วรรณคดีสไตล์เกรียน

ลำดับตอนที่ #238 : แพทยศาสตร์สงเคราะห์

“คัมภีร์แพทยศาสตร์สงเคราะห์” เป็นตำราแพทย์แผนโบราณฉบับหลวง เกิดจากพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5

ประกอบด้วย 14 คัมภีร์ ดังนี้

1. คัมภีร์ฉันทศาสตร์ : การไหว้ครู จรรยาแพทย์ รวมถึงประมวลการเกิด และการรักษาโรคต่างๆ 

2. คัมภีร์ปฐมจินดาร์ : การปฏิสนธิ การรักษาสุขภาพของมารดาและทารก

3. คัมภีร์ธาตุวิภังค์ : ลักษณะธาตุพิการ คือ ธาตุเจ้าเรือนทั้ง 4 [รายละเอียดดูได้ในตอนที่ 243 : ธาตุเจ้าเรือน]

4. คัมภีร์สรรพคุณ : สรรพคุณของสมุนไพร

5. คัมภีร์สมุฏฐานวินิจฉัย : การวินิจฉัยโรค ต้นเหตุการณ์เกิดโรค

6. คัมภีร์วรโยคสาร : ลักษณะของผู้ป่วย ลักษณะของแพทย์ที่ดี อาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ 

7. คัมภีร์มหาโชตรัต : โรคที่เกิดกับสตรี 

8. คัมภีร์ชวดาร : โรคเลือดและลม นอกจากนี้ยังมีเนื้อหาเกี่ยวกับการนวด หรือการจับเส้น 

9. คัมภีร์โรคนิทาน : สาเหตุและสมุฏฐานของโรคของหมอชีวกโกมารภัจจ์

10. คัมภีร์ธาตุวิวรณ์ : โรคที่สัมพันธ์กับธาตุภายในร่างกายและฤดูกาล

11. คัมภีร์ธาตุบรรจบ : โรคที่เกี่ยวกับอุจจาระ

12. คัมภีร์มุจฉาปักขันธิกา : โรคของบุรุษ และโรคของสตรี

13. คัมภีร์ตักกะศิลา : การรักษาโรคระบาด

14. คัมภีร์กไษย : ว่าด้วยโรคกษัย

โดยโปรดฯ ให้ประชุมแพทย์หลวงจากที่ต่างๆ นำคัมภีร์มาตรวจสอบ ชำระ ให้ตรงกับฉบับดั้งเดิม คือ คัมภีร์ประถมจินดา ใช้เรียนในโรงเรียนราชแพทยาลัย (ปัจจุบันคือมหาวิทยาลัยมหิดล) แต่พิมพ์ได้เพียง 3 เล่มก็เลิกไป

ต่อมาผู้สำเร็จจากโรงเรียนราชแพทยาลัยร่วมกันจัดตั้งโรงเรียนเวชสโมสร และได้จัดพิมพ์ “คัมภีร์แพทยศาสตร์สงเคราะห์” ตามฉบับแรก แต่จัดพิมพ์เป็นนิตยสารรายเดือน เน้นวิธีรักษาตามตำราแพทย์แผนฝรั่ง ส่วนไหนหาไม่ได้ก็ให้ใช้ยาไทย พิมพ์ได้เพียง 4 เล่มก็เลิกไป

ต่อมา พระยาพิศณุประสาทเวช (คง ถาวรเวช) ได้กราบทูลขอประทานพระอนุญาตจากกรมพระยาดำรงราชานุภาพ สภานายกหอพระสมุดวชิรญาณในขณะนั้น เพื่อจัดพิมพ์ตำราแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ฉบับหลวง 2 เล่มจบขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2450

ต่อมาสถาบันภาษาไทยได้จัดพิมพ์ขึ้นใหม่ ชื่อ “แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ : ภูมิปัญญาทางแพทย์ และมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ” เนื่องในวโรกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542 ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชบรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9