วรรณคดีสไตล์เกรียน

ลำดับตอนที่ #102 : ดาหลัง : ละครในที่ถูกลืม

ดาหลังเป็นพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 ซึ่งใช้สำหรับเล่นละครในเท่านั้น

.

.

.

ดาหลังเป็นนิยายอิงประวัติศาสตร์ชวา ตามตำนานเรื่อง พระเจ้าไอรลังคะ (Airlangga) ซึ่งเป็นมหาราชที่มีตัวตนจริงอยู่ในพุทธศตวรรษที่ 16 โดยเป็นอัยกาของอิเหนา 

พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากรทรงเรียบเรียงคำนำดาหลังไว้ตอนหนึ่งว่า

.

"...เรื่องราวที่เอามาเล่าว่าเป็นเกียรติคุณของอิเหนานั้น เป็นเรื่องของพระอัยกาธิราชเสียหลายเรื่อง..."

.

.

.

ดาหลัง หรือเรียกอีกอย่างว่า อิเหนาใหญ่ มีเค้าเดิมจากนิทานชวา เข้ามาในไทยสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ หญิงเชลยชาวปัตตานีเล่าถวายเจ้าฟ้ากุณฑลและเจ้าฟ้ามงกุฎ ทั้งสองจึงทรงแต่งเรื่องขึ้นคนละเรื่อง 

เจ้าฟ้ากุณฑลแต่งอิเหนาใหญ่ (ดาหลัง) และ เจ้าฟ้ามงกุฎแต่งอิเหนาเล็ก (อิเหนา) แต่ทั้งสองเรื่องสูญหายไปตอนเสียกรุง รัชกาลที่ 1 จึงทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นใหม่ทั้งสองเรื่อง แต่อิเหนาเล็กกลับได้รับความนิยมมากกว่าเมื่อรัชกาลที่ 2 ทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละครใน

.

.

.

เนื้อหาดาหลังมีดังนี้

แดนชวาถูกปกครองโดยกษัตริย์พี่น้องวงศ์เทวัญทั้ง 4 (กุเรปัน ดาหา กาหลัง สิงหัดส่าหรี) ท้าวกุเรปันมีโอรสที่เกิดจากประไหมสุหรีนามว่า อิเหนา และเกิดจากมะเดหวีนามว่า ระเด่นจะหรังกะหนังโหละ

เฮียเหนาได้หมั้นหมายกับ บุษบาก้าโละ ธิดากรุงดาหา แต่เฮียกลับไปพบสาวชาวไร่แสนสวยนาม เกนบุษบาส่าหรี เฮียเหนาหลงรักนางมากจึงประกาศยกเลิกงานหมั้นทันที ท้าวกุเปรันจึงสั่งตำมะหงงไปฆ่านางเสีย

อิเหนาโศกเศร้าเคล้าแซดมากจึงปลอมเป็นชาวป่าชื่อ มิสากุหนุงปันหยี (ปันหยี) พี่เลี้ยงอย่าง ประสันตา ก็เปลี่ยนชื่อเป็น มิสามะงาหรัด ระหว่างเฮียเหนาได้ บุษบาส่าหรี ธิดาท้าวปันจะรากัน กับ กัติกาส่าหรี ธิดาระตูปักมาหงันมาเป็นเมียทั้งสองคน

กิตติศัพท์ของปันหยีดังมาถึงระตูมะงาดา จึงวางอุบายเชิญปันหยีไปถอนหลักศิลาที่เมืองบาณุหลัน ปันหยีถอดได้สำเร็จ แต่ถูกทหารของระตูมะงาดาถอดสลักที่อุดเรือไว้จนจม ปันหยีว่ายฟรีสไตล์รอคอยลอยคออยู่ 3 วันกับ มิสามะงาหรัด (ประสันตา) 

ทั้งสองมาถึงเมืองณุสาตัน อันเป็นเมืองแม่หม้ายโดยมีนางพญาณุสาตันดีหนี เมื่อเจอของโปรดของเฮียเข้า ปันหยีจึงอยู่กับนางพญาทิ้งให้ประสันตาถูกหญิงสาวชาวบ้านแย่งตัวกันไปบ้านคนนี้บ้าง บ้านคนโน้นบ้างเสียจนอ่วมอรทัย

ฝ่ายท้าวกุเรปันก็ทราบว่าระตูมะงาดากระตุกหนวดเสือจึงสั่ง ระเด่นจะหรังกะหนังโหละ ไปคิดบัญชี อาตี๋น้อยปลอมตัวชื่อ กุดาวิราหยา ไปกระทืบระตูมะดางาเสียแล้วออกติดตามหาอิเหนา โดย ระเด่นจินตระวันหนา โอรสเมืองสิงหัดส่าหรีมาช่วย

จะกล่าวถึง มิสามะงาหรัด (ประสันตา) ที่สะบักสะบอมจากฝูงนารีที่รายล้อมก็มาชวนปันหยีหนีจากเมืองแม่หม้ายมาเมืองดาหา โดยเฮียเป็น ดาหลัง (คนเชิดหนัง) และมีประสันตาเป็นผู้จัดการส่วนตัว และมีโอกาสไปเปิดการแสดงต่อหน้าท้าวดาหาจนพบกับนางบุษบาก้าโละจนทำอุบายลอบเข้ามาร่วมรักกับพระธิดาในที่สุด

จะกล่าวถึง ระตูปะตาหน ยังไม่มีเมียทราบเรื่องธิดากรุงดาหาจึงมาสู่ขอ ท้าวดาหาก็ยอมให้ ระตูจึงเดินทางมาเมืองดาหาเพื่อเตรียมตัวแต่งงานพร้อมน้องชายทั้งสอง อิเหนาจึงฆ่าระตูคนนี้ น้องทั้งสองก็บอกให้บุษบาก้าโละเข้ากองไฟตายตามสามี 

ท้าวดาหาจำต้องยอม แต่องค์ปะตาระกาหลาพานางพร้อมพี่เลี้ยงทั้งสี่ขึ้นรถเหาะหนีไปเสียก่อน อิเหนาเข้าใจว่านางตายแล้วก็หนีเข้าป่าไป

องค์ปะตาระกาหลาให้นางเป็นชายจนกว่าจะพบคู่ตุนาหงันนาม มิสาประหมังกุหนิง คณะทอมทั้งห้าเดินทางมาพบน้องทั้งสองของระตูประตาหนเข้ส นางเอกของเราจึงฆ่าเสียแล้วออกตามหาอิเหนาต่อ ต่อมานางได้ วิหยาสะกำ โอรสของระตูประหนันมาเป็นลูกเลี้ยง

ฝ่ายระเด่นจะหรังกะหนังโหละ (กุดาวิราหยา) กับ ระเด่นจินตระวันหนาได้พบกับอิเหนา ทั้งสามจึงบวชสะเดาะเคราะห์ วันหนึ่ง จินตะหราวาตี ธิดาของระตูปัดหรำมาบวงทรวงเทวดา เทพารักษ์จึงส่งเหยี่ยวลงอักขระที่ลิ้นมาล่อให้อิเหนาตามไป ปันหยีจึงได้นางจินตะหราโดยที่น้องทั้งสองไม่รู้ว่าอิเหนาหายไปไหน

ที่นี่ แต่ล่ะฝ่ายจะตามหากันดังนี้ ตั้งสติให้ดีๆนะคุณผู้ชม

ปันหยี (อิเหนา) ตามหา มิสาประหมังกุหนิง (บุษบาก้าโละ)

มิสาประหมังกุหนิง (บุษบาก้าโละ) ตามหา ปันหยี(อิเหนา)

ระเด่นจะหรังกะหนังโหละ (กุดาวิราหยา) กับ ระเด่นจินตระวันหนา ตามหา ปันหยี (อิเหนา)

แต่กลุ่มตามหาไม่เจอก็ยึดเมืองชาวบ้าน ประกาศเกียรติวงศ์เทวาราวกับเด็กอาชีวะประกาศศักดากันตลอดเรื่อง

เนื้อเรื่องช่วงออกตามหานั้นมีโครงเรื่องย่อยๆแทรกเข้ามาจำนวนมาก ลูกๆอิเหนาออกติดตามหาอิเหนาบ้าง โอรสท้าวกาหลังก่อกบฏบ้าง เทวดาถูกสาปเป็นอมนุษย์เพื่อรอคอยองค์เทวัญมาปลดปล่อยบ้าง จนกระทั่งทั้งสามกลุ่มมาพบกันที่เมืองกาหลัง แล้วมิสาประหมังกุหนิงก็คืนร่างเป็นบุษบาก้าโละครองรักกับอิเหนาในที่สุด