คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #8 : ยุคสมัยสุโขทัย
ในปี พ.ศ. 1792 - พ.ศ. 1981 ราอาาัรไทยไ้สถาปนาึ้นเป็นรุสุโทัย สมัยสุโทัยเป็นารปรอระบอบสมบูราาสิทธิราย์ ือ พ่อุนแห่รุสุโทัยทรเป็นประมุและทรปรอประานในลัษะ "พ่อปรอลู" ือถือพระอ์อ์เป็นพ่อที่ให้สิทธิและเสรีภาพ และใล้ิับราษร มีหน้าที่ให้วามุ้มรอป้อันภัยและส่เสริมวามสุให้ราษร ราษรในานะบุร็มีหน้าที่ให้วามเารพเื่อฟัพ่อุน
พระมหาษัริย์แห่รุสุโทัยทรำเนินารปรอประเทศ้วยพระอ์เอ โยมีพระบรมวศานุวศ์และ้าราารั้นผู้ให่ เป็นผู้่วยเหลือในารปรอ่าพระเนร พระรร และรับผิอบโยร่อพระอ์
อาาัรสุโทัยไ้ยายอาาเออไปอย่าว้าวา โยเพาะสมัยพ่อุนรามำแหมหารา พระอ์ไ้รวบรวมหัวเมือน้อยเ้าไว้ในปรอมามาย ยาที่ะปรอหัวเมือ่าๆ ้วยพระอ์เอไ้อย่าทั่วถึ ารเมือารปรอ่าๆ ในสมัยนั้นอาำแนออไ้เป็น 2 ลัษะือ
1. ารปรอส่วนลา
ส่วนลา ไ้แ่ เมือหลวและเมือลูหลว
เมือหลว ือสุโทัยนั้นอยู่ในวามปรออพระมหาษัริย์โยร
เมือลูหลว เป็นเมือหน้า่านที่อยู่รายล้อมเมือหลว 4 ทิศ เมือเหล่านี้พระมหาษัริย์ทรแ่ั้ให้พระราโอรสไปปรอไ้แ่
(1) ทิศเหนือ เมือศรีสันาลัย (สวรรโล)
(2) ทิศะวันออ เมือสอแว (พิษุโล)
(3) ทิศใ้ เมือสระหลว (พิิร)
(4) ทิศะวัน เมือำแพเพร (าัราว)
2. ารปรอหัวเมือ
หัวเมือ หมายถึเมือที่อยู่นออาาเเมือลูหลว มี 2 ลัษะือ
(1) หัวเมือั้นนอ เป็นเมือที่อยู่ห่าไลารุสุโทัย หรืออยู่รอบนออเมือหลวบาเมือ มีเ้าเมือเิม หรือเื้อสายอเ้าเมือเิมปรอบาเมือ พระมหาษัริย์แห่รุสุโทัยทรแ่ั้ เื้อพระวศ์หรือ้าราารั้นผู้ให่ที่ไว้วาพระราหฤทัยไปปรอ บารั้เรียหัวเมือั้นนอว่า เมือท้าวพระยา มหานร
(2) หัวเมือประเทศรา เป็นเมือภายนอพระราอาาัร เมือเหล่านี้มีษัริย์อนเอปรอ แ่ยอมรับในอำนาอรุสุโทัย พระมหาษัริย์แห่รุสุโทัยเป็นเพียเ้าุ้มรอ โยหัวเมือเหล่านี้ะ้อส่เรื่อราบรราารมาถวาย และส่ทหารมา่วยรบเมื่อทารุสุโทัยมีำสั่ไปร้ออ
อาาัรสุโทัย
อาาัรสุโทัย ลาพุทธศวรรษที่ 16 ถึลาพุทธศวรรษที่ 18 อาาัรเมรเป็นศูนย์ลาอำนาอภูมิภาที่
เป็นเอเียะวันออเียใ้ในปัุบัน อาาัรเมรั้อยู่ในบริเวที่ราบลุ่มแม่น้ำโอนล่ามีเมือพระนร (ปัุบันเรียว่า เสียมรา) เป็น
เมือหลว ไ้ยายอำนาเ้ามาทั้ทาภาะวันออเียเหนือ ภาเหนือ ภาะวันออ และที่ราบลุ่มแม่น้ำเ้าพระยาในภาลาอินแนที่
เป็นประเทศไทยในปัุบัน เมรไ้เมือละโว้ (ลพบุร) ไว้เป็นเมือหน้า่าน้านะวันอเมร แ่เมื่อสิ้นรัสมัยพระเ้าัยวรมันที่ 7
(รอราย์ พ.ศ. 1725 – 1761) อาาัรเมร็เสื่อมอำนาล นไทยลุ่ม่าๆ รวมทั้นไทยที่สุโทัยึพาันั้นเป็นอิสระ
อาาัรสุโทัยเป็นราธานีอิสระ ไ้มีาริเอาอำนาาผู้รอเิมือ อม เมื่อปี พ.ศ. 1781 โยพ่อุนบาลาหาว
(เิมือ ุนบาลาท่าว นัยว่ามีื่อว่า “ร่ว”) ับุนผาเมือ เ้าเมือรา เื้อสายนไทยที่แ่านับพระนาสิรมหาเทวี พระธิาอษัริย์อม รั้
นั้นพระยาอมไ้พระราทานพระรร์ัยศรีและพระราทานนาม “ศรีอินทราทิย์” ใหุ้นผาเมือ ราบุรเยผู้นี้ เพื่อที่ะแ่ั้ให้มีอำนาในอาาัรอมอาวสยาม
สมัยพ่อุนศรีอินทราทิย์ มีมเหสีพระนามว่า “นาเสือ” ทรมีพระโอรสธิารวมห้าอ์ เป็นราโอรสสามอ์ ราธิา
สออ์ ราวปี พ.ศ. 1800 ุนสามนเ้าเมืออ (อำเภอแม่สอ .า ปัุบัน) ไ้ยอทัพเ้าล้อมเมือาไว้ เ้าเมืออึอวาม่วยเหลือา
รุสุโทัย พ่อุนศรีอินทราทิย์ ยอทัพไป่วยและมีพระราโอรสอ์เล็ ื่อ เ้าราม ี่มีพระนมายุไ้ 19 ปี และไ้เ้าร่วมรบนนะุนสามน
เ้าเมืออ ัปราในศิลาารึหลัที่ 1 ว่า “พ่อูไปรบ ุนสามนหัว้าย ุนสามน ับมาหัววา ุนสามนเลื่อนเ้า....” “ุนสามนี่้าศึื่อ
“มาศเมือ” ะเ้าน้าอพ่อุนศรีอินทราทิย์ พระราโอรสไ้เห็นเ่นนั้น ็ไส้าบเ้ารัรบมือไว้ และไ้น้าับุนสามน “ูบ่หนี ูี่้า
เนพล ูับเ้า่อนพ่อู ู่อ้า้วยุนสามน” และารทำยุทธหัถีรั้นี้ ทำใหุ้นสามนเ้าเมืออพ่ายแพ้ ยทัพล่าถอยไป พ่อุนศรีอินทราทิย์
ึพระราทานนามแ่พระราโอรสว่า “พระรามำแห”
สมัยุนปาลรา หรือ พ่อุนบาเมือ โอรสอพ่อุนศรีอินทราทิย์ ึ้นรอในปีใไม่ปรา ประมาว่า พ.ศ. 1800 สวรรปี พ.ศ. 1820
อาาัรสุโทัยเมื่อแรั้เป็นอาาัรเล็ๆ สมัยที่รุ่เรือที่สุือสมัยพ่อุนรามำแหมหารา มีอาาเทิศเหนือรเมือลำพูน ทิศะวันออเียเหนือรเทือเาพาเย็น และภูเาพนมรั ทิศะวันรเมือหศาวี ทิศใ้รแหลมมาลายู มีษัริย์ปรอเป็นเอราิ่อัน 6 พระอ์ อาาัรสุโทัยเสื่อมลและเป็นเมือึ้นออยุธยาเมื่อสมัยพาไสลือไท โยทำสรามปราัยแ่พระบรมราาที่ 1 แห่รุศรีอยุธยาเมื่อปี พ.ศ.1921
แบบบิุลาธิปไย ือ พระมหาษัริย์เป็นเสมือนพ่อหรือ้าราารเปรียบเสมือนลู หรือนในรอบรัว ทำารปรอลหลั่นันไปามลำับ
ศาสราารย์ James N.Mosel ไ้ให้วามเห็นเี่ยวับารปรออไทยในสมัยสุโทัยว่า มีลัษะสำั 2 ประารือ มีลัษะเป็นารปรอ
แบบพ่อปรอลูับารำเนินารปรอแบบหัวเมือึ้น มีลัษะล้ายเ้าผู้รอนรับยัไ้ย้ำว่า ารปรอแบบหัวเมือ หรือเ้าผู้รอบอ
ไทยแ่าับระบบเ้าผู้รอนรอยุโรป อย่าไร็ี สำหรับารปรอแบบบิาับบุรนี้ในปาถาอ สมเ็รมพระยาำรราานุภาพ เรื่อ
ลัษะารปรอประเทศสยามแ่โบรา ไ้อธิบายไว้ว่าวิธีารปรอในสมัยสุโทัยนั้น นับถือพระเ้าแผ่นินอย่าบิาอประานทั้ปววิธีาร
ปรอเอาลัษะารปรอสุลมาเป็นิ เป็น้น บิาปรอรัวเรือนหลายรัวเรือนรวมั้นเป็นบ้านอยู่ในปรออพ่อบ้าน ผู้อยู่ในปรอ
เรียว่า ลูบ้าน หลายบ้านรวมันเป็นเมือถ้าเป็นเมือึ้นอยู่ในวามปรออพ่อุน ้าราารในำแหน่่ๆ เรียว่า ลูุน วิธีารปรออไทย
เป็นอย่าบิาปรอบุรยัใ้หลัในารปรอประเทศไทยมา นเปลี่ยนแปลารปรอ ำว่าปรอแบบพ่อปรอบุรยัใ้หลัใน
ารปรอประเทศไทยมานถึสมัยารเปลี่ยนแปลารปรอ ำว่าปรอแบบพ่อปรอลูนี้ มีวามสำัและมีอิทธิพล่อิใอ
สุโทัยไ้ ็นำเอาออมเ้ามาแทรแ็ไ้เปลี่ยนไปใ้ำว่าพระยาเสีย ทำให้วามสัมพันธ์ระหว่าประานับษัริย์ึ่เิมเปรียบ
เสมือนพ่อับลู ไ้ลายสภาพเป็น้าับเ้าบ่าวับนายไป
สมัยพ่อุนรามำแห ทรเป็นแบบอย่าระบบารปรอแบบพ่อปรอลู (บิุลาธิปไย) หลัานใน
หลัศิลาารึี้ให้เห็นว่าในสมัยพ่อุนรามำแหไม่มีำว่า “ทาส” แ่ะเรียเหล่าประานทั้หลายว่า “ลูบ้าน ลูเมือ” “ฝูท่วย
(ทวยราษร์) “ไพร่ฟ้า้าไท” “ไพร่ฟ้าหน้าป” “ไพร่ฟ้าหน้าใส” าวสุโทัยทุนมีสิทธิ์เ้าร่วมประุมรับฟัและแสวามิเห็น
ในารออว่าราารานเมืออพ่อุนรามำแห ลาป่าาลไ้อย่าเสรี ไม่แบ่ั้นวรระ ัปราในหลัศิลาารึว่า “หัวพุ่ หัวรบ
็ีบ่่า บ่ี ในปาปูมีิ่อันหนึ่แวนไว้หั้น ไพร่ฟ้าหน้าปลาบ้านลาเมือมีถ้อยมีวาม เ็บท้อ้อใ มันัล่าวถึเ้าถึุนบ่ไร้
ไปลั่น ระิ่ อันท่านแวนไว้ พ่อุนรามำแหเ้าเมือไ้ยินเรีย เมื่อถามสวนวามแ่มัน้วยื่อ ไพร่ในเมือสุโทัยนี้ึม....”
เมื่อ พ.ศ. 1826 พ่อุนรามำแหไ้ทริ้นประิษ์ ลายสือไท หรืออัษรไทยึ้น แล้วโปรให้ทำารารึไว้ในแท่ศิลาหินนวนสี่เหลี่ยมสู 111 เนิเมร ัล่าวไว้ว่า “ เมื่อ่อนลายสือไทนี้บ่มี 1205 ศปีมะแม พ่อุนรามำแหหาใร่ใในใแลใส่ลายสือไทนี้ ลายสือไทนี้ึมีเมื่อพ่อุนผู้นั้นใส่ไว้....”
พ่อุนรามำแห ทรโปรให้สร้ “ารหินมนัษีลาบาร” ในป่าาลึ้นเป็นแท่นที่ประทับในารเส็ออุนนา เมื่อว่าาารออุนนา ็ให้ใ้เป็น “อาสน์ส์” สำหรับพระภิษุที่มีภูมิธรรมและพรรษาสูึ้นนั่แสธรรมแ่อุบาสอาบาสิา ในวันศีลวันพระ และในสมัยอพระยาเลอไท ราโอรสอพ่อุนรามำแห ไ้นำพระพุทธศาสนา “ลัทธิลัาวศ์” มาเผยแพร่เพิ่มเิม เป็นารปลูฝัพุทธศาสนาให้ับาวสุโทัย
ลัษะสัมารเษรออาาัรสุโทัย มีสภาพพื้นที่ราบที่ใ้ในารเพาะปลูแบ่อย่าว้าๆ ไ้เป็น 2 ลัษะ ือ
ที่ราบลุ่มแม่น้ำและที่ราบเิเา บริเวที่ราบลุ่มแม่น้ำที่สำัือ แม่น้ำยม และแม่น้ำน่าน พื้นที่ราบลุ่มแม่น้ำนี้มีพื้นที่ั้แ่อุริ ศรีสันาลัย สุโทัย
เรื่อยลมานถึนรสวรร์พื้นที่แถบนี้มีลัษะเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำว้าให่และเนื่อาลำน้ำยมและน้ำน่านมีปริมาน้ำำนวนมาไหลบ่ามาา
ภูเาทาภาเหนือ ทำให้ารระบายน้ำลสู่แม่น้ำเ้าพระยาอนล่าไม่ทัน ยัผลให้มีน้ำท่วมที่ราบลุ่มแม่น้ำยมและแม่น้ำน่านนี้ ึ่บริเวนี้วระทำ
ารเพาะปลูไ้ีลับไ้ผลไม่ีเท่าที่วร และทิศะวันอเมือสุโทัยเรื่อยมานถึเมือำแพเพร เป็นพื้นที่อน ินไม่ใร่อุมสมบูร์ ึทำ
ให้ารเพาะปลูไม่ไ้ผลีนั าสภาพภูมิศาสร์ัล่าว้า้น ทำให้ารเษรในอาาัรสุโทัย้อใ้ระบบลประทานเ้ามา่วย้วย ึมีาร
สร้าเื่อนสรีภ์ หรือทำนบพระร่ว ึ่เป็นเื่อนินนาให่ สร้าอยู่ทาทิศะวันเียใ้อัวเมือสุโทัย นอาทำนบเ็บัน้ำแล้วยั
มีารสร้าเหมือฝายและุูลอส่น้ำเป็นแนวยาวั้แ่ศรีสันาลัย ผ่านสุโทัยออไปถึำแพเพร้วย
แม้รุสุโทัยะมีอายุยืนนานถึ 20 0 ปี มีพระมหาษัริย์ราวศ์พระร่วสืบ่อันมา 9 รัาล แ่สุโทัย็มีอิสระ
เพาะ 120 ปีแร ่วที่เริทึ่สุือ สมัยอพ่อุนรามำแหมหารา ัในศิลาารึหลัที่ 1 ล่าวไว้ว่า “ลาเมือสุโทัย มีระพัโพย
สีใสินีัินโเมื่อแล้ มีพิหาร มีพระพุทธรูปทอ มีพระอัารศ มีพระพุทธรูปอันให่ มีพระพุทธรูปอันราม มีพิหารอันให่ มีพิหารอัน
ราม มีเถร มหาเถร...” ส่วนภายนอเมือสุโทัย็มีวามเริรุ่เรือเ่นเียวับภายในเมือสุโทัย เ่น “มีพิหาร มีปู่รู มีทะเลหลว มีป่าหมา
ป่าพลู มีไร่ มีนา มีถิ่น มีาน มีบ้านให่ บ้านราม มีป่าม่ว ป่าาม ูามัแล้...” สุโทัยไ้มีาร่อสร้าสิ่ที่เป็นสาธาระประโยน์หลายอย่า
เ่น ระบบลประทาน ือ สรีภส์ พร้อมับุลอธรรมาิ แล้วนำน้ำไปเ็บไว้ในอ่าเ็บน้ำนอเมือ และในเมือ และามวัวาอาราม
รวมทั้สิ้น 7 สรีภส์
มีาร้นพบเาทุเรียเป็นำนวนมา ั้เรียรายอยู่เป็นลุ่ม ำแพเมือเ่าถึบ 3 ลุ่ม รวม 49 เา ือ ทา้านทิศเหนือนอัวเมือ ้าำแพเมือ้านทิศใ้ และทาทิศะวันออ นอาเรียไ้ว่า เป็นนิมอุสาหรรม แสว่าสุโทัยยุพ่อุนรามำแห เป็นศูนย์าร้าและารผลิที่ให่ ในารผลิ ถ้วยามสัโล ึ่ไ้รับวามนิยมแพร่หลาย มีื่อเสียมา มีารส่สิน้าออไปายยั่าประเทศ เ่น หมู่เาะบอร์เนียว ฟิลิปปินส์ อินโนีเีย (วา) แม้ประเทศี่ปุ่น็มีเรื่อปั้นินเผาสัโลทอเป็นมรนถึปัุบัน
นำสิน้ามาื้อายแลเปลี่ยน โยไม่เรียเ็บ่าภาษีอาร ทำให้มีาว่าประเทศสนในำสิน้ามาายที่เมือสุโทัยันมา ัศิลาารึหลัที่ 1
ล่าวว่า “ เ้าเมือบ่เอาอบในไพร่ลู่ทา เพื่อนูวัวไป้า ี่ม้าไปาย ใรัใร่้า้า้า ใรัใร่้าม้า้า าัใร่้าเือน้าทอ้า...” นอาาร
ิ่อ้าายแล้ว “ลาปสาน” ยัเป็นุแลเปลี่ยนวันธรรมับน่าาิ้วย
้วยรุสุโทัยเป็นแว้นให่ มั่น และเ้มแ็ เป็นที่รับรู้ันในแผ่นินไทยและาว่าาิ เ่น ีน และแว้นอื่นๆ ในเอเีย
ะวันออเียใ้ ัมีหลัานามเอสารีนบันทึไว้ว่า ในระหว่าปี พ.ศ.1835 ในรัสมัยพ่อุนรามำแห และปี พ.ศ. 1866 สมัยพระเ้าเลอไท
สุโทัยไ้ส่ทูิ่อับีนหลายรั้้วยัน โยไ้ส่เรื่อราบรราารไปถวายัรพรริ์ีน รวมทั้ไ้อม้าาว และออื่นๆ าีนเป็นารอบแทน้วย
ในพ.ศ. 1829 สมัยพ่อุนรามำแห พระเ้าฟ้ารั่ว (มะะโท) ไ้เป็นษัริย์มอนั้น และมีานะเป้นราบุรเอพ่อุนรามำแห โยไ้อภิเษสมรสับพระธิาอพ่อุนรามำแห รั้เมื่อเป็นมะะโท เ้ามารัรบราารเป็นะพุ่นห้า้า ึทำให้อาาัรสุโทัยไ้อาศัยเมือเมาะะมะเป็นเมือท่าสำหรับ้าายับพ่อ้าาวอินเีย เปอร์เีย และอาหรับ โยใ้เส้นทาเินบผ่านเมือำแพเพรและเมือา ทา้านแม่ละเมาที่เมืออ (อำเภอแม่สอ)
สมัยพาเลอไทย โอรสอพ่อุนรามำแห ในารึอมเรียว่า “หฤทัยัยเษสุริวศ์” และในินาลมาลินีเรียว่า
“อุทโถรา” (พระยามน้ำ) รอราประมา พ.ศ. 1860 ปราว่าในสมัยนี้เมือรามัเป็นบ หลัาพระเ้าแสนเมือมิ่สิ้นพระนม์
พระเ้าหฤทัยัยเษฯ ไ้ยอทัพไปปราบปรามไม่สำเร็ นเป็นเหุให้เมือรามัแ็เมือั้แ่นั้นมา และาวสยามทาภาลา พวเมือ
ละโว้ และเมือสุพรรบุรี ภายใ้ารนำอพระเ้าอู่ทอ ไ้อพยพมาั้อาาัรใหม่บริเวลุ่มแม่น้ำเ้าพระยาเรียว่า “รุศรีอยุธยา”
สมัยพาลิไทย หรือพระมหาธรรมราาที่ 1 โอรสอพระยาเลอไทยในารึว่า “พระธรรมราา” ทรทำนุบำรุบ้านเมือ
โยารทำารุลอ ทำถนนารุสุโทัยไปนถึเมือศรีสันาลัย และเมือน้อยให่ เป็นารถวายเป็นพระราุศล่อพระบิา ถนนนี้เรียว่า
“ถนนพระร่ว” มีวามยาวาเมือำแพเพรไปเมือสุโทัย่อไปนถึเมือสวรรโล ในปี พ.ศ. 1902 พระอ์ทรสร้าพระพุทธรูปสำริ
นาให่หลายอ์ เ่น พระศรีศายมุนี (เิมเป็นพระประธานอยู่ในวิหารหลววัมหาธาุ เมือสุโทัย ปัุบันไ้อัเิมาไว้ที่พระอุโบสถ
วัสุทัศน์เทพวราราม รุเทพฯ) และทรโปรให้แ่หนัสือเรื่อ “ไรภูมิพระร่ว” ึ่ถือเป็นหนัสือสำัทาประวัิศาสร์และวรรีไทย
เล่มหนึ่
สมัยพาลือไท หรือพระมหาธรรมราาที่ 2 โอรสอพาลิไทย รอราย์ พ.ศ. 1812 ไ้ยทัพปราบปรามเมือเหนือที่แ็เมือนยอมแพ้อ่อนน้อม่อรุสุโทัย นถึ พ.ศ. 1914 รุศรีอยุธยาไ้ยทัพมาีสุโทัย รบันอยู่ 6 ปี รุศรีอยุธยาสามารถยึรอเมือ่าๆ โยรอบสุโทัยไว้ไ้
สมัยพาไสเลอไทย หรือพระมหาธรรมราาที่ 3 โอรสอพระมหาธรรมราาที่ 2 ในสมัยนี้พระอ์ทำสรามับสมเ็พระบรมราาธิราที่ 1 (ุนหลวพระั่ว) ษัริย์แห่รุศรีอยุธยา ึ่ไ้ีหัวเมือฝ่ายเหนือไว้ในอำนาึ้นร่อรุศรีอยุธยา ราธานีึย้ายมาอยู่ที่เมือสอแว (เมือพิษุโล)
สมัยพาปาลรา หรือพระมหาธรรมราาที่ 4 โอรสอพระมหาธรรมราาที่ 3 รอราย์อยู่ที่เมือสอแว (เมือพิษุโล) ใน พ.ศ. 1962 – 1981 เป็นสมัยที่รุสุโทัยเป็นเมือประเทศราอรุศรีอยุธยาแล้ว ึไม่มีเหุาร์อะไรสำั และเมื่อสิ้นสมัยพาปาลรา รุสุโทัย็ถูผนวเป็นส่วนหนึ่อรุศรีอยุธยา
นับเป็นารสิ้นสุออาาสุโทัย อาาัรที่ยิ่ให่อาาัรหนึ่อนาิไทย
ธนร ่อไม้ทอ : เรียบเรีย (๑) หลัานไ้าพศาวารีน
ความคิดเห็น