กินรีในโลกมืด

ข้อมูลเบื้องต้น

1. นางเองนะคะ มีชื่อเล่น และฉายาที่เพื่อนๆ ตั้งให้หลายชื่อมาก จะขออุบไว้ก่อนนะคะ เพื่อให้ใครก็ตามที่อ่าน ได้ทำความรู้จักเนื้อนางมากขึ้น

เอาล่ะค่ะ มาเริ่มต้นกันเลยนะคะ หนึ่ง สอง สาม อุ๊บ แรกเริ่มเดิมที เนื้อนางเกิด และเติบโตในจังหวัดกาญจนบุรี ขอสงวนชื่ออำเภอไว้ซักหน่อย เกริ่นมามากพอแล้ว มาเข้าเรื่องของเราต่อเลยนะคะ

เรื่องราวระหว่างเนื้อนางกับพ่อผู้เฝ้ามองลงมาจากสวรรค์

วันแรกที่เด็กน้อยเนื้อนาง ได้มีโอกาสลืมตาดูโลก เสียงร้องอูแว้ๆ ของเด็กทารกคนนี้ ทำให้ในครอบครัวของเด็กน้อยมีความยินดี และตื่นเต้นมาก ไม่ว่าจะเป็นสีหน้า แววตา มือหลายๆ คู่ที่โอบอุ้มประคองเนื้อนางนอนเปล ตลอดจนป้อนน้ำนมเวลาหิว อยู่ต่อมาไม่นานเท่าไหร่ พ่อและแม่ของเนื้อนาง ได้ทราบว่า เนื้อนางนั้น เกิดมาพิการทางสายตา ตาบอดสนิท นับเป็นข่าวร้ายจริงๆ ในเวลานั้น ในยุคที่ห่างไกลจากเทคโนโลยี แต่ในความโชคร้ายของบางคน มักจะแฝงด้วยความโชคดี ซึ่งเนื้อนางเองก็เป็นหนึ่งในนั้น

เหตุที่ว่าเนื้อนางโชคดี เรื่องของเรื่องคือ เนื้อนางได้รับพระราชทานโอกาสในการรักษาดวงตาที่โรงพยาบาลศิริราช จากสมเด็จพระราชินีนาถฯ ค่ะ ปัจจุบัน ปวงชนชาวไทยรู้จักพระนามของท่านเป็นอย่างดี คือ พระองค์สมเด็จพระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องจากเนื้อนางมีวันเกิดวันเดียวกับพระองค์ท่าน จึงได้รับโอกาสในทุกๆ ด้าน

ในขณะนั้น เนื้อนางได้รับการรักษาดวงตาอยู่นานพอสมควร จนกระทั่งหมดหนทางเยียวยารักษา พ่อกับแม่จึงพาเนื้อนาง กลับมาอยู่ที่เขตทุ่งใหญ่นเรศวร เนื้อนาง เป็นลูกหลานคนแรก และคนเดียว ที่เกิดมาตาบอด ตั้งแต่จำความได้ สิ่งอำนวยความสะดวกทางเทคโนโลยี ยังห่างไกลตัว ยังไม่ได้รับการเผยแพร่

1. คล้ายกับว่าเคราะห์ไม่ซ้ำ กรรมไม่ซัด เมื่อเนื้อนางพ้นวัยทารก ตัวโตขึ้น เป็นเด็กหญิงตัวน้อยๆ มีอายุแค่ 8 ขวบ ในความรู้สึกของเด็กหญิงเนื้อนาง วัยเพียงแค่ 8 ขวบ ก็วิ่งเล่นซุกซนเหมือนเด็กทั่วไป อยู่มาวันหนึ่ง แม่บอกเนื้อนางว่า จะพาไปถวายพระพรสมเด็จพระกณิษฐาธิราชเจ้า แรกๆ สมองน้อยๆ ของเนื้อนางได้แต่งงๆ ไม่เข้าใจว่าท่านคือใคร ทำไมจะต้องเป็นเนื้อนางที่ต้องไปด้วยล่ะ คนอื่นไปไม่ได้เหรอ เนื้อนางไม่รู้เรื่องเลยว่า พ่อเป็นคนไปดำเนินเรื่องตลอดจนขั้นตอนในการเฝ้ารับเสด็จ เมื่อพ่อไปรับพาตัวเนื้อนางลงมา ก่อนจะลงมาจากเขตทุ่งใหญ่นเรศวร จำได้ว่าเนื้อนางร้องไห้กอดแม่ ได้แต่ขอให้แม่ลงมารับเสด็จด้วยกัน แม่กอดตอบลูกด้วยความเอ็นดู พร้อมทั้งพูดปลอบโยนด้วยน้ำเสียงอ่อนโยนชวนฟัง แต่ยิ่งปลอบเหมือนยิ่งยุให้เนื้อนางร้องไห้หนักขึ้น จากที่น้ำตาคลอเบ้าอยู่แล้ว พอแม่ปลอบโยนก็ปล่อยโฮทันที คืนก่อนวันรับเสด็จ เนื้อนางนอนไม่หลับ ได้แต่นอนฟังเสียงนาฬิกาที่ติดตรงข้างบนฝาผนัง แต๊ก แต๊ก แต๊ก เสียงของเข็มนาฬิกายังคงเดินต่อไปเรื่อย ๆ อย่างไม่มีวันหยุด อย่าถามนะ ว่าเวลาผ่านไปนานเท่าไหร่ นานมากมั้ย กี่โมงแล้ว เนื้อนางคงตอบไม่ได้ รู้ตัวอีกที ก็เป็นเวลาเช้าแล้ว แม่อาบน้ำให้ จากนั้นก็พาไปส่งขึ้นรถจักรยานยนต์ ที่พ่อจอดคอยท่ารออยู่  แม่อุ้มเนื้อนางขึ้นรถ เนื้อนางกอดตอบแม่ แม่หอมแก้ม จูบแก้มเนื้อนางแผ่วเบาราวกับผีเสื้อตัวน้อยนับพันบินมาเช็ดน้ำตาให้ เพราะหยาดน้ำใสๆ ไหลรินจากดวงตากลมโตคู่สวยอีกแล้ว
2. ณ สถานที่รับเสด็จ เป็นครั้งแรกที่เนื้อนางได้จับพระหัตถ์ของพระกณิษฐาท่าน จำได้ว่า พระหัตถ์ของท่านเชยคางของเนื้อนาง แล้วทรงทอดพระเนตรดวงหน้ารูปไข่รับกับดวงตากลมโต ตาต่อตาประสานกัน ตอนนั้น เนื้อนางคิดในใจว่า เอ๊ะ ทำไมหนอท่านถึงเห็นแต่หน้าเรา ขอเห็นพระพักตร์ท่านซักครึ่งวิไม่ได้เหรอ ในขณะเดียวกันก็รู้สึกขนลุกซู่ ที่พระหัตถ์อันสักสิทธิ์แตะโดนมือเนื้อนาง ต่อจากนั้นมา แม่กับพ่อก็ต้องย้ายจากเขตทุ่งใหญ่นเรศวร ลงมาหาบ้านเช่าในตัวเมือง ทีแรกเนื้อนางก็สงสัยว่าย้ายลงมาทำไม แต่ไม่กล้าถาม ไม่นานเนื้อนางก็ได้คำตอบ เมื่อพ่อพาเข้ากรุงเทพครั้งแรก พ่อให้เนื้อนางพนมมือไหว้ใครต่อใครหลายคนมาก จนจำไม่ไหว คนเยอะจนเวียนหัว เนื้อนางไม่รู้จักซักคน แต่แล้วจู่ ๆ สิ่งที่เนื้อนางไม่คิดว่าจะเกิดขึ้นกับตัว ก็เกิดจนได้ คำแรกที่ผู้ใหญ่หนึ่งในกลุ่มที่พ่อให้ยกมือไหว้ ถามขึ้นว่า

“ช่วยเหลือตัวเองได้หรือไม่” พ่อสะกิดแขนให้เนื้อนางตอบ ด้วยความที่ไม่คุ้นเคยกับคนกลุ่มนั้น เนื้อนางไม่กล้าพูดด้วย จึงส่ายหน้าแทนคำตอบ พ่อพูดเหมือนเป็นลางสังหรณ์ “ลูกเอยจงเป็นเด็กดี หมั่นเรียนให้มีวิชา” เนื้อนางมีสีหน้าตื่นตกใจ เพราะไม่เข้าใจว่าพ่อกำลังจะบอกอะไร และแล้วพ่อก็พูดต่ออีกว่า “พ่อขอกลับก่อนนะลูก” เนื้อนางตกใจหนักกว่าเก่า เด็ก 8 ขวบในเวลานั้นพูดไม่ออก ร้องไห้น้ำตาก็ไม่มีให้ไหล ได้แต่เงียบแทนคำตอบ สิ่งที่ได้รับคืออ้อมกอดครั้งสุดท้ายจากพ่อ

1. พ่อพาเนื้อนางมาส่งที่ห้องอนุบาล 1/1 ที่โรงเรียนสอนคนตาบอดกรุงเทพ และยื่นน้ำอัดลมกระป๋องใส่มือ แล้วพ่อก็ผละจากไป ช่วงเวลานั้นเป็นช่วงนอนกลางวันของเด็กอนุบาล เนื้อนางนอนกอดกระป๋องน้ำอัดลมแน่น แต่ก็นอนไม่หลับ สองมือยังคงกำกระป๋องน้ำอัดลมไว้แน่น ราวกับว่าเป็นมือของพ่อ คุณครูเปิดนิทานกล่อมนอน แต่แทนที่เนื้อนางจะตื่นเต้นและสนุกไปกับการฟังนิทาน กลับไม่สนุกเลย ซักนิดก็ไม่มี ตรงกันข้ามความกลัวกลับเข้ามาแทนที่ สองหูยังได้ยินเสียงนิทานเจ้าหญิง เจ้าชาย แม่เลี้ยงใจร้าย ดังแว่วมาจากที่อันไกลโพ้น ตัวของเนื้อนางสั่นระรัวเหมือนเจ้าเข้า เนื้อหาของนิทานที่ได้ยินในความรู้สึกของเนื้อนางในครานั้น ทำให้เสียใจจนไม่พูดจากับใคร กลัวเหลือเกิน กลัวว่าพ่อกับแม่จะเป็นเหมือนในนิทานที่ได้ฟัง หลายเดือนต่อมา เนื้อนางเริ่มช่วยเหลือตัวเองตามที่พี่เลี้ยงสอนได้มากขึ้น เริ่มปรับตัวเข้าหากับเพื่อนได้มากขึ้น และเป็นคนที่มีเพื่อนผู้ชายชอบกลั่นแกล้งมากขึ้น วันหนึ่งหลังจากเนื้อนางซ้อมเป็นตัวแทนถือพานไหว้ครูเสร็จ กำลังจะเดินไปเข้าห้องน้ำหญิง ราวกับว่าเพื่อนๆ ผู้ชายรู้ว่า เนื้อนางจะต้องมาเข้าห้องน้ำแถวๆ นี้แน่ ๆ พอออกจากห้องน้ำ เพื่อนผู้ชายในห้อง ก็สาดซัดกำปั้นโดนตัวเนื้อนางอย่างเหมาะเจาะ จะร้องกรี๊ดขอความช่วยเหลือก็จุกจนร้องไม่ออก ทำได้เพียงประคองขาไว้ไม่ให้สั่น เสียงคุณครูที่เดินผ่านมาเหมือนระฆังของมวยที่หมดยก เนื้อนางรีบใส่เกียร์หมาพร้อมห้อยหลวงพ่อโกยวัดหน้าตั้ง วิ่งเผ่นแน่บ พยายามเข้าถึงตัวคุณครูให้ได้ ปิ๊ดปี้ปิ๊ด เหมือนว่าเสียงนกหวีดของครูสอนพละศึกษาดังก้องทั้งสองหูเนื้อนางเอาชนะความเจ็บจากการถูกต่อย รวบรวมเรี่ยวแรงที่เหลือเพียงน้อยนิด เสียงหัวใจเต้นตึ๊กตั๊กกระชั้นถี่รัวราวกับจะทะลุออกมานอกอก วิ่ง วิ่ง วิ่ง ไชโยถึงตัวคุณครูจนได้ รีบก้าวเท้าฉับๆ ตรงเข้าไปสวมกอดคุณครู  ครูเห็นเนื้อนางทำหน้าเหมือนจะร้องไห้ จึงกอดตอบ และลูบหลังศีรษะอย่างเอ็นดู น้ำตาของเนื้อนางเปรอะเปื้อนเสื้อสีกากี ครูเห็นเนื้อนางสะอื้นหนัก ตัวสั่นเสียขวัญจนหน้าตกใจ จึงเอ่ยถามขึ้น เมื่อได้คำตอบจากเสียงสั่นเครือของเนื้อนาง ครูจึงปลอบโยนจนเนื้อนางหยุดร้องไห้ จากนั้นมาไม่นาน แก๊งเพื่อนๆ ชายก็มาขอโทษเนื้อนาง และลาจากกันในชั้นอนุบาลด้วยดี
2. ช่วงปิดภาคเรียนเวียนมาถึง เนื้อนางได้กลับไปเยือนบ้านริมน้ำ พ่อกับแม่ต้อนรับขับสู้เป็นอย่างดี บรรยากาศเป็นกันเอง มันเต็มไปด้วยความอบอุ่น ของคนในครอบครัว และหมู่เครือญาติ ทุกๆคนต่างแสดงความตื่นเต้นในการเรียนหนังสือของเนื้อนาง เพราะไม่มีใครคาดคิดว่าเนื้อนางจะไปโรงเรียนเหมือนคนสายตาปกติได้ เนื้อนางถูกห้อมล้อมด้วยญาติพี่น้อง และแมกไม้ ในความรู้สึกของเนื้อนาง ท้องฟ้าที่มีสีสวยสดใส เป็นอย่างไร เมฆเป็นอย่างไร ดอกไม้มีสีอะไร เนื้อนางก็ไม่เคยเห็น แต่ในความคิดของเนื้อนาง ไม่เห็นก็ไม่เป็นไร วาดภาพในใจคงไม่ต่างกัน พ่อกับแม่พาเนื้อนางกลับไปทุ่งใหญ่นเรศวร สิ่งแรกที่สัมผัสได้ก็คือ ความเปลี่ยนแปลงของผู้คน เทคโนโลยีเข้ามาถึงหมู่หบ้านเล็กๆในหุบเขามากขึ้น เนื้อนางกลัวว่าสักวัน ประเพณีวัฒนธรรมที่มีมาแต่เดิมจะสูญหายไปตามกาลเวลา ทุกครั้งที่เนื้อนางกลับมาเยือนทุ่งใหญ่นเรศวร จะต้องไปดูการสอนรำตงของชาวกะเหรี่ยงโป หรือที่ชาวไทยบางท่านเรียกว่า เหง่อโผล่ว ถ้าถามว่าเนื้อนางดูการรำตงรู้เรื่องมั้ย บอกเลยว่าดูด้วยตาไม่รู้ ไม่เห็นภาพอะไรทั้งนั้น กลับกันในทางตรงข้าม ถ้าใช้หูฟังแล้วค่อยๆ เปิดใจล่ะ ดูรู้เรื่องยิ่งกว่าตาเห็นเป็นไหน ๆ เสียงร้องรำไพเราะเสนาะโสตจับใจ ไม่ต้องใช้ตาเนื้อนางก็สามารถเข้าใจเนื้อหาของเพลงรำตงที่สื่อออกมาผ่านเสียงร้องของผู้รำ บางโอกาสเนื้อนางก็ไปร่วมแจมให้บรรยากาศรำตงมีสีสัน ครูสอนรำตงมองเนื้อนางอย่างพิศวง เนื้อนางส่งรอยยิ้มทั้งปากและดวงตา บอกทุกคนไปตามใจคิด 

“เราต้องไม่ลืมกำพืดของตัวเองว่าเราเป็นใคร”

นิ้วเรียวยาวราวลำเทียนชี้ตรงมาที่ตนเองอย่างภาคภูมิใจ

“ลูกหลานกะเหรี่ยง ต้องไม่ลืมภาษาบ้านเรา ไม่ว่าจะอยู่แดนใด ใกล้หรือไกล ต้องช่วยกันอนุรักษ์ไว้” 

สิ่งที่เนื้อนางประทับใจอีกอย่างคือ เมื่อถึงวันพระ วันสงกรานต์ ชาวบ้านทุกคนก็จะใส่ชุดพื้นถิ่นไปไหว้พระฟังเทศ เนื้อนางชอบเวลาได้สวมชุดพื้นถิ่น เสมือนว่าได้กลับมาถึงบ้านท่ามกลางอ้อมกอดของสายน้ำและขุนเขา ชาวบ้านในหมู่บ้านมักจะมีการทอผ้ากะเหรี่ยง เพราะผ้าทอกะเหรี่ยง จัดเป็นงานช่างฝีมือประเภทผ้าและผลิตภัณฑ์จากผ้า ที่นิยมทำกันมานานแล้วในชุมชนชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยงแทบทุกบ้านถือเป็นศิลปะพื้นบ้านชนิดหนึ่ง โดยจะทอด้วยเครื่องทอผ้าแบบกี่เอวจะมีลักษณะ พิเศษสามารถเคลื่อนย้ายไปทอในที่ต่าง ๆ ได้อย่างง่ายดาย 

จากคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ของหมู่บ้าน ทำให้เนื้อนางได้ความรู้มากๆ ว่ามีมานานตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายายและได้ถ่ายทอดสืบต่อมา กี่ทอผ้าในยุคก่อนทำจากไม้สัก เพราะเป็นไม้เนื้ออ่อน ผ่าตัดแต่งเป็นรูปทรงง่าย ส่วนลวดลายผ้าที่ทอนั้นก็มีเพียงไม่กี่ลาย

1. สำหรับวัตถุดิบหลักที่นำมาใช้ในการทอผ้า คือ ฝ้าย ทั้งนี้เพราะดูดความชื้นได้ ง่ายผู้สวมใส่จะรู้สึกเย็นสบายเหมาะกับอากาศเมืองร้อน อีกทั้งยังปลูกได้ทั่วไป นับเป็นเอกลักษณ์ของผ้าทอ พื้นเมืองชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยงอย่างแท้จริง

การทอผ้า มักจะมาคู่กับรำตง รำตงของชาวกะเหรี่ยงในจังหวัดกาญจนบุรีมีหลายแห่ง  เนื่องจากมีชาวกะเหรี่ยงได้เข้ามาอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก

ความเป็นมาและภูมิหลังของการรำตง

รำตงเป็นชื่อการแสดงของชาวกะเหรี่ยง ซึ่งมีที่มาจากเสียงกระทบของไม้ไผ่ดังโตว์โตว์ รำตงเป็นการแสดงที่มีการรำประกอบการร้องเพลงกะเหรี่ยงโดยมีเครื่องกำกับจังหวะเฉพาะ คือ วาเหล่เคาะและกลองตะโพน รำตงสันนิษฐานว่าน่าจะมีการสืบทอดมานานกว่า ๒๐๐ ปี วัตถุประสงค์ในการแสดง คือ เพื่อประกอบพิธีกรรม เพื่อความบันเทิง เพื่อการสาธิตในอดีตนิยมแสดงเรื่องราวที่เกี่ยวกับพุทธประวัติของ องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าต่อมามีการนำคติความเชื่อในกลุ่มชาวกะเหรี่ยงมาสอดแทรกกับการแสดง มีการเล่าเรื่องราวกลุ่มชนตลอดจนเรื่องราวของความรักของหนุ่มสาว การดำเนินชีวิต การปลุกใจให้รักในชนเผ่ารักบรรพบุรุษ

การแสดงรำตงจะแสดงในบริเวณที่เป็นลานกว้าง ผู้แสดงมีทั้งชายและหญิงจำนวนไม่น้อยกว่า ๑๒ คน การแต่งกายของผู้แสดงจะแต่งกายด้วยชุดประจำชนเผ่า อุปกรณ์ประกอบการแสดง คือ ผ้าเช็ดหน้าสีขาว บทร้องเป็นภาษากะเหรี่ยงและท่ารำ ซึ่งจะเน้นการรำให้สอดคล้องถูกต้องกับจังหวะของบทเพลงและเน้นความพร้อมเพรียงท่ารำที่เป็นเอกลักษณ์ ได้แก่ การม้วนและสะบัดมือตั้งวงโดยเป็นการวาดแขนพร้อมกับใช้ฝ่ามือวาดเป็นวงกว้างก่อนที่จะมีการหักข้อมือและกดนิ้วกลางเข้าหานิ้วหัวแม่มือเพียงเล็กน้อยโดยนิ้วไม่จรสกันแล้วสะบัดข้อมือตั้งวงและปรบมือ เครื่องดนตรีสำหรับใช้ในการแสดง ประกอบด้วยกลองรำมะนา ๒ หน้า ฉิ่ง ฉาบวาเหล่เคาะ และกลองตะโพน ในปัจจุบันส่วนใหญ่ใช้เครื่องดนตรีแค่เพียง  ตง  ฉิ่ง  ปี่  ระนาด  และกลอง

การแต่งกายของผู้รำตง  ผู้ชายสวมโสร่ง  เสื้อแขนยาวสีขาวหรือสีฟ้าทับด้วยเสื้อแขนสั้นสีแดงลายขาวแนวยาว  บนศีรษะโพกด้วยผ้าสีแดง  สวมด้วยถุงเท้าสีขาว  จับผ้าเช็ดหน้าสีขาวไว้โบกขึ้นเหนือศีรษะตามทำนองเพลง  หญิงสาวสวมเสื้อกระโปรงสีขาว  แขนสั้น  ปักด้วยด้ายสีแดง  คอเป็นรูปตัววีปักด้วยด้ายสีแดง  คนกะเหรี่ยงจะเรียกชุดนี้ว่า “ไช่กูกี”  หรือกระโปรงสีขาวแขนสั้น  ลายสีแดง  สีเหลือง  สีเขียว  หรือสีอื่นๆ  ตามความเหมาะสมเพียงชุด 1 สีตามแนวยาว  และสวมให้ตัดกับผ้าถุง  บนศีรษะจะผูกผ้าสีขาว  คาดเอวด้วยเข็มขัดเงิน  เข็มขัดสีแดง  หรือสีขาวก็ได้  สวมถุงเท้าสีขาว  มือจับผ้าเช็ดหน้าสีขาว  โบกไปตามจังหวะของทำนองเพลง  ลำคอ  ห้อยด้วยลูกปัดสีขาวย้อมมาถึงหน้าอก  แต่ในปัจจุบันไม่นิยมใส่นักเพราะหายาก

1. ขั้นตอนและวิธีการแสดง

การแสดง บางพื้นที่ จะมีผู้แสดงจำนวน ๑๒-๑๘ คน

ผู้แสดงจะต้องตั้งแถวตอนลึก  ห่างกันประมาณ 1 เมตร ตั้งเป็น 4 แถว  แถวละ 4 คน มีระยะห่าง 2 เมตร โดยจะใช้ผู้แสดงรวมทั้งสิ้น 24 คน การแสดงจะตั้งแถวตอนลึก 4 แถว แถวละ 6 คน  โดยเว้นระยะห่างระหว่างแถวด้วย  การแสดงรำตงผู้แสดงจะต้องร้องเพลงไปด้วยและรำไปด้วยให้พร้อมเพียงไปตามจังหวะดนตรี  เพลงแรกจะต้องร้องบทไหว้ครูก่อนเพื่อระลึกถึงคุณครูบาอาจารย์ที่สั่งสอนมาจากนั้นจึงร้องเพลงสรรเสริญคุณพระรัตนตรัย  บิดามารดา  และขอขมาภูมิเจ้าที่เจ้าทางรุกขเทวดาในสถานที่

ขั้นตอนต่อไปคือ  การแสดงการรำตงตามเนื้อหาและทำนองที่ได้ฝึกฝนมาจนกว่าจะหมดเนื้อเพลง  โดยใช้เวลาในการแสดงประมาณเพลงละ 6- 8 นาที  การแสดงในแต่ละครั้งจะแสดงครั้งเดียวทุกเพลงไม่ได้  ควรจะต้องหยุดพักให้ผู้แสดงได้หยุดพักด้วย  เนื่องจากบางเพลงมีเนื้อหาเร็ว  เช่นเพลงหม่องโย่  โดยผู้รำจะต้องเต้นอย่างเร็วพร้อมกับร้องเพลงประกอบไปด้วย  ส่วนเพลงอื่นๆ  นั้นส่วนมากจะเน้นไปทางศิลป์  เนื้อหาทำนองเศร้าสร้อย  บรรยายถึงการพลัดพรากจากคนที่เรารัก  การเต้นก็จะมีจังหวะที่ช้า  ดังนั้นจึงต้องมีการหยุดพักเพื่อให้หายเหนื่อย  แล้วแสดงต่อจนกว่าจะหมดเพลงในการแสดง  โดยการแสดงจะใช้เวลาตั้งแต่ต้นจนจบประมาณ 1 ชั่วโมง  การแสดงรำตงจะใช้ผู้แสดง 16 - 24 คน

โอกาสที่นิยมนำมาแสดงคือในงานเทศกาลต่างๆ  เช่น  วันสงกรานต์  วันสำคัญทางศาสนา  พิธีบวงสรวงต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์  หลังจากการเก็บเกี่ยวพืชผล  และต้อนรับผู้มาเยือน

พิธีกรรมและความเชื่อ  ก่อนที่จะมีการรำตง หรือรำละคร (ลุก่วยเจ๊าะ)  จะต้องมีพิธีกรรมเพื่อไปขอขมาบอกเจ้าที่เจ้าทางหรือสถานที่สำคัญที่ชาวบ้านในพื้นที่ให้ความเคารพนับถือ  เช่น  ศาลเจ้า  ศาลเทพารักษ์เจ้าปู่  เจ้าเขาในบริเวณนั้นเสียก่อน  เพื่อช่วยปกป้องดูแลรักษาไม่ให้เกิดเพศภัย  หรือเจ็บไข้ได้ป่วยในระหว่างการแสดง  หรือการเดินทางไปแสดง  และให้กำลังใจการแสดงสำเร็จด้วยความราบรื่น  จากนั้นจึงต้องทำเครื่องบูชาครู  หรือที่ชาวกะเหรี่ยงเรียกว่า กะต๊อบปวย  ซึ่งประกอบไปด้วยมะพร้าว 1 ลูก กล้วยน้ำว้า 2 หวี  ดอกไม้  5  ดอก  เทียนที่ทำมาจากขี้ผึ้ง  5  แท่ง  น้ำขมิ้นส้มป่อย 1 แก้ว  เงิน 5 บาท แล้วแต่ตามที่ครูฝึกสอนจะกำหนดจำนวนบาท เพื่อเป็นการบูชาครูบาอาจารย์  ของไหว้จะต้องเตรียมเอามารวมกันไว้ในกะละมังเมื่อถึงเวลาการแสดง  ผู้คนทุกคนรวมทั้งครูฝึกจะต้องมาขอขมาบอกกล่าวครูบาอาจารย์  จากนั้นทุกคนจะต้องได้รับการพรมน้ำมนต์ด้วยกับน้ำขมิ้นส้มป่อยที่เตรียมไว้  ซึ่งจะสามารถแสดงการรำตงได้ตามความเหมาะสมของงานที่จัด  ถ้าหากรับแสดงในงานใหม่จะต้องเริ่มมาทำพิธีไหว้ใหม่อีกครั้ง  นอกจากจะเป็นงานของราชการไม่จำเป็นจะต้องจัดพิธี  เพราะถือว่าเป็นคนของหลวงจัดงาน อาเพศต่างๆ เช่นงานศพ ก็จะไม่มีและเพื่อความภูมิใจที่มีโอกาสได้แสดงให้คนของหลวงได้ดูการแสดงรำตง  การฝึกรำตงจะต้องเริ่มฝึกตั้งแต่เด็กๆ  อายุประมาณ 5-12 ปี ในตอนแรกครูผู้สอนจะเน้นให้ท่องจำเนื้อเพลงก่อน  ด้วยการร้องเพลงให้เด็กฟังแต่ละบท  เพื่อให้เด็กสามารถได้จดจำทุกวัน  เมื่อเด็กสามารถจำเนื้อเพลงและสามารถร้องเพลงได้ทุกคนแล้ว  ครูผู้สอนจึงจะเริ่มสอนท่ารำประกอบเพลงแต่ละบท เพลงหนึ่งจะใช้เวลาในการสอนประมาณ 1-2 สัปดาห์  หากว่าสามารถสอนได้ติดต่อกันทุกวัน  ดังนั้น  การแสดงรำตงแต่ละครั้งจะต้องใช้เพลงประกอบอย่างน้อย 3 เพลงขึ้นไป  จึงจะถือว่าเป็นการแสดงที่สมบูรณ์แบบ เพลงที่ใช้ในการแสดงจึงมีจังหวะทั้งเป็นเพลงเร็ว เพลงช้า และไม่เร็วไม่ช้า

1. เนื้อนางรู้ตัวเองดีว่าตาบอด มองไม่เห็น แม้มันจะยากในการทำความเข้าใจกับท่วงท่าของการรำตง แต่ครูสอนรำก็ไม่ปิดกั้นอะไร เปิดโอกาสให้เนื้อนางได้เข้ามาร่วงร้องเพลงกะเหรี่ยงขั้นการแสดงรำตงได้ นี่จึงเป็นอัตชีวประวัติของเด็กหญิงในโลกมืดๆ ที่เกิดมาในกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงเผ่าโป (ไม่ใช่กะเหรี่ยงคอยาว) แต่ถ้าจะนำมาเล่าสู่กันฟังแบบชนิดการเขียนเรซูเม่ หรือซีวีส่งสมัครงานละก็ เนื้อหามันจะดูจืดๆ ซะยิ่งกว่าต้มจืดตำลึง 

เรื่องกินรีในโลกมืดจึงมีที่ไปที่มาแบบไม่งง ไม่สั้น แต่กระชับ เข้าใจง่ายบ้าง ยากบ้าง เอาเป็นว่าขอหยุดเล่าตรงนี้นะคะ อยากหยุดเวลาไว้ที่ช่วงระดับชั้นอนุบาล ให้ความทรงจำวัยเด็ก ถูกจดจำไว้ในทั้งที่ลับ และที่แจ้ง วันหนึ่งเมื่อแก่ตัวลง หากได้ย้อนกลับมาอ่านเรื่องนี้อีกครั้งในอีกช่วงวัย ซึ่งเป็นวัยที่มีมุมมองต่อโลกที่กว้างขึ้น มันจะทำให้ตัวเราสำรวจดูใจตนได้เร็ว ว่าอดีตที่ผ่านมา กับอนาคตที่กำลังจะผ่านไป เรามีเวลาให้ตัวเองมากพอๆ กับที่ให้เวลากับคนรอบๆ ข้างหรือไม่ 

นี่จึงเป็นเรื่องสั้นๆ ที่มีแต่เรื่องเล่า มีแต่คำบรรยาย ไม่ค่อยมีบทพูด ในบางเวลา การขีดๆ เขียนๆ อะไรเล่นๆ สนุกๆ ขำๆ ทำให้เราอยู่กับตัวเอง รู้สึกดีกับตัวเอง และความรู้สึกดีๆกับตัวเองก็จะเผื่อแผ่ไปสู่เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน นักเขียนมือสมัครเล่น ลงมือทำมันเพราะมีใจรักในการเขียน ต่อให้จะไม่มีรางวัลแว่นฟ้ามามอบให้ แต่ก็ทำอะไรมือสมัครเล่นไม่ได้ ถ้ารักและชอบทำงานอดิเหรก ก็ต้องรีบๆทำตอนที่ยังพอมีแรงจะทำ เพราะแค่เมื่อวานก็อดีตแล้ว อย่ามัวผลัดวันประกันพรุ่ง ให้หลายๆ เมื่อวาน มันเป็นอดีตที่ว่างโหวงกลวงโบ๋เหมือนผีตาโบ๋ ที่ไม่มีลูกตามาใส่ในเบ้าตา แต่ต้องทำเมื่อวาน ให้เป็นวันพรุ่งนี้หลายๆ วัน สร้างวัยอนาคตบนตัวหนังสือทุกๆ ตัว ให้มันมีเวลาได้อยู่กับเรา ความชอบทำ ในสิ่งที่ทำ เป็นเพื่อนแท้ที่ไม่มีมาปอกลอก ไม่หักหลัง แต่มันเป็นเพื่อนแท้ที่จะอยู่ติดตัวเราในทุกวัน

ทิ้งท้ายบทกวี

กวีบทที่ 1

กรงทองในเรือนงาม

หากจะขอย้อนรอยเล่าเรื่องเก่า

ปู่ย่าเราสอนไว้ย้ำหนักหนา

ประเพณีธรรมเนียมตามกันมา

สืบทอดนานยิ่งกว่าดึกดำบรรพ์

อนึ่งในความเชื่อชาวกะเหรี่ยง

มิใช่เพียงงมงายแลเพ้อฝัน

บรรพบุรุษปฏิบัตินับนานวัน

ลูกหลานกะเหรี่ยงนั้นพึงทำตาม

กะเหรี่ยงเผ่าโปโผล่วเราทั้งหลาย

ลูกหลานตากับยายอย่าเหยียดหยาม

คำพูดจาภาษาถิ่นอย่าประนาม

ดูมิงามมิสมเป็นกะเหรี่ยงโป

มีชีวิตอยู่ได้ด้วยป่าเขา

ตามวิถีชนเผ่ามีมากโข

ไร่หมุนเวียนผลไม้ลูกโตโต

ข้าวสาลีก็โก้ในแบบเรา

อีกทั้งยังประเพณีสงกรานต์

ทางชาวบ้านครึกครื้นไม่หงอยเหงา

บ้างอุ้มลูกจูงหลานตามเป็นเงา

บ้างหยอกเย้ายิ้มแย้มอย่างยินดี

ผู้เขียนนึกตามจินตนาการ

วัฒนธรรมแต่โบราณตามวิถี

ขนบทำเนียมกะเหรี่ยงล้วนมากมี

ทุกวันนี้ใกล้สูญหายตามเวลา

รำตง ทอผ้าพื้นเมืองหาดูยาก

แสนลำบากกว่าจะได้ผ้าผืนหนา

บัดนี้ไซร้สิ่งใหม่นำเข้ามา

กี่ทอผ้าวังเวงดูเงียบงัน

รำตงชาวกะเหรี่ยงจวนจะสิ้น

เหลือเพียงถิ่นร้างไร้ประดุจฝัน

ลูกหลานเราเรียนรำฝรั่งกัน

ทิ้งรำตงรำพันแต่เดียวดาย

ผู้เขียนมีความพิการทางสายตา

อยู่บ้านป่าเมืองดอยพลอยใจหาย

วิถีกะเหรี่ยงสูญชื่อต้องมลาย

หากลูกหลานหญิงชายมิสนใจ

บ้านไม้ไผ่ดั่งกรงทองในเรือนงาม

ฟ้าสีครามมิเคยเห็นเป็นไฉน

หลับตาโสตสดับเสียงเรไร

เปรมฤทัยแม้นอยู่ในกรงทอง

กวีบทที่ 2

“ความอยากได้อยากมี”

               ฉันอยากได้อยากมีเสียทุกสิ่ง                            ฉันจะไม่หยุดนิ่งเพื่อค้นหา

                ฉันอยากเลื่องชื่อลือนามในโลกา                          เพื่อตามหาความฝันที่อยากเป็น

               ฉันอยากเป็นนักกวีมีชื่อเสียง                             ฉันยอมเสี่ยงทุกอย่างแสนยากเข็ญ

              กว่าผลงานจะออกมาสุดลำเค็ญ                         ให้คนเห็นชื่นชมในผลงาน

ความอยากได้อยากมี 2

                ฉันอยากได้อยากมีเสียทุกสิ่ง                                ฉันอยากแนบแอบอิงความซาบซึ้ง

ฉันอยากเก็บอ้อมกอดไว้ให้คำนึง                         ฉันใฝ่ฝันวันหนึ่งจะเป็นกวี

ฉันอยากปีนไต่เขารอความสำเร็จ                         ฉันอยากเด็ดดอกฟ้าอันสูงส่งนี้

ฉันอยากเป็นนักเขียนบทกวี                                  ฉันอยากมีผลงานในความทรงจำ

ฉันอยากเป็นเจ้าหญิงบนหอคอย                          ฉันอยากหลุดล่องลอยจากความเหลื่อมล้ำ

ฉันรอดพ้นมืดมนสีเทาดำ                                      ฉันอยากทำความฝันให้เป็นจริง

                ฉันมองข้ามความพิการทางสายตา                      ฉันมองหาความฝันไม่หยุดนิ่ง

ฉันรับรสบทกวีที่อ้างอิง                                          ฉันละทิ้งความพิการของตนเอง

กวีบทที่ 3

“จากโลกมืด”

ฉันติดอยู่ในโลกมืดแสนมืดหม่น

จะหาใครสักคนเข้าใจไม่

บนโลกมืดที่ไร้คนเข้าใจ

รับรู้ได้ด้วยปัญญาแห่งกมล

เมื่อแรกเกิดฉันรู้ตัวว่าตาบอด

หาทางรอดอยู่อย่างไรแสนสับสน

ล้วนคิดตามการบอกเล่าของคำคน

สุดจะทนชีพชีวีคล้ายนิ่งงัน

ดวงตาโตของฉันนั้นใสแป๋ว

พอมีแววนักกวีเดินตามฝัน

ฉันเติบโตอยู่บนโลกทุกคืนวัน

สอนให้ฉันสรรค์สร้างบทกวี

ตั้งแต่ฉันกลับจากการเข้าค่าย

คอยสอดส่ายค้นหาตามวิถี

แรกเริ่มคิดเพียงความฝันทำไงดี

ไร้ซึ่งครูคอยชี้แนะหรือขัดเกลา

ประสบการณ์จากในค่ายเหลือเฟือนัก

ให้รู้จักแนวคิดไม่โง่เขลา

หากกวีสิ้นชีพไร้ซึ่งเงา

ใครกันเล่าจะสานต่อบทกวี

กวีบทที่ 4

แผนผังหัวใจ

                นั่งเหม่อมองเงาของฉันบนดวงจันทร์    ความคิดนั้นหลุดล่องลอยอย่างสับสน

อยู่ในห้วงที่มืดมัวและวกวน                  ชีวิตสุดอับจนไร้หนทาง

เด็กน้อยถือกำเนิดมาจากบ้านป่า         กาลเวลาไม่รอคอยหรือถากถาง

มันเยียวยาฉันให้เป็นสาวเป็นนาง        ฉันเหยียบย่องเยื้องย่างสู่ทางตัน

                ชีวิตมันก็มีเพียงเท่านี้            ไม่ยินดียินร้ายกับความฝัน

จะผิดถูกอย่างไรจงฝ่าฟัน                      แล้ววันนั้นจะกลายเป็นวันของเรา

                ชีวิตย่อมมีสุขมีทุกข์ยาก        เมื่อลำบากตรากตรำไปอย่าขลาดเขลา

อย่าลุ่มหลงภาพมายาอย่ามัวเมา        อย่าหูเบาหมั่นทำตามใจตนเอง

                ทุกคนมีความคิดเป็นแผนผัง  ด้วยพลังแรงกายใครกล้าข่มเหง

หากเรายอมพ่ายแพ้ใครจะเกรง             มาบรรเลงบทสรุปชุบชีวา

จากเด็กสาวบ้านนอกสู่เมืองกรุง           เป้าหมายมุ่งโดยลำพังสุดเหว่ว้า

ก่อนเคยแนบแอบอิงอกมารดา              บัดนี้จำอำลาจากแดนไกล

หวังเพียงอยากกลับคืนอ้อมกอดขุนเขา โอบล้อมเราหล่อหลอมไม่หวั่นไหว

เกิดกี่ชาติขออยู่ป่าตลอดไป                  เพื่อปกปักรักษาไม้ให้ยาวนาน

กวีบทที่ 5

“งานศพ”

                ตามความเชื่อคนไทยแต่ปางก่อน                         คนโบราณพร่ำสอนไว้มากหลาย

หนึ่งในนั้นคือเรื่องของความตาย                          สังขารจะสลายเหลือเพียงบุญ

                ความตายนั้นอยู่แค่ไม่ถึงเอื้อม                              ลมหายใจกระเพื่อมโลกยังหมุน

ชีวิตเรามีทั้งโทษและคุณ                                       โชคนำหนุนหมั่นสร้างแต่ผลกรรมดี

                จรลีจำลาจากมิตรหมู่ญาติ                                   ดับอนาถล่องลอยกลายเป็นผี

                วิญญาณหลุดเข้าสู่ห้วงอเวจี                                 ไร้เรี่ยวแรงหลีกหนีมรณา

                บ่วงอันใดก็มิพ้นบ่วงตราสัง                                  หมดกำลังทำได้แค่ห่วงหา

ห่วงอะไรก็ไม่เท่าห่วงลูกยา                                   อยากเห็นหน้าคราสุดท้ายก่อนสิ้นใจ

อนิจจังทุกขังอนัตตา                                              หมดเวลาสิ้นบุญแต่ปางไหน

หมดสิ้นแล้วความสุขแค่ไม่เท่าไร                          ขอเตือนไว้สุขเป็นเพียงภาพมายา

*หมายเหตุ  เนื้อนางเป็นเพียงนามสมมติขึ้น กวีที่ทิ้งท้ายไว้นี้ เป็นส่วนที่บันทึก ไดอารี่  ประจำความรู้สึก ไม่ใช่ ไดอารี่ประจำวัน เป็นสิ่งที่เก็บติดตัวมาจากช่วงเรียนมัธยมปลาย ที่โรงเรียนมัธยมวัดมกุฏกษัตริย์  เป็นโรงเรียนวิถีพุทธ เป็นโรงเรียนวัด บทกวีที่ชื่อว่างานศพ จึงถูกเขียนขึ้น ในบรรยากาศของงานศพในวัด ในขณะที่ผู้เขียนเลิกเรียนแล้วกำลังจะกลับหอพัก ระหว่างทางได้ยินเสียงการจัดงานศพ ทั้งกลัว และขาแข็งก้าวขาเดินไม่ไหว กว่าจะพาตัวเองเดินไปหารถเมล์สาย 12ได้ ระหว่างที่นั่งบนรถเมล์ ก็มาคิดดูว่า พอคนเราตายไป คนที่เคยสนิทก็พากันกลัว ตอนมีชีวิตถึงไหนถึงกัน เฮไหนฮานั่น เมื่อหมดลมลง ก็แยกไปตามแต่บุญกรรมที่ทำมา