ลำดับตอนที่ #2
คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #2 : 27 สิงหาคม 2549 : [S] การประชุมกำหนดนิยาม "ดาวเคราะห์"
มา http://thaiastro.nectec.or.th
วรเษ์ บุปลอ / ปรับปรุล่าสุ 27 สิหาม 2549
รีที่นัาราศาสร์ราว 2,500 น เ้าร่วมารประุมสมัาให่แห่สหพันธ์าราศาสร์สาล (IAU General Assembly) รุปรา เมือหลวอสาธารรัเ็ ระหว่าวันที่ 14-25 สิหาม 2549 หนึ่ในหัว้อประุมที่เป็นที่สนใและมีผลระทบในวว้าือารหา้อสรุปนิยามำว่า "าวเราะห์" โยในวันแร ๆ อารประุม มีารเสนอนิยามที่อาทำให้าวเราะห์มีำนวนเพิ่มึ้นเป็นอย่าน้อย 12 ว อย่าไร็าม บทสรุปที่ออมาในวันที่ 24 สิหาม ลับทำให้าวพลูโสูเสียสถานภาพารเป็นาวเราะห์ที่ำเนินมา 76 ปี ะนี้ระบบสุริยะอเราึมีาวเราะห์เพีย 8 ว ในอีาลนับพันปีล่วมา เรารู้ัาวเราะห์ั้เิมในานะาวที่ไม่อยู่นิ่ เลื่อนที่ไปท่ามลาาวฤษ์บนท้อฟ้า เราไม่รู้แม้ระทั่ว่ามันมีนาเล็ให่เพียใ รู้แ่เพียว่าาวเราะห์แ่ละวมีวามสว่า่าัน สี่าัน เลื่อนที่้วยอัราเร็วไม่เท่าัน เิมเรารู้ัาวเราะห์ที่ปราบนท้อฟ้าเพียแ่ 5 ว (ไม่นับโล) ือ าวพุธ าวศุร์ าวอัาร าวพฤหัสบี และาวเสาร์ แ่้วยประสิทธิภาพอล้อโทรทรรศน์ที่พันาึ้นเรื่อยมาเป็นลำับ ทำให้นัาราศาสร์้นพบาวเราะห์เพิ่มึ้น เมื่อมีารส่ยานอวาศำนวนมาเินทาไปสำรวอย่าใล้ิ็ยิ่ทำให้เราเ้าใในธรรมาิอาวเราะห์แ่ละว
ไม่เพียเท่านั้น ประสิทธิภาพอทัศนูปร์และเทโนโลยีใหม่ ๆ ยันำไปสู่าร้นพบวัถุอีหลายวที่อยู่ไลมาเสียนส่อแสาว่าวามนุษย์ะมอเห็นไ้หลายเท่า ปัหาเิึ้นเมื่อวัถุบาวในำนวนนั้นมีนาให่ใล้เียหรือให่ว่าาวพลูโึ่เป็นวัถุที่เรารู้ัในานะาวเราะห์มาั้แ่ถู้นพบในปี .ศ. 1930 แล้วเหุผลอันใที่เราึไม่เรียวัถุเหล่านั้นว่าาวเราะห์้วย? หรือว่าาวพลูโอามีนาเล็เินว่าะเป็นาวเราะห์ันแน่? นั่นเป็นุเริ่ม้นอวามท้าทายใหม่ที่นัาราศาสร์ในปัุบันำลัประสบ
บรรทัานสำหรับารเรียสมาิอระบบสุริยะว่าาวเราะห์หรือไม่ อาำแนามลัษะทาายภาพอวัถุนั้น เ่น นาหรือวามลมอัวว แ่ปัหาือเส้นแบ่ที่ว่านี้อยู่รไหน? สหพันธ์าราศาสร์สาลหรือไอเอยู เป็นอ์รนานาาิที่ทำหน้าที่ประสานาน้านาราศาสร์และำหนมาราน่า ๆ ทาาราศาสร์ ่อั้มาั้แ่ปี 2462 มีารประุมสมัาให่ทุ ๆ 3 ปี ประเทศไทยเป็นสมาิเพาะาลเมื่อปี 2548 โยมิะรัมนรีเมื่อวันที่ 26 เมษายน 2548 ไ้อนุมัิให้ไทยเสนอัวเ้าเป็นสมาิ และไ้รับเสียสนับสนุนเ้าเป็นสมาิอย่าเป็นทาารมาั้แ่วันที่ 15 สิหาม 2549
รรมารบริหารอไอเอยูไ้เริ่มัั้ะรรมารนิยามาวเราะห์ (Planet Definition Committee -- PDC) เพื่อพิาราปัหาวามลุมเรือนี้มานานเือบสอปีแล้ว ึ่ประอบ้วยนัาราศาสร์ นัเียน และนัประวัิศาสร์ ทั้หม 7 น เป็นแนนำหารือร่วมับัวแทนนานาาิที่รุปารีสในปลายเือนมิถุนายนและ้นเือนรามที่ผ่านมา เมื่อระบวนารหารือในวว้าเสร็สิ้น ะรรมารไ้บรรลุ้อสรุปและมีมิเห็นอบเป็นเอันท์ในนิยามำว่า "าวเราะห์" โยนำเสนอ่อที่ประุมสมัาให่ในราวนี้เพื่อให้สมาิไ้พิารา
หลัให่้อแรอ้อเสนอที่ะรรมารไ้นำเ้าที่ประุมำหนนิยามว่า "าวเราะห์" ือ วัถุท้อฟ้าที่มีมวลมาพอที่แรโน้มถ่วะทำให้มันอยู่ในภาวะสมุลอุทสถิ (hydrostatic equilibrium) โรรอบาวฤษ์โยที่ัวมันเอไม่เป็นทั้าวฤษ์และวันทร์บริวารอาวเราะห์วอื่น สาเหุที่ะรรมารำหนนิยามเ่นนี้เนื่อา้อารใ้ธรรมาิในแ่อวามโน้มถ่วเป็นแนหลั านิยามนี้แปลวามหมายไ้ว่าวัถุนั้น้อไม่ใ่าวฤษ์, โรรอบาวฤษ์, และมีรูปร่าเือบเป็นทรลม
้อสอ แยแยะวาม่าันระหว่าวัถุอื่นที่เ้า่าย้อแรออาาวเราะห์ 8 ว (ไม่รวมาวพลูโ) ึ่มีวโรรอบวอาทิย์เือบเป็นวลมและโรอยู่ในระนาบใล้เียัน อันะทำให้ีรีสึ่ถือเป็น "าวเราะห์น้อย" ในะนี้ ถูยึ้นเป็นาวเราะห์้วย แ่อาเรียให้่าไปว่าาวเราะห์แระ (dwarf planet) ้วยเหุผลทาประวัิศาสร์
้อสาม นอาำหนนิยามาวเราะห์แล้ว ะรรมารยัไ้เสนอร่ามิำหนประเภทอวัถุนิใหม่ในระบบสุริยะให้ที่ประุมพิาราใ้อย่าเป็นทาาร่อไปโยเรียวัถุประเภทใหม่นี้ว่าพลูอน (pluton) มีาวพลูโเป็นวัถุ้นแบบ ใ้ับวัถุที่โรรอบวอาทิย์้วยาบยาวนานว่า 200 ปี
้อสี่ ำหนให้วัถุอื่นนอเหนือา้อ 1-3 ถูเรียว่า "วัถุนาเล็ในระบบสุริยะ" (Small Solar System Bodies) โยยเลิศัพท์ำว่าาวเราะห์น้อย (minor planet)
ผลปราว่าารหยั่เสียรอบแร เสียส่วนให่ไม่เห็น้วยับ้อเสนอ้า้นนี้ อันะทำให้ระบบสุริยะมีาวเราะห์เพิ่มเป็นอย่าน้อย 12 ว โยวัถุที่เ้ามาใหม่เพื่อิำแหน่าวเราะห์ ไ้แ่ ีรีส ารอน และ 2003 ยูบี 313
าวเราะห์เิม 9 วับวัถุที่ถูเสนอให้เป็นาวเราะห์อี 3 ว รวมเป็น 12 ว (ภาพ - IAU/Martin Kornmesser) หนึ่ในนัาราศาสร์ที่ออมาแสวามิเห็น่อ้อเสนอนี้ในทันทีือไม์ บราวน์ ึ่อยู่ในทีมผู้้นพบ 2003 ยูบี 313 ้วย้อเสนอัล่าวบราวน์าะเนว่าะมีวัถุเ้า่ายเป็นาวเราะห์เพิ่มึ้นเป็นอย่าน้อย 53 ว ึ่ออะูมาเินว่าที่นทั่วไปะำไ้ นอเหนือา้อเสนอในที่ประุมอไอเอยู บราวน์เห็นว่ามีทาอออยู่อี 3 ทา ือ ลสถานภาพอาวพลูโลเนื่อามันมีนาเล็ทำให้มีาวเราะห์เหลือ 8 ว, สภาพาวเราะห์ทุวไว้ัเิม หรือำหนให้เพาะวัถุที่ให่ว่าพลูโเท่านั้นที่นับเป็นาวเราะห์ ึ่ะทำให้ระบบสุริยะมีาวเราะห์ 10 ว
าวเราะห์น้อย 12 ว ที่อยู่ในรายารเ้า่ายอาเป็นาวเราะห์แระ
(ภาพ - IAU/Martin Kornmesser)
ารประุมในวัน่อ ๆ มาทำให้เิ้อเสนอใหม่โยพุ่ประเ็นไปที่สถานภาพารเป็นาวเราะห์อพลูโ ผลารโหวในวันพฤหัสบีที่ 24 สิหาม 2549 ทำให้าวพลูโถูปลออาารเป็นาวเราะห์ โยถูัให้อยู่ในลุ่มอาวเราะห์แระ (dwarf planet) เ่นเียวับีรีส
นิยามาวเราะห์ าม้อสรุปท้ายสุแปลวามหมายไ้ว่า "าวเราะห์" ในระบบสุริยะหมายถึวัถุที่ (1) โรรอบวอาทิย์ (2) มีมวลมาพอที่ทำให้รูปร่าใล้เียทรลม และ (3) ไม่มีวัถุอื่นที่มีนาใล้เียันและลัษะทาายภาพล้ายลึันอยู่ใล้วโร ส่วน "าวเราะห์แระ" หมายถึวัถุที่ (1) โรรอบวอาทิย์ (2) มีมวลมาพอที่ทำให้รูปร่าใล้เียทรลม (3) มีวัถุอื่นที่มีนาใล้เียันและลัษะทาายภาพล้ายลึันอยู่ใล้วโร และ (4) ไม่ใ่วันทร์บริวารอาวเราะห์
หลัาร้นพบาวยูเรนัสและาวเนปูน เพอร์ิวาล โลเวลล์ นัาราศาสร์าวอเมริันพบว่าารเลื่อนที่อาวเนปูนแ่าา่าที่ำนวไ้ ึาว่ามีาวเราะห์นาให่อีวหนึ่ที่อยู่ไลออไป อยส่แรโน้มถ่วมารบวนวโรอาวเนปูน และไ้ำนวำแหน่ที่เป็นไปไ้เพื่อหาาวเราะห์้อสสัยัล่าว
าร้นหาาวเราะห์วที่ 9 อระบบสุริยะำเนินอย่า่อเนื่อที่หอูาวโลเวลล์ในแฟลสาฟฟ์ แอริโนา โลเวลล์อุทิศเวลาราวหนึ่ทศวรรษในาร้นหาาวเราะห์ลึลับนี้บนหอูาวอเานระทั่เาเสียีวิในปี พ.ศ. 2459 หลัานั้น็มีารสร้าล้อโทรทรรศน์นา 13 นิ้วบนหอูาวแห่นี้โยมีไล์ ทอมบอ์ นัาราศาสร์สมัรเล่นวัยหนุ่มที่รับหน้าที่สาน่อเนารม์อโลเวลล์ใน่วเวลา่อมา
มนุษย์ส่ยานอวาศไปสำรวาวเราะห์มาแล้วแทบะทุว ยเว้นอยู่เพียวเียวนั่นือพลูโ วัถุนาเล็ที่อยู่ไลแสนไล ภาพถ่ายที่ไ้าล้อโทรทรรศน์ไม่ว่าะเป็นล้อที่ั้อยู่บนพื้นโลและล้อโทรทรรศน์ในอวาศ สามารถส่อเห็นและวันาอพลูโไ้ว่ามีเส้นผ่านศูนย์ลา 2,300 ิโลเมร นับว่าเล็ว่าวันทร์อโลเสียอี
พลูโโรรอบวอาทิย์้วยวโรที่ทำมุมเอีย 17 อศาับระนาบที่โลและาวเราะห์ส่วนให่โรรอบวอาทิย์ นัาราศาสร์แบ่ลุ่มอาวเราะห์ออเป็นสอลุ่มามลัษะทาายภาพ ือ าวเราะห์ที่มีพื้นผิวเป็นินแ็แบบโล ไ้แ่ าวพุธ าวศุร์ โล และาวอัาร ส่วนอีลุ่มหนึ่เป็นาวเราะห์นาให่ที่มีใลาเป็นหินแ่ห่อหุ้ม้วยแ๊สหนาทึบ ไ้แ่ าวพฤหัสบี าวเสาร์ าวยูเรนัส และาวเนปูน าวเราะห์ลุ่มหลันี้อยู่ห่าไลออไป บรรยาาศส่วนให่เป็นไฮโรเน ฮีเลียม และมีเทน แ่าวพลูโมีวามผิแผแ่าาาวเราะห์สอลุ่มนี้ ้อมูลที่ไ้าารศึษา้วยล้อโทรทรรศน์และอุปร์อื่นๆ ทาาราศาสร์แสว่า พลูโมีอ์ประอบเป็นน้ำแ็และมีเทนในสถานะอแ็ที่ห่อหุ้มอยู่รอบ ๆ ใลาที่เป็นหิน นอานาที่เล็แล้วนี่เป็นเหุผลอีอย่าหนึ่ที่ทำให้นัาราศาสร์ำนวนมา่าั้้อสัเและสสัยเี่ยวับสถานภาพที่แท้ริอพลูโ หลายนบอว่าพลูโวรหลุาารเป็นาวเราะห์ไ้แล้ววามริ้อสสัยัล่าวไม่ไ้เพิ่ะเิึ้น แ่มันเริ่มึ้นและำเนินมานานว่าสิบปีแล้ว พ.ศ. 2535 นัาราศาสร์้นพบวัถุวหนึ่ ที่อยู่ห่าาวอาทิย์้วยระยะทาเลี่ยใล้เียับพลูโ ึ่เป็นวโรที่มีวามสัมพันธ์ับาวเนปูน ือ เมื่อาวเนปูนโรรอบวอาทิย์รบ 3 รอบ พลูโและวัถุัล่าวะโรรอบวอาทิย์รบ 2 รอบ
หลัานั้นเป็น้นมา็มีาร้นพบวัถุที่มีวโรเลยวโรอาวเนปูนออไปอีหลายว นัาราศาสร์เรียวัถุเหล่านั้นว่าวัถุแถบไเปอร์ ามื่อเอราร์ ไเปอร์ นัาราศาสร์าวั์-อเมริันึ่เป็นนัาราศาสร์นแร ๆ ที่เสนอทฤษีในปี พ.ศ. 2492 ว่ามีแถบอวัถุนาเล็แบบาวหาโรอยู่รอบนอ ำเนิึ้นใน่ว้นๆ อระบบสุริยะ และพลูโ็อาเป็นหนึ่ในวัถุในแถบไเปอร์นี้็ไ้ นอานั้น ปิเสธไม่ไ้ว่าแรันในารัื่อพลูโออารายื่อาวเราะห์ูะรุนแรึ้นเมื่อไล์ ทอมบอ์ ผู้้นพบพลูโเสียีวิลในปี พ.ศ. 2540
ภาพวาแสาวพลูโับารอน มุมมอาาวบริวารวหนึ่าทั้หม 3 ว (ภาพ - G. Bacon (STScI)/NASA/ESA)แม้ว่าปัุบันพลูโะถูปลออาารเป็นาวเราะห์หลัโยลั้นลเป็นาวเราะห์แระ แ่วามริ้อหนึ่็ือมันยัเป็นวัถุในระบบสุริยะที่น่าสนใและวร่าแ่ารสำรวอยู่่อไป พ.ศ. 2558 เราน่าะมี้อมูลเี่ยวับพลูโมาึ้นเมื่อยานนิวเฮอไรอนส์ที่เพิ่ออาโลเมื่อ้นปีนี้เินทาไปถึ
วรเษ์ บุปลอ / ปรับปรุล่าสุ 27 สิหาม 2549
|
วัถุ 3 วที่เยถูเสนอให้เป็นาวเราะห์ ปัุบัน 2003 ยูบี 313 และีรีส ถูัอยู่ในลุ่มอ "าวเราะห์แระ" (ภาพัแปลา IAU/Martin Kornmesser) |
รีที่นัาราศาสร์ราว 2,500 น เ้าร่วมารประุมสมัาให่แห่สหพันธ์าราศาสร์สาล (IAU General Assembly) รุปรา เมือหลวอสาธารรัเ็ ระหว่าวันที่ 14-25 สิหาม 2549 หนึ่ในหัว้อประุมที่เป็นที่สนใและมีผลระทบในวว้าือารหา้อสรุปนิยามำว่า "าวเราะห์" โยในวันแร ๆ อารประุม มีารเสนอนิยามที่อาทำให้าวเราะห์มีำนวนเพิ่มึ้นเป็นอย่าน้อย 12 ว อย่าไร็าม บทสรุปที่ออมาในวันที่ 24 สิหาม ลับทำให้าวพลูโสูเสียสถานภาพารเป็นาวเราะห์ที่ำเนินมา 76 ปี ะนี้ระบบสุริยะอเราึมีาวเราะห์เพีย 8 ว
าวเราะห์เิม 9 วับวัถุที่ถูเสนอให้เป็นาวเราะห์อี 3 ว รวมเป็น 12 ว (ภาพ - IAU/Martin Kornmesser)
- ีรีส (Ceres) เป็นาวเราะห์น้อยที่้นพบเป็นวแรและมีนาให่ที่สุ เส้นผ่านศูนย์ลาประมา 952 ิโลเมร โรอยู่ระหว่าวโรอาวอัารับาวพฤหัสบี
- ารอน (Charon) มีนา 1,205 ิโลเมร เป็นวัถุที่อยู่ในานะทั้วันทร์บริวารอาวพลูโและาวเราะห์สหายับาวพลูโ แม้ว่าาวพลูโะให่ว่าารอนแ่นัาราศาสร์เรียระบบพลูโ-ารอนว่าาวเราะห์ู่ (double planet) เนื่อามันูเหมือนโรรอบันและันมาว่าที่ารอนะเป็นแ่าวบริวาร
- 2003 ยูบี 313 (2003 UB313) เป็นวัถุที่เพิ่้นพบเมื่อปี 2546 แ่ประาศาร้นพบอย่าเป็นทาารในปี 2548 มีนา 2,300-2,500 ิโลเมรึ่ใล้เียหรือให่ว่าาวพลูโ
าวเราะห์น้อย 12 ว ที่อยู่ในรายารเ้า่ายอาเป็นาวเราะห์แระ
(ภาพ - IAU/Martin Kornmesser)
วามเป็นมาอพลูโ - อีาวเราะห์
 เพอร์ิวาล โลเวลล์ |
หลัาทอมบอ์เ้ารับหน้าที่ไม่ถึปี เา็้นพบพลูโในวันที่ 18 ุมภาพันธ์ .ศ. 1930 ในภาพถ่ายบริเวใล้ับาวฤษ์สว่าวหนึ่ในลุ่มาวนู่ าวพลูโมีแสาเพียโิมาร 15 าว่าาวฤษ์ที่าที่สุที่านเราะมอเห็นไ้นับพันเท่า ารำนววโรใน่วเวลา่อมาพบว่าพลูโโรรอบวอาทิย์รบหนึ่รอบในเวลา 248 ปี
| |
แท้ริาร้นพบพลูโเป็นเรื่อบัเอิอย่ายิ่ เพราะพลูโมีนาและแรโน้มถ่วน้อยมา ไม่เพียพอที่ะรบวนวโรอเนปูนไ้ ปัุบันเราทราบแล้วว่าารเลื่อนที่ๆ ผิปิอเนปูนในรั้นั้นไม่ไ้เิาารรบวนวโราาวเราะห์อีวแ่อย่าใ แ่เิา้อมูลารเลื่อนที่อาวเราะห์วนี้ที่ยัมีไม่เพียพอ
ไล์ ทอมบอ์
พลูโโรรอบวอาทิย์้วยวโรที่ทำมุมเอีย 17 อศาับระนาบที่โลและาวเราะห์ส่วนให่โรรอบวอาทิย์ นัาราศาสร์แบ่ลุ่มอาวเราะห์ออเป็นสอลุ่มามลัษะทาายภาพ ือ าวเราะห์ที่มีพื้นผิวเป็นินแ็แบบโล ไ้แ่ าวพุธ าวศุร์ โล และาวอัาร ส่วนอีลุ่มหนึ่เป็นาวเราะห์นาให่ที่มีใลาเป็นหินแ่ห่อหุ้ม้วยแ๊สหนาทึบ ไ้แ่ าวพฤหัสบี าวเสาร์ าวยูเรนัส และาวเนปูน าวเราะห์ลุ่มหลันี้อยู่ห่าไลออไป บรรยาาศส่วนให่เป็นไฮโรเน ฮีเลียม และมีเทน แ่าวพลูโมีวามผิแผแ่าาาวเราะห์สอลุ่มนี้ ้อมูลที่ไ้าารศึษา้วยล้อโทรทรรศน์และอุปร์อื่นๆ ทาาราศาสร์แสว่า พลูโมีอ์ประอบเป็นน้ำแ็และมีเทนในสถานะอแ็ที่ห่อหุ้มอยู่รอบ ๆ ใลาที่เป็นหิน นอานาที่เล็แล้วนี่เป็นเหุผลอีอย่าหนึ่ที่ทำให้นัาราศาสร์ำนวนมา่าั้้อสัเและสสัยเี่ยวับสถานภาพที่แท้ริอพลูโ หลายนบอว่าพลูโวรหลุาารเป็นาวเราะห์ไ้แล้ว
ภาพวาแสาวพลูโับารอน มุมมอาาวบริวารวหนึ่าทั้หม 3 ว (ภาพ - G. Bacon (STScI)/NASA/ESA)
เว็บไ์ที่เี่ยว้อ
- The IAU draft definition of "planet" and "plutons" - IAU Press Release
- The IAU has proposed a definition which would add hundreds of new planets to our solar system! - Mike Brown
- Planet Debate Heats Up - SkyTonight.com
- Pluto May Get Demoted After All - Space.com
- Pluto loses status as a planet - BBC
- BREAKING NEWS: Pluto Demoted, No Longer a Planet - Space.com
โย Classical_Sonata
เก็บเข้าคอลเล็กชัน
ความคิดเห็น