วิทยาศาสตร์น่ารู้ (รู้ไว้ใช่ว่าใส่บ่าแบกหาม)

ลำดับตอนที่ #56 : เหล็กกล้าไร้สนิม (Stainless Steel)

เคยตั้งข้อสังเกตไหมว่าทำไมเหล็กบางชนิดเป็นสนิม แต่ก็มีบางชนิดไม่เป็นสนิม ดังนั้น จึงขอเล่าประวัติความเป็นของเหล็กกล้าไร้สนิมว่าสิ่งประดิษฐ์นี้...ได้แต่ใดมา
เหล็กกล้าไร้สนิม หรือในภาษาอังกฤษใช้คำว่า Stainless Steel ถูกค้นพบโดยบังเอิญโดยนักโลหะวิทยาชาวอังกฤษชื่อว่า แฮรี เบรียร์เลย์ (Harry Brearley) เมื่อปี ค.ศ. 1913 ในระหว่างที่ทำการทดลองเรื่องโลหะผสมเพื่อค้นหาเหล็กกล้าที่มีคุณสมบัติที่เหมาะสมสำหรับการผลิตกระบอกปืน หลังจากนั้น 3 เดือนเขาสังเกตเห็นว่าโลหะส่วนมากของเขาจะเกิดสนิม แต่มีเพียงโลหะชนิดเดียวที่ไม่ เป็นสนิมเลย ซึ่งเป็นโลหะที่ผสมโครเมียมเข้าไปประมาณ 14 เปอร์เซ็นต์ และการค้นพบครั้งนั้นก็เป็นการนำไปสู่การผลิตเหล็กกล้าไร้สนิมในเวลาต่อมา


ปรกติแล้วเหล็กจะเกิดสนิม เพราะจะทำปฏิกิริยากับออกซิเจนในอากาศ เกิดเป็นออกไซด์ ที่เราเห็นเป็นผงสีแดง โลหะอื่นๆ เช่น โครเมียม ก็ทำปฏิกิริยากับออกซิเจนได้เช่นเดียวกัน แต่ออกไซด์ที่เกิดจากโลหะชนิดนี้จะเป็นชั้นผิวบางๆ ที่ช่วยป้องกันมิให้ออกซิเจนไปทำปฏิกิริยากับเนื้อโลหะใต้ผิวนั้น ดังนั้นเหล็กกล้าไร้สนิมที่นายเบรียร์ลีย์ค้นพบก็อาศัยโครเมียมทำให้เกิดผิวดังกล่าวจึงป้องกันไม่ให้เหล็กไปทำปฏิกิริยากับออกซิเจนในอากาศ ในปัจจุบันมีการผลิตเหล็กกล้าไร้สนิมขึ้นมาหลายชนิด แต่ชนิดที่ใช้กันมากที่สุด คือ เหล็กกล้าไร้สนิมที่ผสมโครเมียม 18 เปอร์เซ็นต์ และนิเกิล 8 เปอร์เซ็นต์