คู่มือภาคสนาม ป่าหิมพานต์ - พฤกษศาสตร์

ลำดับตอนที่ #6 : เถานาคลดา

  เมื่อออกสำรวจพฤกษานานาพันธุ์บนลานสรรพยาได้พอสมควรแล้ว เพื่อไม่ให้เป็นการเสียเวลา ข้าพเจ้าจึงเริ่มออกสำรวจตามป่าซึ่งอยู่ระหว่างระหว่างขุนเขา(ซึ่งคาดว่าน่าจะอยู่ระหว่างขุนเขาชั้นที่๑ กับขุนเขาชั้นที่ ๒) ข้าพเจ้าจึงพบว่า แดนหิมพานต์ล้วนอุดมด้วยพฤกษาที่มีความแปลกประหลาดอย่าง และหลายชนิดยังอุดมไปด้วยสรรพคุณ เช่น ไม้เถาวัลย์ที่ชื่อว่า นาคลดา (นาคลตา ชื่อเต็ม นาคลตาทันตกัฏฐัง)

  ไม้เถาชนิดนี้ มีรสเผ็ดร้อนคล้ายชะพลู เหล่าดาบสและวิทยาธร ใช้เป็นไม้ชำระฟัน โดยการนำก้านมาเคี้ยวเพื่อทำความสะอาดภายในช่องปาก เหงือก และฟัน ฯ

  ลักษณะโดยทั่วไปของ ต้นนาคลดา คือ เป็นเถาไม้เลื้อย มีหลายขนาด ตั้งแต่เล็กกว่านิ้วมือไปจนถึงขนาดใหญ่เท่าท่อนแขน ใบของนาคลดามีสีเขียวอมฟ้า ดอกนั้นมีขนาดเล็ก สีแดงอ่อน ยาวเรียวมีปลาย ๒ แฉกคล้ายลิ้นงู ส่วนผลมีสีแดงค่อนข้างสดสามารถรับประทานได้ มีรสหวาน สัตว์หิมพานต์นิยมกินเป็นอาหาร ภายในผลของนาคลดายังมียางซึ่งมีคุณสมบัติในการเคลือบผิวฟันและดับกลิ่นปาก ฯ

  จุดเด่นของต้น นาคลดา คือ ก้านใบและใบ ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับศีรษะและหงอนของนาคตามชื่อที่ตั้งไว้ (ในลายจิตรกรรม เรียกกันว่า ลายนาคขบ) ใบของต้นนาคลดานี้ มีสรรพคุณในการรักษาภายในช่องปาก เหงือก และ ฟัน เช่นเดียวกับส่วนอื่นๆ ฯ