วรรณคดีสไตล์เกรียน

ลำดับตอนที่ #191 : ปัญจราชาภิเษก

ในความเชื่อของพราหมณ์ เชื่อว่าราชาผู้ปกครองเมืองนั้นมีที่มาจากเทพเจ้า 

จาก คัมภีร์ไอตเรยพราหมณะ (Aitareya Brahmana) ได้กล่าวว่า เทพกับอสูรไฝว้กันแล้วเทพเป็นฝ่ายแพ้ เหล่าทวยเทพจึงปรึกษากัน แล้วคิดว่าควรจะมี ราชาเพื่อเป็นผู้นำ และผู้ที่ถูกเลือกก็คือ โสมะ (Soma - ยอดนักปรุง ถุ้ย!!)

แต่ใน คัมภีร์ไตตติรียะอุปนิษัท (Taittiriya Upanishad) กล่าวว่า เหล่าเทพเจ้าได้บูชาพระประชาบดี (Prajapati) ซึ่งท่านได้ส่งลูกมาเป็นราชา

ด้วยเหตุนี้เอง ทำให้เมื่อราชาขึ้นครองราชย์นั้น จะต้องมีพิธีกรรมพิเศษเพื่อยกระดับเหนือมนุษย์เลเวลธรรมดาทั่วไป ซึ่งคัมภีร์ต่างๆได้กล่าวถึงพิธีราชาภิเษกทั้งสาม ได้แก่

1. พิธีปุนรภิเษก (Punarabhiseka) 

: พิธีที่ราชาได้รับมงกุฎมาสวม

2. พิธีไอนทรมหาภิเษก (Aindramahabhiseka)

: พิธีที่ราชาต้องกล่าวคำปฏิญาณกับพราหมณ์ 

3. พิธีราชสูยะ (Rajasuya)

: พิธีที่ยิ่งใหญ่และสำคัญมากสำหรับผู้ที่จะเป็นราชา

จากนั้นก็จะยกเลเวลของราชาหรือกษัตริย์ขึ้นเป็นเทวราชา (Devaraja) คือเป็นดุจดั่งเทพเจ้า หรือเป็นเทพอวตารลงมาปัดเป่าทุกข์แก่โลกมนุษย์

ส่วนกฎมณเฑียรบาลบ้านเรานั้น ได้กล่าวถึงลักษณะราชาภิเษกของกษัตริย์อยู่ 5 ประการ เรียกรวมว่า "ปัญจราชาภิเษก" ได้แก่

1. อินทราภิเษก เรียกลักษณะพิเศษ 3 ประการ คือ

- พระอินทร์เอาเครื่องราชกกุธภัณฑ์มาถวาย

- เสี่ยงทายราชรถ

- พระอินทร์เหาะเอาฉัตรมากางกั้น 

2. โภคาภิเษก ผู้มีทรัพย์สินมั่งคั่ง และรู้ราชธรรม 10 ประการ (ทศพิธราชธรรม) ขึ้นเป็นกษัตริย์ 

3. ปราบดาภิเษก กษัตริย์นักรบที่มีชัยชนะเหนือข้าศึกศัตรู

4. ราชาภิเษก ขึ้นครองราชย์สืบพระราชวงศา

5. อุภิเษก กระทำมงคลวิวาห์ให้ปกครองกันตามพระราชวงศา