วรรณคดีสไตล์เกรียน

ลำดับตอนที่ #67 : ขุนแผนแสนสะท้าน

ขุนแผนเป็นชื่อตัวละครเอกในเรื่องเสภาขุนช้าง – ขุนแผน โดยอาจจะนำมาจากบุคคลที่มีตัวตนอยู่จริงๆก็เป็นได้ 

จากหนังสือ คำให้การชาวกรุงเก่า มีความบอกไว้ว่า ขุนแผนเป็นทหารเอกฝีมือดีแห่งกรุงศรีอยุธยา เมื่อครั้นแก่ชราก็นำดาบตนเองไปถวายแด่สมเด็จพระพันวสาเพื่อใช้เป็นอาวุธ ตั้งชื่อเอาไว้ว่า พระแสงดาบปราบศัตรู คู่กับพระแสงขรรค์ไชยศรี แล้วโปรดให้มหาดเล็กเชิญพระแสงศาสตรานี้ตามเสด็จซ้ายขวาไปด้วย
 

ส่วนตามท้องเรื่องแล้วขุนแผนเป็นลูกของขุนไกรพลพ่ายกับนางทองประศรี เดิมตั้งชื่อไว้ว่าพลายแก้ว เหตุเพราะพระเจ้ากรุงจีนเอาดวงแก้วมาถวายพระพันวษา 

.

• ปีขาล วันอังคาร เดือนห้า……………ตกฟากเวลาสามชั้นฉาย
• กรุงจีนเอาแก้วอันแพรวพราย……….มาถวายพระเจ้ากรุงอยุธยา
• ให้ใส่ปลายยอดพระเจดีย์ใหญ่………สร้างไว้แต่เมื่อครั้นเมืองหงสา
• เรียกวัดเจ้าพระยาไทยแต่ไรมา……ให้ชื่อว่าพลายแก้วผู้แววไว

สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงสันนิฐานว่าขุนแผนเกิดในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถเมื่ออายุได้ 6 ขวบ พระบรมไตรสวรรคต พระรามาธิบดีที่ 2 พระโอรสก็ผ่านพิภพต่อจากพระบิดา ขุนแผนจึงได้รับราชกาลในแผ่นดินนี้เพราะในสมัยนั้นมีการรบกับเชียงใหม่ถึง 2 ครั้ง

แต่ในเนื้อเรื่องของเสภาขุนช้าง – ขุนแผนที่อ้างว่าพลายแก้วเกิดตอนจีนเอาลูกแก้วมาถวายกรุงสยามนั้นคงจะจำกันสับสนเพราะว่าเจดีย์ใหญ่ที่ วัดเจ้าพระยาไทย นั้น มันก็คือ วัดป่าแก้ว หรือ วัดใหม่ชัยมงคล ที่สร้างขึ้นมาในสมัยของสมเด็จพระนเรศเพื่อเป็นอนุสรณ์ต่อชัยชนะในศึกยุทธหัตถีนั้นเอง 

ส่วนขุนแผนนั้นเป็นแค่บรรดาศักด์ที่ได้รับพระราชทานมาจากพระพันวษาเมื่อคราวรบเชียงใหม่ครั้งแรก เมื่อครั้นพลายแก้วอายุเพียงแค่ 18 ปีเท่านั้นเอง

ซึ่งราชทินนามนี้มีหน้าที่เป็นนายกองตระเวนค่ายชายแดนไทย พม่า อยู่ที่ด่านเมืองกาญจนบุรีนี้เองดังที่ปรากฏอยู่ในลิลิตตะเลงพ่ายว่า

• แต่งขุนแผนเป็นทูต รูดเอาสารมาบอก แต่ออกญามหาด ทูลบัวบาทมหิบาล
   

อย่างไรก็ดีราชทินนามนี้ต้องมีเวอร์ชั่นเต็มๆอยู่แน่นอน คนแต่งเสภาขุนช้าง – ขุนแผนนี้มีอยู่หลายคนด้วยกัน แต่ละคนก็แต่งไปตามความคิดของตนเอง นึกอย่าไร ก็เขียนไปอย่างนั้น ซึ่งพบคำสร้อยที่มีลักษณะเค้าจะเป็นทินนานขุนแผนได้ดังนี้ ขุนแผนแสนสนิท ซึ่งมีใช้อยู่มากที่สุดถึง 39 แห่งขุนแผนแสนศักดา ขุนแผนแสนเสนี ขุนแผนแสนทหาร ขุนแผนแสนณรงค์ ขุนแผนแสนสงคราม เป็นต้น

แต่คำที่มีความเป็นไปได้อยู่มากน่าจะเป็น ขุนแผนแสนสะท้าน หรือ ขุนแผนแสนศึกสะท้าน ที่มีใช้อยู่ถึง 16 แห่งด้วยกันซะมากกว่า ซึ่งเจ้าฟ้า กรมนริศรานุวัดติวงศ์ก็ทรงสนับสนุนความคิดนี้ด้วย