วรรณคดีสไตล์เกรียน

ลำดับตอนที่ #30 : เรื่องของยาม

ยามในที่นี้ไม่ได้หมายถึง รปภ หรือเพลงของ Labanoon นะเออ

.
.
.
ยาม เป็นคำภาษาบาลีที่เรานำมาใช้ในภาษาไทย ซึ่งบาลีออกเสียงว่า “ยา-มะ” ซึ่งแปลว่าเวลานะจ๊ะ

ในวรรณคดีบาลีรวมถึงวรรณคดีบาลีที่แปลแต่งเป็นภาษาไทยว่าไว้ต่างกัน คือกำหนดว่า คืนหนึ่งมี 3 ยาม ยามหนึ่งมี 4 ชั่วโมง เรียกยามทั้ง 3 ช่วงนี้ตามลำดับว่า

• ปฐมยาม หรือ ยามแรก  ได้แก่ ช่วงเวลา 18.00 - 22.00 น.
• ทุติยยาม หรือ ยามสอง  ได้แก่ ช่วงเวลา 22.00 - 02.00 น. 
• ปัจฉิมยาม หรือ ยามสุดท้าย  ได้แก่ ช่วงเวลา 02.00 - 06.00 น.

แต่ในวรรณคดีไทยถือว่า คืนหนึ่งมี 4 ยาม ยามหนึ่งมี 3 ชั่วโมง

• ปฐมยาม หรือ ยามต้น  ได้แก่ ช่วงเวลา 18.00 - 21.00 น.
• ทุติยยาม หรือ ยาสอง  ได้แก่ ช่วงเวลา 21.00 – 00.00 น. 
• ตติยยาม หรือ ยามสาม  ได้แก่ ช่วงเวลา 00.00 - 03.00 น. 
• ปัจฉิมยาม หรือ ยามปลาย  ได้แก่ ช่วงเวลา 03.00 - 06.00 น.

.
.
.

กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ได้ส่งอธิบายไว้ในจดหมายเกี่ยวกับการนับเวลาในอดีตดังนี้...

วันหนึ่งแบ่งเป็น 2 ภาค เป็นกลางวันครึ่งหนึ่งกลางคืนครึ่งหนึ่ง 

วันกับคืนนั้นแบ่งเป็น 8 ยาม คือ กลางวัน 4 ยาม กลางคืน 4 ยาม

ยามหนึ่งเป็น 3 ชั่วโมง กลางวันเรียกว่าโมง กลางคืนเรียกว่าทุ่ม ข้อนี้กรมพระยาเทวะวงศ์ทรงสันนิษฐานว่า กลางวันเขาตีด้วยฆ้อง กลางคืนเขาตีด้วยกลอง

• โมง  =  10 บาท (6 นาทีปัจจุบัน) 
• บาท  =  4 นาฑี  (1.30 นาทีปัจจุบัน)
• นาฑี  =  15 เพ็ชชะนาฑี (6 วินาทีปัจจุบัน)
• เพ็ชชะนาฑี  =  6 ปราณ (1  วินาทีปัจจุบัน)
• ปราณ  =  10 อักษร (0.1 วินาทีปัจจุบัน)