เรื่องรอบ ๆ ตัวแบบนี้ "คุณรู้หรือไม่"

ลำดับตอนที่ #136 : รู้หรือไม่ "สมัยก่อนที่ยังไม่มีนาฬิกา เขาดูเวลากันอย่างไร"

         เดิมทีเดียวการบอกเวลาอาศัยปรากฏการณ์จากธรรมชาติดังเช่นระยะเวลาหนึ่งวันกำหนดจากการที่โลกหมุนรอบตัวเองครบหนึ่งรอบ โดยสังเกตจากดวงอาทิตย์โผล่ขึ้นจากขอบฟ้าด้านตะวันออก เคลื่อนตัวสูงขึ้นสู่ท้องฟ้าเรื่อย ๆ จนเลยลับขอบฟ้าด้านตะวันตก แล้วจึงโผล่ขึ้นมาใหม่ เป็นอันครบรอบนับเวลาได้หนึ่งวัน คนสมัยก่อนจึงรู้เวลาด้วยการสังเกตตำแหน่งต่าง ๆ ของดวงอาทิตย์บนท้องฟ้า ซึ่งบอกเวลาเช้า  สาย  เที่ยง บ่าย เย็น

         ต่อมามนุษย์เริ่มรู้จักประดิษฐ์นาฬิกาขึ้นใช้  เชื่อกันว่านาฬิกาแดดเป็นวิธีจับเวลายุคแรกสุดของโลกแบบหนึ่ง  มีใช้มานานกว่า ๕,๐๐๐ ปีแล้วในอียิปต์

         เงาของแสงแดดที่ส่องต้องแผ่นโลหะบนหน้าปัด จะเคลื่อนตัวไปอย่างช้า ๆ รอบหน้าปัดตัวเลขแต่ละชั่วโมง เวลาจะเปลี่ยนไปตามเงาแดดซึ่งเคลื่อนที่นั้น

         ในระยะเวลาใกล้เคียงกันนี้ ยังมีนาฬิกาทราย และนาฬิกาน้ำเชื่อว่าทุกคนคงเคยเห็นนาฬิกาทรายมาแล้ว คงไม่ต้องอธิบายซ้ำ ส่วนนาฬิกาน้ำนั้น  หลักการทำงานคือ น้ำจะไหลเข้าและออกจากถัง ระดับน้ำที่เปลี่ยนแปลงหรือทุ่นที่ลอยขึ้นลงจะแสดงเวลาที่เปลี่ยนไป นาฬิกาน้ำของจีนมีใช้มาตั้งแต่ศตวรรษที่ ๑๔

         อุปกรณ์จับเวลาที่เป็นจักรกลเกิดขึ้นในช่วงศตวรรษที่ ๑๕-๑๗  โดยการประดิษฐ์ลานและลูกตุ้มนาฬิกาให้ทำหน้าที่หมุนเฟืองนาฬิกา นาฬิกาจักรกลที่ประดิษฐ์ขึ้นนี้จะมีเข็มบอกเวลาบนหน้าปัดตัวเลข และทำให้มีขนาดเล็กลงจนสามารถพกติดตัวได้ ปัจจุบันนาฬิกาแขวนหรือตั้งกับที่และนาฬิกาพกจำนวนมากเป็นระบบอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งอาศัยการสั่นสะเทือนอย่างสม่ำเสมอของผลึกควอตช์มาจับเวลาได้อย่างแม่นยำ

“ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม / สำนักพิมพ์สารคดี” 

ภาพประกอบจาก http://static.sanook.com/classified/category/2009/02/09/9/b/4714259_1.jpg