อิเหนา

ลำดับตอนที่ #31 : วัตถุประสงค์ของการแต่ง

วัตถุประสงค์ของการแต่ง

อิเหนาพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๒ นี้ มีคำกลอนปรากฏอยู่ท้ายเรื่อง แสดงวัตถุประสงค์ของการแต่งว่า

 

                                “อันอิเหนาเอามาทำเป็นคำร้อง                        สำหรับงานการฉลองกองกุศล

                                ครั้งกรุงเก่าเจ้าสตรีเธอนิพนธ์                          แต่เรื่องต้นตกหายพลัดพรายไป

                                หากพระองค์ทรงพิภพปรารภเล่น                   ให้รำเต้นเล่นละครคิดกลอนใหม่

                                เติมแต้มต่อติดประดิษฐ์ไว้                 บำรุงใจไพร่ฟ้าข้าแผ่นดิน”

 

                พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงพระราชนิพนธ์ตามเค้าเรื่องเดิมที่มีมาจากกรุงเก่า

และรัชกาลที่ ๑ ทรงให้รวบรวมและแต่งเติมไว้ ทรงแก้ไข ถ้อยคำให้เข้ากับท่ารำและเปลี่ยนวิธีดำเนินเรื่องไปจากเดิมเพื่อให้เนื้อ เรื่องกระชับและสมเหตุสมผล ทั้งยังนำมาเล่นละครได้ไม่ยืดยาวจนเกินไป

สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิตทรงวิจารณ์ชมเชย ไว้ว่า “ทรงดัดแปลงร้อยกรองโดยเฉพาะให้เป็นท่วงทีงดงามดี เหมาะแก่การเล่น ละครในเชิงรำก็ให้ท่าทีจะรำได้แปลก ๆ งาม ๆ ในเชิงจัดคุมหมู่ละครก็ให้ท่าทีให้เป็นภาพงาม ในเชิงร้องก็ให้ท่าทีจะจัดสู่ทางทำนองไพเราะเสนาะโสต กลอนก็สละสลวยเพราะพริ้งไม่มีที่เปรียบ อาจเล่นละครให้สมบูรณ์ครบองค์ ๕ ของละครก็ได้คือ ตัวละครงาม รำงาม   ร้องเพราะ    พิณพาทย์เพราะ   กลอนเพราะ”  

                อิเหนาพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ ๒ นี้ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงมีพระราชประสงค์ให้เป็นต้นฉบับสำหรับพระนครด้วย เพราะอิเหนาฉบับก่อน ๆ   ไม่สมบูรณ์   แม้ในฉบับพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๑   ที่รวบรวมไว้อย่างสมบูรณ์ก็ยังขาดความประณีต เพราะรัชกาลที่ ๑ ทรงมีพระราชประสงค์เพียงซ่อมแซมบทของเก่าครั้งกรุงศรีอยุธยาเท่านั้น