เรื่องรอบ ๆ ตัวแบบนี้ "คุณรู้หรือไม่"

ลำดับตอนที่ #111 : รู้หรือไม่ "คุณสมบัติคนที่จะเป็นแม่ทัพต้องมีอะไรบ้าง"

     "ผู้นำพล” ในสมัยโบราณนั้นจะต้องเป็นผู้จัดเจนในคัมภีร์ยุทธ์ หรือที่คุ้นเคยกันในชื่อ “ตำราพิชัยสงคราม” ตำราพิชัยสงครามของไทยประกอบด้วยสาระสำคัญ ๓ ส่วน คือ
๑. ยุทธศาสคร์
๒. ยุทธวิธี การตั้งรับและการรุก
๓. ว่าด้วยวิชาไสยศาสตร์และโหราศาสตร์

     อย่างไรก็ดี ตำราพิชัยสงครามก็เป็นเพียงกรอบ หรือ ทฤษฎีที่กำหนดรูปแบบการรบไว้อย่างกว้าง ๆ ตัวแม่ทัพยังจำเป็นต้องอาศัยความสามารถเฉพาะตัวในการนำตำราพิชัยสงครามมาปรับใช้กับสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริง ๆ ประสบการณ์จากสงครามครั้งสำคัญ ๆ ที่ผ่านมา ทั้งด้วยการออกศึกเองหรือรับฟังการบอกเล่ามา จะทำให้แม่ทัพผู้นั้นเก่งกาจสามารถขึ้น

     “ยาขอบ”  ได้แนะผ่านตัวละครฉายา "ผู้ชนะสิบทิศ” หรือจะเด็ด  ศิษย์เอกมังสินธูมหาเถรวัดกุโสดอว่า ภูมิวิทยาประจำตัวนายทัพที่ตนถือมั่นอยู่เสมอนั้น ประกอบด้วย ความแตกฉานในเรื่องสามัญอุบาย คือรู้ทั่วไปในกิจการสงคราม พึงแตกฉานในนิกะอุบาย  คือรู้จักประกอบฤกษ์พานาทีดูว่าจะได้หรือเสีย  แพ้หรือชนะ

พึงแตกฉานในเล่ห์อุบาย  คือรู้ในเล่ห์  เขาคดให้คดตาม เขาซื่อให้ซื่อตาม

ฉลาดในการจะกล่าวโวหารปลุกใจพวกตน และตัดกำลังของข้าศึก

พึงแตกฉานโบราณเสฐา คือรู้จักภูมิประเทศว่าที่ใดเป็นมงคล ที่ใดไม่เป็นมงคลตามโบราณว่าไว้

พึงแตกฉานในหัตถีอัศศะเสฐา คือรู้ศิลปศาสตร์ในการบังคับม้า บังคับช้าง

     พึงมั่นไว้ในสุระยุทธัง คือเมื่อเข้าสู่สมรภูมิ จงยืนท่ามกลางสงครามโดยแสดงลักษณะองอาจ ไม่ให้หวาดไหวหรือครั่นคร้ามปัจจามิตร ทหารฝ่ายตัวจะได้มีกำลังใจหาญฮึกและข้อสุดท้ายอันเป็นหัวใจของผู้ชำนาญทัพก็คือ พึงมั่นในนิสัมมะการี  คือ จะกระทำการสิ่งใด อย่ามีความเห็นแก่ได้และประมาท ให้ไตร่ตรองด้วยปัญญาก่อน จึงกระทำลงไป

     ความทั้งหลายที่กล่าวมานี้ จะเด็ด "ผู้ชนะสิบทิศ" เห็นว่ายังไม่พอ ผู้นำทัพจะต้องอบรมสันดานแห่งตนเองให้เพียบพูนด้วย  "วุฒิเจ็ดประการ” คือ

๑.  กระทำอิริยาบถดั่งพระอินทร์  อันสมบูรณ์ไปด้วยเบญจกามคุณ  และอิสริยยศองอาจในลักษณะเป็นใหญ่

๒.  กระทำอิริยาบถดั่งพระพรหม  คือเมื่อถึงเวลาจะเข้าที่สงบ  บำเพ็ญพระเวท  จงสำรวมทำใจให้ผ่องแผ้ว  สงบ  ค้นคิดแลเห็นการณ์ไกล

๓. กระทำอิริยาบถดั่งพระอาทิตย์ คือประพฤติต่อไพร่พลสม่ำเสมอกัน  ไม่เลือกที่รักที่ชัง  ดุจพระอาทิตย์ส่องแสงสม่ำเสมอไม่ได้มีว่างเว้น

๔.  กระทำอิริยาบถดั่งพระจันทร์ เมตตาแก่เหล่าทหารและราษฎรตามทางที่เดินทัพ ให้เกิดความร่มเย็นเป็นสุขเหมือนคนได้รับรัศมีแสงจันทร์

๕. กระทำอิริยาบถดั่งพระพาย กล่าวสรรเสริญเยินยอทแกล้วทหารเมื่อถึงเวลาอันควรเหมือนพระพาย (ลม) ที่ได้พัดเมื่อถึงฤดูหนึ่ง ๆ เท่านั้น  ไม่ได้พัดพร่ำเพรื่อ

๖. กระทำอิริยาบถดั่งพระยม คือแสดงเดชานุภาพแก่ผู้ละเมิดกฎอัยการศึก  ลงโทษให้หนัก ให้น่าสะพรึงกลัวเหมือนพระยมที่เหลือบมองดูผู้กระทำความชั่ว

๗. กระทำอิริยาบถดั่งพระมหาสมุทร เมื่อถึงเวลาจะลงโทษแก่ผู้ละเมิดกฎอัยการศึกนั้น  ให้กระทำด้วยอุเบกขา อย่ามีความพยาบาทเหมือนดั่งพระมหาสมุทรไม่ได้ยินดีต่อกลิ่นหอมไม่ได้ยินดีต่อกลิ่นอันลามกเหม็น

     อย่างไรก็ตาม จะเด็ดหรือบุเรงนองยังได้กล่าวไว้อย่างน่าฟังตอนหนึ่งว่า  “วิสัยผู้ฝึกปรือจนเจนจบในยุทธศิลป์แล้ว ย่อมรัง-เกียจการสงครามนัก จะพึงกระทำสงครามก็ต่อเมื่อไม่เห็นทางจะออมชอมซึ่งกันโดยวิธีอื่น"  ซึ่งละม้ายกับที่ซุนหวู่ ผู้แต่งตำราพิชัยสงครามมีชื่อเสียงไปทั่วโลกกล่าวไว้เป็นอมตะว่า “การศึกที่ได้รับชัยชนะโดยมิได้เสียกำลังรี้พลสกลไกรเลยนั้น ถือว่าเป็นชัยชนะชั้นยอดของการรบ"

     ส่วนว่านายทัพคนใดที่แตกฉานทั้งเรื่อง “รบ” และเยี่ยมยอดในเชิง “รัก” ด้วยนั้น “ซองคำถาม" จนใจจริง ๆ ที่จะสืบว่าเขาศึกษาตำรายุทธ์เล่มไหนเพิ่มเติม

“ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม / สำนักพิมพ์สารคดี” 

ภาพประกอบจากhttp://www.chinesemuslimthailand.com/images/zhenghe/images/zheng%20he1.jpg