วรรณคดีสไตล์เกรียน

ลำดับตอนที่ #180 : ใครแต่ง "สุภาษิตสอนหญิง" ?

"สุภาษิตสอนหญิง" หรือ "สุภาษิตสอนหญิง" นั้น เข้าใจกันมาแต่เด็กว่า พระสุนทรโวหาร หรือ สุนทรภู่ เป็นคนแต่ง แต่ภายหลังนักวิชาการพากันสรุปกันว่าไม่ใช่สำนวนของสุนทรภู่แน่นอน 100 % 

เพราะเมื่อพิจารณาจากสำนวนกลอนแล้ว น่าจะไม่ใช่ฝีปากของมหากวี อีกทั้งแนวคิดของ สุนทรภู่นั้นมีแต่อารมณ์รักใคร่เสน่หา ไม่มีความสงบพอที่จะสั่งสอนสตรีได้  

ใครเป็นผู้แต่งกันแน่? เพราะกวีชื่อ "ภู่" ในสมัยนั้นมีอยู่ถึง 3 คน ได้แก่

1. พระสุนทรโวหาร (สุนทรภู่)

2. พระยาราชมนตรีบริรักษ์ (ภู่จางวาง)

3. ภู่ จุลละภมร (ภู่นกกระจาบ)

เราจะข้ามภู่คนแรก ไปดูภู่คนอื่นๆ กันดีกว่า ภู่คนที่สองคือ

.

.

พระยาราชมนตรีบริรักษ์ (ภู่จางวาง) เป็นบุตรของพระยาศรีสรราช ในรัชกาลที่ 1 ได้ถวายตัวเป็นข้าหลวงเดิมในกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ในตำแหน่งจางวางมหาดเล็ก

ต่อมา เมื่อเสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นพระนั่งเกล้ารัชกาลที่ 3 จางวางภู่ก็ขึ้นเป็น พระยาราชมนตรีบริรักษ์ ตำแหน่งเสนาบดีกรมพระคลังมหาสมบัติ จนมีพระราชดำรัสยกย่องว่านายภู่นั้นเปรียบเป็น "บ่อแก้ว" ในรัชกาลของพระองค์ 

พระยาราชมนตรี (ภู่) มีบุตรธิดาหลายคน

ซึ่งเกิดแต่คุณหญิงกล่ำก็มี คุณพุ่ม (คุณพุ่มบุษบาท่าเรือจ้าง) กับ เจ้าจอมอิ่มในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว [รายละเอียดดูได้ที่ตอนที่ 18 : คุณพุ่ม คุณสุวรรณ : กวีสาวสุดจี๊ด]

ซึ่งเกิดแต่คุณหญิงอินก็มี หม่อมน้อย ชุมสาย ณ อยุธยา (คนล่ะคนกับผกกนะ จบป่ะ!!) นางห้ามในกรมขุนราชสีหวิกรม

ภู่คนนี้ก็เป็นกวีมีชื่อ แต่งโคลงจารึกไว้ที่วัดพระเชตุพนบทหนึ่งคือโคลงบทที่ 67 รูปฤาษีดัดตนแก้กษัยกล่อน ดังนี้ 

สิทธิกรรมนั่งน่วงเท้า     ไขว่คอ

หลังคดคู้ตัวงอ                 งูบง้ำ

ตึงตลอดสอดมือพอ        ชโลงเข่า ไว้แฮ

แก้กล่อนแห้งกล่อนน้ำ    กล่อนเส้นกล่อนกษัย

.

.

ภู่คนสุดท้ายคือ ภู่ จุลละภมร (ภู่นกกระจาบ)

นายภู่ นกกระจาบนั้นมีชื่อจริงว่า นายภู่ จุลละภมร ใช้ชีวิตอยู่ช่วงสมัยรัชกาลที่ 3 - 5 เชื่อกันว่าเคยเป็นลูกศิษย์ของสุนทรภู่สมัยบวชอยู่ที่วัดโพธิ์

นายภู่คนนี้มีผลงานเด่นๆ ได้แก่ 

1. สุภาษิตสอนสตรี 

2. นครกายคำกลอน 

3. นกกระจาบคำกลอน 

4. พระสมุทรคำกลอน 

5. จันทโครบคำกลอน 

6. มงคลทีปนีคำกลอน 

7. พระรถนิราศ

โดยเฉพาะ นครกายคำกลอน นั้น มีคำขึ้นต้นไหว้ครู ดังนี้ 

.

.

ประนมหัตถ์จัดวางขึ้นหว่างเศียร

ต่างประทีปโกสุมประทุมเทียน

จำนงเนียรน้อมพระศาสดา

อันเป็นมิ่งโมลีทั้งสี่ทวีป

ดังประทีปส่องทั่วทุกทิศา

ก็ล่วงลับดับไกลนัยนา

สู่มหาห้องนิพพานสำราญรมย์

ฉันชื่อภู่ผู้ประดิษฐ์คิดสนอง

ขอประคองคุณใส่ไว้เหนือผม

ให้ประเสริฐเลิศล้ำด้วยคำคม

โดยอารมณ์คิดเทียบคำเปรียบปราย...

.

.

เรามาดูคำไหว้ครูในคำกลอนสุภาษิตสอนหญิงบ้าง

.

.

ประนมหัตถ์นมัสการขึ้นเหนือเศียร

ต่างประทีปโกสุมปทุมเทียน

จำนงเนียรน้อมบาทพระศาสดา

อันเป็นปิ่นโมลีทั้งสี่ทวีป

ดังประทีปส่องทั่วทุกทิศา

ก็ล่วงลับดับไกลนัยนา

สู่มหาห้องนิพพานสำราญรมย์

ฉันชื่อภู่ผู้ประดิษฐ์คิดสนอง

ขอประคองคุณใส่ไว้เหนือผม

ให้ประเสริฐเลิศล้ำด้วยคำคม

โดยอารมณ์ดำริรักชักภิปราย...

.

.

นอกจากนี้ในสุภาษิตสอนหญิงยังปรากฏเรื่อง "เงินสลึง" ซึ่งเป็นเงินเหรียญเริ่มใช้สมัยรัชกาลที่ 5 เลยค่อนข้างชัดว่าน่าจะไม่ใช่สุนทรภู่แน่ๆ

สรุป... คนที่แต่งเรื่อง สุภาษิตสอนสตรีก็คือ นายภู่นกกระจาบ นี้เอง