยาร์, ๑๒.]
| มัทนา. | ระหม่อมันสับำ | ำรัสแห่พระฦๅสาย, |
| ประนอบระยอบาย | และราบแทบพระบาทา. | |
| ็รสใะหวานแม้น | สุรสแห่พระวาา, | |
| ระแสร์ทราบทรว้า | พระบาทปลื้มบลืมรส, | |
| และรู้สึพระารุ- | ยะภาพแห่พระทรยศ, | |
| ะฝัใบไ้ล | ฤลืมนวันมร์. | |
| ็แ่ว่าระหม่อมัน | ฤเปนาวพะนาร, | |
| ะเทียบาวนร่อน | ะเสียเปรียบบ่วรหวั; | |
| สนมนาำนัลใน | สถิแทบเวียวั, | |
| วีนวลสะาวปลั่ | ประับแ้ววราภา, | |
| และรู้ับำเรอรบ | ประบอ์พระราา, | |
| ระหม่อมันสิาวป่า | ะสู้เาบไ้แท้. | |
| ัยเสน. | อ๊ะ! ริๆ นะแ้วา | นูนี้บอยาแล |
| ฤเยนาริอื่นเเม้ | นิษาประนอมรั; | |
| เพราะนารีวัใน | บมีใระามพัร์ | |
| ฤามรูปวิไลยลัษ์ | เสมอเ้าบพึมี. | |
| านาสนมเปรียบ | ประหนึ่าและถ่อยที, | |
| วธูยอฤีพี่ | ประหนึ่หส์สุพรร์พรร: | |
| ็พี่นี้สิเยม | วิหหสะเลอสรร | |
| ะลับมอิานั้น | บไ้แล้วนะแ้วา! | |
| มัทนา. | ระหม่อมัน็เยทราบ | สุภาษิบุราว่า |
| บุรุษยามสิเนหา | ็พูไ้ละหลายลิ้น, | |
| ประบนาและพลาอ | พนอพลอและปลอปลิ้น, | |
| และหลอเยาวะนาริน. | ||
| ัยเสน. | ผิลิ้นพี่ะมีหลาย, | |
| ็ทุลิ้นะรุมล่าว | แสรัโมาย, | |
| และทุลิ้นะเปรยปราย | ประาศถ้อยปะิา | |
| พะีว่าะรัยื | บาืสิเนหา; | |
| สบถให้ละ่อหน้า | พระันทร์แ่มเวหน. | |
| มัทนา. | พระล่าวอ้าพระันทร์นี้ | รอยทีมิอบล |
| ัยเสน. | เพราะเหุใละหน้ามน? | |
| มัทนา. | เพราะเือนนั้นมิมั่น. | |
| ้าึ้นสิหายแ่ม | ระ่าสและลทร, | |
| ้าแรมบเห็นอ์ | พระันทร์เ้ารารี! | |
| ัยเสน. | นั้นอสบถ่อ | สุาราำรัสศรี |
| วะแวววับระยับที่ | นะภาาศพะแพรวพราย. | |
| มัทนา. | ็เห็นว่ามิอบล | ละอีแล้วพระฦๅสาย, |
| เพราะเมื่อใพระันทร์าย | ็ับาวละลายไป. | |
| ัยเสน. | นั้นเ้าะให้พี่ | สบถโยสุเทพใ? |
| มัทนา. | ็หาทรประทานให้ | ระหม่อมันนะเลือสรร, |
| ะอให้พระสาบาล | อ์เทวะเทวัน | |
| พระอ์ใ็ไม่มั่น | ฤีเท่าพระอมเศ; | |
| พระอ์ทูลระหม่อมแ้ว | ็สมมสุเทเวศร์, | |
| นั้นแม้พระทรเ | ำรัสำปิา, | |
| ระหม่อมัน็รั | และภัีและเปน้า | |
| ไนเล่าะสา? | ||
| ัยเสน. | นั้นพี่็ยินี! |
(ท้าวัยเสนไปูมือมัทนาาระเบียและูมาลาเวที.)
[โ, ๑๒.]
| มะทะนานุรั | วรยอยุพะี, | |
| และะรับมิมี | ฤิหน่ายฤระอา; | |
| ผิวะอายุะยืน | ศะะพรรษะฤว่า | |
| ็ะรัมะทะนา | บมิหย่อนฤิหรรษ์; | |
| นยะนา็ะม | วธุ่ามะิพรร, | |
| และะสูสุวะันธ์ | ระสะ่าสุผะา; | |
| ผิวะื่น็ะู | ยุวะีสิริมา, | |
| ผิวะหลับฤ็้า | ะสุบินฤิเพลิน: | |
| ทิวะราริะนอน, | ฤะนั่ฤะเิร, | |
| บมิมีละะเหิน | ฤะห่ามะทะนา; | |
| บมิเห็นวรพัร์ | ็ะหนัอุระว้า, | |
| ะเียพะนิา | ็ระรื่นฤิศาน์. | |
| ผิวะเ้า็สมั | และะรันุนาน, | |
| ระสู่อุทะธาร | เถอะนะเรา็ะวั | |
| อุทะล่าวสุประทาน | เพาะเทพสุรศัิ์, | |
| และนั้นละ็ั | ุะหมั้นะวิวาห์. | |
| มัทนา. | ผิพระโปรละ็้อย | บมิัวะะนา, |
| และะามพระลิลา | ระทั่วปะะพี. |
(บันี้สมมว่าเริ่มะรุ่, นั้นให้มีแสแึ้นที่ท้อฟ้า, แล้วอยเปิไฟาวมาึ้นทีละน้อยๆ ระหว่าเวลาที่สอนพูัน่อไปนี้.)
(อีทิสะ, ๒๐.)
| ัยเสน. | อ้าอะรุแอร่มระเรื่อรุี | |
| ประุมโนภิรมย์ระี แรรั! | ||
| แสอะรุวิโรน์นะภาประัษ์ | ||
| แล้มเลาและโศภินั นะันใ, | ||
| หิและายะยามระีอุทัย | ||
| สว่าลาะมลละไม ็ันนั้น; | ||
| แสอุษาสะาวพะพราวสรร์ | ||
| ็เหมือนระีวิสุทธิอัน สว่าิ! | ||
| อ้าอนะเอำเนิรสนิธ | ||
| ้าะนูประุสุมิร์ มโนมาน, | ||
| ไประทั่ฝั่อุทอะีระธาร | ||
| และเปล่พะีสัะาร ประาศหมั้น, | ||
| ่อพระพัร์สุราภิรัษะอัน | ||
| เส็สถิเอะรั- ยะนี่ไร้, | ||
| ว่าะนูและน้อะเียระไล | ||
| และรอลออายุัย บ่ลาลา! | ||
| มัทนา. | สูรฺยะส่อสว่าลานะภา | |
| ็พลอยสว่าภูมิหล้า แหละันใ, | ||
| อันพระโปร็ิะ้า็ไ้ | ||
| สว่าระ่าและสและใส บันี้! | ||
| ้าพระบาทะสุสราฤี | ||
| ็ย่อมะโยพระบาระมี ธปเล้า: | ||
| พึ่พระุะรฺุยะ่ำและเ้า | ||
| ะปราศะโศบมีเศร้า ฤทุํ; | ||
| ใะอิ่มะเอมเพราะเปรมปฺริยํ, | ||
| และรื่นรสระีิรํ ระรวยใ. | ||
| ทูลระหม่อมเส็เทศะใ | ||
| ็้าพระบาทะามธไป พระเ้า้า! | ||
(ท้าวัยเสนับมัทนาูมือันเิรเ้าโรทาหลืบ้าย.)
(บันี้สว่าแ้แล้ว. เวทีว่าอยู่สัรู่ ๑. เสียไ่ันและนร้อในโร. แล้วมีพวบริวารอพระาละทรรศินออมาวาลานหน้าอาศรม, ศุนเปนผู้ำับพวทำาน. อีสัรู่ ๑. นาึ่ออาทาหลืบวา, หน้าาื่น.)
| นา. | มันเิเรื่อพิลเสียแล้วละเพื่อน. | |
| ศุน. | พิลอะไร? | |
| นา. | ้นนั่นน่ะ. | |
| ศุน. | ้นนั่นอะไร? พูให้เหมือนนหน่อยไม่ไ้เทียวหรือ? | |
| นา. | ้นไม้วิเศษอท่านอาารย์อย่าไรล่ะ. | |
| ศุน. | ุพะะ! ้าเพียรท่อื่อเสียเปนนานึ่ำไ้. แล้ว็มันเปนอะไรไปล่ะ? | |
| นา. | หายไปแล้ว! | |
| ศุน. | บับ! ็วันเพ็้นนั่นลายเปนนานี่เพื่อน. | |
| นา. | แสิบับ! เมื่อวานนี้่าหาวันเพ็. วันนี้แรม่ำ ๑. | |
| ศุน. | เออ, ริแฮะ! นาวระลับเปน้นไม้อีแล้ว. | |
| นา. | ็นั่นสิ; แ่เี๋ยวนี้้นไม้ไม่ไ้อยู่ามที่เยอยู่. | |
| ศุน. | ้าว่าแล้วไหมล่ะว่า้นไม้นี่มันเปน้นไม้ผี. ถ้าเปิลับไปอยู่ป่าเสียอีละ็ะทำวามลำบาับพวเราอีละนะ. | |
| นา. | ริ! ้า็้อถูนาบแย่เท่านั้น. | |
| ศุน. | แน่ละ! แ่มันเปนน่าที่บำรุรัษา้นไม้นั้นอยู่้วย. | |
| นา. | ะทำอย่าไรันีล่ะเรา? | |
| ศุน. | อย่ามาลาเอา้าเ้าไป้วยเลย. ้าไม่อแบ่โทษอแอ, เื่อเถอะ. | |
| นา. | เอาเถอะ, โทษทั์้ารับนเียว็ไ้, อแ่ให้่วยออวามิหน่อยเถอะ. | |
| ศุน. | เปิ! | |
| นา. | เปิอะไร? | |
| ศุน. | เปิหนีน่ะสิ! | |
| นา. | หนีไปไหน? | |
| ศุน. | อนิํอนิา! หนีไปไหน็้อถาม้วย. ออว้าวาะหนีไม่พ้นเทียวหรือ? | |
| นา. | ถ้าเสือไม่ินเสีย็อายเท่านั้น. ไปนเียวะเอาเสบียอาหารไปไ้พอหรือ? | |
| ศุน. | นเอ๋ยน, เิมาทำไมึ่โ่เ่นนี้? | |
| นา. | โ่อย่าไร? | |
| ศุน. | ่ายหลวั้อยู่ับแ่มูแไม่เห็นหรือ? | |
| นา. | ็แล้ว็อย่าไรล่ะ? | |
| ศุน. | ็เราเ้าไปสามิภัิ์ับเาว่าะอามเส็ลับไปรุ้วย, เท่านั้น็ะสิ้นเรื่อัน. | |
| นา. | ะสิ้นเรื่ออย่าไร? เวลานี้็ยัไม่มีำหนที่ะเส็ลับ, นั้นถึ้าะไปสามิภัิ์ ็ยัไม่ไ้ไปพ้นที่นี้. | |
| ศุน. | แล้วัน! ็แเ้าไปปนๆ อยู่เสียในพวทหาร็แล้วัน, แล้ว็เมื่อไรไ้ยินเาเที่ยวามหาัว็แอบเสีย็ไ้, ใระล้าไป้นว้าหาแใน่ายหลว. | |
| นา. | ้า่อน! | |
| ศุน. | ะ้าอยู่อีทำไม? แนี่วอนะถูทำโทษหรือ? | |
| นา. | ไม่ใ่! ้านึอะไรึ้นมาอออย่าหนึ่. ผู้นามเส็เ้านายมามา, บาทีะไ้มีผู้มาลัเอา้นไม้วิเศษไปเสียละระมั. | |
| ศุน. | เออ! ็แล้วแะิอย่าไรล่ะ? | |
| นา. | เรา้อสืบูเ้าเื่อนสิ. | |
| ศุน. | “เรา” อีแล้ว! อเสียทีเถอะ อย่าพูแทนนอื่นหน่อยเลย แเปนผู้มีน่าที่รัษา้นไม้วิเศษ, เมื่อทำ้นไม้อท่านหาย็เปนน่าที่อแที่ะสืบแสวหาเอาลับืนมา, หรืออย่าน้อย็สืบให้ไ้ร่อรอยว่าใรเปนผู้ร้าย. | |
| นา. | ็ะไปสืบ้วยันไม่ไ้หรือ? | |
| ศุน. | ้ออัวเสียทีละเพื่อน! ้าลัวหัวแ. | |
| นา. | ทำไมะ้อหัวแ? | |
| ศน. | เพราะถ้าพวทหารไ้ลัเอาไปริ, ็เปนเพราะเาอยาไ้, และถ้าเาอยาไ้เา็ไม่อยาให้เราไปพบและเอาลับืน. เพราะนั้นืนเ้าไปสืบไปถามเา็แพ่นเอาระบาลแยะ; แ่ถ้าเาไม่ไ้ลัเอาไป และเราเ้าไปสืบไปถามเา็โรธว่าหาวามร้ายใส่เา, แล้ว็แพ่นเอาระบาลแยะเหมือนัน. | |
| นา. | ที่แพูนี่็อบลอยู่. | |
| ศุน. | อบลสิ้าึ่ไ้พู; แล้ว็เพราะเห็นว่ามีแ่ท่าทาที่ะ้อหัวแทั้นั้น้าึ่อัวไม่ไปับแ. แ่อย่าวิ, เสียแรเราเปนเพื่อนันมานาน, ถ้าแถูีหัวแแล้วละ็ลับมาเถอะ, ้าะัเลือให้. | |
| นา. | เมื่อไม่ไป้วยัน็ามใ, ้าะ้อรีบไปเี๋ยวนี้. | |
| ศุน. | ้า่อน! ไม่้อรีบร้อนไป้าไหนละ. (ี้ทา้าย.) นายทหารนสนิธอเ้านายำลัเิรมานี่แล้ว. อยพบพูับท่านที่นี่็ไ้. | |
| นา. | ริ แล้ว็บาทีถ้าท่านใี็อาะ่วยให้วามสวแ่เรา้วย. | |
| ศุน. | ็เ่นนั้นน่ะสิ! แนี่ถ้าไม่มี้าอยเปนที่ปรึษาเอาัวไม่รอ. | |
| นา. | เอาเถอะ, ้าไม่อยาเถียับแ่เวลานี้ | |
| (ศุภา์ออทาหลืบ้าย ศิษย์ทั้ ๒ รเ้าไปไหว้.) | ||
| ศุน. | ใ้เท้าอรับ ระผมอวามรุาสัหน่อย. | |
| ศุภา์. | มีธุระอะไรหรือเพื่อน? | |
| ศุน. | ธุระน่ะมีอยู่อรับ, แ่มันไม่ใ่ธุระอระผม; มันเปนธุระอเพื่อนระผม, ัที่เพื่อนระผมะไ้ราบเรียนเอ. (ันหลัเพื่อนให้ออไป.) | |
| นา. | ระผมมีวามทุ์ร้อนอยู่มา, ึ่อยาะอวามรุา่อใ้เท้า. ือว่าบันี้ไ้เิเหุ- | |
| ศุน. | (แย่พู.) อรับ, เปนเหุให่, ทำให้เปนที่วิแ่พวระผมมา, ัเพื่อนระผมะไ้ราบเรียน่อไป. (ระุ้นหลัเพื่อน.) | |
| นา. | นั่นแหละอรับ, ามที่ใ้เท้าไ้ทราบแล้ว-เอ้อ-เอ้อ- | |
| ศุภา์. | ันะทราบอย่าไรไ้, เมื่อแยัไม่ไ้เล่าอะไรให้ันเลยนอย่าเียว! | |
| ศุน. | ระผม้ออรับประทานอภัยแทนเพื่อนอระผม. เาเปนนที่ี้ประหม่า, และพูาไม่ใร่ะเปน, เพราะไม่ใร่ะเยพบเห็นนสำัเ่นใ้เท้า. | |
| ศุภา์. | ันเห็นแล้วว่าแเปนนที่เ่ว่าเพื่อนแมา; นั้นแเล่าเรื่อให้ันฟั็แล้วัน. | |
| ศุน. | เรื่อ็มีอยู่สั้นนิเียว, ึ่เมื่อรวบรััวามและสรูปหัว้อแล้ว็-็-มี้อสรูปัที่เพื่อนระผมะไ้ราบเรียน่อไป. | |
| (ระุ้นหลัเพื่อนอี.) | ||
| ศุภา์. | ใระเล่า็เล่าเสียนเถอะเพื่อน. มัวเี่ยันอยู่เ่นนี้เสียเวลานั. | |
| นา. | ือว่าพระอาารย์ท่านมี้นไม้วิเศษอยู่้นหนึ่- | |
| ศุน. | ึ่ื่อุพะะ, ามที่ใ้เท้าไ้ทราบอย่แล้ว. | |
| ศุภา์. | เปล่า, ันยัไม่ไ้ทราบเลยว่าื่ออย่านั้น. แ่็่าเถอะ, เล่า่อไป. | |
| นา. | ท่านรั้นไม้นี้มา, และปลูไว้ลาสวน้าอาศรม- | |
| ศุน. | แ่บันี้ไม่อยู่ที่นั่นแล้ว เพราะว่า- เอ้อ- ัเพื่อนระผมะไ้ราบเรียน่อไป. | |
| ศุภา์. | ถ้าแะมัวแ่แย่ันพูอยู่เ่นนี้เห็นะไม่มีวันไ้เรื่อ, เพราะนั้นันะอลอสันนิษานเรื่อูเอ. ้นไม้ที่แล่าวถึนี้ือ้นที่ลายเปนนาทุ ๆ วันเพ็ใ่ไหม? | |
| ศุน. | ใ้เท้ามีวามปรีาสาไถย-เอ๊ย-สามารถมา ึ่ไ้- | |
| ศุภา์. | พอที! ันถามร ๆ อให้อบร ๆ | |
| ศุน. | อบร ๆ ็ือว่าใ้เท้าทายถูแล้ว. | |
| ศุภา์. | ็แล้วอย่าไรล่ะ? | |
| นา. | แล้ว็วันนี้แรม ๑ ่ำแล้วอรับ, แ่- | |
| ศุน. | แ่้นไม้นั้นไม่อยู่ที่ลาสวนามเย. | |
| ศุภา. | เออ, แล้ว็ะให้ันทำอย่าไรล่ะ? | |
| นา. | ็สุแท้เเ่ใ้เท้าะโปรรุาเถอะอรับ, เพราะว่า-เอ้อ-เอ้อ- | |
| ศุน. | เพราะว่าเพื่อนระผมสสัยว่าพวอใ้เท้าอาะไ้มาเอา้นไม้นั้นไป, เท่านั้นแหละอรับ. | |
| ศุภา. | (หัวเราะ.) อบล! ันะบออะไรให้. ันเอ็ออะสสัยอยู่ว่า พวอันผู้หนึ่เปน้นเหุทำให้้นไม้วิเศษอแหายไป. | |
| ศุน. | ถ้าเ่นนั้นใ้เท้าะรุาโปร่วยให้ไ้้นไม้นั้นืนมาละสิอรับ? | |
| ศุภา์. | อ๋อ, ันรับรอเ่นนั้นไม่ไ้อเพื่อน เพราะถ้าผู้ที่ลั้นไม้ไปนั้นเปนนที่ันสสัยละ็ ันไปเอาืนมาให้แไม่ไ้อ!-เออ, ันเห็นโสมะทัมาทานี้แล้ว; ันอพูับเาสัหน่อย. | |
(โสมะทัออทาหลืบวา.)
[บ,๑๖.]
| โสมะทั. | ้าเารพท่านเสนา! อันัวท่านมา แห่นี้ทำไมแ่รู่? | |
| ศุภา์. | เรามีธุระร้อนอยู่ มาหาท่านผู้ เปนศิษย์ผู้ให่ที่นี้. | |
| โสมะทั. | พวเ้าหลีไปที! เราับเสนี มีิะพูาัน. | |
| (พวศิษย์และบริวารเ้าโรทาหลืบวาทั้หม.) | ||
| บันี้มี้อสำั ใบอพลัน, เสนีมิ้อเรใ. | ||
| ศุภา์. | ท่านเยไ้เล่าเรื่อให้ ว่านาทรามวัย ผู้เห็นอยู่เมื่อวันวาน | |
| นั้นโยประิาล เปนพฤษะมาน มาลีสุนธ์หอมเย็น, | ||
| และ่อเมื่อถึวันเพ็ นาึ่ะเปน นราวิสุทธิ์ศรีใส, | ||
| ันั้นถูฤๅันใ? | ||
| โสมะทั. | ถูเ่นนั้นไร้. | |
| ศุภา์. | แล้ว็เมื่อรบหนึ่วัน | |
| ับอีหนึ่ืนนานั้น ็ลับลายพลัน เปนพฤษะอีทันที, | ||
| ถูไหมเ้าใเ่นนี้? | ||
| โสมะทั. | ถูแล้วเสนี. | |
| ศุภา์. | เมื่อี้พวศิษย์บอ้า | |
| ว่าุพฺะะพฤษา หายไปแล้วนา; ท่านทราบเหุแล้วฤๅไน? | ||
| โสมะทั. | พอื่นแล้วบูาไฟ, แล้ว้า็ไป ยัสวนที่้าอาศรม, | |
| ั้ิรไปใฝ่ม ุพะโม, แ่เิรไปถึย่านลา | ||
| สวนนั้น็เห็นหลุมว่า, พฤษาสำอา มิอยู่ที่เยอยู่. | ||
| ้าเที่ยว้นว้าหาู เผื่อะไปอยู่ แห่อื่นเพื่ออาศัยร่ม. | ||
| ไม่พบระหนอรม, ึ่มาอาศรม เผื่อะไ้พบภายใน. | ||
| ศุภา์. | น่าลัวป่วยารเ้าไป! | |
| โสมะทั. | เอ๊ะ! เพราะเหุใ? โปรบอให้รู้ิา. | |
[ยานี , ๑๑ ]
| ศุภา์. | เมื่อึ้ารวยาม | เมื่อย่ำสามแล้วไม่้า, |
| เิรผ่านหน้าพลับพลา | เห็นนลามาล; | |
| ท่าทานั้นเห็นไ้ | ว่าั้ใะปิป, | |
| แฝายำบัร | และรีบเิรุ่มๆ พลัน. | |
| ้าเห็น็สสัย | ึ่เรียมออสัั้น | |
| แ่พอแสเือนพลัน | ส่อระ่าสว่าไร้, | |
| ้ามอไปูหน้า | แล้วู้า็ำไ้, | |
| ึ่ยอมให้รรไล | า่ายหลวบห้ามปราม | |
| แ่พอพ้นรหน้า | อันู้า็เิราม | |
| เพื่อป้อันึ่วาม | ประทุษ์อันอาเิมี. | |
| โสมะทั. | ้าฟั็พอเา | ว่าท่านเล่าถึใรนี่; |
| หาเปนผู้อื่นที | ท่านับเปนแน่นอน. | |
| ศุภา์. | ท่านเาไม่ผิ; | ั้ิฟั้า่อน. |
| อันผู้ที่้าร | สรอยและามมา, | |
| เมื่อถึ็ยืนลา | ระหว่าลานและเรา | |
| พร่ำบ่นประหนึ่ว่า | นมะเมอและเพ้อฝัน! | |
| ่อนั้นึ่เห็นนา | ออมาา้าในบรร- | |
| ะศาลและยืนผัน | พัร์ะแ้แลูเือน, | |
| แล้วบ่นอยู่นเียว | ัหนึ่ิะฟั่นเฟือน; | |
| ฝ่ายายไ้ฟัเพื่อน | ็พูอบพะีพลัน, | |
| แล้ว่า็แลรั | สมัิสนิธัน, | |
| ้าเห็นว่าอยู่นั่น | มิวรแล้วึ่ถอยห่า. | |
| รั้นเมื่ออรุาย | อุษาพรายพื้นนะภา์, | |
| เห็นู่สิเน่ห์พลา | ับหัถ์ูันาลาน, | |
| มุ่รลไปยั | ที่ฝั่อุทธาร, | |
| แ่นั้นระทั่าล | บันี้ยัมิลับมา. | |
| อบอให้ท่านรู้ | เพื่อรอูีว่า | |
| อันโมนพา | ะลับร่าฤๅอย่าไร; | |
| ฤๅว่าพอมีู่ | เปนเิู้ที่อบใ | |
| นานั้นะมิไ้ | ลับรูปเปนเหมือนเ่นเย? | |
| โสมะทั. | ้อนี้ไม่เยรู้, | ทั้มิไ้ำนึเลย, |
| เพราะเห็นนาทรามเย | ไม่เยอบในเิู้; | |
| แ่เมื่อท่านถามมา | ้า็เห็นอบลอยู่, | |
| ำเปน้อเรียนรู | ให้ท่านทราบึ่ิา. | |
| อท่านอย่อน | ้าะรีบเ้าไปหา, | |
| และเรียนพระสิทธา | เล่าแถลแ้ี. |
(โสมะทัึ้นสู่อาศรมแล้วหายเ้าโรไปทาประูอาศรม. ฝ่ายศุภา์ไปนั่แท่นศิลาใ้้นไม้, ท่าทารำพึอยู่. สัรู่ ๑ นาับศุนึพาันย่อออทาหลืบวา, และรไปไหว้ศุภา์.)
นา.ใ้เท้าอรับ. ศุภา์.อ้าว, ทำไมันอีล่ะเพื่อน? นา.็ือว่า- ศุน.เพื่อนระผมั้ใะราบเรียนว่า เรื่อที่ไ้ราบเรียนแล้วเมื่อี้นี้นั้น, มันมี้อวาม่ออี, ัเพื่อนระผมะไ้ราบเรียน่อไป.
(สะิเพื่อน.)
| ศุภา์. | เพื่อไม่ให้้อเปลือเวลาเปล่า, ันอบอให้เพื่อนทราบว่าเรื่อที่เพื่อนะเล่านั้นันไ้รู้เพียพอที่ันอยาะรู้แล้ว, และันอแนะนำว่า ในส่วนัวเพื่อนทั้สอ็ไม่วรอยารู้อยาเห็นอะไรยิ่ไปว่าที่ไ้รู้ไ้เห็นอยู่แล้ว, เ้าใไหม? | |
| นา. | ไม่เ้าใอรับ! | |
| ศุภา์. | (พูับศุน.) แ่ส่วนเพื่อนเปนนลาเ้าใแล้วละสินะ? | |
| ศุน. | เ้าใแล้วอรับ. | |
| ศุภา์. | เ้าใว่าระไร? | |
| ศุน. | เ้าใว่าใ้เท้าไม่อยาพูับระผมและเพื่อนระผมอี. | |
| ศุภา์. | (หัวเราะ.) ันว่าแล้วว่าแเปนนลา! | |
(พระาละทรรศินออทาประูอาศรมมายืนอยู่ที่ระเบีย; โสมะทัามออมา้วย. ศุภา์ลุึ้นระทำวามเารพ. ฝ่ายนาและศุนเลี่ยเ้าโรทาหลืบวา.)
[ยานี, ๑๑.]
| าละทรรศิน. | อ้อ, โสมะทัเล่า | ให้เราแล้วละเสนี, |
| และเรามิไ้มี | วามเือร้อนเท่าในั; | |
| เพราะเราเ้าใว่า | มะทะนาบุรีรั | |
| รานี้บาทีั | ไ้ปลื้มปลาบสิ้นสาปสรรพ์. | |
| หานาะมีโ | โยสมเ็พระทรธรรม์ | |
| โปรปรานนรานั้น | ็วรที่ะีใ; | |
| และมานบันี้ | ยัรูปเปนนาไร้, | |
| ไม่ลายเปน้นไม้ | ไปัเ่นที่เยมา. | |
| ามที่ไ้เล็า | เราทราบแล้วเปนแน่ว่า | |
| นานี้ไม่ใ่นา | ริเลวทรามสถานใ; | |
| เปนเทวะธิา | ุิาสุราลัย, | |
| และในปา่อนไร้ | ็เปนราะบุรี | |
| ออมสุราษร์ผู้ | ธำรยศและศัิ์ศรี, | |
| ึ่วรพระภูมี | ะทรรับเปนู่รอ. | |
| เมื่อทราบอยู่เ่นนี้ | วรยินีที่สมปอ, | |
| แ่เราสิมารอ | ็เิวามวิใ; | |
| รั้นะอธิบาย | ็ยาอยู่หาน้อยไม่, | |
| ท่านฤๅะเ้าใ? | ||
| ศุภา์. | พระุเ้าไ้เล็า | |
| แล้วะทราบสิ้น | เหุึ่ะรำา, | |
| และ้าผู้รู้าร | ็ออนึวิอยู่! | |
| ้าใร่ะบอล่าว | ให้นาสาวนั้นไ้รู้, | |
| แ่นึอีทีู | ะเปนารอวีไป, | |
| อนึ่ถึแม้บอ | ็อาเปล่าประโยน์ไ้. | |
| าละทรรศิน. | รินา, เห็นว่าไร้ | ประโยน์เปล่ามิอบล. |
| วามรัเหมือนโรา | บันาลาให้มืมล, | |
| ไม่ยินและไม่ยล | อุปะสัะใๆ. | |
| วามรัเหมือนโถึ | ำลัึผิัไว้, | |
| ็โลาอไป | บยอมอยู่ที่ั; | |
| ถึหาะผูไว้ | ็ึไป้วยำลั, | |
| ยิ่ห้าม็ยิ่ลั่ | บหวลิถึเ็บาย. | |
| ันี้พยายาม | ะห้ามปรามนาโมาย | |
| มีแ่ผลร้าย | และปราศาึ่ผลี. |
(ท้าวัยเสนับมัทนาูมือันออทาหลืบ้าย, ไปเารพพระาละทรรศิน.)
[วสันิล. ๑๔.]
| ัยเสน. | ้าอประุมนะะประ | วรบทมุนีศรี, |
| ้วย้าและโมสุระนะรี | สิละเมิพระสิทธา; | |
| เหุ้วยละเลิะมละร่าน | ระิรึวิา์, | |
| ้าเ้าและเยาวะมะทะนา | สิประพฤิ์บบัวร. | |
| แ่ามะเทวะนะสิแผล | ศะระแมผะามวล | |
| มา้อะมลอุภะยะวน | ฤิรัสมััน. | |
| พอ้าประสพวิมละพัร์ | มะทะนานะรีวั, | |
| อั้นอึ้ประหนึ่สุมิะอัน | ศะระเสียบลาใ; | |
| พิษามะศรประุะพิษ | ระอุอัิเผาใน | |
| อผลาและราะมละไหม้ | บมิอาะับล. | |
| ยามลับมาละะ็ิ | บมิวายพะวหล, | |
| เหลือที่ะหัระิ็ร | ิระสู่พระอาศรม, | |
| หวัเพียะูวรุี | ็ะรื่นระรวยรมย์; | |
| พันเอินะนิษะ็ผะทม | บมิหลับและออมา | |
| ยืนยัระเบียและอระเปล่ | วรพน์แสว่า | |
| นาเอ็น้อมะมละมา | อภิรมยะเ่นัน. | |
| ้าฟั็เปรมะมละอบ | และ็อบพะีพลัน, | |
| แล้ว่าแสสุปิยะนัน- | ทะนะพน์พิเศษหวาน. | |
| แล้วึ่ประนอมมะนะสะร | ละยัอุทมาน | |
| มานัสและล่าววรประทาน | วิธิถูประเพี. | |
| บันี้ประนอมะมละมา | อภิวาทะอมี, | |
| อให้ระทำวรพิธี | อภิเษะสมรส. | |
| เพื่อเปนสุวัถิสิริม- | ะละาระปรา | |
| สมศัิ์และสมสุวรยศ | มะทะนาและ้านี้. |
[บ, ๑๖.]
| าละทรรศิน. | ราะ! อันพระวาที ลมล่อมถ่อมี, และรูปถวายพระพร; | |
| อันอ์พระปิ่นนิร ับอ์บัอร ที่แท้็ู่วรัน, | ||
| เพราะนามิใ่สามั, เปนธิาสฺวรร์ ุิมาาฟาฟ้า, | ||
| อีในาิ์่อนนั้นนา ็เปนธิา แห่อมษัร์ทริน, | ||
| ันี้วรพระภูมินทร์ ะยนาริน ึ้นเปนพระอัะายา; | ||
| ้าะทำารอาวาห์ ัทรปราถนา สวัสิ์พิพัน์ผ่อใส. | ||
| แน่ะโสมะทัไป นำเพลิที่ใน เาาร์หะปัย์ออมา, | ||
| ะไ้่อเพลิบูา ทวยเทพเทวา ามแบบัมภีร์โบรา. | ||
(โสมะทัไหว้แล้วเ้าโรไปทาประูอาศรม.)
| ัยเสน. | ศุภา์เรียนายทหาร มาเปนพยาน ในารพิธีอาวาห์. | |
| รีบไปอย่าไ้รอ้า | ||
| ศุภา์. | ้ารับบัา และรีบไปในบันี้. | |
(ศุภา์เ้าโรทาหลืบ้าย.)
| ัยเสน. | อ้าพระผู้ยอโยี พระุปราี แ่้าเปนล้นพ้นไป. | |
| าละทรรศิน. | อันอาะมะนี้ไร้ ทุเมื่อใ สนอพระุราา. | |
| เมื่อเห็นทรพระเมา แ่มะทะนา ็พลอยมีิยินี, | ||
| เพราะรัเหมือนเปนบุรี, และบุร์ไ้ี บิา็้อพอใ. | ||
(โสมะทัับพวศิษย์ออมาเรียมารพิธี, ือบานเอาห้าามาโรยบนแท่นศิลาแล้วเอาหนัวาปูทับอีที ๑; บานยแท่นู์ออมาั้รหน้าแท่นศิลา, เอาโถน้ำมันและ้อนมาวาบนแท่นศิลา, และนเื้อเพลิมาอไว้พร้อม้าแท่นู์ ; บานยเรื่อสัเวยเทวา, ศั์สำหรับรน้ำ, และแป้เิมมาั้. ระหว่าที่เรียมารนี้, พระาละทรรศินเรียท้าวัยเสนับมัทนาึ้นไปสนทนาันเบาๆ ที่บนระเบียอาศรม, เพื่อให้โอาสให้พวที่ัเรียมพิธีไ้พูันามวร. เมื่อัอ่า ๆ ั้ามที่แล้ว, พวศิษย์ยั่ ๒ อันมาั้รหน้าแท่นู์, แล้วโสมะทัเรียนัสว ๔ น ับนเป่าศั์ ๒ นมาอยไว้. ฝ่ายศุภา์บันี้็นำนายทหารและบริวารอท้าวัยเสนออทาหลืบ้าย, และนั่เรียรายทา้าน้ายแห่เวที. พอพร้อมหมแล้ว, พระาละทรรศินวนท้าวัยเสนและมัทนาลมาาระเบียอาศรม, พาู่บ่าวสาวไปนั่ามที่, ือหันหน้าไปทาแท่นู์ทั้ ๒ น ให้ท้าวัยเสนนั่ั่วา, มัทนานั่ั่้าย, แล้วพระาละทรรศินไปนั่บนแท่นศิลา. โสมะทันำใุ้ไฟออมาาในอาศรมไปส่ให้พระาละทรรศิน. พระาละทรรศินรับไปบแล้ว่อไฟในู์พลา, เสมนร์เบาๆ พลา. บันี้นัสวึ่ยืนึ้นและสวั่อไปนี้.)
บทสว
(สรภัะ.)
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| ๏ อ้าอ์พระอันี | วรศรีประภาใส. |
| เปนเออุมใน | หุะิพะลีาร |
| ๏ ้าอประอ์ | สุระทั้รีสฺถาน |
| ทุภาพิเศษมาน | มนะมุ่ารยั |
| ๏ หนึ่ือสุรีย์แ่ม | สุรัสภูมสฺวรร์ |
| ส่อโลมนุษย์นัน- | ทะนะอุ่นระอุาย |
| ๏ ที่สอประภาปรา- | ะะในนะภาพราย |
| ือวิฺุโิ์าย | รุิแลบเมา |
| ๏ ที่สาม็ือไฟ | นระ่อเหา |
| เพื่ออบสุภัษา | และประอบพะลีพูน |
| ๏ อ์นี้และไ้เอ | พระเส็แท่นู์ |
| ้วยพร้อมมะโนมูล | ะระทำหุาาร |
| ๏ อ้าอ์พระทรเมษ | สุรเระาราน |
| โปรเอื้อและเอาภาร | ธุระ้วยสุไมรี |
| ๏ ยามเริ่มพะลีรร- | มะสุยัะารนี้ |
| สิทธิ้วยี | ุะ้าทำนูลวอน |
| ๏ ่วยนำพะีถึ | สุระเทพอัมพร |
| มารับพะลีร | นุไ้ผสรรพ์ ฯ |
[ุสุมิลา, ๑๘.]
| าละทรรศิน. | ้าอไหว้อัีอธิปะิสุพรร- | |
| าทิทูสวรร- ะเรือเ, | ||
| โปรนำำทูลปะระมะสุรเศรษ์ | ||
| วิศฺวะเทเวศร์ มหาศาล: | ||
| โอมอัเอนารายะะพระหริา | ||
| ัยบำราบมาร ปะราัย, | ||
| พร้อม้วยเทวีศรีภะะวะิวิไลย | ||
| วรระผ่อใส วิมลเนร์; | ||
| โอมอัเออ์รีศุลิศิวะมเหศร์ | ||
| นั่ะยอเ- ะอมผา, | ||
| อีแม่เ้าสฺวรร์บรรพะิวะระอุมา | ||
| ผู้พระายา อุมศัิ์; | ||
| โอมอัเอธาาปะิะุระพัร์ | ||
| เพ่พินิศรั- ษะสี่ทิศ, | ||
| ทั้โมายายอสุธิระศุภะวิทย์ | ||
| ศิลปะสอนิ รุใ; | ||
| อีอเอท้าวศัฺระอมะระวิัย | ||
| อมสุราลัย มหิทธี, | ||
| พร้อมอ์เทวินปิ่นอมะระยุวะี | ||
| อินทฺระศัิ์ศรี ศะีอร; | ||
| อีอเออ์เทพระวิและศะศิธร | ||
| สออะมรยอ พยานรรม; | ||
| อีอเอเทวานิะระิิธรรม | ||
| สิสถิอัม- พะราาศ, | ||
| ทั้ทวยเทพที่สิปะะวิอา | ||
| รัษะทวยราษร์ แนน; | ||
| เอทุเทพเ้าผู้สิริวรวิมล | ||
| มามล พิธีเทอ. | ||
บทพาย์อนัสว.
[บ, ๑๖.]
| ๏ อ้าทวยเทพฟัำเอ | แล้วโปรอย่าเมิน |
| มะโนน้อมพร้อมัน | |
| ๏ ฟัำ้าทูลเทวัน | ผู้ทรมหัน์ |
| มหิทธิเเรียไร | |
| ๏ ้วยอ์สมเ็อมไอ- | ศฺวรรยาธิปัย |
| ำรึ่รัหัสิน | |
| ๏ ทรนามัยเสนนริน- | ทะราเรือศิล- |
| ปะศาสฺฺระเี่ยวำนา | |
| ๏ แ้เนไรเพทพิศาล | อีทั้ปุรา |
| ัมภีร์็รู้ามวร | |
| ๏ อีว่อไวในระบวน | อาวุธถี่ถ้วน |
| ทุอย่าในทายุทธล | |
| ๏ สันทัอัศวะโศล | พระรูปวิมล |
| สิริโสภาย์สรรพา์ | |
| ๏ พระุสมบัิ์สำอา | รูปสมบัิสล้า |
| และโภะสมบัิบูร์ | |
| ๏ เทวานุเราะห์เื้อูล | แ่นะเรนทร์สูร |
| ึ่ทรสวัสิ์แสนี | |
| ๏ สิ่ทรามใๆไป่มี | มาลั้วที่ |
| พระอ์สมเ็ภูบาล | |
| ๏ บันี้พระหฤทัยท่าน | เมานรา |
| วิสุทธิศัิ์โสภา | |
| ๏ อันมีนามะไธยยา | ว่ามะทะนา |
| วิเศษสุลัษะานวล | |
| ๏ ทั่วทั้สรรพา์นายวล | เนร์มอีวน |
| ให้เพ่และเพลินเริใ | |
| ๏ มรรยาทเรียบร้อยและใร | ยลมอรไทย |
| ว่าแสนประเสริเลิี | |
| ๏ สมวรเปนอ์เทวี | ู่บาระมี |
| สมมิเทพรัสรร์ | |
| ๏ พระามนาามสมัน | ทัุ้อนัน์ |
| อเนะเท่าทั้สอ | |
| ๏ ้าอทวยเทพทั้ผอ | พร้อมันปรออ |
| ประทานพระพรเพิ่มศรี | |
| ๏ แ่ราาธิบี | อีอ์เทวี |
| วิสุทธิู่สมรส | |
| ๏ บันี้อ์พระาบส | ะถวายร |
| อุทประอบาถา | |
| ๏ อีเลิมพระพัรา | เพิ่มมัะลา |
| ธิาริพิธี | |
| ๏ อสออ์ทรศรี | ศุภะสฺวัสี |
| รอู่ันอยู่ีระาล ฯ |
(ในระหว่าที่สวบท้าบนนี้ พระาละทรรศินนั่บริรรม, ัน้ำมันเนยหยอในไฟเปนรั้ราว; พอถึบทที่เริ่ม้วยำว่า “แ่ราาธิบี ฯลฯ”, พระาละทรรศินรินน้ำาหม้อลลในศั์และเปิลับแป้เิม, ส่ศั์ให้โสมะทัและลับแป้เิมให้ศิษย์อีน ๑ ถือาม, แล้วเิรไปยัทีู่่บ่าวสาวนั่. พอเาสวว่า “ะถวายร ฯลฯ” พระาละทรรศิน็รน้ำใหู้่บ่าวสาว, และพราหม์เป่าศั์เมื่อรับะโพน; ในระหว่าเาสวว่า “อีเลิมพระพัรา ฯลฯ” พระฤษีเิมู่บ่าวสาว, และพราหม์เป่าศั์เ่นรั้่อน; ในระหว่าเวลาที่เาสวบทสุท้ายนั้น, พระฤษีลับไปนั่แท่นามเิม. แล้วู่บ่าวสาวึ่ยืนึ้นและล่าวำปิาันี้.)
[ิรปทา, ๘.]
| ัยเสน. | ้าัยเสน อธิเบนทร์พศ์ ันทะประส์ พิธิสมรส | |
| ับมะทะนา วธุปรา อบวระยศ สิริเท่าัน; | ||
| ้าะถนอม ทนุพร้อมพรั่ สมุะั มหิษีอัน | ||
| เปนภริยา สหะาิ์ัน เปนอรวั นิเวศน์ใน! | ||
| มัทนา. | ้ามะทะนา วนิายอม มอบฤิน้อม พระทรัย | |
| เปนวระรา มหิษีใฝ่ ภัิไท้ บมิลลา. | ||
(พราหม์เป่าศั์. ู่บ่าวสาวูมือันเิรประทัษิเวียนรอบไฟและพระฤษี ๓ รอบ้าๆ. ในระหว่าทีู่่บ่าวสาวเิรประทัษิันี้ นัสวสี่นสวันท์สุีั่อไปนี้.)
บทสว
(ทำนอสุีสัเวย.)
[วสันิล, ๑๔.]
| ๏ อ้าหิและายฤิสมั | มะนะร่วมสิเนหา |
| พร้อมิผสมสะมะระมา | อภิเษะสมรส |
| ๏ เหมือนหนึ่ประมวสะริระอี | มะนะรวม็ยยศ |
| ยศัิเียริุะหม | เพราะผสมำลััน |
| ๏ ผู้ใสมัสะมะระสม- | ระสะร่วมมโนันท์ |
| ปวไทสุเทวะมรุสรร- | พะอำนวยพระพรพูน |
| ๏ หิายระทำวิธิวิวา- | หะสิมุ่ผุูล |
| วศาาะประยูร | บมิเสื่อมมิทรามหาย |
| ๏ เทวาประสิทธิวรบุร์ | และธิาประุหมาย |
| ให้ทรและสืบสะุลละสาย | สุวพันธุพืาม |
| ๏ อทวยสุเทวะสุระฤท- | ธิมะหิทธิเรือราม |
| โปร่วยบำรุวรวิศาม- | ปะิอีพระายา |
| ๏ ให้ทรเริสิริสุวั- | ถิพิพัะนาอา- |
| ยูวรระสุพะละและสา- | ระวิสุทธิศฺฤาร |
| ๏ อพรประสิทธิบมิา | พระราะสมภาร |
| อีเทวิอ์อระวิศาล | สิริสิทธิภีย์โย ฯ |
(ู่บ่าวสาวประทัษิไฟเสร็แล้ว, ไปยืนประนมมืออยู่ที่รหน้าพระาละทรรศิน, และพระาละทรรศินอำนวยพรเปนภาษามธั่อไปนี้.)
[สามัาถา.]
| าละทรรศิน. | สาธุ เทวานุภาเวน | สทา โสฺถี วิวฺโน |
| ทีายุโ นิทฺทฺุโ | นิพฺภโย นิรามโย ฯ | |
| สิทฺธิ ิฺฺ มฺมฺ | สิทฺธิ ลาโภ โย โย | |
| ยเสน มหารา | วรสฺส ภวุ สพฺพทา. ฯ[๑] |
ปิม่าน.
[๑] ำแปลาถา้าบนนี้
ั้าวิวอน อ (พระเ้าัยเสนมหารา) ทรพระสวัสี, ทรพระเริพิเศษ, ทรพระนมายุยืนนาน ปราศาทุ์, ปราศาภัย, ไร้วามไม่สำรา, ้วยอานุภาพเทวา ทุเมื่อฯ อิที่สำเร็, ารานที่สำเร็, ลาภที่สำเร็, ัยนะัยนะที่สำเร็, มีแ่พระเ้าัยเสนมหาราผู้ประเสริ ในาละทั้ปว ฯ
อ์ที่ ๔
อนที่ ๑
สวนหลว้าพระราวั, ในรุหัสินาปุระ.
[าเปนสวนอไม้, มี้นไม้ร่มรื่น, และไม้อปลูเรียรายไว้อย่าเรียบร้อย. ้านหลัมีศาลา, มีเียสำหรับนั่เล่น. ในอนนี้เปนเวลาลาวัน.]
(เมื่อเปิม่านมีาวสวนน ๑ วาใบไม้อยู่. สัรู่ ๑ อราลี, นา่อม, ถือระเ้าออทา้าย, และะไปเ็บอไม้ที่้น ๑, แ่าวสวนยมือห้ามไว้.)
| าวสวน. | ไม่ไ้! | |
| อราลี. | ทำไมไม่ไ้? | |
| าวสวน. | ไม่ไ้. | |
| อราลี. | ใรห้าม? | |
| าวสวน. | นาย. | |
| อราลี. | นายไหน? ื่ออะไร? | |
| าวสวน. | ศุภา์. | |
| อราลี. | ห้ามทำไม? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | ะเอาไว้ให้ใรม? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | ะเอาไว้ให้ใรเ็บ? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | ใรมอบให้ศุภา์เปนให่ในสวนนี้? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | นี่ะห้ามเสมอไป หรือห้ามำเพาะฤูนี้? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | (ออเือ, พูเสียแ.) นี่แรู้ไหมว่า้าือใร? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | ้าื่ออราลี รู้หรือยั? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | เปน้าหลวพระอัะมเหสี, รู้ไหม? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | ้าเยออมาเ็บอไม้ในสวนนี้ไ้เสมอ, รู้ไหม? | |
| าวสวน. | ไม่รู้. | |
| อราลี. | (โรธ, พูเสียั.) แเปนนที่วนโทโษที่สุ. ไม่เห็นมีอะไรพูนอา “ไม่รู้”. ้าอบอล่าวว่า้าะเ็บอไม้ไปถวายเ้านายอ้า. (ะไปเ็บอไม้อี.) | |
| าวสวน. | (ยืนวาหน้าและห้าม.) ไม่ไ้! | |
| อราลี. | ้าะเ็บ! | |
| าวสวน. | ไม่ไ้! | |
(ศุภา์ออทาหลืบวา.)
[บ, ๑๖]
| ศุภา์. | เออแน่, นาอราลี! มาทำอวี ส่เสียแ้วแ้วอยู่ไย? | |
| อราลี. | ให้ไพร่ไป่อนเปนไร. | |
| ศุภา์. | (หันไปสั่าวสวน.) เอาเถิเ้าไป ทำานทาอื่นสัรา. | |
(าวสวนเ้าโรทาวา.)
| อราลี. | นี่แน่ะศุภา์เสนา, เมื่อีู้้า ำลัะเ็บอไม้, | |
| แ่าวสวนล่าวห้ามไว้, เาว่าท่านไ้ สั่เาให้ห้ามเ่นนั้น. | ||
| ศุภา์. | ถูแล้ว. | |
| อราลี. | เพราะเหุใัน? | |
| ศุภา์. | เพราะว่าัวัน อบูอไม้ามๆ. | |
| อราลี. | ็ใรสั่ให้ท่านห้าม? | |
| ศุภา์. | ทำไมึ่ถาม? | |
| อราลี. | ็เพราะิันอยารู้. | |
| ศุภา์. | อยารู้อยาเห็นเินอยู่ ันี้็ู ้าอล่าวเือนนาว่า | |
| ผู้อบประพฤิเ่นา- ระสัรี้า มิอบและมัหมั่นไส้; | ||
| อันู้าเ้านายใ้ ให้เปนผู้ให่ รัษาพระอุทยานนี้, | ||
| ึ่ห้ามว่าวมาลี อท่านีๆ มิให้ผู้ใเ็บไป. | ||
| อราลี. | ็ิันนี้ือใร? | |
| ศุภา์. | อันัวนาไร้ พิารทั้ายและิ! | |
| หลั่อม้อมูู้ผิ มนุษย์าบิ แนเบี้ยวบ่เหมือนธรรมา | ||
| ัวใอิา แยยุมุสา ใรๆ ย่อมรู้ทั่ววั; | ||
| รูปั่วัวแสนน่าั แล้วนา็ยั ไม่รู้สำนึัวเลย. | ||
| อราลี. | ะๆ อุแม่เ้าเอ๊ย! ่าพูเพ้ยๆ นะท่านศุภา์เสนา; | |
| อวีนัเพราะ่าหา หิสรวยๆ มา บำเรอพระมิ่โมลี! | ||
| นี่ไปหาโสเภี มา่อนไว้ที่ ำหนัในราอุทยาน, | ||
| ึ้อเะะระรา เพราะว่าเราร์ ะทราบถึพระนาเธอ! | ||
| ศุภา์. | นาอราลีนี่เออ อวีเผยอ หยิ่เย่อเหมือนอย่าา | |
| าินายาหัวไม่ ็ผ ผาบัอาเอิบใ. | ||
| ไปเถิ, นา่อม, รีบไป! | ||
| อราลี. | ท่านะทำไม? ล้าี็เอหน่อยี | |
| ศุภา์. | ้าบอว่าไปเี๋ยวนี้! ไปเสียีๆ, หาไม่ะเิเือัน | |
| อราลี. | ไม่ไป! | |
| ศุภา์. | ้อไปโยพลัน! | |
| อราลี. | ไม่ไป! | |
| ศุภา์. | อย่าัน! | |
| อราลี. | ไม่ไป! | |
| ศุภา์. | เมื่ออยาอยู่นี่ | |
| ็ะให้อยู่ับที่ เฮ้ย, ออมานี่ ไวๆ เ้าหวาอย่า้า! | ||
(าวสวนออทาหลืบวา.)
| นี่แน่ะ, นานี้เาว่า อบอยู่สวนนา, และ้า็ยอมามใ. | ||
| เ้านั่อยู่้วยไร้, ระวัอย่าให้ นาลุไปพ้นที่นี้, | ||
| แม้ห้ามมิฟัวาที ็เ้าี ให้แร้วย้ามไม้วา! | ||
| ึ้นเสียเถียำหนึ่ฟา, สอำสอา, ริๆ มิ้อเรใ | ||
(ศุภา์เิระไปทาวา ็พอปริยัมวะทาออมาทานั้น.)
| ปริยัมวะทา. | ศุภา์, ท่านเรี้ยวโรธใร? | |
| ศุภา์. | (ี้อราลีพลาอบพลา.) โรธนัไร ที่วนโทโษสุทน! | |
| ปริยัมวะทา. | ้าอโทษแทนสัหน, เพราะเาเปนน ที่มัมิยอมแพ้ใร. | |
| อราลี, อย่ายุ่ไป, ันอเถิให้ หล่อนลับืนเ้าในวั. | ||
| อราลี. | ิันมาามรับสั่, เมื่อิันยั มิไ้ทำามท่านใ้ | |
| ิันะลับอย่าไร? | ||
| ปริยัมวะทา. | เอาเถิอไม้ ันเอะเ็บมามาย | |
| แล้วให้นไปถวาย | ||
| อราลี. | ็เมื่อุนาย รับแล้วิันอลา. | |
(เ้าโรทาหลืบ้าย.)
[ภุัปปะยาร์, ๑๒.]
| ปริยัมวะทา. | อะราลีแหละน่าลัว | ะ่อเรื่อระายนา; |
| พระนาะใ้มา | และสืบเรื่อพระภูมี. | |
| ศุภา์. | เส็ลับนรหลว | ็สับาหะแล้วนี่, |
| ประทับแรมสวนศรี | บลับืนนิเวศน์ใน. | |
| ะไม่ให้มะเหษี | ระแวนั้นไนไ้? | |
| พระไ้นาป่าให่ | และพาลับธานี, | |
| ะปิวามมิวามวู่ | ะอยู่ไ้ไนมี? | |
| ปริยัมวะทา. | ิันเห็นมะเหษี | ธทราบและหึส์หว. |
| ศุภา์. | พระนาเธอ็โทษา | ะิมัะรอบว |
| หะทัยอยู่และใรท้ว | ฤทัมัะยิ่ให่. | |
| ปริยัมวะทา. | ิันนึ็สสาร | สุนราพระอ์ใหม่, |
| เพราะเรียบร้อยและูไม่ | พระโอษัถนัเถีย. | |
| ิันมาและรับใ้ | สนิธแล้ว็เห็นเนีย | |
| ประเสริแท้และวรเีย | พระอ์ผู้ประเสริาย! | |
| ศุภา์. | ็เหุนั้นสิันึ่ | นึอยู่มิรู้วาย, |
| บุรุษวระมุ่หมาย | มะโนแ่ยอหิ | |
| วิไลยโมและมีใ | วิสุทธิ์ใสสอายิ่, | |
| นั้นวระรัริ | และีวิมิเปล่าเปลือ; | |
| ผิเลือู่เพราะเพ่ทา | ประโยน์เพียารเมือ, | |
| มิ้านาน็ำเือ | ระายิระายา! | |
| ปริยัมวะทา. | อ๊ะพี่ายยายเรื่อ | นี้เรื่อะเลยพา |
| พะหูโทษะพลันมา | ระทบายมิบัวร. | |
| ศุภา์. | ็ันพูะหล่อนไ้ | เพราะไว้ในะนิ่มนวล, |
| และหาหล่อนมิเล่าทวน | ละ็ใระรั่วรู้? |
(ท้าวัยเสนับมัทนาออทาหลืบวา, และพานารึ้นไปนั่เียบนพลับพลา. ศุภา์ับปริยัมวะทา และาวสวนลานเ้าโรทาหลืบวา.)
[วสันิล, ๑๔.]
| ัยเสน. | ั้แ่ภิเษและอภิรมย์ | ระิแนบโมรู |
| พี่นี้ประหนึ่รมะิย์อยู่ | พิภพสุราลัย; | |
| แ่ไหนมิเยะฤิรื่น | นิระโศนิรามัย | |
| เหมือนปัุบันเพราะอรไทย | นะสิปลูประมวปรีย์. | |
| มัทนา. | อ้าทูลระหม่อมปิยะมหา | สุระราะสามี, |
| ้าบาทบำเรอพระบทะศรี | ละ็ยัมิเพียพอ; | |
| อยามีำลัพิริยะอี | พละไร้ะไ้่อ | |
| ารอื่นบำเรอพระบทะ่อ | บมิให้ระายเือ! | |
| ัยเสน. | อ้าน้อสิเปนสุปฺริยะหิ | ยุวะมิ่และวัเมือ, |
| อันพี่็มียะศะประเทือ | เพราะว่ะู่วะธูวั. | |
| มัทนา. | อ้าอ์พระปิ่นิละรั | ธำรัสละยอรัน! |
| ้าน้อยฤเรียสุวะธุวั | วรราะธานี? | |
| แท้รินะหิ็สิริวั- | ะนะไ้เพราะสามี, | |
| หิโสะเรือยะศะและศรี | ละ็แสนะยาเย็น. | |
| ัยเสน. | หาพร้อมสุุ็ศุภะลั- | ษะนาริย่อมเปน |
| วัเมือประุระะนะเห็น | บมิ้อประอบทอ! | |
| มัทนา. | สามีสิเปนระะนะเลิ | และุามีอ |
| นารีและอาภะระะผอ | บมิยิ่สุภรรา. | |
| ัยเสน. | อันายะมีสุนิธิใ | ็บเปรียบะภรรยา, |
| เปนศรีและศัิระะนา | ทิประับประาเรือน. | |
| มัทนา. | สุใะเปรียบปะระมะสุ | ปฺริยะนี้บ่มีเหมือน. |
| ัยเสน. | เพื่อนใะมีประุะเพื่อน | ฤิร่วมสิเนหา. |
(พระนาัีออทาหลืบ้าย, มี้าหลวามหลัามสมวร. ัียืนูท้าวัยเสนับมัทนาอยู่รู่ ๑ แล้วึ่เ้าไปบัมท้าวัยเสน.)
[อุปาิ, ๑๑.]
| ัี. | ประยุลบาล | นรนาถะราา. |
| หม่อมันสับวา- | ทะระบือสนั่นไป | |
| ถึในนิเวศน์ว่า | พระนรินทะราไร้ | |
| เส็ถิ่นไพร | พระสนุสนานนั; | |
| ็อยะเฝ้าอ์ | วรภูมิทรศัิ์, | |
| หลายวันพระยัพั | พระมาละาาร; | |
| รั้นว่าะรออยู่ | ็ะูมิเ้าาร, | |
| ะเสียและสามา | ุะาสุภัี. | |
| นั้นทนอา | ยุระยาร์สวนศรี, | |
| อมิ่มุมี | รุาและโทษ; | |
| ใ่แสร้ะมาั | พระหทัยฤทำโรธ, | |
| เพราะถึะไม่โปร | ฤ็บาไป. | |
| และหวัะมาพบ | อรเอะอำไพ, | |
| ึ่อ์พระทรัย | รุาและพาลับ | |
| าในพนารั- | ยะะ้า็มารับ | |
| และเปล่ระแสร์ศัพท์ | ประุมอุมี. | |
| ัยเสน. | ระไรนะแัน | และประนะัี! |
| นาเปนมะเหษี | ละ็วระอยู่วั. | |
| ไม่วระ่วนมา | และอุวาทะเสียั, | |
| ุื้อะมีหวั | สุประโยน์านใ? | |
| ็ามประเพี | พระบิาประสาทให้ | |
| มาเพื่อประพันธ์ไม- | ฺริระหว่าประเทศสอ, | |
| แล้วัน็ั้ใ | ทนุนาและยย่อ, | |
| ็ะู่รอ | บมิเริมิร้าัน. | |
| ัี. | มิเริมิร้าริ | ละสิึ่ระหม่อมัน |
| นั่แร่ววัันทร์ | บมิเห็นเส็ไป. | |
| ัยเสน. | ันพึ่ะลับา | วนะเะใหม่ๆ |
| ะเ้าวัใน | ็ะอัอุราแท้. | |
| ัี. | ะอัอุราริ | ละเพราะำะทิ้แม่ |
| รูปทอะหมอแ | เพราะวิโย็เหลือทน! | |
| มัทนา. | อันว่าะนูนี้ | ฤะยึพระุมพล? |
| พระอยาเส็ล | ็บเยะืนั. | |
| ัี. | ะนู็รู้ว่า | พระสิโปรนะแน่ั, |
| เหุว่านะรีรัน์ | บมิมีะัืน! | |
| หิใระหนี่ัว | ละ็ผัวบรัยืน, | |
| นั้นบัืน | และประบสิผัวรั; | |
| ะนูสิเปนลู | วระราะทรศัิ์, | |
| ถือยศบรู้ั | ะประบประแี, | |
| ที่ไหนะสู้เยา- | วสุาพระโยี! | |
| ัยเสน. | อ๊ะ! อย่านะัี; | วะเธอนะเินไป! |
| มัทนา. | พระอ์ะรัสห้าม | วรเทวิทำไม? |
| นาเปนสุาไท้ | อธิราะราัน, | |
| ถึหาะรัส่า | ็บเ็บระหม่อมัน, | |
| เพราะอ์พระทรธรรม์ | รุา็พอใ. | |
| พระนาะริ้วรา | ็มิถึะบรรลัย, | |
| โยบาระมีไท้ | สิริร่มนะเศา. | |
| ัี. | ถึันะไร้ึ่ | พระมหาะรูา, |
| ็ยัมิั่ว้า | และบ่หมนะยาอาย. |
[สุราา, ๒๘]
| ัยเสน. | เหม่นาัี พูารานี้ แสนะหยาบาย! | |
| เธอเปนธิา ราาฦๅสาย ไนปาร้าย ราวแม้้าปลา? | ||
| ัี. | หม่อมันสามา เพราะพระอ์ท่าน หมพระเมา; | |
| หา่าวระบือ ฦๅาภารา ถึพระบิา เสียหทัย. | ||
| ัยเสน. | นี่ะมาโรธ และมุ่ล่าวโทษ ันผิอันใ? | |
| ัี. | พระอ์ทรฤทธิ์ ะผิอย่าไร? พระอ์เปนให่ เหนือผู้เหนือน | |
| ถึะรับนา ใๆ าลา อรัไพรส์ | ||
| มายมาย่อ ็้อำทน เพราะ้าเปนน อาภัพอัปรีย์. | ||
| ัยเสน. | เธอ็มีศัิ์ ใยพูหยาบนั นะนาัี? | |
| วรยัถือมั่น ันเปนสามี, และไม่วรที่ ล่าวถ้อยหยาบ้า. | ||
| ันอบอให้ เธอเ้าใ ว่ามะทะนา, | ||
| ็เปนนารี ศรีสุาา ไม่หย่อนไปว่า ลูท้าวมธ. | ||
| หล่อนวรเปนู่ เียัวันอยู่ สมศัิ์สมยศ; | ||
| เธออย่าพูมา ไม่อยาฟัพน์, ถึท้าวมธ ะไม่พอใ, | ||
| ใ่ว่าัวัน ะนึประหวั่น พรั่นิเมื่อไร; | ||
| ถึะพิโรธ โรธ็โรธไป, ัวันมิไ้ เปน้าอบั์. | ||
| มธราา ับพระบิา สิท่านอบัน, | ||
| ึ่ไ้ล สออ์ล่าวหมั้น ัวเธอับัน ไว้แ่ยัเยาว์; | ||
| ใ่ันะาย ไปรัโมาย เอเมื่อไรเล่า, | ||
| สอบิาท่าน ัารให้เรา, ฝ่ายันนี้เล่า อบะัู | ||
| ึ่ยอมามท่าน และไปทำาร แ่ับโมรู, | ||
| แ่ระนั้นไร้ ็ไ้เลี้ยู สมวรแ่ผู้ เปนมหิษี. | ||
| ันใรั, และผินลัษ์ มีิไมรี | ||
| ะไม่้อ ุ่นหมอรานี้; อริี ็แลเห็น. | ||
| ัี. | หม่อมันเ้าใ ว่าทรเลี้ยไว้ ็เพราะำเปน! | |
| ัยเสน. | ามใเถิหนา! ถ้าเธอนึเ่น นั้น็อาเปน เ่นเธอเ้าใ! | |
| มา, มะทะนา, เราไปีว่า, อยู่อีทำไม? | ||
| ืนอยู่ฟัเสีย ็เถียันไป ยืยาวยิ่ให่ ไม่เปนแ่นสาร! | ||
(ท้าวัยเสนูมือมัทนาพาันเ้าโรไปทาหลืบวา. พอสอนนี้ไปพ้นอราลี็ออมาทาหลืบ้าย.)
[อุเปนทะวิเียร, ๑๑.]
| ัี. | ะาอะราลี | อิอะปรีย์อิัวาร. |
| ระไรละเหิมหา | บมิรู้สำนึัว; | |
| อิโสภิีี | ะประบสำออยผัว, | |
| แน่ะมึนะเาหัว | บมิมีละรู้ไหม? | |
| พระผัว็มัวหล | และพะวอิาวไพร, | |
| บนึว่ะูไร้ | สิสุามธรา. | |
| ผิูะใ้น | รยัะนนาถ | |
| และทูลีา | ฤวะไท้ะูาย? | |
| อราลี. | พระนาพิโรธริ้ว | นะ็วระมามาย, |
| และเหุ็แรร้าย | ะมิทรพิโรธฤๅ? | |
| ็แ่ะพาที | บมิไ้ถนัฮือ! | |
| เพราะเระอึอื้อ | ะมิพ้นละโทษทั์. | |
| นั้นเส็ลับ | พระนิวาศะโยพลัน, | |
| และถึระหม่อมัน | ็ะทูลอุบายี, | |
| และะทรำ- | นะอมิร์ละเทวี. | |
| ัี. | นั้น็ไปที, | เพราะะอยู่็ป่วยาร. |
(พระนาัี, อราลี, และ้าหลวเ้าโรทาหลืบ้าย.)
อนที่ ๒
ริมรั้่ายหลว, ำบลุรุเษร์.
[ใ้เปนม่านม้วนทิ้ระหว่าหลืบ, เียนเปนภาพรั้ว่ายระเนีย.]
(ท้าวัยเสน, แ่เรื่อรบ, ออพร้อม้วยศุภา์และนายทหารอีสอสามน.)
[อินทะวิเียร, ๑๑]
| ัยเสน. | ารยุทธะนาให่ | ็วิัยวันวาน. |
| เห็นพวศะรูพาล | ะระส่ำระสายนั; | |
| ยัมิอาย | ฤระมประหารหั, | |
| หาเราะั้รั- | ษะระเนีย็ไหว. | |
| บันี้นะูแสน | ะวิสทใ, | |
| ้วย่าวว่ะทรามวัย | มะทะนาประวรอยู่, | |
| ึ่ใร่ะไปรุ | และ็มุ่ะไปู | |
| เยี่ยมแล้วฤัวู | ็ะลับ่ายพลัน. | |
| ศุภา์. | ้าภัิึ่ทูล | วรบาทพระทรธรรม์, |
| ้าิระแวรัน | เพราะว่ะศึสิล่อแหลม. | |
| เรว่าะมีผู้ | ทุริและทำแม | |
| ลอบอุบายแ้ม | วะล่อพระภูมี, | |
| เพื่อให้เส็ลับ | วระราะธานี. | |
| ัยเสน. | ที่เ้าวินี้ | นะ็ออะวรอยู่, |
| ัีสิหมายมุ่ | มนะพาลประหารู, | |
| ึ่บอบิาู่ | ระพลพะหลมา. | |
| เออนึอนาถริ | ละนะหิวิหิสา, | |
| แรฤทธิอิา | บมินึละหน้าหลั. | |
| โีทหารเรา | ฤ็พร้อมพะลัลั, | |
| อันท้าวมธหวั | ะประยุทธะเร็วแท้ | |
| แ่ยัมิเร็วพอ | และนี้นะึ่แพ้, | |
| ูึ่มิลัวแม้ | ะประยุทธะอีหน. | |
| ูิะไปเยี่ยม | มะทะนาและพอยล | |
| แล้วลับะนำพล | ระสู้ศะรูพาล. | |
| สั่ยุธาิ | วระเสนิัยา | |
| ให้อยู่และบาร | อภิรัษะ่ายไว้; | |
| ส่วนเ้าแหละเรียม | วรรามะโนมัย, | |
| อีัว็เรียมไป | วรธานิับู. |
(ท้าวัยเสนและบริวารเ้าโรทั้หม.)
อนที่ ๓
สวนหลว้าพระราวั, ในรุหัสินาปุระ.
[าเหมือนอนที่ ๑ แห่อ์นี้เอ, แ่ในอนนี้เปนเวลาลาืน.]
(พระนาัีนั่อยู่บนเียบนศาลา; อราลีนั่ที่ระเบียศาลา, และพราหม์วิทูรนั่ับพื้นรหน้าศาลา. ที่ลาเวทีมีฟืนัสุมไว้พร้อมใหุ้ไฟึ้นไ้่าย ๆ.)
[สาลินี, ๑๑.]
| อราลี. | าม่าวหม่อมันไ้ | นะ็เห็นะีอยู่; |
| เาว่าสมเ็ภู- | ธระเรียมเส็ลับ. | |
| หม่อมันึ่สั่ว่า | ผิวะท้าวธมาถับ | |
| ให้รีบมาบอับ | ็ะเิรอุบาย่อ. | |
| ัี. | ส่วน่าวารสราม | บมิไ้ละฤๅหนอ? |
| อราลี. | ทัพอสมเ็พ่อ | ธประนประัพลัน, |
| แ่ฝ่าย้าทัพรุ | ฤ็รู้และรับทัน, | |
| ทั้ลับเี้ยวับัน | พละฝ่ายมธถอย; | |
| ืนรออยู่้าอี | ละ็น่าะเสียรอย. | |
| ัี. | พ่อแพ้ลูพลอย | บมิรอละรานี้! |
| อย่าไรท่านอาารย์? | ทิะท่าน็เปนี | |
| าวแว้นอ้านี้, | ็ะ่วยฤันใ. | |
| วิทูร. | ู้าเปนาวั- | ะสิมามะธไร้, |
| หา่วยให้มีัย | ็ะแสนสราบาน; | |
| ส่วนที่ให้ทำิ | ละแม้นสิเน่ห์หา, | |
| ทูลริแ่นรา | บมิใร่ะอบิ, | |
| หาท้าวเธอริ้วโรธ | นุฤๅะพ้นผิ? | |
| อราลี. | ถึแม้ว่าทรฤทธิ์ | ะพิโรธและลทั์ |
| เท่าใไม่ไ้ว่า | นิระเทศะเท่านั้น, | |
| อาารย์ลับยัั- | ะมธ็ไ้ | |
| บำเหน็บำนาพอ | ละนะท่านะทุ์ใย. | |
| ัี. | ริหนอเราอให้ | วะิสัย์ปะิา |
| หาท่านทำารสม | นุนี้ประส์นา, | |
| เื่อเถิว่าู้า | ะมิลืมวิปฺราารย์; | |
| โนมนับ้วยพัน | ็ะให้บเนิ่นนาน, | |
| อีทั้ให้เรือนาน, | พหุทาสะมามี, | |
| เบ้านที่ท่านอยู่ | ็ะเพิ่มเลิมศรี | |
| ยึ้นเปนเมือมี | วรเวสม์วิเศษสรรพ์, | |
| เปนเมือเลื่อฦๅยศ | มะธประเทศั์, | |
| ท่านเอเปนราัน | อุปราะเรือยศ. | |
| วิทูร. | ู้านี่แ่เ่า | วยะนั้น็วนหม, |
| ิหาึ่ลาภยศ | บมิวรวบนี้. | |
| อราลี. | ถึเ่าท่านอาารย์ | ฤ็บุร์และหลานมี, |
| ยามเห็นโอาสี | บมิวระทิ้นา. | |
| แลอำไว้ | ผิมิรับพระบัา, | |
| อา้อยาแ้นสา- | หสะแท้นะอาารย์. | |
| อามีผู้โทย์ว่า | มะะธาธิราท่าน | |
| ใ้ให้ท่านอาารย์ | ระสู่พระธานี, | |
| เพื่อให้ทำิา- | ระบุรุษที่นี้; | |
| เ่นนั้นท่านยอี | ็ะยาลำบาใ! | |
| วิทูร. | ไม่ำ้อล่าวู่ | เพราะนู็แ่ไม่ |
| เรึ่มัูภัย | และบห่วีวี. | |
| หารับทำารใ | ็เพราะใแหละภัี | |
| แ่อ์เทวีศรี | และสนอพระบาทา. |
(เศินีออทาหลืบ้าย, รไปหาอราลี.)
[บ, ๑๖]
| เศินี. | บันี้มีผู้ายมา บอว่าราา เส็ะถึอุทยาน. | |
| อราลี. | ไวๆ เถิท่านอาารย์, ท่านเริ่มาร พิธีัที่นัไว้. | |
| วิทูร. | ู้าอล่าวอีไร้ ว่ายัมีใ ะิะวมาอยู่. | |
| อราลี. | อย่ามัวร่ำไรรัวรู เี๋ยวท่านะู่ มาถึมิทันลมือ | |
(วิทูรลุไปัารุอไฟ, และนั่ัสมาธิ์ประนมมือ, เอาย่ามวาไว้้าัว.)
| ัี. | ส่วนูะอยู่นี่ฤๅ ะแอบเสียหือ? | |
| อราลี. | พระนา้อแอบ่อนี. | |
| ่อเมื่อเห็นเหมาะท่วที, เส็มานี่, ประหนึ่ว่าพึ่ทรทราบ | ||
| ว่าเานี้ิารหยาบ, และเพื่อบำราบ ึ่สู้เส็ออมา. | ||
| เศินีอยู่นี่นา, และทำเหมือนว่า เปนผู้ร่วมิับพราหม์, | ||
| ่อนั้นไ้ทำาม ที่ันบอวาม ไว้แ่เมื่อบ่ายนี้ไร้. | ||
| เ้าใีแล้วฤๅไน? | ||
| เศินี. | ิันเ้าใ, และะทำทุสิ่สรรพ์. | |
| อราลี. | ีแล้วอย่าไ้นึพรั่น, เพราะว่าโทษทั์ อย่านึเลยว่าะมี, | |
| และหาารสำเร็ี แล้วอ์เทวี ะประทานราวัล. | ||
| ัี. | ริ, อย่าวิ้อนั้น. | |
| เศินี. | อันัวหม่อมัน อเพียแ่ไ้รับใ้. | |
| ัี. | ีแล้วละ, ูอบใ. | |
| อราลี. | เอเส็ไป ไวๆ ีว่าเทวี. | |
(ัีับอราลีเ้าโรไปทาวา. ฝ่ายวิทูรนั่หลับาและเล่ามนร์พึมพำอยู่, และเศินีนัู่พราหม์้วยอาารเอาใใส่มา. อีรู่ ๑ ท้าวัยเสนออทา้าย, มีศุภา์, นันทิวรรธนะ, และบริวารอี ๓-๔ นามมา้วย. ท้าวัยเสนเห็นวิทูรนั่อยู่็ั.)
[สุราา, ๒๘.]
| ัยเสน. | นันทิวรรธนะ! นี่ใรันวะ มานั่อยู่นี่? | |
(วิทูรับเศินีทำเปนใ, ราบท้าวัยเสนแล้วหมอบัวสั่น.)
(นันทิวรรธนะ้นในย่ามอพราหม์, ไ้รูปปั้น้วยี้ผึ้สามรูป.)
| นันทิวรรธนะ. | แมาาไหน? ทำไมธี ไม่รู้หรือนี่ เปนที่สวนหลว? | |
| วิทูร. | โอย, เ้าประุ โปรารุ ที่้าล้ำล่ว | |
| เ้ามาถึไ้ ที่ในสวนหลว, ละลาบละล้ว ถึระโหาน. | ||
| ้านี้ผิแท้ วรรับโทษแน่ ทุๆ ประาร, | ||
| เพราะเ้าใผิ ิว่านรา เธอโปรประทาน โอาสึ่มา. | ||
| ัยเสน. | ออื่อนาใ? พราหม์บอไป, เรายััา. | |
| วิทูร. | อทูลเทวะ ว่าพระายา นามมะทะนา รัสเรียมาไร้. | |
| ัยเสน. | อ๊ะ! พราหม์ีู้่ เราฟัๆ ู ยัออแลใ. | |
| วิทูร. | นานี้ไ้ออ ไปบอ้าไร้ ว่ารับสั่ใ้ ให้าม้ามา. | |
| ัยเสน. | อย่าไรสาวน้อย, มึรับใ้สรอย ไปริหรือหวา? | |
| เศินี. | เพะเปนริ ทุสิ่เ่นว่า; พระราอาา ไม่พ้นเศี. | |
| ัยเสน. | ็เทวีไร้ ให้ทำอะไร หนอเ่าธี? | |
| วิทูร. | ้าำลัเริ่ม ประเิมอัี เพื่อทำพิธี ารฝัอาถรรพ์. | |
| ัยเสน. | เอ๊ะ! หาว่าริ ละ็เปนสิ่ ที่โทษรร์! | |
| เร็วๆ ้นย่าม อพราหม์นี้พลัน, ูว่าในนั้น ะมีสิ่ใ. | ||
| นันทิวรรธนะ. | มีรูปี้ผึ้ เปนสามรูปึ่ พราหม์ปั้นเรียมไว้; | |
| รูปหนึ่หนามแหลม มีแนมเหน็บใส่ รที่หทัย และรอุทร; | ||
| อีสอรูปปั้น เปนู่ิัน เ่นู่สมร, | ||
| เพราะ่าอรั ระวัเี่ยวร, ายับบัอร เิูู้่ใ. | ||
| ัยเสน. | เอ๊ะพราหม์หมอเ่า นี่อย่าไรเล่า ะิทำใร? | |
| แแถล ให้แ้ทันใ โยริหาไม่ ะ้อเือัน. | ||
[อุปัิา, ๑๑.]
| วิทูร. | อ้าสมมะิเทพ | นุนี้ะทูลพลัน, |
| ถ้วนถี่ะิสรร- | พะบปิบบัวาม: | |
| นาเศินินี้ | นะสิไปและล่าวาม, | |
| ว่ามีวธุาม | ะประส์ะนูนี้ | |
| ให้่วยและระทำ | พิธิอบอะถรรพ์ี; | |
| หนึ่เพื่อมะละี- | วิะแห่สุภรรา, | |
| สอเพื่อะประพันธ์ | ฤิู้สิเนหา; | |
| นาพาะนุมา | บมินานสวนวั. | |
| พอถึะนุเริ่ม | วิธิารบนานรัน, | |
| แล้วอ์วรธรร- | มิะราเส็มา. | |
| อันว่าุรุทั์ | วรราะอาา | |
| ไม่พ้นศิระ้า | เพราะว่ะผิละริไร้. |
[บ, ๑๖.]
| ัยเสน. | เหวยอีทาสีอย่าไร? ที่พราหม์เาให้ ารนี้ถู้อหรือหวา? | |
| เศินี. | เพะ, ถูามเาว่า; ปฺริยัมวะทา ใ้้าไปามพราหม์นี้. | |
| ศุภา์. | อันว่านาเศินี เปน้าเทวี อ์ผู้ประทับวัใน, | |
| และเมื่อ่อนๆ นี้ไม่ เยเห็นรับใ้ ที่ในพระแม่มัทนา, | ||
| ็ันใเล่าึ่มา เปนัวาร้า ยันึระแวแลใ! | ||
| เศินี. | ิันมาาวัใน เพื่ออยู่รับใ้ ทีุ่ปฺริยัมวะทา, | |
| และเหุนี้เอสิ้า ึ่ไ้เลยมา เี่ยวในีเรื่อนี้. | ||
| นันทิวรรธนะ. | อันรูปบุรุษที่มี หนามเหน็บอยู่นี้ มุ่หมายเปนรูปผู้ใ? | |
| เศินี. | หมายเปนพระอ์ทรัย และ้าในใส่ เส้นพระเศาทรศัิ์. | |
| นันทิวรรธนะ. | ็รูปหิายร่วมรั ันนี้เล่าั มุ่เอาเปนรูปผู้ใ? | |
| เศินี. | อันรูปนารีนั้นไร้ ืออ์ทรามวัย ผู้เนาราอุทยาน, | |
| ส่วนรูปบุรุษือท่าน ผู้นายทหาร มีนามศุภา์เสนี. | ||
| ศุภา์. | ันใมุสาพาที ใส่วามเ่นนี้, ใรสั่ใรสอนเ้ามา? | |
| ัยเสน. | เฮ้ยนหนึ่ไปอย่า้า, เอพระายา ับนาำนัลมานี่. | |
(มหาเล็น ๑ เ้าโรไปทาวา. ท้าวัยเสนึ้นนั่บนเียบนศาลา.)
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| ศุภา์. | อ้าเทวะ้านบ | พระบาทยุลศรี, |
| อพระภูมี | รุา้าไท; | |
| ในานพระสราม | ฤ็ามเส็ไป, | |
| เหุนั้นละันใ | นุนี้ะิร้าย? | |
| หาิมิีแล้ว | ็ะทูลพระฦๅสาย | |
| โยถ้อยทุโรบาย | และสมัพิทัษ์นา; | |
| โยเหุพระอ์ทร | พระประสะมีอย่า | |
| นั้นอยู่็เปนทา | นุวระวยพลัน; | |
| แ่้าสินึเร | ผิะอยู่สวนวั | |
| อาูมิีรัน, | เพราะว่ะนะนินทา. | |
| นี่ามเส็า | วรราะภารา | |
| ยัมีอมิร์หา | ิโทย์รานี้. | |
| ในวาทะล่าวโทษ | ผิวะ้อพิรุธมี, | |
| อประหารี- | วิะ้าและวศ์วาร. | |
| แ่ว่าผิฝ่ายโทย์ | นะมุสาและแล้พาล, | |
| ้าอพระภูบาล | รุา้าไท. |
(มหาเล็ลับออมาทาวา, และปริยัมวะทามา้วย.)
[บ, ๑๖.]
| ัยเสน. | ปฺริยัมวะทาอย่าไร มะทะนาไม่ มา้วยับเ้าฤๅหวา? | |
| ปริยัมวะทา. | เทวีให้หม่อมันมา บัมทูลว่า ำลัเวียนพระเศียรนั, | |
| อีสัรู่หนึ่ึ่ั มาเฝ้าทรศัิ์ และราบพระบาทภูมี. | ||
| ัยเสน. | นันทิวรรธนะบันี้ ถามี ที่นาปฺริยัมวะทา. | |
| นันทิวรรธนะ. | บันี้มีผู้ล่าวหา ัวุนี้ว่า ใ้นา้าหลวไปาม | |
| หมอเ่าื่อวิทูรพราหม์, ้าึ่อถาม ้อนี้ให้ารันใ? | ||
| ปริยัมวะทา. | เอ๊ะ! นา้าหลวนไหน? | |
| นันทิวรรธนะ. | (ี้เศินี.) นานนี้ไร้. | |
| ปริยัมวะทา. | เอ๊ะ! ูน่าสสัยนั! | |
| นาไม่เยอยู่ำหนั ออ์นลัษ์ และมิไ้เยเปน้า. | ||
| นันทิวรรธนะ. | นาโน่นให้ารมา. | |
| เศินี. | ำให้าร้า ็ยืนอยู่อย่าเิมไร้. | |
| ุปฺริยัมวะทาใ้ ให้้านี้ไป ามพราหม์มาทำพิธี. | ||
| ปริยัมวะทา. | เอ๊ะ! ล่าวอะไรเ่นนี้? ะทำพิธี ทำไมเพื่อเหุัฤๅ | |
| เศินี. | ุไม่้อทำใสือ ิันสิถือ ว่าุเปนมุลเปนนาย, | |
| ถึราอับน็หมาย ะพึุ่นาย, ลับปิเสธเ่นนี้. | ||
| ปริยัมวะทา. | นานี่มุสาสิ้นี! | |
| นันทิวรรธนะ. | ้า้ออที อย่าล่าวผะรุสวาา. | |
| นาทาสีให้ารว่า ำลัทำอา- ถรรพ์เพื่อประทุษภูบาล, | ||
| อีเพื่อให้เยาวะมาลย์ ับุนทหาร ไ้ร่วมสิเน่ห์สมใ. | ||
| ปริยัมวะทา. | หาพราหม์ทำเ่นนั่นไร้ ละ็มิใ่ เพราะว่าิันสั่แท้. | |
| นันทิวรรธนะ. | เาล่าวโทษุเพียแ่ ว่าสาระแน สั่แทนผู้อื่นอี่อ | |
| ปริยัมวะทา. | ะแทนใรไ้อีหนอ? | |
| นันทิวรรธนะ. | นั่นสิเปน้อ ที่อยาะถาม่อไป. | |
| ปริยัมวะทา. | ิันมิไ้รับใ้ ผู้หนึ่ผู้ใ ให้ิึ่ิเลวทราม, | |
| มิไ้ใ้ใรไปาม ามหมอเ่าพราหม์, ไม่เยรู้ัรัวรู. | ||
| ิันเปน้าพระภู- มินาถ็อยู่ เปนสุทุเมื่อเษมศานิ์. | ||
| ัยเสน. | มัวัเ่นนี้ป่วยาร, ่านื้อ้าน มิยอมะถอนวาา. | |
| ศุภา์, เ้าไ้ล่าวว่า มิไ้เสนหา ับมัทนาอย่าใ | ||
| ูเห็นว่านานั้นไร้ มีโทษผิให่ สมวรประหารีวี; | ||
| ัาบออบันี้ แล้วรีบเร็วรี่ ไปัเอาหัวนามา! | ||
| ศุภา์. | เทวะ! | |
| ัยเสน. | ว่าระไรหวา? | |
| ศุภา์. | เทวะ- | |
| ัยเสน. | เออน่า! ะพู็อย่าร่ำไร | |
[อินทะวิเียร, ๑๑]
| ศุภา์. | ้าเยลอบาท | ธุลิอ์พระทรัย, |
| แ่เล็ประวบให่ | บมิเยะัำ; | |
| เมื่อมีพระบัา | ละ็รับและรีบทำ, | |
| ถึหาะอ้ำ | ฤะเ็บวรินทรีย์ | |
| แทบายบวายเพียร | และผิยับเสร็ี | |
| เพียรนประวบที่ | นรนาถะบัา | |
| อัาพะยพอ | นุเปนพยานว่า | |
| เยทนและเยฝ่า | พหุอันะรายแท้, | |
| ทั่วายะ้านี้ | ฤ็มีนะบาแผล | |
| เพื่อไ้แสแ่ | นระนผิอยาู; | |
| ทุแผล็สัี | ะแสะัู, | |
| บาเ็บ็โยภู- | ธระใ้ประนศึ. | |
| ในานพระผ่านเผ้า | บมิเยะหยุนึ, | |
| ใ้ไหน็ใฮึ | บมิเยะลัวใร. | |
| แ่ว่ารานี้ | นรนาถะทรใ้ | |
| ให้้าพระบาทไป | และประหารพระายา | |
| ผู้ปราศะามล- | ทินะโทษนี้นา, | |
| อรับพระอาา | เพราะมิอาะรับใ้. | |
| อันีวิอ้า | ะพะว็หาไม่, | |
| อมอบถวายไว้ | ธุลีลออบาท. | |
| ไหนๆ ะายแล้ว | ละ็อทำนูลนาถ, | |
| ผู้ิอุบายา | นะมิใ่พระเทวี | |
| ึ่ามเส็า | หิมะวันอรัศรี; | |
| ่อไปอะมรมี | วระทิพฺยะเนร์ | |
| เผยผายยายลั- | ษะะผู้บถบ่ | |
| ัเนะเห็นร | ฤวะนะือใร! |
[สุราา, ๒๘]
| ัยเสน. | อุเหม่ศุภา์ ัวมึนี่่า เราสาไถย, | |
| ยิ่พูยิ่นัว เ้าัวร่ำไป มึะอยู่ใย หนัปัพี. | ||
| เหวยนันทิวรรธน์ ับศุภา์มั เอาไปทันที, | ||
| แล้ว่ามันให้ บรรลัยืนนี้ นอัปรีย์ มิวรอยู่นาน. | ||
| ส่วนมะทะนา ็อหัาร์ ริเริ่มเหิมหา, | ||
| ืนะเอาไว้ ่อไปไม่นาน ็ิาร ประหารูาย. | ||
| เอาโมรู ไปพร้อมับู้ อนาโมาย, | ||
| ่าเสีย้วยไร้ ะไ้สมหมาย พร้อมๆ ันาย ไปู่เียัน | ||
| ปฺริยัมวะทา ็ั่วหนัหนา ไม่วรเลี้ยมัน, | ||
| ับนาออ นอเมือูพลัน และอย่าให้มัน นั้นลับืนมา | ||
| ฝ่ายนาทาสี โทษ็วรมี ลอาา, | ||
| ส่มันำไว้ ในรุนว่า ะรบเวลา รวมไ้สามปี. | ||
| าพราหม์หมอเ่า วุ่นวายนัเล่า ผิมารานี้, | ||
| ระเวนรอบ อบเธานี แล้วับธี พ้นเภารา! | ||
(นันทิวรรธนะถวายบัม, แล้วพาัวศุภา์, ปริยัมวะทา, วิทูรและเศินีเ้าโรไปทาหลืบวา. ท้าวัยเสนนั่ลึอยู่บนเียรู่ ๑, แล้วบหน้าลับหมอนร้อไห้, พระนาัีออทาหลืบวา, รไปราบท้าวัยเสน, และสำออย. อราลีแอบมอาหลืบวา.)
[อุปาิ, ๑๑.]
| ัี. | พระทูลระหม่อมแ้ว | นุนี้ทนนา |
| โยฝืนพระบัา | ็เพราะรู้ว่าเิวาม | |
| ั่ว้าและสามา | ิแสนะเลวทราม, | |
| มิหนำสราม | พระ็้อพะวนั. | |
| ี็บแล้ว | ภยะแล้วพระทรศัิ์, | |
| ผู้ิบถั | บมิหาละ่อไป; | |
| แ่ราะสราม | นะสิยับหยุไ้ | |
| นูะอไป | สนามประยุทธา; | |
| เพราะอาะห้ามทัพ | วรราบิา้า, | |
| ผู้ทรพระโรธา | เพราะว่ะเ้าพระทัยผิ, | |
| ิว่าพระอ์ับ | นุนี้นะหมาิ; | |
| ผิทราบพระทรฤทธิ์ | และนูบหมาัน; | |
| พระอมมะธราษร์ | ะระับพิโรธพลัน, | |
| แล้วมิระสัมพันธ์ | ็ะมีประุเย. | |
| โอาสวิเศษนี้ | บมิวระทิ้เลย, | |
| ผิฝ่าพระบาทเย | ละ็บัรบ. | |
| ัยเสน. | ะเ่ละัี | ะะมีอุบายรบ, |
| เรียมเพื่อะัรบ | ระ้วยะห้ามทัพ! | |
| ารศึ็เธอ่อ | ะนี้ะอับ, | |
| ผิันะยอมรับ | ็ะอวว่ะยอมแพ้. | |
| นั้นสิันมุ่ | ระยุทธะอีแท้. | |
| อยูเถิหนอแน่ | ละะฝาำนลมา; | |
| ันิะส่เศียร | มะะธาธิราา | |
| แหละให้ะโมนา- | ริบถสามี! |
(ท้าวัยเสนลุึ้นระทืบีนแล้วเิรุ่มเ้าโรทา้าย, พร้อม้วยบริวาร. ฝ่ายพระนาัีนั่ลึอยู่. อราลี็เ้อมออยู่้วยวามใ.)
(ปิม่าน)
อ์ที่ ๕
อนที่ ๑
พลับพลาใน่ายหลวที่ำบลุรุเษร์.
[าเปนห้อประทับที่้าในพลับพลา, ึ่มีม่านทอั้นแทนฝาทั้้านวาและ้าน้าย; ้านหลัมีม่านรวบผูให้แหวรลาเปน่อเ้าออ, มีลับแลั้บั่อนี้. ทา้าน้ายมือมีเียั้อยู่ิม่าน มีราอาสน์และหมอนทอ, และเรื่อราโปโภั้พอสมวร.]
(เมื่อเปิม่าน, ท้าวัยเสนเอเนอยู่บนเีย; มีมหาเล็อยู่านพัน ๑, หมอบอยู่ทา้านวาอี ๒ น. สัรู่ ๑ นันทิวรรธนะแหวม่าน้านวาแล้วลานออมาถวายบัม.)
[ยานี, ๑๑.]
| นันทิวรรธนะ. | อเะพระบาท | นรนาถเหนือเศี, |
| บันี้เ่าธี | ผู้มีื่อวิทูรไร้, | |
| ึ่มีพระบัา | ให้ระเวนแล้วับไล่, | |
| โอหับัอาใ | เ้ามาถึ่ายนี้. | |
| ้าบาทไ้ัถาม | พราหม์ว่ามา็เพราะมี | |
| เรื่อทูลพระทรศรี | เปน้อวามสำันั; | |
| ยืนยันสำัแท้, | ว่าถึแม้แเอั | |
| ้อรับอาาหนั | ็อทูลึ่ิา. | |
| ัยเสน. | แ้อมีสิ่ | ำเปนริแึล้า; |
| เอาเถิเรียเ้ามา, | ะฟัเรื่ออแู. |
(นันทิวรรธนะถวายบัมแล้วลานไปที่ม่าน้านวา, แหวม่านหน่อยหนึ่และวัเรียเ้าไปในโร; พราหม์วิทูรออ, ึ่พาันลานเ้าไปเฝ้า.)
[อุปัิา, ๑๑.]
| ัยเสน. | นี่แน่าพราหม์เ่า | แอเฝ้าและบอู, |
| มี่าวสิ่ใอยู่ | รีบแ้แถลมา. |
| วิทูร. | อเะพระสม | มิเทวะราา, |
| โปรทรรุา | นุสารภาพผิ; | |
| โอัปปะระุ้น | ฤิ้า็หวลิ | |
| ไ้ว่าผิวะปิ | ิไว้ะบาปรัน. | |
| เมื่อืนพระเส็ | รเ้าสวนวั, | |
| ้าทูลิอัน | ทุริมุสาวาท. | |
| วามริมะทะนา | ศุภะลัษะานา | |
| ไม่เยริพิา | ฤบถภูมี. | |
| แท้ริพระนา | วรเทวิัี | |
| รัสใ้นุนี้ | และระทำอุบายทราม. | |
| นานามะอะรา- | ลิวิาระไปาม, | |
| บอเ้าิวาม | พระำริพระนาว่า | |
| ทรน้อยพระหทัย | เพราะวะอ์พระภรรา | |
| โปรนามะทะนา | และมิโปรพระัี, | |
| วามทราบพระอ์ | บิุร์ธึ่รี- | |
| ธาแสนยะะี | บุระหัสฺินาพลัน; | |
| บันั้น็ประยุท- | ธะและยับแพ้ัน, | |
| ึ่อ์วรั- | ิวิะเสียาร, | |
| อให้นุแสร้ | และระทำพิธีปาน | |
| หนึ่ว่ายุวะมาลย์ | มะทะนาำรัสใ้ | |
| ให้ฝัวรรูป | นรนาถะฦๅัย, | |
| อีทำวิธิให้ | ฤิแห่ศุภา์รั. | |
| ้าเห็นิทราม | และอุวาทะท้วทั, | |
| นา่อมอะประลัษ์ | ็ะอและู่เ็ | |
| ว่าแม้นุนี้ | บมิยอม็เปน | |
| โทษให่และะเห็น | ทุะอันมหัน์สุ, | |
| เหุเาแหละะล่าว | พะิฟ้อะนูุ | |
| เปนาระบุรุษ | พระราะธานี; | |
| ้าเห็นวรั- | ิ็เปนสุาศรี | |
| แห่นายนุนี้, | นุึ่ประนอมใ | |
| ทำามอภิปราย, | และอุบาย็เปนไป | |
| สมิและะไว้ | บมิาละสัอัน. | |
| รั้นเมื่อนุฟั | พระำรัสประสาธทั์, | |
| ใ้านั้น | หิริเือนว่านโห, | |
| ้าเอสิเพาะให้ | นรนาถะริ้วโรธ, | |
| นผู้นิระโทษ | สิะถูประหารนม์; | |
| แ่ว่าะนั้น | นุลัวนะเ็มทน, | |
| เรผิะพะน | บมิอาะพูา. | |
| รั้นราะบุรุษ | นิระเทศะู้า | |
| ออาวรธา- | นิะนูเร; | |
| ไปไหนฤ็้า | บมิอาะหลับนอน, | |
| เหมือนเพลิพิษะร้อน | ระอุรุมลาทรว. | |
| ันี้แหละทน | รร่ายหลว, | |
| เพื่อทูลิปว | และประบาทา. | |
| ้าเปนทุรน | และละเมิพระอาา, | |
| แล้วแ่นรนา- | ถะะลเถอะโทษแร. |
[สัทธรา, ๒๑]
| ัยเสน. | ฟัำหมอเ่าวิทูรแ้ | วะะนะประุะแท | |
| ที่อุราแย ระทั่ใ! | |||
| โอ้แพ้รู้นาริัไร, | ทุษะประทะหะทัย | ||
| โยมิทันไ้ ะนึว่า | |||
| ัีผู้เปนธิารา- | ะมะะธะแหละะล้า | ||
| อออุบายพา- ละเ่นนั้น; | |||
| โยวามหึส์หนัเพราะรัรั้น | ะิประทะทุษะพลัน | ||
| พลุ่ประหนึ่วัน ระทบา, | |||
| สุแสนั่แ้นฤีว่า | ปิยะวะธุมะทะนา | ||
| นอฤี้า ็ผิให่ | |||
| บันี้ปราบผิใ | สุปิยะิวะประลัย | ||
| ้าะอยู่ใย โลนี้! |
(ท้าวัยเสนัาพออและทำท่าะแทัว, แ่นันทิวรรธนะรีบไปับมือไว้ไ้ทัน, และในะนั้นเอพู่อไปนี้.)
[อินทะวิเียร, ๑๑]
| นันทิวรรธนะ. | อ้าเทวะโปรเล้า | รุาะ้าที, |
| ออ์พระเ้าี- | วิะรั้พระทัยไว้; | |
| เหุ้วยอะรีย | พละแสนยะเรียไร | |
| เือบถึพระเวียัย, | และลอวิถีมา | |
| ไ้ทำระส่ำปว | นรหวั่นวิา์, | |
| ันี้แหละทวยนา- | ะระยัระริรัว. | |
| หารู้ว่ะเสียอ์ | ปิยะราะทูลหัว | |
| ยิ่ะเพิ่มลัว | ภยะพาลพิบัิเบียฬ | |
| ราบใพระเแผ่ | วรายะเหนือเศียร | |
| ย่อมศานิำเนียร | เพราะพระบาระมีร่ม; | |
| ีพนและีพาิ์ | บมิห่วอารม์, | |
| อให้นโรม | วรนฺมะยืนยั. | |
| ไร้ปิ่นิลราย์ | ละ็าิ์ะภินพั, | |
| ไหนเลยะั้ | อิศะรานุภาพรอ. | |
| โลเราส่าาม | ็เพราะแสวันส่อ, | |
| สิ้นแสระวี้อ | มละทั่วนะันใ; | |
| อันปวประาเปรม | ฤิพึ่พระเไท้, | |
| เับ็มืใน | ฤิหม่นละแน่นอน. | |
| รารีสว่าแ้ | ็เพราะแสนิศาร, | |
| โิ์าวอัมพร | ็บเท่าพระันทร์เียว; | |
| อันว่าพระุเปรียบ | วรโสมะนั่นเทียว, | |
| ไร้นาถะ้าเหลียว | ะประสพพระเ้าไหน? |
[อุเปนทะวิเียร, ๑๑]
| ัยเสน. | สับวะีเ้า | ฤ็เราสิเห็นไพ- |
| เราะแท้และับใ | เพราะว่ะเือนฤีั. | |
| เพราะเราะนึเห็น | นุผิสิึ่ลั่, | |
| และแ้นหะทัยั้ | ะประหารนูเอ. | |
| บเยะมีผิ | นิิธรรมเมื่อเพร, | |
| บเยะ่มเห | นระผู้บมีโทษ; | |
| ็หลอุบายเา | นุเห็นว่ะนโ, | |
| เพราะเื่อนโห | ็ประหาระนี. | |
| อน์สุปฺรียา | มะทะนาสิเปรียบี- | |
| วะแห่นูนี้ | ฤ็สิ้นิวาลัย; | |
| มะโนนูเปรียบ | ุะเรือนและนาไร้ | |
| ประุประทีบใ้ | วลิเหา, | |
| และูสิล่อ | ละ็ัวาลา, | |
| พิโรธและับปา | บมิทันะใร่รว, | |
| ะเียวินาศแล้ว | ะหะมืสิึ่หวล | |
| ะนึว่ะไม่วร | ะทลายประทีปนั้น. | |
| ศุภาะเสนี | ฤ็เยสนิธัน, | |
| นู็วรมั่น | ฤิว่าสุภัี; | |
| เพราะโรธะรอใ | นุให้ประหารี- | |
| วะเพื่อน็บันี้ | นะสิรู้ว่ะไร้ผิ. | |
| ศุภาะเหมือนพา- | หะวิเศษะแรฤทธิ์, | |
| นูสิปลปลิ | วรพาหะแห่น. | |
| อะโหะหาเมีย | ฤสุมิระอีหน | |
| ะเหมือนสอน | ฤะไ้โลา? | |
| ะหามีรัน์ | รุิเลิ็อาหา, | |
| เพราะมีวะิ้า | และนู็มั่มี; | |
| ็แ่ะหาึ่ | ภริยาและมิร์ี, | |
| ผิทรัพฺยะมามี | ็บไ้ประุใ, | |
| แสวเถอะนสุ | พะสุธาสุราลัย | |
| เมียใและเพื่อนใ | บมิเปรียบละอู! | |
| ะนี้สิึ่แสน | ทุะมาบอยาอยู่, | |
| และนึ็ัู | เพราะว่ะโ่นะเหลือทน. | |
| สับพะีเ้า | นะสิเราสำนึน, | |
| และำะ้อทน | ทุะเพื่อประโยน์ราษร์, | |
| เพราะถึะโศศัลย์ | ะระีย์บวรา, | |
| เพราะัิโยาิ์ | ทุมะนัส็ัฟัน! |
[สาลินี, ๑๑]
| นันทิวรรธนะ. | ้าอบัมบาท | สุรนาถะราัน, |
| ิ้านี้โล่พลัน | เพราะสับพระวาา. | |
| บันี้ราบทูลอ | พระประทานอภัย้า, | |
| ้วยมีึ่ิา | นุสาระภาพผิ. | |
| เมื่อืนที่รัสสั่ | นุปลพระีวิ | |
| เทวีผู้มิ่มิร์ | มะทะนาะู้ไร้, | |
| ้าพาทั้สอถึ | ประูพระเวียัย | |
| พบพราหม์มาแ่ไพร, | ทิะถามีพลัน, | |
| ้าเล่าถี่ถ้วนึ่ | ทิะทูละแ่มันทร์ | |
| อเอสู่อารั- | ยะะพร้อมาี; | |
| ้าเห็นว่าโปรให้ | นุปลพระีวี | |
| นั้นือว่าภูมี | ะมิเลี้ยพระนาไร้, | |
| แม้ปล่อยให้เธอเ้า | อะรัยะสูไป | |
| เหมือนสิ้นีวาลัย | เพราะ็บืนมา, | |
| ้าึ่ไ้ล่าวำ | อนุาทิาพา | |
| เทวีเ้าสู่ป่า | และบไ้เผ็นม์. | |
| ัยเสน. | อันว่าหัวหน้าพราหม์ | ะผู้ะเิร้น |
| พานาสู่ไพรส์ | นะแหละรู้ฤื่อไร? | |
| นันทิวรรธนะ. | เานั้นปรานา- | มะว่ะโสมะทัไร้, |
| แลล่าวว่าอยู่ใน | หิมะวันอรัศรี. | |
| ัยเสน. | อบใ, เ้านี่เปน | วรเสวิยอี, |
| เหมือนนำึ่วารี | สิะ่วยโลมู! | |
| ีใที่รู้ว่า | มะทะนานะยัอยู่, | |
| พอมีโอาสู | และะอวราภัย. | |
| เมียรอยัห่วมิร์, | ็ศุภาะนั้นไร้ | |
| ไ้ปลีวาลัย | ฤว่ะปล่อยประุัน? | |
| นันทิวรรธนะ. | ้อบอแ่เสนี | ะบปลละีวัน, |
| เปนแ่ให้เานั้น | มละเประเทศนี้; | |
| เาอบว่าเานั่น | ฤิมั่นภัี, | |
| ้อห่าาทรศีร์ | ิวะเาบอยารอ, | |
| อลาแลว่ามุ่ | ระรที่อ | |
| ทัพหลว้วยใปอ | ฤิแฝระหัสอยู่ | |
| นถึเวลาที่ | ะประยุทธะ่อสู้ | |
| ศึแล้วเาเรียมู่ | ระรบศะรูพาล, | |
| เพื่อายในที่รบ | อริอย่าทหารหา; | |
| ้าฟันึสสาร | ็ประสาทะามใ. | |
| รั้นถึเวลายุทธ์ | นุเห็นศุภา์ไร้ | |
| ออนำหน้าพลไป | และประยุทธะหน้าทัพ | |
| เห็นพว้าศึห้อม | ศุภาะเหลือนับ, | |
| ทั้ฟันทั้แทยับ | และศุภาะล้มาย. | |
| สมใที่ใฝ่มอบ | ิวะเปนพะลีภาย | |
| ใ้บาทแห่ฦๅสาย | เพราะว่ะมั่นะัู. | |
| ัยเสน. | เออู่อยลายวาม | ทุะทับหทัยอยู่, |
| เมื่อทราบมิรอู | บมิเสียิวีทราม; | |
| เปนเื้อาิ์นัรบ | สละีพสราม | |
| นับว่าไ้ายาม | ุะนายทหารล้า. | |
| อีหนึ่นั้นือนา | สุปฺริยัมวะทาภา, | |
| ไ้ออาภารา | ระสู่ประเทศไหน? | |
| นันทิวรรธนะ. | นาอามไปเพื่อน | วรเทวิศรีใส, |
| ึ่พร้อมันเิรไป | ประเทศะอารั. |
[อุปาิ, ๑๑]
| ัยเสน. | นี้็ูพอ | ะประศาสน์และสั่สรรพ์ |
| ให้ถูทาธรร- | มะและสมะโทษร. | |
| อันท้าวมธย | พล่อะลีบร. | |
| เพราะเื่อธิารอน | ระปราศะธรรมา, | |
| และไ้ปะราิ | ะนี้็มา | |
| เปนัวเลย้า | บมิวระปราี. | |
| ให้โหระหาฤษ์ | ิถิามและยามี, | |
| ะทำพิธีศรี | วรุมประถมรรม์, | |
| และปลพระนม์ท้าว | มะธาธิเบนทร์นั้น | |
| รอเลือำระสรร- | พะอุบัทว์บาทเรา; | |
| เอาเศียรอะรีใส่ | ลอมและให้เ้า | |
| ธิาและรับเอา | ศิระแห่บิาไร้, | |
| และทูละบาลา | วรธานิูไป | |
| สู่แนมธให้ | นระเห็นและเปนัว | |
| อย่าว่านรี | และบถประทุษผัว | |
| ็แพ้ภัยัว | บมิไ้เรินาน. | |
| และอีอะราลี | ทุรยศะลีพาล, | |
| ให้เ้าพนัาน | นะราภิรัษ์พลัน | |
| เี่ยนเสียเถอะสามย | และ็สันะลาศมัน, | |
| และัมูรร์, | นิระเทศะมันไป. | |
| วิทูร็มีโทษ | เพราะว่ะรู้และเปนใ, | |
| แ่ว่าธีไ้ | สิสาระภาพผิ | |
| นเราระหนัเรื่อ, | ็นี้แหละเราิ | |
| ธีผิมีผิ | ฤ็อบประอบมี; | |
| ะให้อภัยพราหม์, | และาละ่อนี้ | |
| พราหม์ประพฤิ์ี | สุริไรทฺวาร; | |
| มุ่ผุิ | ะบะรรมะเผาผลา, | |
| และ่มิเลสมาน | มะนะแน่วพรหมา. |
[อุปัิา, ๑๑.]
| วิทูร. | อ้าเทวะสุธรร- | มิะปฺรียะราา, |
| อันทรรุา | นุผู้ประพฤิผิ, | |
| นี่ือพระแส | สุรธรรมะโสภิ, | |
| มีแ่สุรฤท- | ธิะเทียบพระภูบาล; | |
| นึว่าบมิรอ | ุรุทัะแรรา, | |
| บันี้พระประทาน | พระอภัยะ้านี้, | |
| เหมือนรศิระ้วย | สุรทิพฺยะวารี | |
| ุ่มื่นฤี, | นุอปิา: | |
| แ่นี่สละทั้ | ะหะทรัพย์และออป่า | |
| เพื่อั้ะบะบา- | รมิบ่มุศลไว้, | |
| แน่แท้ะอุทิศ | ผละบุถวายไท้ | |
| อบแทนพระอภัย | วรทานาลนี้. | |
| อให้พระเสวย | สุะเพลินเริศรี, | |
| สมัพระฤี | ภยะแผ้วพระภูบาล; | |
| ิใพระประส- | ะ็ประสิทธิ์ท่าน, | |
| ารปวประลุปาน | วรราประส์สรรพ์, | |
| ลาภหลั่บมิหยุ | เถอะประุอุทถั่น, | |
| ทรัยะนะสรร- | พะศะรูบรู้แพ้. | |
| อให้วรศั- | ิและฤทธิเรือแผ่ | |
| ไพศาลประลุแ่ | สุระภูมิภาบน, | |
| เปนให่ประเท- | ศะมนุษสาล, | |
| รอบรอนรน | ุราะวรรา. | |
| อทวยสุรฤท- | ธิประสิทธิ์พระพรมา | |
| พร้อมัพะิ้า | วรบาทถวายพร. |
(พราหม์วิทูรถวายบัมท้าวัยเสนแล้วลานถอยไปเ้าโรทาวา.)
| ัยเสน. | แน่ะนันทิวรรธน์เรียม | พละเสนิาร, |
| ะไปพนาร | และะรับพระนรา; | |
| และสั่วัเรียม | วรศีวิาาน์, | |
| สนมพนัาน | สะิสรรพประับศัิ์. | |
| นูะไปยั | ุิที่มุนีพั, | |
| และรับวธูรั | ระลับเวียัย; | |
| ฝ่ายนรหลว | ็ประับประาไว้, | |
| เพราะลับเมื่อใ | ็ะมีพิธีาร | |
| ภิเษพระนาเ้า | มะทะนาสุมนมาลย์ | |
| วิสุทธินรา | อรเอมะเหษี. | |
| อนึ่ศุภา์ผู้ | ศุภะมิระยอี, | |
| ็วระเผาผี | และสนอุานัน์; | |
| ผิศพศุภา์ยั | บมิสู็พลัน | |
| ประิษะเิั้น | วริระาธาร, | |
| และเผาสุมิร์แล้ว | ละ็แห่วะราาร | |
| ฝั่มหาธาร | ยะมุนานทีศรี, | |
| ็ะล้ามล | ทินะโทษประามี, | |
| และโทมะนัสที่ | ฤีูะ่อยเบา: | |
| สุมิระนนั้น | นะ็ุอะนุเรา, | |
| นั้นนะัวเ้า | แหละประารศพ, | |
| มิให้อะไรา | เพราะว่ะปราศะเารพ. | |
| นันทิวรรธนะ. | ำรัสพระทรภพ | นุนี้ะทำาม. |
(ท้าวัยเสนเ้าโรทา่อลา, และมหาเล็ลานามเ้าโรทานั้น้วย. ส่วนนันทิวรรธนะเ้าโรทาวา.)
(ระหว่าเปลี่ยนาพิพาทย์ทำเพลพระยาโศ.)
อนที่ ๒
ลาป่าหิมะวัน
[นี้ือาเียวับาอนที่ ๑ อ์ที่ ๒ นั้นเอ, ผิแ่ในอนนี้มิไ้มี้นุหลาบเท่านั้น.]
(มัทนานั่อยู่บนอไม้; ปริยัมวะทานั่อยู่ับพื้น้าอไม้; มีนาสาวใ้อี ๒ นนั่อยู่ห่า ๆ ทา้านวาแห่เวที; และมีพวบริวารอพระาละทรรศินำลันฟืนมาอที่ลาเวที,. เรียมสำหรับุ; ศุนเปนผู้ำับพวบริวารให้นฟืนและัเรื่อพะลีในระหว่าเวลาที่ปริยัมวะทาับมัทนาพูัน่อไปนี้.)
[ภุัปปะยาร์, ๑๒.]
| ปริยัมวะทา. | พระแม่เพียรพะลีมา | ็สับาหะล่วสาม, |
| มิเห็นว่าะสมวาม | ประส์ัำรัสไว้; | |
| ระหม่อมันะทูลสา- | ระภาพรริใ, | |
| ระหม่อมันมิอยาให้ | พะลีนี้ประสิทธิ์ผล; | |
| เพราะหาว่าพะลีเสร็ | เส็ลับเบื้อบน, | |
| ระหม่อมันะ้อทน | ระทมทุะหอยเหา. | |
| เพราะทุวาร็บานใ | และรับใ้พระแม่เ้า, | |
| บำเรอบาทะ่ำเ้า | บเยลาและลาไล. | |
| พระแม่โปรระหม่อมัน | ็อย่าพลันเส็ไป, | |
| ะทรทิ้สะีให้ | อนาถโอ้บสสาร. | |
| มัทนา. | อ๊ะปฺรียัมวะทานา | ะหมอหมามิเ้าาร, |
| มิใ่ันมิสสาร | ฤิันะหล่อนเอ๋ย. | |
| เพราะั้แ่ะนูไป | รุไร็ทรามเย, | |
| บำเรอิสนิธเย | ประบีบเว้นวัน; | |
| และเห็นแล้วละรัริ | ผิำทิ้็ัวัน | |
| ะเสียใและโศศัลย์ | มิน้อยแน่ละโมรู. | |
| ผิเทวาธเื้อูล | ะลอทูลและถามู, | |
| ผิพานานะไปอยู่ | ะ้าไ้ะพาไป. | |
| ปริยัมวะทา. | พระแม่เ้าเส็สู่ | พิภพสฺวรร์ั้นใ |
| ็อยาามเส็ไป | บำเรอบาทบลาลา. |
(บันี้ศุนมารายานับปริยัมวะทาว่าพร้อมแล้ว, มัทนาึ่ลุาอไม้ไปนั่ที่หน้าอฟืนและ่อไฟ. นอื่นนั่ในที่อันวร. มัทนาุไฟเสร็แล้วล่าวำวอนเทวา.)
(รโธทฺธา, ๑๑)
| มัทนา. | ้าประมะระระพุม | ประุมนะา |
| ไหว้สุเทษ์วระมหา | มหิทธิบูร์, | |
| เอสับสุวระพน์ | ประทำนูล | |
| วอนพระอะอนุูล | และเมะ้วย. | |
| ยามนูสิทุะั | ธรัสะ่วย | |
| โยพระมุ่รุะอวย | พระพรประทาน; | |
| ้าพระบาทฤทุะมี | ฤีะราน, | |
| เทวะโปรและอุปะาร | ะสิทธิผล: | |
| เมะธรรมะนะสิุน | และหนุนสล | |
| ่วยผุนิะระน | ประโลมฤี. | |
| เอเส็อะมะระมา | วาระนี้, | |
| รับเสวยวระพลี | นูถวาย. | |
| โยนูทุะวิโย | และโ็หาย, | |
| อยาะใร่ิวะมลาย | บ่ทนและทุ์, | |
| อยู่็โศะะทวี | บมีสนุ, | |
| สามิทิ้ฤวะะสุ | ฤมีเริ |
(ัน้ำมันเนยหยอที่อไฟ, แล้วล่าว่อไป.)
| อ้าสุเทษ์ผิรุา | ็้าสิเอ | |
| ล่อนะภาพะระและเหิร | ระเห็และมา. | |
| โปรเถอะอ์อะมะระรับ | สับวะทา, | |
| ้าพระบาทมะทะนา | ะทูลอะมร! |
(พิพาทย์ทำเพลิระเอ. พอถึรัวท้ายระ เม้านหลัเวทีแหวออ, และสุเทษ์ลอยอยู่ในระหว่าเม, แ่สมมว่าไม่มีใรเห็นนอามัทนา.)
[สวาา, ๑๑]
| สุเทษ์. | ้าสับสุมะทะนา | วะว่าวอน, |
| ใ็นึรุะหล่อน | ฤิสสาร; | |
| เล็็รู้พะหุเหุ์ | ทุะเภทพาล | |
| ใร่ะ่วยและอุปะาร | ยุวะนารี. | |
| หาว่ะโมศุภะอน์ | ะประส์ลี | |
| ลาแนสุระวะี | ็ะพาไป, | |
| เพื่อถนอมวระวะธู | ุะู่ใ | |
| เปนมะเหษิอรไทย | ็ะแสนสุ; | |
| ้าะเลี้ยสะมระรัน์ | และัทุ์, | |
| วนภิรมย์ระิสนุ | บมิเว้นวัน. | |
| ้าะหาสุระนะรี | ยุวะีสวรร์. | |
| เปนสะีะำนัล | ปิบัิ์นา, | |
| ทุทิวาะบมิ้อ | ฤิหมอหมา, | |
| นั่สับสุุริยา- | ะประเลนิย์; | |
| ในสุราละยะวิมาน | ะสราิ, | |
| แนบะนูมะนะสนิธ | และสิเนหา; | |
| บ่ทำะมละหมอ | ละนอา | |
| เ่นพระอะนรสา- | มิระทำแล้ว! | |
| เอนะรีระะนะมิ่ | มิยิ่แ้ว | |
| ไปะ้าละ็ะแล้ว | ภยะ้วยพลัน. | |
| เอนะรีสิริสำรวย | ระ้วยัน, | |
| สู่พิภพอะมระสรร์ | เถอะะว่าไร? |
(มัทนา้มหน้านิ่นึอยู่สัรู่ ๑ ่อน, แล้วึ่ลานเ้าไปทา้านหลัและยมือไหว้, แล้วทูลอบอย่าาาน.)
(รโรทฺธา, ๑๑)
| มัทนา. | ฟัพระวาทะวรศัพท์ | ็ับฤทัย, |
| เห็นพระทรรุะไร้ | บืบา; | |
| ้าะทูลนะฤ็ยา | บอยาะพรา, | |
| แ่มิทูลอะมระทา | ็มิโปร. | |
| ้าพระบาทะฤ็เลา | และเาและโ, | |
| มิพ้นสุระพิโรธ | และโทษะร. | |
| ้าเลยพระมะธุรส | สุราิศร | |
| ไ้็ัประุะ่อน | ภูมิสรร์. | |
| อันะทรพระรุา | ้านั้น, | |
| เปนพระุะนุะพรร- | ะนาบไ้; | |
| หาะมีวิถิถนั | บัหะทัย, | |
| ทั้ะใ้ธุระใ | บมีระอา, | |
| แ่ะโประนุและให้ | ระไลนะภา | |
| เปนพระบาทะบริา- | ริานี้, | |
| เระผิพระนิิธรร- | มะอันนะรี | |
| เสพย์ะสอบุรุษะมี | ฤใระม? | |
| อันพระอ์อะมระเศรษ- | ะเอุม | |
| ึ่มิวระอภิรม- | ยะนาริทราม; | |
| ้าทำนูลวะะนะร | ำรวาม | |
| สัฺยะธรรมะะิาม | นะเทวะไท! |
[สวาา, ๑๑]
| สุเทษ์. | พูพิลละมะทะนา, | ็ะว่าไร? |
| วนสรว็บมิไป | บมิิน์, | |
| หล่อนะะมละแ้น | และแนิน | |
| อยู่ะแสนทุะยุพิน | ็ะืนอยู่; | |
| อันะ่วยธุระยุพา | ฤ็้าู | |
| ไร้วิถีและ็ะนู | ะประสาทใ, | |
| ึะสมวรประส- | ะอะน์ไ้? | |
| เลยวะะนะให้ | นุรู้ที. |
[รโธทฺธา, ๑๑.]
| มัทนา. | ใะพึะมละว่า | พระสามิที่ |
| เปนวราภะระะศรี | เศถล. | |
| ้า็ออะมระฤทธิ์ | ประสิทธิผล, | |
| ่วยประสาทะสุะล | หทัยถนั | |
| แห่พระวีระยะเสน | นเรนทะรัน์, | |
| ให้พระานะะรหัสฺ- | ินาและมา | |
| รับนูระั์, | นั้นแหละ้า | |
| โศะส่าและมะทะนา | ะเปรมหทัย! |
[สวาา, ๑๑.]
| สุเทษ์. | ผัว็ทิ้และบมิหว | วธุห่วไ้, |
| ทีะนูวะธุไน | บมิยอมรั? | |
| ้าะวอนสุปิยะรัน์ | ็สบัพัร์, | |
| ราวะทรามและทุระลัษ์ | บมิมีี. | |
| ้าะล่าววะะนะั | ละนะรั้นี้; | |
| ือผินาะบมิมี | มะนะรัไร้, | |
| ้าะมีฤิประนอม | ฤะยอมให้ | |
| หล่อนนะรับุรุษะใ | นะฤอย่าิ. | |
| เมื่อนูะบมิสม | อภิรมิ, | |
| ัมิยอมบุรุษะิ | มะทะนาแล้ว. | |
| ำะลาละปิยะนา | เพราะะลาแล้ว, | |
| มิเห็นสุวะธุแ้ว | มิลอยา. | |
| แ่าละทิวะนี้ | วนิาภา | |
| เปนสุุพฺะะผะา | บมิเปลี่ยนเลย, | |
| เพื่อประันบุรุษะอื่น | บมิื่นเย. | |
| โมอน์รุิเอย, | วะ้าลั, | |
| สาป็ัอะิระสิท- | ธิสะมิทธิ์ั | |
| ้าประาศวะะนะสั่ | นะสับี: | |
| ลายเถอะร่าสุมะทะนา | ุะมาลี, | |
| เปนสุุพฺะะนี้ | เถอะนิรันร! |
(พิพาทย์ทำเพลรัวสามลา. มัทนาฟุบัว้มหน้าลและนิ่ไปเหมือนาย, แล้ว่อยๆ ลายเปน้นุหลาบอย่าเ่นที่เห็นใน้นอ์ที่ ๒ สุเทษ์ูอยู่นนาลายเปนุหลาบไปแล้ว็หายไปในลีบเม. นอื่น ๆ ้อูมัทนาอยู่้วยวามประหลาใอย่ามิรู้ทาเหนือทาใ้, นบเพลึ่่าน่าสิันและพูันุบิบ, เว้นแ่ปริยัมวะทาวิ่เ้าไปที่้นุหลาบและล่าวำรว.)
[ปิยํวทา, ๑๒]
(พิพาทย์ทำเพลโอ: ปริยัมวะทาร้อไห้สอึสอื้น.. พอบหน้าพาทย์็พอพระาละทรรศินเิรนำเส็ท้าวัยเสนออมาทา้าย; นันทิวรรธนะ, โสมะทั, และนายทหารามออมา้วย. ในั้น้นผู้ที่มาใหม่ยัไม่มีใรเห็น้นุหลาบ.)
[บ, ๑๖]
| ปริยัมวะทา. | ทุะอะโหพระมะทะนา | พระมาุวร, |
| พระะมะลายพระิวะร | พระแม่ไน | |
| บมิำรัสวะะนะวน, | พระ่วนระไล, | |
| พระมละทิ้ะนุพิไร | พิลาปอะนัน์; | |
| พระวรุอุละรอ | และป้อและัน, | |
| นุนี้ฤะมิศัล- | ยะเศร้าอุรา. | |
| ็ผิวะรู้ิำ | ปฺริยัมวะทา | |
| ฤะมิามพระวรมา- | ุวายิวาม์? | |
| พระปิยะเทวิระไป | ็ใะา; | |
| ผิวะะามยุะละบาท | มิัและวา, | |
| ะิระามบะทะำเนิร | บเหินบห่า | |
| และประิบัิ์ประุะอย่า | อีะาล. | |
| ะะพระมัุฤระไร | หทัยธพาล, | |
| ็นุนี้สิมิประหาร, | ประหารพระแม่. | |
| ทุะระทมะมละเปลี่ยว | ะเหลียวะแล | |
| ็บประสพสุะแ, | ะพึ่ใร? | |
| พระปิยะมาุระั้น | สรระใ | |
| นุะอะริะไป | าละนี้! |
| ัยเสน. | เอ๊ะ! พระุว่าเทวี เธออยู่แห่นี้, แ่บเห็นทรามวัย. | |
| าละทรรศิน. | เทวีั้แ่มาไพร, ทุสัปาห์ไ้ เส็แนนี้, | |
| เพื่อทรทำิพลี; นี่ออัี ยัอยู่เพื่อเปนพยาน. | ||
| เธอว่าะอบยัะาร วอนเทพพิศาล อให้อำนวยพรศรี. | ||
(ระหว่านี้โสมะทัไ้แลเห็น้นุหลาบแล้ว, ึ่เ้าไปไหว้อาารย์และพู.)
| โสมะทั. | ้าอโอาสมุนี! โปรูทานี้ (ี้้นุหลาบ.) | |
| าละทรรศิน. | (เหลียวไป, และพูอย่าใ.) อะโห! เรามา้าไป! | |
| ัยเสน. | เอ๊ะ็นั่นนารีใ บัวร้อไห้ อยู่ที่้าพุ่มพฤษา? | |
| าละทรรศิน. | นั่นือปฺริยัมวะทา นารีที่มา พร้อมับพระราเทวี. | |
| ัยเสน. | ปฺริยัมวะทานารี, ้าอโทษที; เอเ้ามาหา้าเถิ! | |
| (ปริยัมวะทาลานมาราบท้าวัยเสน.) | ||
| เล่าให้เราว่าเถิ เหุใโมเิ ึ่ไ้โศาอาูร. | ||
| ปริยัมวะทา. | เรื่อที่หม่อมันะทูล อ์นเรนทร์สูร แทบมิทรเื่อไ้. | |
| ัยเสน. | เอาเถิแถลเรื่อไป, อันเรานี้ไร้ ะเื่อะฟับัอร. | |
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| ปริยัมวะทา. | ั้แ่พระเทวี | มะทะนาเส็ร |
| มาสู่พะนาร | พระฤีบมีสุ, | |
| เฝ้าแ่ะทรศัล- | ยะำสรวลและรวุ | |
| เ็มีทวีทุ | ทิวะราริโศา. | |
| ึ่ทรพระปรารภ | พะลิบวสุเทวา, | |
| ทุเสาร์เส็มา | วนะถิ่นสนามนี้. | |
| ่ออัิึ้นแล้ว | ละ็ล่าวพระวาที | |
| ทูลเทวะนามมี | พระสุเทษ์วิเศษฤทธิ์, | |
| อให้เส็มา | และประทานพระพรสิทธิ์, | |
| อให้ธปลปลิ | ทุะท่วมวิา์. | |
| ไ้ั้พะลีรร- | มะสามสุสับาห์, | |
| แ่ยับเห็นปรา- | ะผลารยั. | |
| นมารานี้ | สิประเิมพะลีรรม์ | |
| ไม่้า็หม่อมัน | นะสิเห็นพิลนั, | |
| ือเห็นพระแม่เธอ | นะะเ้อและแหนพัร์ | |
| สู่ฟ้าประุั | ะทำนูละเทพไท; | |
| หม่อมันะเ้อบ้า | ็บเห็นว่ะมีใร, | |
| แ่อ์พระแม่ไร้ | ธประพฤิ์ประุเห็น, | |
| ทั้เี่ยพระโสฟั | วะะัะยินเน | |
| แล้วรัสเลยเปน | ิถ้อยระทวาม, | |
| ้าำระแสไ้ | และะอพยายาม | |
| ทูลเล่าแถลาม | วรพน์พระแม่ว่า: |
(รโธทฺธา, ๑๑)
| “อันะโประนุและให้ | ระไลนะภา | |
| “เปนพระบาทะบริา | ริานี้, | |
| “เระผิพระนิิธรร- | มะอันนะรี | |
| “เสพย์ะสอบุรุษะมี | ฤใระม? | |
| “อันพระอ์อมระเศรษ- | ะเอุม | |
| “ึ่มิวระอภิรม- | ยะนาริทราม; | |
| “้าทำนูลวะะนะร | ำรวาม | |
| “สัยะธรรมะิาม | นะเทวะไท!” |
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| ัยเสน. | อ้อ! ือสุเทษ์ล่าว | วะทะวนะพาไป |
| ยัฟ้าสุราลัย | ผิวะยอมสิเนหา, | |
| แ่นามิยินยอม | ะประนอมะเทวา! | |
| เรื่อเิมนะู้า | ฤ็รู้อยู่แล้วี. | |
| ปฺรียัมวะทา | อภิปรายะอีที | |
| ่อาะี้นี้, | เพราะว่ะยัมิบล. | |
| ปริยัมวะทา. | ่อนั้น็ไ้เห็น | วรเทวินั่ร, |
| ูท่าประหนึ่ม่ | มนะฟัพระบัา | |
| แห่เทวะผู้เผย | พะะาฟาฟ้า, | |
| แล้วึ่พระมาา | ธอุวาทะันี้: |
(รโธทฺธา, ๑๑.)
| “ใะพึะมละว่า | พระสามิที่ | |
| “เปนวะราภะระะศรี | เศถล. | |
| “้า็ออะมระฤทธิ์ | ประสิทธิผล | |
| “่วยประสาทะสุะล | หทัยถนั | |
| “แห่พระวีระยะเสน | นเรนทะรัน์, | |
| “ให้พระานะะรหัสฺ- | ินาและมา | |
| “รับะนูระั์, | นั้นแหละ้า | |
| “โศะสร่าและมะทะนา | ะเปรมหทัย!” |
[อินทะวิเียร, ๑๑.]
| พอรัสะนี้แล้ว | ะนุเห็นพระแม่ไร้ | |
| ั้พระเนร์ไป | นะภาและ้าู | |
| อีหน่อย็สัเ | ทุรเหุพิลอยู่, | |
| โยพัระโมรู | นะสิีบสแ; | |
| แล้วมีสำเนียมา | ุะพายุพัแร, | |
| อึอลหนแห่ | ละเมทินีไหว. | |
| รั้นเมื่อสบพา- | ยุะนอสิมอไป | |
| เห็นอ์พระแม่ไร้ | ธระทมและล้มนอน, | |
| แล้วเห็นประหลาทมี | วระบุบผะามอน | |
| แทนอ์พระมารร | ุะเห็นแห่นั้น. |
[ปิยํวทา, ๑๒.]
| นุ็แสนมละโศ | วิโยและศัลย์, | |
| เพราะบมิรู้และบมิทัน | ะเรียมหทัย; | |
| ผินุรู้ระหสะวาม | ะามพระไป | |
| และประิบัิ์พระอรไทย | บิระอา, | |
| เพราะนุรัปิยะนะรี | นี้และถ้า | |
| ิวะนูะมระา | บหวบแหน. | |
| พระปิยมาุพระเส็ | ประเวศแมน | |
| นุะมีสุะแน | มะนุษไน? |
(ปริยัมวะทาบหน้าลร้อไห้. ท้าวัยเสน็ร้อไห้้วย, และแใับโศและพู.)
[อินทวส์, ๑๒.]
| ัยเสน. | ฟันาแถลเหุ | ภยะเภทะับหทัย, |
| เห็นเปนพยานไร้ | มะทะนาวิเศษะแท้; | |
| ้วยหล่อนสิรั | มนะภัิสุละแม้ | |
| เทวันธวนแม่ | บมิยอมประนอมฤี. | |
| หานาริรัน์ไหน | ประเทศะเมทินี | |
| เปรียบมิ่มะเหษี | นุไ้นะสุะหา! | |
| แม้รอประเี๋ยวเียว | ฤ็ผัว็ะมา | |
| ทันพบและแ้วา | นะ็บร้อนะมล | |
| เปนรรมระทำไว้ | อีประสิทธิผล, | |
| ผัวึ่มิทันยล | วระพัร์สุลัษะา. | |
| ถึแม่ะเปนุพฺ- | ะะแล้ว็่าเถอะ้า | |
| อนำสุมาลา | นะรทนุถนอม; | |
| ััานา | สะิภัิแวและล้อม, | |
| ทั้มีทหารพร้อม | ระั้ระบวนระไล. | |
| ถึเวียะั้าร | สุรยัพิเศษพิสัย, | |
| ป่าวร้อประาศให้ | มรุอีมนุษนิร | |
| รู้เรื่อประเทือเทอ | วระเียริสายสมร, | |
| เทวานะราร | ็ะพร้อมและโมทะนา. | |
| อีเราะรับัว | วระนาปฺริยัมวะทา | |
| ลับืนพระภารา | และะเลี้ยประุเิม, | |
| ให้สมะที่ื่อ | สุริุาเลิม | |
| ยศศัิส่เสริม, | และนูะออะภัย | |
| ที่ไ้ระทำโทษ | วธุผิสุธรรมะไร้, | |
| อบและแทนให้ | สุะศาน์สราทวี. | |
| ปริยัมวะทา. | หม่อมัน็เปน้า | วระบาทพระภูบี, |
| แ่น้อยบเยมี | วระนาถะอื่นฤไล. | |
| เมื่อทรพระารุ- | ยะ็้าสราหทัย, | |
| ีวิถวายไว้ | ธุลีพระบาทยุล. |
[บ, ๑๖.]
| ัยเสน. | มุนี้าออีหน ่วย้วยมนร์ ให้้าไ้สมินา; | |
| ่วยล่าวปิยะวาา ให้มะทะนา ยอมไปนรหัสิน. | ||
| าละทรรศิน. | อันอาะมะ็ยิน- ี่วยนรินทร์ เพื่อให้ธสมประส์, | |
| เพราะเื่ออยู่ว่าธ เ็มหทัยทร บำรุึ่มิ่ไม้นี้, | ||
| และถ้าอยู่รุะี ว่าอยู่ที่ ลาอรัันาร. | ||
| โปรสั่ให้เาเรียมาร ุรุะมาลย์, เพราะเื่อว่ายอมไป. | ||
(ท้าวัยเสนสั่นันทิวรรธนะให้เรียมเรื่อมือ. ฝ่ายพระาละทรรศินไปที่้นุหลาบและพูับ้นไม้นั้น.)
(มันทัันา, ๑๗.)
| าละทรรศิน. | อ้าโมายสายสะมะระมะทะนา, ฟับิาว่า เถอะทรามวัย. | |
| อันอ์สมเ็พระนรปะิไร้ ท่านะรับไป เั์; | ||
| ลูเยมุ่ภัิปะระมะธรร- มาธิราัน- ยะสามี, | ||
| ท่านามมาาวระสุระบุรี โยะมลที่ สิเนหา, | ||
| หาลูยอมไปละ็วระสุา ะไ้สา- ระพัสุ, | ||
| ไปอยู่เวียเนียฤ็ะบมิทุ์ ปราศะเ็ุ และปลอภัย. | ||
| ภูมีีว่าอะมระเพราะหะทัย ท่านสิรัใร่ สุนารี, | ||
| พ่อแลเห็นปราะะฤินี้ ึ่มอบศรี สุาอร | ||
| แ่อ์สมเ็ปะระมะอิศร, แล้วะไ้นอน ละาหลับ. | ||
| อ้าลูน้อยลอยฤิบิุระรับ เอเถอะามสรรพ สุมาลี! | ||
(พระาละทรรศินเรียศั์มาหลั่น้ำที่โน้นุหลาบ, แล้วทูลเอท้าวัยเสนให้รัสวนเอ. ท้าวัยเสนึ่ไปล่าวำวนั่อไปนี้.)
(อีทิสะ, ๒๐.)
| ัยเสน. | อ้าวะธูะนูนะทุ์ทวี | |
| เพราะแสนะโศวิโยสุปรี- ยะอย่าแหน, | ||
| พี่สิผิเพราะิวิโรธะแร, | ||
| อุบายะั่วบรู้บแ้ สิึ่หล, | ||
| ยามระหนัสิัะบ้าะปล | ||
| ประหาริวีบมีประส์ ะอยู่, | ||
| แ่พะเอินสุเสวิเือนะนู | ||
| นั้นสิึ่สำนึนะู บวาวาย; | ||
| เส็ประยุทธะสมนิยม็หมาย | ||
| และมุ่ฤีะรับพระสาย สมรพลัน, | ||
| าพะนาและืนเะั์ | ||
| และมุ่ะเสสุนารินัน- ทะนาภา | ||
| เปนพระอัะราินีมหา | ||
| สุมาุแห่นิรประา หัสฺิน; | ||
| โอ้พะเอิน็มามิพบยุพิน, | ||
| ระนั้นนะ้ายัถวิล ะรับไป. | ||
| ึ่ะเอสุุพฺะาวิไลย | ||
| แหละแทนอนะระไร เถอะพฤษา, | ||
| ้าะรับประทับศีวิา, | ||
| และพร้อมระบวนะแห่ธา- นิรัสรร์; | ||
| ถึบุรีะไ้เลิมพระวั, | ||
| ะเปรอมิให้อนาถวัน ฤรารี. | ||
| เอเถอะแม่นูเอนะมาระศรี, | ||
| เส็เถอะอย่าระายฤี นูวอน! | ||
(ท้าวัยเสนเรียศั์หลั่น้ำที่โน้นุหลาบ, แล้วให้นุ็ุไ้โยสว. นันทิวรรธนะ็เรียวอทอออมา, และให้ย้นุหลบึ้นบนวอ.)
[บ, ๑๖.]
| ัยเสน. | ่อนทีู่้าะร ้าอรับพร าอ์มุนีทรา; | |
| โปรอำนวยเถิท่าน, เพื่อ่วยให้าร เิรลับเปนไปไ้ี. | ||
| อีเมื่อไปถึธานี อให้มาลี อยู่ีบไ้โรยรา, | ||
| และให้ำรว่า ีวิอ้า ะถึอายุัย. | ||
(ุสุมิลา, ๑๘.)
| าละทรรศิน. | ้าอให้เทพอ์อะธิปะิไร- | |
| รึษะโปรให้ พระพรสิทธิ์ | ||
| แ่อ์สมเ็ราะปะระมะบพิร์ | ||
| เรือมหาฤท- ธิเา, | ||
| มีัยในารยุทธะและบมิปะรา- | ||
| ัยทั่วหล้า สลาม, | ||
| อทรสฺวัสีนิะสุะอภิราม | ||
| รมยะทุยาม บเสื่อมา. | ||
| หนึ่อวยพรใหุ้พฺะะสุระผา | ||
| ิลหล้า บสูพรร, | ||
| เปนสิ่วนยวนิะนระสุวะันธ์ | ||
| ่วยระับสรร- พะทุ์หนั; | ||
| หิายยามเริ่มรู้ระสะฤิรั | ||
| ใุ้หลาบั ระเริใ, | ||
| อันวมาลีุพฺะะสิผิวะให้ | ||
| พึะรู้ไ้ ว่ารัแท้, | ||
| และยามมอุพฺะะนะ็ะแ้ | ||
| เือวแ และสุพลัน. | ||
| อมาลีศรีุพฺะะสิริสุันธ์ | ||
| ประิษ์พรร นิรันร! | ||
(ัยเสนุเ่าลไหว้รับพรพระฤษี, แล้วให้ั้ระบวนแห่วอทร้นุหลาบ, อ์เอเิรนำหน้าวอ. พิพาทย์ทำเพลลอนโยน, ระบวนแห่เิรผ่านาหลืบวาเลยไปเ้าโรทาหลืบ้าย.)
(ปิม่าน)
ถอำประพันธ์ บทละรพูำันท์เรื่อมัทนะพาธา
อ์ที่ ๑
(มายาวินประนมมือและนั่บริรรม, พิพาทย์ทำเพลระสันนิบา ทุๆ นั้าอยมอู
พอถึรัวท้ายระ มัทนาเินออมา, า้อเป๋ไม่แลูใร และิริยาอาารเป็นอย่านที่ยัหลับอยู่, และพูหรือแสิริยาอย่านที่ฝัน. สุทเษ์ลุาบันลั์ลมา้อนรับ้วยวามยินี, แ่รั้นเห็นมัทนาััอยู่ ไม่ยิ้มแย้ม็ะั, แล้วหันไปพูับมายาวิน.)
สุเทษ์ : ทำไมนามาแล้วถึยัไม่ยอมพูาับ้า?
มายาวิน : เพราะว่านายัอยู่ในมน์สะอ้า แ่ว่า้าะแ้มน์เี๋ยวนี้
(พูสั่มัทนา)
มายาวิน : นามัทนาสุสวย ถ้าหาว่าท่านสุเทษ์ถามอะไรเ้า เ้าอบถ้อย้วยำที่อ่อนหวาน
น่าพึพอใ ไม่ว่าเ้าะเ้าใหรือไม่็าม ็อบโยเร็วพลัน
มัทนา : ้าเ้าใแล้ว ถ้าหาอ์สุเทษ์นั้น รัสถามอะไรหม่อมัน็ะอบในทันที
สุเทษ์ : มัทนานาม พี่นั้นหลรัเ้ามานานแล้ว เ้าบอพี่มาหน่อยเถิ ว่าเ้า็รัพี่เ่นัน
มัทนา : หม่อมันะรัหรือไม่รัท่าน ็ไม่สามารถัวามเห็นท่านไ้
สุเทษ์ : มัทนา ที่เ้าพูมานั่นริเหรอ อบ้ามา?
มัทนา : หม่อมันะออบท่านว่า หม่อมันะพูแ่สิ่ที่ท่าน้อาร
สุเทษ์ : ะรัหรือไม่รั ทำไมน้อึไม่บอสิ่ที่ิแ่้าเล่า?
มัทนา : ะรัหรือไม่รั ็แล้วแ่ท่าน ท่าน้อารอย่าไร?
สุเทษ์ : ้ารัเ้า และหวัว่าเ้าะไม่ทอทิ้วามรัอ้าไป
มัทนา : อนนี้ทรรัหม่อมันอยู่ ทระทิ้้าไ้อย่าไร?
สุเทษ์ : วามรัอพี่นั้นะน่าละเหี่ยใหาไม่ไ้ใล้ิอิแอบเ้า
มัทนา : วามรัอท่านนั้นะหายวามน่าละเหี่ยใเพียเพราะไ้อิแอบแนบิอย่านั้นหรือ?
สุเทษ์ :โอ้ มัทนาทำไมเ้าึไม่อบในสิ่ที่้าถาม?
มัทนา : โอ้ ท่านเทวา มัทนาอบในสิ่ที่ท่านไ้ถามมาแล้ว!
สุเทษ์ : เสียแรที่้ารัใร่เ้า แ่เ้าลับไม่รั้าอบ
มัทนา : เพราะหม่อมันะไม่รัท่านอบอย่านี้ หาท่านะรัหม่อมัน่อ็ะเสียแรเปล่า
สุเทษ์ : โอ้ แม่สาวรูปาม เ้าไม่วระใแ็ับ้านานี้
มัทนา : โอ้ ถึะมีรูปามแ่หม่อมัน็บอบบา เพราะะนั้นใหม่อมันึ้อแ็แร
(สุเทษ์้อูนา, แ่นายัาลอยไม่ับาอยู่, สุเทษ์ออน, ึ่ลอพูไปอี.)
สุเทษ์ : ถ้าหา้าะอและูบเ้า เ้าะว่าอย่าไร?
มัทนา : หม่อมันะั็ไม่ไ้ ทำามแ่ใท่าน้อารเถิ
สุเทษ์ : แ่เ้าะเ็มใหรือ ถ้า้านั้นะอและะูบเ้า?
มัทนา : ะเ็มใหรือไม่็าม แ่หม่อมันะไม่ทำให้หน้าที่อหม่อมันาบพร่อ
(สุเทษ์ไม่พอใในำอบอนา, ึ่หันไปพูับมายาวิน)
สุเทษ์ : มายาวิน! ทำไมนาึเป็นอย่านี้? นาเหมือนนที่ำลัละเม้อ ไม่เหมือนนที่มีีวิิใ้าถามอะไรไปหล่อน็ย้อนเราเหมือนัำถามที่ถามไป เหมือน้อาระยียวนวนใ้า มัน็เหมือนับ้าพูอยู่ับหุ่นยน์!
หล่อน็ย้อนเราเหมือนัำถามที่ถามไป เหมือน้อาระยียวนวนใ้า
มัน็เหมือนับ้าพูอยู่ับหุ่นยน์!
มายาวิน : ท่านสุเทษ์
ที่นาเป็นอย่านี้เพราะฤทธิ์มน์ ึ่บัับให้อบเรื่อราวไ้แ่
บัับิในให้อบนั้น หาทำไ้ไม่ แ่ถ้าหาว่าท่าน้อารให้นาอยรับใ้ท่าน
้าอาผูในาไว้้วยเวทมน์ ไม่ให้นาัท่านไ้
บัับให้นายอมเป็น้ารับใ้ท่าน
สุเทษ์ : แ่ ้าไม่อยาไ้นาโยวิธีนั้น
เสียแรที่้าอุส่าห์รันา อยาให้นารั้าอบ ผูใ้วยเวทมน์
แล้วามใ้าฝ่ายเียวไม่ี ้าอยาะให้นารั้าริ ะนั้น
ท่านรูรีบลายมน์โยเร็วเถิ หา้าโี ไ้สมใ
มายาวิน : น้อมรับประส์
(มายาวินประนมมือแล้วร่ายมน์่อไปนี้)
มายาวิน : อันเวทที่ผูินาอยู่นั้น
บันี้ลายฤทธิ์าิใ ลายอย่า้า หาย
(พิพาทย์ทำเพลรัว
มายาวินยมือไหว้ แล้วเสเป่าไปทานามัทนา ฝ่ายมัทนา่อยๆรู้สึัว
เอามือลูบาเหมือนนื่นนอน และพอบรัว ็ไ้สิบริบูร์ บันี้ นาเหลียวไปเห็น สุเทษ์็ใ ั้ท่าเหมือนะหนีไป
แ่สุเทษ์วาทาไว้)
สุเทษ์ : อ้ามัทนาโมาม
สว่าไสวัสายฟ้าในท้อฟ้า ไหนๆเ้ามาแล้วะร้อนรนหนีไปไหน?
มัทนา : ท่านสุเทษ์ หม่อมัน มาที่นี้ไ้อย่าไร
ไม่ทราบันิ ำไ้ว่า้าอยู่ในสวนอไม้ และื่นมอยู่ แ่อยู่ีๆ
็เิร้อนในใ ราวับว่าโนไฟเผา ร้อนนไม่สามารถทนไ้ แล้ว็สิ้นสิล
หม่อมันมาที่นี่ไ้อย่าไร หรือว่าใรอุ้มหม่อมันมา อท่านเมาและอภัย
ที่หม่อมันบุรุถึลานใน
สุเทษ์ : ้าะบอให้เ้าทราบ
้านั้นใ้มายาวิน ให้เิเ้ามาที่นี่้วยเวทมน์
มัทนา : เหุใท่านึทำเ่นนั้น
ให้หม่อมัน้ออายแ่าวฟ้าาวสวรร์ทั้หลาย โอ้ท่านทรโปรอภัย
สุเทษ์ :โอ้ยอรั
อย่าร้อไห้ไปเลย ใบหน้าเ้าะหม่นหมอ ้านี้รัเ้าและะเฝ้าูแลเ้า
ไม่ให้ระาย ้ารันสวย ไม่วรให้ละอาย อันหิับาย็วระร่วมรััน
เ้านั้นรูปาม ็ไม่วระารั พระพรหมท่านสร้า ไว้เพื่อให้ผูพัน ้าสิ บุแล้วที่ไ้เอับนาามและไ้รัและะทะนุถนอม
อเ้ายินยอม รับรั้า หาเ้าไม่ั้อ เรา็ะรัันยาวนานไม่ืา
และเ้า็ะ่วยับทุ์ให้้า ้ารัเ้า ถ้าไ้สมใ มีวามสุมา
แ่ถ้าไม่มีีวิอยู่็เหมือนาย เพราะมิวายทุ์และ้ำใ ฟั้าเถิ
มัทนาและอบ้า ให้้าไ้เป็นสุ
(มัทนาร้อไห้
พิพาทย์ทำเพลโอ สุเทษ์ปลอบ)
มัทนา : ฟัถ้อยำอ้อนวอนอท่าน ถ้าหม่อมันเออออ ามน้ำไปับท่าน้วย
็ะเป็นารโห หลอลว เพราะ ไม่รับวามริ อันายใประาศบอรัแ่หิ
ถ้าฝ่ายหิอบ็ะรับรั แ่ถ้าหาไม่ ็ะเป็นารหลอลว ถ้าหารับรั
นรั็ะหลีใไป สำหรับัวหม่อมันนี้ไม่ิที่ะโหใร หวัมุ่ในธรรมะ
อันว่าท่านะเมารุาหม่อมัน หม่อมัน็วระีใ
และหม่อมัน็ออภัยในสิ่ที่้าไ้ล่วเินท่าน ถ้าท่านทรโรธ
หม่อมัน็อ้มลราบท่าน
สุเทษ์ : ที่เ้าไม่ยอมรับรั้า เพราะเ้ามีนรัแล้วหรือ
มัทนา : หม่อมันไม่มีายใ ้าเป็นโส ไม่มีใใฝ่ในเรื่อรั
สุเทษ์ : เ่นนั้นเ้า็ฟั้าล่าว เ้า่าามยิ่นั ็มิสมวรที่ะใำ
มัทนา : หม่อมันฟัทุำที่ท่านพู ็รู้สำนึ แ่ำเป็นที่ะ้อล่าว้ำเหมือนับที่พูไป
สุเทษ์ : ที่เ้าไม่ยอมรับรั้า ?เป็นเพราะ้านี่ไม่ีรไหนหรือ ?
มัทนา : ท่านผู้วิเศษ ท่านะไม่ีไ้อย่าไร หม่อมันสิไม่ี เพราะมิไ้อบรัท่าน
สุเทษ์ : ยิ่ฟัเ้า ้ายิ่ัใ วามทุ์มีท่วมท้น นสวย พี่วนะบ้าอยู่แล้ว
มัทนา : โอ้ ่าสลใยิ่นั ำพูที่ท่าน้อารในัวหม่อมันถ้าอบสนอท่าน
หม่อมัน็ะผิสัา อให้ท่านมีวามสุ วามยินี ้าอทูลลา
(มัทนาราบแล้วั้ท่าะไป
แ่สุเทษ์ับ้อมือไว้้วยิริยาที่ออะโรธ)
สุเทษ์ : ้า่อน เ้าะไปไหน
มัทนา : หม่อมันอยู่ไป ็มีแ่ะให้ท่านรำา
สุเทษ์ : ใรบอเ้าว่า้านี้รำา
มัทนา : หม่อมันสัเเห็นเอ
สุเทษ์ : เ้ามาล้อเล่นอย่านี้ เห็น้าเป็นนโ่หรือบ้ารึไ
มัทนา : หม่อมันเารพและทูลอย่าริใ ็ไม่เยเื่อเลย
ลับพูัวนมเยให้้า รัอบ ท่านทรเป็นเทวาที่ยิ่ให่ เียริยศเรียไร
มีสาวนาในมามายในพิมาน ะโปรปรานหม่อมันสัี่วัน เมื่อทรเบื่อ
หม่อมันมิ้อโศเศร้าอยมอหาแ่ท่านหรือ
้านี้นับถือำๆหนึ่ือแม้ไม่รัใริัว้านี้ แม้ไม่รัริถึแม้เป็นายใ
็ะมิยินยอม อท่านโปรทรเ้าใ หม่อมันอทูลลา
สุเทษ์ : (วา) แหม มัทนา เ้านี่่าเ้าเล่ห์นั แ่ละำที่พูออมา
มีแ่ำไม่ี ่าเป็นำพูที่ลบะแล เมื่อ้าถาม เ้า็ไม่อบ และไม่เ็มใฟั
ถ้าให้เ้าไ้หัวใไป เ้า็ะไม่รับรั ้าึะให้เ้าไปาสวรร์
เพราะถ้าหาเ้าไปอบนอื่นเ้า้า็ะทุรนทุราย โศเศร้า ไม่อยาะไ้ยิน
ไ้เห็นอี เพราะะนั้นะให้เ้าไปุิที่โลมนุษย์
เ้า้อาระเิรูปใล่ะเป็นสัว์2เท้า หรือสัว์4เท้า หรือะเป็นอย่าอื่น
เลือามใเ้าเถอะ แล้ว้าะสาปให้เ้าเป็นเ่นนั้น นว่าเ้าะสำนึในวามผิอนเอ
และอ้อนวอน้า เมื่อนั้น ้าะให้เ้าลับสวรร์ัเิม แล้วลเ้าะเป็นอะไรล่ะ
มัทนา : หม่อมันเป็นแ่เพียนามัทนา ไม่ิะอวี
ัว้านั้นโไม่ีที่ไม่ไ้รับใ้ท่าน ในวามเมาอท่าน นั้น หม่อมันะรับใ้และอบแทนท่าน แล้วที่ท่านให้เลือ
หม่อมันอเป็นอไม้ ที่สวยาม พันธุ์ไม้นั้นแล้วแ่ท่านะทรเห็นอบ
อให้มีเพียแ่ อให้มีลิ่นที่รื่นรมหอม ้วยลิ่นอหม่อมันนั้น
ะไ้ถวายท่านไปบูา หม่อมันอเพียแ่ให้ไ้ทำประโยน์แ่ท่านเท่านั้น
สุเทษ์ : ที่เ้าอมานั้น้าะให้เป็นามนั้น ท่านมายาวิน นามัทนา นา้อารที่ะเป็นอไม้ มีอไม้ใที่มีสีสวยามและลิ่นหอมไหมท่าน? แ่้อมีหนามไว้
ป้อันไม่ให้พวสัว์เรัานทำลาย
มายาวิน : อไม้ที่สวยามัที่พระอ์ถามมานั้น มีในสวนนันทะโน ที่
มเหสีพระอินทร์ ทรโปร เห็นมีแ่ในสวรร์
ในแนมนุษย์นั้นยัไม่มี
สุเทษ์ : ไม้นี้ื่ออะไร เ้าบอเรามา
มายาวิน : ไม้นี้ื่อ ผะาุพะะ สีแเหมือนผู้หิยามอาย
มีนาให่และมีลิ่นหอมส่ลิ่นไปไล รวมทั้มีหนามมามายเหมือนมีเ็มอยู่
ผึ้บินอยู่วัไว่ รสาิหวาน ินแล้วอร่อย รสหวาน ระับวามโรธ และมีสรรพุหลายอย่า้วย
สุเทษ์ : ีล่ะ ะให้นามัทนา เป็นอไม้นี้ เ้าะว่าไ
มัทนา : หม่อมันพอใอไม้ที่ท่านล่าวมา
อพระุอย่ายิ่ที่ทรเมา้า
สุเทษ์ : ้วยอำนาที่้ามี สาปให้นามัทนา
ไปเิใหม่ าแนสวรร์สู่แนมนุษย์ เป็นอไม้ที่ื่อ ุพะะ
ให้เป็นเ่นนั้นนว่าะรู้สึหนัใ และเมื่อถึวันเพ็
ให้เ้าเป็นมนุษย์ไ้เพีย 1 ืน แ่ ถ้าเ้ารัับผู้ายเมื่อไหร่
เ้าะไม่ลับมาเป็นอไม้อี แ่ถ้าเ้ามีวามรัแล้วเป็นทุ์ ็อทน่อไป
อ้อนวอน้า แล้ว้าะให้อภัย
(พิพาทย์ทำเพลุพาทย์ สุเทษ์แผลฤทธิ์ฟ้าแลบแวบวาบลอเพล
พอถึรัวท้าย
มัทนาร้อรี๊และล้มลับพื้น)
(ปิม่าน)ุ่า้านเนื้อหา
๑. โรเรื่อ เป็นบทละรพูำันท์ที่พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัวทริโรเรื่อเอ ไม่ไ้ัอนมาาวรรีเรื่อใ แ่นสำัอเรื่อมีอยู่ ๒ ประาร ือ
๑) ทรปราถนาะล่าวถึำนานอุหลาบ ึ่เป็นอไม้ที่สวยาม แ่ไม่เยมีำนานในเทพนิยาย ึพระรานิพนธ์ให้อุหลาบมีำเนิมาานาฟ้าที่ถูสาปใหุ้ิลมาเิเป็นอไม้ื่อว่า "อุพฺะ" ือ "อุหลาบ"
๒) เพื่อแสวามเ็บปวอันเิาวามรั ทรแสให่เห็นว่าวามรัมีอนุภาพอย่ายิ่ ผู้ใมีวามรั็อาเิวามหลึ้นามมา้วย ทรใ้ื่อเรื่อว่า "มัทนะพาธา" อันเป็นื่ออัวละรเออเรื่อ ึ่มีวามหมายว่า "วามเ็บปวหรือวามเือร้อนอันเิาวามรั" มีารผูเรื่อให้มีวามัแย้ึ่เป็นปมปัหาอเรื่อ ือ
๒.๑ สุเทษ์เทพบุรหลรันามัทนา แ่นาไม่รับรัอบึสาปนาเป็นอุพฺะ (ุหลาบ)
๒.๒ นามัทนาพบรัับท้าวัยเสน แ่็้อพบับอุปสรรเพราะนาันทีมเหสีอท้าวัยเสนวาอุบายให้ท้าวัยเสนเ้าในามัทนาผิ สุท้ายนามัทนาไ้มาอวาม่วยเหลือาสุเทษ์เทพบุร และสุเทษ์เทพบุรอวามรันา อีรั้แ่นาปิเสธ่นเย เรื่อึบล้วยวามสูเสียและวามเ็บปว้วยันทุฝ่าย
ุ่า้านวรรศิลป์
๑. ารใ้ถ้อยำและรูแบบำประพันธ์เหมาะสมับเนื้อหา ทำให้ผู้อ่านเิวามรู้สึล้อยาม เิวามประทับใอยาิามอ่าน เ่น เมื่อมายาวินเล่าเรื่อราวในอีถวายสุเทษ์ว่าเหุใมัทนาึไม่รัสุเทษ์ วีเลือใ้อินทรวิเียรันท์ ๑๑ ที่มีท่วทำนอเร็วเหมาะแ่ารเล่าวาม หรือบรรยายเรื่อ ส่วนเนื้อหาอนสุเทษ์ฝารันามัทนานั้นใ้วสันิลันท์ ึ่มีท่วทำนอที่อ่อนหวาน เมื่อสุเทษ์ริ้วนามัทนา็ไ้ มลันท์ ึ่มีำรุลหุที่มีำนวนเท่าันแ่ึ้น้น้วยำลหุ ึมีทำนอประแทระทั้นถ่ายทออารม์โรธเรี้ยวไ้ี ััวอย่า
มะทะนาะเ้าเล่ห์ ิิ่าำนรรา,....
๒. ารใ้โวหาร วีใ้อุปมาโวหารในารล่าวมวามามอนามัทนาทำให้ผู้อ่านมอเห็นภาพวามามอมัทนาเ่นัึ้น ััวอย่า
ามผิวประไพผ่อ ลทาบศุภาสุพรร
ามแ้มแล้มัน พระอรุแอร่มละลาน
ามเศะำำ ลน้ำ ท้อละหาน
ามเนรพินิปาน สุมีมะโนหะรา
ามทรวสล้าสอ วรถันสุมนสุมา-
ลีเลิประเสริว่า วรุบลสะโระมาศ
ามเอวอน์ราว สุระศิลปาลา
เลาลึประหนึ่วา วรรูปพิไลยพะว
ามรประหนึ่ว สุระสุเรนทะทร
นวยนาวิลาศว ุะรำระบำระเบ
้ำไพเราะน้ำเสีย อรเพียภิรมย์ประเล,
ไ้ฟั็วัเว บ มิว่ามิวายถวิล
นาใะมีเทียบ มะทะนา ฟ้า ิน
เป็นยอและอิน- ะนะแน่ว อ ใ
๓. ารใ้ลีลาัหวะอำทำให้เิวามไพเราะ วีมีวามเี่ยวา้านันทลัษ์อย่ายิ่ สามารถแ่บทเราอัวละรให้เป็นำันท์ไ้อย่าีเยี่ยม อีทั้ารใ้ภาษา็มาย โยที่บัับันทลัษ์ รุ ลหุ ไม่เป็นอุปสรรเลย เ่น บทเี้ยวพาราสี่อไปนี้ แ่้วยวสันิลันท์ ๑๔ มีารสลับำแหน่อำ ทำให้เิวามไพเราะไ้อย่ายอเยี่ยม
สเทษ์ : พี่รัและหวัวธุะรั และบทอบทิ้ไป
มัทนา : พระรัสมัรพระหทัย ฤะทอะทิ้เสีย?
สุเทษ์ : วามรัละเหี่ยอุระระท เพราะมิอาะลอเลีย
มัทนา : วามรัระทอุระละเหี่ย ฤะหายเพราะเลียลอ
๔. ารใ้ำที่มีเสียไพเราะ อันเิาารเล่นเสียสัมผัสล้ออ และารหลาำทำให้เิวามำพเราะ เ่น อนมายาวินร่ายมนร์
อ้าสอเทเวศร์ โปรเศ้าบาท ทรฟัึ่วาท ที่ราบทูลเอ
โปร่วยลใ ทรามวัยให้เพลิน นลืมวยเิน แล้วรีบเร็วมา
้วยเเทพไท้ ทรามวัยรูปาม ไ้ทราบวาม ้าอนี้นา
แม้ิัืน ฝืนมนร์าถา อให้นิทรา เ้าสึถึใ
มาเถินามา อย่า้าเื่อ้อย ู้านี้อย ้อนรับทรามวัย
อ้านาโศภา อย่า้ามาไว ู้าสั่ให้ โมรูรีบร.
โมยอย่าั รีบรัมาเถิ ืนัเิ ในทรวเร่าร้อน
มาเร็วบันี้ รีบลีลาร มาเร็วบัอร ้าเรียนามา
าัวอย่ามีารเล่นเสียสัมผัสใน ทั้สัมผัสสระและสัมผัสอัษร และารหลาำ
ามผิวประไพผ่อ ลทาบศุภาสุพรร
ามแ้มแล้มัน พระอรุแอร่มละลาน
ามเศะำำ ลน้ำ ท้อละหาน
ามเนรพินิปาน สุมีมะโนหะรา
ามทรวสล้าสอ วรถันสุมนสุมา-
ลีเลิประเสริว่า วรุบลสะโระมาศ
ามเอวอน์ราว สุระศิลปาลา
เลาลึประหนึ่วา วรรูปพิไลยพะว
ามรประหนึ่ว สุระสุเรนทะทร
นวยนาวิลาศว ุะรำระบำระเบ
้ำไพเราะน้ำเสีย อรเพียภิรมย์ประเล,
ไ้ฟั็วัเว บ มิว่ามิวายถวิล
นาใะมีเทียบ มะทะนา ฟ้า ิน
เป็นยอและอิน- ะนะแน่ว อ ใ
๓. ารใ้ลีลาัหวะอำทำให้เิวามไพเราะ วีมีวามเี่ยวา้านันทลัษ์อย่ายิ่ สามารถแ่บทเราอัวละรให้เป็นำันท์ไ้อย่าีเยี่ยม อีทั้ารใ้ภาษา็มาย โยที่บัับันทลัษ์ รุ ลหุ ไม่เป็นอุปสรรเลย เ่น บทเี้ยวพาราสี่อไปนี้ แ่้วยวสันิลันท์ ๑๔ มีารสลับำแหน่อำ ทำให้เิวามไพเราะไ้อย่ายอเยี่ยม
สเทษ์ : พี่รัและหวัวธุะรั และบทอบทิ้ไป
มัทนา : พระรัสมัรพระหทัย ฤะทอะทิ้เสีย?
สุเทษ์ : วามรัละเหี่ยอุระระท เพราะมิอาะลอเลีย
มัทนา : วามรัระทอุระละเหี่ย ฤะหายเพราะเลียลอ
๔. ารใ้ำที่มีเสียไพเราะ อันเิาารเล่นเสียสัมผัสล้ออ และารหลาำทำให้เิวามำพเราะ เ่น อนมายาวินร่ายมนร์
อ้าสอเทเวศร์ โปรเศ้าบาท ทรฟัึ่วาท ที่ราบทูลเอ
โปร่วยลใ ทรามวัยให้เพลิน นลืมวยเิน แล้วรีบเร็วมา
้วยเเทพไท้ ทรามวัยรูปาม ไ้ทราบวาม ้าอนี้นา
แม้ิัืน ฝืนมนร์าถา อให้นิทรา เ้าสึถึใ
มาเถินามา อย่า้าเื่อ้อย ู้านี้อย ้อนรับทรามวัย
อ้านาโศภา อย่า้ามาไว ู้าสั่ให้ โมรูรีบร.
โมยอย่าั รีบรัมาเถิ ืนัเิ ในทรวเร่าร้อน
มาเร็วบันี้ รีบลีลาร มาเร็วบัอร ้าเรียนามา
าัวอย่ามีารเล่นเสียสัมผัสใน ทั้สัมผัสสระและสัมผัสอัษร และารหลาำ
ุ่า้านสัม
๑. สอแทรวามิเี่ยวับวามเื่อในสัมไทย เ่น
๑.๑ วามเื่อเรื่อาิภพ
๑.๒ วามเื่อเรื่อารทำบุมาๆ ะไ้ไปเิในสวรร์ และเสวยสุในวิมาน
๑.๓ วามเื่อเรื่อทำรรมสิ่ใย่อมไ้รับผลรรมนั้น
๑.๔ วามเื่อเรื่อเวทมนร์าถา ารทำเสน่ห์เล่ห์ล
๒. แสวีทัศน์ โยแสให้เห็นว่า "ารมีรัเป็นทุ์อย่ายิ่" รามพุทธวันะที่ว่า "ที่ใมีรัที่นั่นมีทุ์" เ่น
๒.๑ สุเทษ์รันามัทนาแ่ไม่สมหวั็เป็นทุ์ แม้เมื่อไ้เสวยสุเป็นเทพบุร็ยั
รันามัทนาอยู่ ึทำทุอย่าเพื่อให้ไ้นามาแ่ไม่สมหวั็พร้อมที่ะทำลาย วามรัเ่นนี้เป็นวามรัที่เห็นแ่ัววรหลีหนีให้ไล
๒.๒ ท้าาสุราษร์รัลูและรัศัิ์ศรี พร้อมที่ะปป้อศัิ์ศรีและลูแม้ะสู้ไม่ไ้และ้อายแน่นอน็พร้อมที่ะสู้ เพราะรัอพ่อแม่เป็นรัที่ลริสุทธิ์และเที่ยแท้
๒.๓ นามัทนารับิา นายอมท้าวสุเทษ์เพื่อปป้อบิา รัศัื์ศรีและรัษาสัะ เมื่อทำามสัาแล้วึ่าัวาย รัอนามัทนาเป็นวามรัที่แท้ริมั่น ล้าหาและเสียสละ
๒.๔ ท้าวัยเสนและนาันที เป็นวามรัที่มีวามใร่และวามหลอยู่้วยึมีวามรู้สึหึหว โรธแ้นเมื่อถูแย่ินรั พร้อมที่ะ่อสู้ทำลายทุอย่าเพื่อให้ไ้ลับืนมา
ัวละรทั้หมในเรื่อประสบแ่วามทุระทมาวามรั มีรัแล้วรัไม่สมหวั็เป็นทุ์ อยู่ับนที่ไม่รั็เป็นทุ์ มีรัแล้วไม่ไ้อยู่ับนรั็เป็นทุ์ มีวามรัแล้วถูแย่นรั็เป็นทุ์ มีรัแล้วพลัพราาสิ่ที่รั็เป็นทุ์แ่นอเรื่อมัทนะพาธาแสให้เห็นว่า ผู้ที่มีวามรั้อเ็บปวาวามรัทั้สิ้น
๓. ให้้อิในารรอน หิใอยู่ในานะอย่านามัทนาะ้อมีวามระมัระวััว หลีหนีาผู้ายมาราะให้ไล วีึำหนให้ทามัทนาถูสาปลายเป็นอไม้ื่ออฺุะ (ุหลาบ) ึ่สวยามมีหนามแหลมมเป็นเราะป้อันนให้พ้นามือผู้ที่ปรารถนาะหัหารานิ่หรือเ็อไปเยม อุหลาบึเป็นสัลัษ์แทนหิสาวที่มีรูปสวยย่อมเป็นที่หมายปออายทั่วไป หนามแหลมมเปรียบเหมือนสิปัา ันั้นถ้าหิสาวที่รูปามและมีวามเลียวลารู้ทันเล่ห์เหลี่ยม ย่อมสามารถเอาัวรอาผู้ที่หมายะหยามเียริหรือหมิ่นศัิ์ศรีไ้
๔. ให้้อิในเรื่อารมีบริวารที่าุธรรมอาทำให้นายประสบหายนะไ้ เ่น บริวารอท้าวสุเทษ์ที่เป็นนธรรพ์ ื่อิระเสนมีหน้าที่บำรุบำเรอให้เ้านายมีวามสุ มีวามพอใ ันั้นึทำทุอย่าเพือ่เอาใผู้เป็นเ้านาย เ่น แสวหาหิามมาเสนอสนอิเลสัหาอเ้านาย ให้วิทยาธรื่อมายาวินใ้เวทมนร์สะนามัทนามาให้ท้าวสุเทษ์ บริวารลัษะอย่านี้มีมาในสัมริ ึ่มีส่วนให้นาย หรือประเทศาิ ประสบวามเือร้อนเสียหายไ้
บทละรพูำันท์ เรื่อ มัทนะพาธาถือเป็นวรรีเรื่อเยี่ยมและไ้รับารยย่อาวรรีสโมสรให้เป็นแบบอย่าอบทละรพูำันท์ โยวรรีเรื่อนี้ให้วามเพลิเพลินาเนื้อหาที่วนิาม และวรรศิลป์อันไพเราะแล้วยัให้้อิเี่ยวับวามรัอย่าน่าสนใ ึวรศึษาวรรีเรื่อนี้อย่าพินิพิเราะห์ เพื่อให้เิประโยน์าารอ่านอย่ารบถ้วนสมบูร์
ำศัพท์
ทำนูล = ทูล
มะธุรส
= อ่อนหวาน
พะี
= ำพู
โมวิไล
= นสวย
สุปริยา
= ยินี
สุรา์
= นาฟ้า
ระท
= ท้อ
อะมระ
= เทวา
ประิพัทธิ์
= รัใร่ ผูพันธ์
นุ
= ัวเอ
ยุบล
= เรื่อราว
มโน
= ิใ
บริา =ผู้ปริบัิ
สายวิุ
= สายฟ้า
มาลิศ
= อไม้
อุไร
= ทอ
วิสุทธิ
= บริสุทธิ์
วรพัร์
= ใบหน้า
วะธู
= นสวย
นาริ
= ผู้หิ
ธาา
= พระพรหม
สุรี
= นาาม
ลำเพา
= สวย
ประิา
= สัา
ประโมทา
= ยินี
ผิวะ
= ถ้า
วนิา
= หิาม
นิวาส
= ไปา
มรุ
= เทพ
ุิ
= าย
สุราลัย
= สวรร์
ันธะ
= ลิ่น
พระศี
= ายาพระอินทร์
สุวนธะ
= ลิ่นหอม
อ้าอิ
https://sites.google.com/site/learnthaibykrugikk/mathna-phatha
https://vajirayana.org/%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%97%E0%B8%99%E0%B8%B0%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%98%E0%B8%B2-%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%9A
http://jakkapantip.blogspot.com/2013/07/google-pimsung.html
{ ลุ่มที่ ๒ }
ผลงานอื่นๆ ของ Orn-tj ดูทั้งหมด
ผลงานอื่นๆ ของ Orn-tj
กำลังโหลด...
คำนิยม Top
ยังไม่มีคำนิยมของเรื่องนี้
คำนิยมล่าสุด
เขียนคำนิยมยังไม่มีคำนิยมของเรื่องนี้
ความคิดเห็น