คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #68 : ความเคลื่อนไหวสู่การเปลี่ยนแปลงการปกครองสยาม
วามิและวามเลื่อนไหวเพื่อารปรอามระบอบประาธิปไย
วามิและวามเลื่อนไหวเพื่อารปรอามระบอบประาธิปไย มีมาาประานในยุโรป และสหรัอเมริา ั้แ่พุทธศวรรษที่ 23 ารปรอออัฤษึ่่อย ๆ ำเนินไปสู่ระบบรัสภาแห่เสรีประาธิปไย โยไม่้อมีารปิวัิเสียเลือเนื้อ ารเรียร้อสิทธิในารปรอนเออสหรัอเมริาาอัฤษใน พ.ศ. 2319 (.ศ. 1776) และารปิวัิฝรั่เศสใน พ.ศ. 2332 (.ศ. 1789) หลัานั้นวามิแบบประาธิปไย็แพร่ยายไปยัประเทศ่า ๆ ประเทศไทย็ไ้รับแนววามิเรื่อารปรอประเทศระบอบประาธิปไย ้วยาริ่อับประเทศในยุโรปและสหรัอเมริา
าริ่อับ่าประเทศในสมัยรุรันโสินทร์ เริ่มั้แ่มีพระราไมรีทาาร้าับประเทศอัฤษ เมื่อ พ.ศ. 2367 ในรัสมัยพระบาทสมเ็พระนั่เล้าเ้าอยู่หัว ่อมาพวมิันนารีาสหรัอเมริาเ้ามาเผยแพร่ริส์ศาสนาในประเทศไทย นไทยเริ่มศึษาภาษาอัฤษ ศึษาวิทยาาร่า ๆ โยเพาะพระภิษุเ้าฟ้ามุ ลุ่มพระบรมวศานุวศ์ และลุ่ม้าราาร็ศึษาวิาาร่า ๆ ้วย ันั้นสัมไทยบาลุ่มึไ้มี่านิยมโลทัศน์ามวิทยาาระวัน
เมื่อพระบาทสมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัวเส็ึ้นรอราย์ใน พ.ศ. 2394 นั้นพระอ์ทรระหนัว่าถึเวลาที่ประเทศไทยะ้อยอมเปิสันิภาพับประเทศะวันในลัษะใหม่ และปรับปรุบ้านเมือให้้าวหน้าเยี่ยอารยประเทศ ทั้นี้เพราะเพื่อนบ้านำลัถูุาม้วยลัทธิัรวรรินิยม ึทรเปลี่ยนนโยบาย่าประเทศอไทยมาเป็นารยอมทำสนธิสัาามเื่อนไอประเทศะวัน และพยายามรัษาไมรีนั้นไว้เพื่อวามอยู่รออประเทศ
่อมา พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ทรมีพระราประส์อย่าแรล้าที่ะปิรูปประเทศไทยให้เริทัเทียมับประเทศะวัน ปััยที่ะนำไปสูุ่หมายไ้ือ น เิน และารบริหารที่ี ทรมีพระราำริว่า หนทาแห่วาม้าวหน้าอาิะมีมาไ้็้ออาศัยารศึษาเป็นปััย ึทรั้พระราหฤทัยเ็เี่ยวว่า เยาวนรุ่นใหม่ทั้อราวศ์และบุรุนนาะ้อไ้รับารศึษาอย่าีว่ารุ่นพระอ์เอ ในระยะแรอิทธิพลอประเทศะวันที่มี่อประเทศไทยือ ประเทศอัฤษ พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึโปรให้พระอ์เ้าปฤษา์ หม่อมเ้าเ๊ นพวศ์ ับพระยาัยสุรินทร์ (หม่อมราวศ์เทวหนึ่ สิริวศ์) ไปเรียนที่ประเทศอัฤษเป็นพวแร นับว่าเป็นรั้แรที่ทรส่นัเรียนหลวไปเรียนถึยุโรป ่อมา็ส่พระราโอรสและนัศึษาไปศึษาวิาทหารที่ประเทศเยอรมนี ประเทศฝรั่เศส ประเทศเนมาร์ และประเทศรัสเีย ่อนหน้านั้น พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ทรัเลือหม่อมเ้า 14 น ไปเรียนหนัสือที่สิโปร์ 2 ปี ระหว่า พ.ศ. 2413 - พ.ศ. 2415 ในโอาสที่พระอ์เส็พระราำเนินไปสิโปร์ในปี พ.ศ. 2413 นั่นเป็นารเรียมนที่ะเ้ามา่วยแบ่เบาพระราภาระในารปรับปรุประเทศ ารเรียมปััยารเินเป็นารเรียมพร้อมประารหนึ่ ถ้าาเินะำเนินิารใให้สำเร็สมวามมุ่หมายะเป็นไปไ้ยา พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ทรเห็นว่า ารัารเินแบบเ่ามีทารั่วไหลมา พวเ้าภาษีนายอารไม่ส่เินเ้าพระลัรบถ้วนามำนวนที่ประมูลไ้ พระอ์ึทรัารเรื่อารเินอแผ่นินหรือารลัทันทีที่พระอ์ทรบรรลุนิิภาวะ มีอำนาในารปรอแผ่นินเ็มที่ เริ่ม้วยให้ราพระราบััิั้หอรัษารพิพัน์ .ศ. 1235 (พ.ศ. 2416) มีพระราบััิรมพระลัมหาสมบัิในปี .ศ. 1237 (พ.ศ. 2418) เพื่อะไ้ใ้่ายทุนบำรุประเทศ ่อมาทรให้ัทำบประมาัสรรเินให้แ่ระทรว่า ๆ เป็นสัส่วน
พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ยัไม่ทรทันไ้ปรับปรุารปรอประเทศให้เป็นไปามที่พระอ์ทรั้พระราหฤทัยไว้ ็มีลุ่มเ้านายและ้าราารทำหนัสือราบบัมทูลวามเห็นัารเปลี่ยนแปลารปรอราารแผ่นินเมื่อ ร.ศ. 103 (พ.ศ. 2427) ทั้นี้อาะวิเราะห์ไ้ว่า ที่พระอ์ยัไม่ทรปรับปรุบารบริหารประเทศ่อน พ.ศ. 2428 เพราะมีเหุาร์สำัเิึ้น ือ วิฤิาร์วัหน้า เมื่อ พ.ศ. 2417 ารที่ทรั้หอรัษารพิพัน์ให้รวมเินมาอยู่ที่เียวัน ระทบระเทือน่อเ้านาย และ้าราาร โยเพาะรมพระราวับวรสถานมล รมหมื่นไยา วิฤิาร์วัหน้าเป็นเรื่ออวามัแย้ระหว่าวัหลวับวัหน้า แสถึปิิริยาโ้อบ ารริเริ่มึอำนาเ้าสู่ศูนย์ลาือสถาบันษัริย์ เห็นไ้ัเน ว่าเมื่อสมเ็พระบวรราเ้า รมพระราวับวรวิไยา ทิว ในปี พ.ศ. 2428 พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวึทรปรับปรุารบริหารารปรอส่วนลาเป็น 12 รม (่อมาเรียว่า ระทรว) ในปี พ.ศ. 2432
วาม้อารที่ะเปลี่ยนแปลารปรออประเทศไทยให้เป็นไปามระบอบประาธิปไย ไ้เริ่มมีมาแ่ในรัสมัยพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว และมีวามเลื่อนไหวมาลอนถึวันที่เปลี่ยนแปลารปรอ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 แนววามิและวามเลื่อนไหว่า ๆ ไ้แ่
- ารเรียร้อ้อารรัธรรมนู อลุ่มเ้านายและ้าราารใน ร.ศ. 103
- ร่ารัธรรมนู แผ่นินอพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว
- บทวามเี่ยวับอุมาร์ประาธิปไยอเทียนวรร
- วามพยายามที่ะเปลี่ยนแปลารปรออลุ่มบ ร.ศ. 130
- แนวพระราำริและารเรียมารเรื่อระบอบประาธิปไยอพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว และพระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว
ารเรียร้อ้อารรัธรรมนูอลุ่มเ้านายและ้าราารใน ร.ศ. 103
ร.ศ. 103 รับ พ.ศ. 2427 เป็นปีที่ 17 อารรอราย์อพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ไ้มีเ้านายและ้าราาร ำนวนหนึ่ที่รับราาร สถานทูไทย รุลอนอน และรุปารีส ไ้ร่วมันลื่อในเอสารราบบัมทูลวามเห็นัารเปลี่ยนแปลารปรอราารแผ่นิน ร.ศ. 103 ทูลเล้าฯ ถวาย วันพฤหัสบี แรม 8 ่ำ เือน 2 ปีวอ อศอ ศัรา 124 รับวันที่ 9 เือนมราม พ.ศ. 2427
เ้านายและ้าราารที่ัทำหนัสือราบบัมทูลวามเห็นรั้นั้น มีพระนามื่อปราอยู่ท้ายเอสาร ไ้แ่
- พระเ้าน้อยาเธอ รมหมื่นนเรศร์วรฤทธิ์ (พระเ้าบรมวศ์เธอ พระอ์เ้าฤษาภินิหาร รมพระนเรศร์วรฤทธิ์)
- พระเ้าน้อยาเธอ พระอ์เ้าโสบัิ (พระเ้าบรมวศ์เธอ พระอ์เ้าโสบัิ รมุนพิทยลาภพฤิธาา)
- สมเ็พระเ้าน้อยาเธอ พระอ์เ้าสวัสิโสภ (สมเ็พระเ้าบรมวศ์เธอ พระอ์เ้าสวัสิโสภ รมพระสวัสิวันวิศิษ์)
- พระอ์เ้าปฤษา์ (พระวรวศ์เธอ พระอ์เ้าปฤษา์)
- นายนแ้ว เสนี (พระยามหาโยธา)
- หลวเนายเวร(สุ่น สาราภัย ่อมาเลื่อนบรราศัิ์เป็นพระยาอภัยพิพิธ)
- บุศย์ เพ็ุล (มื่นไวยวรนาถ)
- ุนปิภาพิิร (หุ่น)
- หลววิเสศสาลี (นา)
- นายเปลี่ยน
- สัปเลฟเอร์แนนสะอา
พระอ์เ้าปฤษา์ ไ้ทรมีบันทึไว้ว่า
้วยัน ึ่เป็นวามเห็นอพระอ์เ้าสวัสิโสภมา้อ ้าพเ้าเป็น
ผู้เรียบเรีย รมหมื่นนเรศร์พระอ์โสบัิฯ พระอ์สวัสิ์เป็นผู้
แ้ไเปลี่ยนแปลเพิ่มเิมทำ 4 บับ ส่เ้าไปให้สมาิ ส โมสรหลว สุ
แ่ะมีผู้ใ... เ็มใลนามร่วมเห็นพ้อ้วย ทูลเล้าถวาย 1 บับ สำหรับ
พระราทานลนาม ทูลเล้าถวาย 1 สำหรับสำนัทูทั้ 2 เมือ
สำนัละบับให้นายเสน่ห์ หุ้มแพร นำเ้าไปทูลเล้าฯ ถวายและ
ัวนผู้อื่นให้ลนาม้วย...สาระสำัอำราบบัมทูล นี้อยู่สาม้อ ล่าวือ
- ภัยอันรายะมาถึบ้านเมือ เนื่อาารปรอในะนั้น
- ารที่ะรัษาบ้านเมือให้พ้นอันราย ้ออาศัยวามเปลี่ยนแปลบำรุรัษาบ้านเมือแนวเียวับที่ีปุ่นไ้ทำามแนวารปรออประเทศในยุโรป
- ารที่ะัาราม้อ 2 ให้สำเร็ ้อลมือัให้เป็นริทุประาร
ภัยอันราย ที่ะมาถึบ้านเมือ ือ ภัยอันรายที่ะมีมาาประเทศที่มีอำนามาว่าประเทศไทย ถ้ามหาอำนาในยุโรปประส์ ะไ้เมือใเป็นอาานิม ็ะ้ออ้าเหุผลว่าเป็นภาริอาวผิวาวที่มีมนุษยาิ ้อารให้มนุษย์มีวามสุวามเริ ไ้รับวามยุิธรรมเสมอัน ประเทศที่มีารปรอแบบเ่านอาะีวาวามเริอประเทศในเอเียแล้ว ยัีวาวามเริอประเทศที่เริรุ่เรือแล้ว้วย แล้วสรุปว่า รับาลที่มีารปรอแบบเ่าัารบ้านเมือไม่เรียบร้อย เิอันรายทำให้อันรายนั้นมาถึาวยุโรป นับว่าเป็น่อทาที่าวยุโรปะเ้าัารให้หมอันราย และอีประารหนึ่ ถ้าปิประเทศไม่้าาย็ะเ้ามาเปิประเทศ้าายให้เิประโยน์ ทั้หมเป็นเหุผลที่ประเทศในยุโรปะยึเอาเป็นอาานิม
ารป้อันอันรายที่ะบัเิึ้นอยู่หลายทาแ่ิว่าใ้ไม่ไ้ือ
- ารใ้วามอ่อนหวานเพื่อให้มหาอำนาสสาร ประเทศี่ปุ่นไ้ใ้วามอ่อนหวานมานานแล้ว นเห็นว่าไม่ไ้ประโยน์ ึไ้ัารเปลี่ยนารบริหารประเทศให้ยุโรป นับถือ ึเห็นว่าารใ้วามอ่อนหวานนั้นใ้ไม่ไ้
- าร่อสู้้วยำลัทหารึ่็เป็นวามิที่ถู้อ ำลัทหารอไทยมีไม่เพียพอทั้ยั้ออาศัยื้ออาวุธา่าประเทศไ้รบันริ ๆ ับประเทศในยุโรป ประเทศในยุโรปะยอมแพ้ทั้ประเทศอื่น ๆ ที่เป็นมิรประเทศอู่สรามับประเทศไทย็ะไม่ายอาวุธให้ประเทศไทยเป็นแน่
- ารอาศัยประโยน์ที่ประเทศไทยมีเแนิ่อับประเทศที่เป็นอาานิมอประเทศอัฤษและประเทศฝรั่เศส ประเทศอัฤษและประเทศฝรั่เศสอาให้ประเทศไทยเป็นรัันน (Buffer State) และ็ให้มีอาาเแนเพียเป็นำแพั้นระหว่าอาานิมประเทศไทย็ะเือร้อนเพราะเหุนี้
- ารัารบ้านเมือเพียเพาะเรื่อ ไม่ไ้ัให้เรียบร้อยั้แ่านรา ไม่ใ่ารแ้ปัหา
- สัาทาพระราไมรีที่ทำไว้ับ่าประเทศ ไม่เป็นหลัประันว่าะุ้มรอประเทศไทยไ้ ัวอย่าที่สหรัอเมริาสัาะ่วยประเทศีนรั้นมีปัหาเ้าริสหรัอเมริา็มิไ้่วย และถ้าประเทศไทยไม่ทำสัาให้ผลประโยน์แ่่าประเทศ ประเทศนั้น ๆ ็ะเ้ามาี่ให้ประเทศไทยทำสัาอยู่นั่นเอ
- าร้าายและผลประโยน์อาวยุโรปที่มีอยู่ในประเทศไทย ไม่อา่วยุ้มรอประเทศไทยไ้ถ้าะมีาิที่หวัผลประโยน์มาึ้นมาเบียเบียน
- ำล่าวที่ว่า ประเทศไทยรัษาเอรามาไ้็ะรัษาไ้อย่าเิม ำล่าวอย่านั้นใ่ไม่ไ้ในสถานาร์ปัุบันึ่เป็นเวลาที่ประเทศในยุโรปำลัแสวหาเมือึ้นและประเทศที่ไม่มีวามเริ็เป็นอาานิมไปหมแล้ว ถ้าประเทศไทยไม่แ้ไ็อาะเป็นไปเหมือนับประเทศที่ล่าวมา
- หมายระหว่าประเทศะุ้มรอประเทศที่เริและมีนบธรรมเนียมล้ายลึัน ประเทศี่ปุ่นไ้แ้ไหมายให้ล้ายับยุโรป็ะไ้รับวามุ้มรอ ประเทศไทย้อปรับปรุารับ้านเมือให้เป็นที่ยอมรับเ่นเียวับประเทศี่ปุ่นมิะนั้นหมายระหว่าประเทศ็ไม่่วยประเทศไทยให้พ้นอันราย
ในหนัสือราบบัมทูล ไ้เสนอวามเห็นที่เรียว่าัารบ้านเมือามแบบยุโรป รวม 7 ้อ ันี้
- ให้เปลี่ยนารปรอาแอบโสลูโมนาี (Absolute Monarchy) ให้เป็นารปรอที่เรียว่า อนสิิวั่นแนลโมนาี (Constitutional Monarchy) ึ่พระบาทสมเ็พระเ้าอยู่หัวทรเป็นประธานอบ้านเมือ มี้าราารรับสนอพระบรมราโอาร เหมือนสมเ็พระเ้าแผ่นินทุพระอ์ในยุโรป ที่มิ้อทรราารเอทั่วไปทุอย่า
- ารทำนุบำรุแผ่นิน้อมีพวาบิเน รับผิอบและ้อมีพระราประเพีัสืบสันิวศ์ให้เป็นที่รู้ทั่วัน เมื่อถึราวเปลี่ยนแผ่นินะไ้ไม่ยุ่ยา และป้อันไม่ให้ผู้ใิหาอำนาเพื่อัวเอ้วย
- ้อหาทาป้อันอรัปั่นให้้าราารมีเินเือนพอใ้ามานานุรูป
- ้อให้ประานมีวามสุเสมอันมีหมายให้วามยุิธรรมแ่ประานทั่วไป
- ให้เปลี่ยนแปลแ้ไนบธรรมเนียม และหมายที่ใ้ไม่ไ้ที่ีวาวามเริ อบ้านเมือ
- ให้มีเสรีภาพในทาวามิเห็น และให้แสออไ้ในที่ประุมหรือในหนัสือพิมพ์ ารพูไม่ริะ้อมีโทษามหมาย
- ้าราารทุระับั้น้อเลือเอานที่มีวามรู้ มีวามประพฤิี อายุ 20 ึ้นไป ผู้ที่เยทำั่วถูถอยศศัิ์ หรือเยประพฤิผิหมาย ไม่วรรับเ้ารับราารอี และถ้าไ้ ้าราารที่รู้นบธรรมเนียมยุโรปไ้ยิ่ี
ใน้อเสนอนั้นไ้ระบุว่า “ทาที่้าพระพุทธเ้าราบบัมทูลพระรุาว่าเป็น อนสิิวั่นยุโรปนั้นหาไ้ประส์ที่ะมีปาลิเมน์ในเวลานี้ไม่หมายวามผู้เสนออให้มีรัธรรมนู (Constitution) ยัไม่ไ้้อารรัสภา (Parliament) เหมือน “ัรุอัฤษฤๅอเมริา” ึ่อำนาและวามผิอบอยู่ในเนื้อมือราษรทั้สิ้นให้มี “เาเวอนเมน์ และำหนหมายวามยุิธรรมอันแน่นอน” หมายถึให้มีะรับาล (Government) ึ่ประอบ้วยเสนาบีหรือรัมนรีพร้อมทั้มีหมายที่ให้วามยุิธรรม
พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวทรมีพระราำรัสอบ วามเห็นอะที่ราบบัมทูละให้เปลี่ยนแปลารปรอว่า พระอ์ทรระหนัในอันรายที่ล่าวมานั้นและไม่้อห่วว่าพระอ์ะทร “ัวาในารที่ะเสียอำนาึ่เรียว่า แอบโลู” พระอ์ทรล่าว่อไปว่าเมื่อพระอ์ทรรอราสมบัิใหม่ ๆ ทรไม่มีอำนาอันใเลย ะพระอ์ทรมีอำนาบริบูร์ ในเวลาที่ทรมีอำนาน้อย ็มีวามลำบา เวลานี้มีอำนามา็มีวามลำบา พระอ์ึทรปรารถนาอำนาปานลา ไ้ทรรอราย์มาถึ 17-18 ปี ไ้ทรศึษาเหุาร์บ้านเมืออื่นอยู่ลอเวลา ไม่ใ่ทรเป็นพระเ้าแผ่นินที่เหมือนาในะลารอบหรือทรอยู่เย ๆ ไม่ไ้ทรทำอะไรเลย ที่เรียร้อให้มีรับาล (อเวอนเมน์) ็มีเสนาบีเป็นรับาลแล้ว แ่ยัไม่ี สิ่ที่พระอ์ทร้อารือ “อเวอนเมนรีฟอม” หมายถึให้พนัานอราารแผ่นินทุ ๆ รมทำารให้ไ้เ็มที่ ให้ไ้ประุมปรึษาัน ิ่อัน่ายและเร็ว อีประารหนึ่ทรหาผู้ทำหมายสละที่ปรึษาหมายารระทำทั้สอประาร้อไ้สำเร็่อน ารอื่น ๆ ็ะสำเร็ลอ
แท้ริแล้วพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวไ้ทรมีพระบรมราโบายที่ะทรปรับปรุารบริหารราารแผ่นินมาั้แ่พระอ์ทรมีอำนาในารปรออย่าสมบูร์ ล่าวือ ใน พ.ศ. 2417 ไ้ทรสถาปนาสภาที่ปรึษาราารแผ่นินและสภาที่ปรึษาในพระอ์เป็นอ์รใหม่่วยบริหารประเทศ โยทรมีพระราำริว่า “ราารบ้านเมือที่ะเิึ้นใหม่และที่ั่้ามาแ่เิมนั้น ไม่สามารถที่ะทรัารให้สำเร็โยลำพัพระอ์เอ” ถ้ามีผู้่วยัน ิหลายปัาแล้ว ารที่รร้ามาแ่เิม ็ะปลเปลื้อไปทีละน้อย ๆ วามีวามเริ็ยัเิแ่บ้านเมือ... สภาที่ปรึษาราารแผ่นิน (Council of State) มีสมาิเป็นผู้มีบรราศัิ์ั้นพระยา 12 นาย ทำหน้าที่ประุมปรึษา้อราารและออพระราำหนหมายามพระบรมราโอาร หรืออาะราบบัมทูลเสนอวามิเห็นในารออหมายใหม่ ส่วนสภาที่ปรึษาในพระอ์ (Privy Council) สมาิอสภานี้ือ พระบรมวศานุวศ์ และ้าราารระับ่า ๆ มี 49 นาย ทำหน้าที่ถวายำปรึษา้อราาร และเสนอวามิเห็น่า ๆ ึ่อาะนำไป อภิปรายในสภาที่ปรึษาราารแผ่นิน แ่ปราว่าสภาที่ปรึษาราารแผ่นินและสภาที่ปรึษาในพระอ์ไม่ไ้มีผลานหรือะเรียว่าประสบวามล้มเหลว สมาิทั้สอสภาไม่่อยไ้แสวามิเห็นามวิถีทาอันวร อาเป็นเพราะาวามรู้วามสามารถ และหรือไม่ล้าที่ะออวามิเห็นึ่ไม่ใ่ลัษะที่เยทำมา่อน
เพราะะนั้น ารเรียร้อให้มีรับาลและรัธรรมนู หรือหมายปรอประเทศามวามหมายอระบอบประาธิปไยเป็นไปไ้ยา
รัธรรมนูแผ่นินอพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว
ำว่ารัธรรมนูรับำภาษาอัฤษว่า "Constitution" ไ้มีารบััิึ้นภายหลัารเปลี่ยนแปลารปรอ พ.ศ. 2475 ผู้ที่บััิศัพท์ำนี้ือ พลรี พระเ้าวรวศ์เธอ รมหมื่นนราธิปพศ์ประพันธ์ มีวามหมายว่า "หมายสูสุในารปรอประเทศ" ึ่ำหนรูปแบบและหลัารปรอ ลอนวิธีารำเนินารปรอไว้อย่าเป็นระเบียบ รวมทั้ำหนหน้าที่อประานที่พึระทำ่อรัับรับรอสิทธิและเสรีภาพอประานึ่รัะละเมิมิไ้ไว้อี้วย
ไ้มีผู้สสัยว่า พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ผู้ทรเป็นพระมหาษัริย์ที่ทรมีพระปรีาสามารถ ทรปรับปรุารบริหารราารแผ่นินให้เป็นแบบอารยประเทศ ะไม่ทรมีพระระแสพระราำริเี่ยวับรัธรรมนู หรือำราบบัมทูลอลุ่มบุลใน ร.ศ. 103 ไม่บัเิผลแ่อย่าไร ่อมานายปรีา ศรีลาลัย ไ้เล่าเรื่อาร้นพบ “ร่ารัธรรมนูแผ่นินอสมเ็พระปิยมหารา” ว่า
ร่ารัธรรมนู รั้รัาลที่ 5 ในร่านั้นมีระบุถึประธานาธิบีแ่ไม่ใ่
ประธานาธิบีแห่มหานรั ้อวามบ่ให้ทราบว่าไ้ร่าึ้น่อน ร.ศ 112
(ือ่อน พ.ศ. 2436) แ่ไม่ทราบว่าใรเป็นผู้ร่า รั้น่อมาไ้พบสำเนาหมาย
อท่านเ้าพระยาสุรศัิ์มนรี ราบบัมทูลพระรุาท้าววามถึสมเ็
รมพระยาเทวะวศ์วโรปาร...สมเ็รมพระยาเทวะวศ์วโรปาร ไ้ทรทราบ
หมายอท่านเ้าพระยาสุรศัิ์มนรีลอแล้ว ึลลายพระหัถ์เป็น
ารี้แอบ... ล้วนแ่เี่ยวับารเมืออย่าสำั ๆ ในระหว่านั้นและ
โยเพาะราารอที่ประุมร่าหมายและ้อบ้ับ ประสบอุปสรร
่า ๆ เพราะเหุไร ในส่วนพระอ์ท่าน...ทำารร่าหมายสำัไปแล้วมีอะไร
บ้า เ่น (1) ราประเพี (ไ้แ่ที่เรียในปัุบันนี้ว่า รัธรรมนู) (2) พระรา
ฤษีาสำหรับทีุ่มนุมทั้ปวปรึษาันในสภา ฯลฯ เป็นอันทราบไ้าสำเนา
ลายพระหัถ์ัล่าวมานี้ว่า ร่ารัธรรมนู ึ่ในเวลานั้นเรียว่าราประเพี
สมเ็พรมพระยาเทวะวศ์วโรปารทรร่าเส็ ่อนวันที่ 9 สิหาม
พ.ศ. 2432 (ือเมื่อ่อน60 ปีมานี้ หรือ่อนสิ้นรัาลที่ 5 เป็นเวลา 20 ปีเ็ม)“ราประเพี” ที่ล่าวถึ ื่อว่า “ร่าพระราฤษีาที่ 1 ว่า้วยราประเพีรุสยาม” เป็นร่าหมาย 20 มารา ำหนพระบรมเานุภาพ ราสมภ์ือ (1) รัมนรีสภาหรือลูุน ศาลหลว ือผู้ึ่ทรเลือสรรให้ิร่าหมาย และอยระวัไม่ให้เสนาบีสภาทำผิพระราำหนหมาย (2) อมนรีสภา เป็นผู้ทรเลือสรรไว้่าพระเนรพระรร (3) เสนาบีสภา หรือลูุน ศาลา เป็นผู้ึ่ทรเลือสรรไว้ทนุบำรุแผ่นินามพระบรมราโบายและามพระราำหนหมาย ในราประเพียัล่าวถึารสืบสันิวศ์ ผู้รั้ราาร ารประุม ำวินิัยลเป็นมาราสุท้าย
ร่ารัธรรมนูในรัารที่ 5 มีวามสำัที่ะไ้เปรียบเทียบว่า วามมุ่หมายอนในสมัยนั้นับวามมุ่หมายอนในปัุบัน แ่าันอย่าไร ส่วนไหนเป็นประโยน์และวาม้อารอฝ่ายปรอ และส่วนไหนราษระไ้ผลีบ้า ร่ารัธรรมนูในรัาลที่ 5 ไม่ไ้ปราว่านำมาใ้แ่อยาไรบทวามเี่ยวับอุมาร์ประาธิปไยอเทียนวรร เทียนวรร หรือ .ว.ส วัาโภ เิใน พ.ศ. 2358 หลัาสึาสมเพศใน พ.ศ. 2411 ไ้ลเรือไปับฝรั่ท่อเที่ยวในเอเียและหมู่เาะแปิฟิเป็นเวลาหลายปี เทียนวรรเยถวายหนัสือที่เาพิมพ์ึ้นพร้อมับอรับราารเมื่อ ร.ศ. 121 (พ.ศ. 2445) เทียนวรรเป็นที่ปรึษาอหนัสือพิมพ์สยามออฟเอรเวอร์ ่อมาไ้ออหนัสือรายปัษ์ื่อ ุลวิภาพนิ ไ้ล้มเลิเมือ พ.ศ. 2449 แล้วออหนัสือเล่มใหม่ื่อ ศิริพนภา เป็นรายเือนในปี พ.ศ. 2451 เทียนวรรลใเียนสิ่ที่นิออเผยแพร่ วิาร์สภาพาร์ที่เาเห็นว่าวรมีารแ้ไ เปลี่ยนแปล้วยวามรัาิ ้วยวามบริสุทธิ์ใ
เรื่อที่เทียนวรรวิาร์รุนแรที่สุ นเป็นเหุให้พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ้อทรโ้อบ็ือ เรื่อว่า้วยำลัให่ 3 ประารอบ้านเมือ ล่าวือ้อมีปัาและมีวามรู้มาทั่วัน ทั้เ้านาย ุนนา และราษร มีโภทรัพย์สมบัิมา และบ่อเิอทรัพย์เิาปัาและวิาวามเพียรอรับาลและราษร มีทหารและพลเมือมาและล่าวว่า าวยุโรปไ้เอาใใส่ปรอาิ ราษรมีโอาสอันี้วยวามสามัีเป็นให่ พูถึี่ปุ่นใ้เวลา 60 ปี ็เริโยเร็วทั้มีวามรู้ยิ่ ประเทศอัฤษยอมให้นบัับอัฤษรับอำนาวินิัยอศาลี่ปุ่นามแ่ี่ปุ่นะพิพาษา
ในเรื่อเี่ยวับประาธิปไย เทียนวรรเสนอวามิใน้อเียนเรื่อ “ว่า้วยวามฝันละเมอแ่มิใ่นอนหลับ” ใน้อที่ 28 ล่าวไว้ว่า
รับาลไ้ ใน้อที่มีุและมีโทษทาวามเริและไม่เรินั้น ๆ ไ้
ามเวลาที่ำหนอนุาไว้
ในวามฝันที่เราฝันมานี้ ในั้น้นะโหวเลือผู้มีสิปัาเป็น
ั้นแรราวแรที่เริ่มั ให้ประำารในระทรวทุอย่าไป่อน
ว่าะไ้ำเนินให้เป็นปริเรียบร้อยไ้่อมาเทียนวรรไ้เียนลอนให้เห็นว่า ราษรำเป็น้อมีผู้แทน มีรัสภา ึ่เทียนวรรใ้ำทับศัพท์ว่า ปาลิเมน์
| ไพร่เป็นพื้นยืนร้อทำนออบ | ามระบอบปาลิเมน์ประเ็นำ | ||
| แม้นนิ่้าล้าหลัยัมิทำ | ะ่ำน้อยหน้าเวลาสาย | ||
| อให้เป็นเ่นเราผู้เ่าท | บำรุรัษาาิสะอาศรี | ||
| ทั้เ้านายฝ่ายพหลและมนรี | ะเป็นศิวิไล์ริอย่านิ่นาน | ||
| ให้รีบหาปาลิเมน์ึ้นเป็นหลั | ะไ้ัน้อมใไพร่สมาน | ||
| เร่เป็นฟรีปรีาอย่า้าล | รัษาบ้านเมือเรา่วยเ้านาย | ||
ะเห็นว่า้อเสนออเทียนวรร ้าวหน้าไปว่าำราบบัมทูลอลุ่มเ้านาย และ้าราารใน ร.ศ. 103 เพราะไ้เรียร้อให้มีรัสภาึ่มาาราษร
ารเรียร้อให้มีารปรอแบบรัสภา ทำให้พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ทรพระรานิพนธ์เรื่อ “พระบรมราาธิบายว่า้วยวามสามัีแ้วามในาถาที่มีโนอามแผ่นิน” ้วยทรมีพระราประส์ที่ะอธิบายแนววามิอันเป็นพื้นานอพระราโบายอพระอ์เี่ยวับารปรับปรุารปรอบ้านเมือ ทั้เป็นารี้แ้วยว่าเหุใพระอ์ึยัไม่ทรัารเปลี่ยนแปลระบอบารปรออไทยให้เป็นไปามแบบบับอประเทศในยุโรปโยทันทีเ่น
ึ้นในหมู่นึ่ไม่มีวามรู้พอที่ะิราาร และไม่เป็นวาม้อาร
อนทั้ปว นอาที่อยาะเอาอย่าประเทศยุโรปเพียสี่ห้าน
เท่านั้น … ถ้าะัั้ปาลิเมน์ หรือให้เิมีโปลิิัลปาีึ้นใน
เวลาที่บ้านเมือยัไม่้อารันี้ ็ะมีแ่้อทุ่มเถียันนารอันใ
ไม่สำเร็ไปไ้ เป็นเรื่อถ่วให้บ้านเมือมีวามเริ้า… ส่วน
เมือเราราษรไม่มีวามปรารถนาอยาะเปลี่ยนแปลอันใ …
ารที่อยาเปลี่ยนแปลนั้นลับเป็นอผู้ปรอบ้านเมืออยา
เปลี่ยนแปล… ถ้าะั้ปาลิเมน์ึ้นในเมือไทย เอาวามิราษร
เป็นประมาในเวลานี้แล้ว ้าพเ้าเื่อว่าะไม่ไ้ัารอันใไ้
สัสิ่หนึ่เป็นแน่แท้ที่เียว ะเถียันป่นปี้ไปเท่านั้นาพระบรมราธิบายอพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว แสให้เห็นถึวามเื่อมั่นอพระอ์ว่า ประเทศไทยยัไม่พร้อมที่ะมีารปรอามระบอบรัสภา พระอ์ึไม่ทรเปลี่ยนแปลารปรอให้มีรัสภาและมีรัธรรมนู แ่พระอ์็ทรยอมรับว่า ารปรออประเทศะ้อเปลี่ยนไปในทาที่ะมีรัสภาและรัธรรมนูในภายหน้า ถึับมีพระราำรัสในที่ประุมเสนาบีว่า "ันะให้ลูวิราวุธมอบอวัให้แ่พลเมือไทยทันทีที่ึ้นสู่ราบัลลั์ล่าวือ ันะให้เามีปาลิเมน์และอนสิิวั่น"
] วามพยายามที่ะเปลี่ยนแปลารปรออลุ่มบ ร.ศ. 130
เมื่อพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว เส็ึ้นรอราสมบัิ พ.ศ. 2453 นั้นลุ่มปัาน่า็มุ่หวัว่า พระอ์ะทรเปลี่ยนแปลารปรออประเทศไปสู่ระบอบประาธิปไย ทั้นี้เพราะพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ทรศึษาอยู่ในประเทศอัฤษึ่มีารปรอในระบอบประาธิปไย และไ้ทรเรียมพระอ์ัที่พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวมีพระราำรัสไว้ แ่ปราว่ายัไม่มีพระราำริในเรื่อรัสภาและรัธรรมนูแ่อย่าใ ในเวลาเียวันประเทศีนมีารปิวัิล้มล้าราวศ์แมนู เปลี่ยนารปรอประเทศเป็นระบอบประาธิปไยแบบสาธารรัเป็นผลสำเร็ ทำให้วามิอยาะไ้ประาธิปไยมีมาึ้น ประอบับวามไม่พอใในพระราริยาวัรบาประารอพระมหาษัริย์พระอ์ใหม่ ึทำให้เิปิิริยาที่ะล้มล้าระบอบารปรอ
ันั้น เหุาร์สำัที่เิึ้นใน้นรัาลพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว็ือ พวนายทหารบ ทหารเรือ และพลเรือน รวมประมา 100 น เรียัวเอว่า ะ ร.ศ. 130 ไ้วาแผนารปิวัิารปรอหวัให้พระมหาษัริย์พระราทานรัธรรมนูให้แ่ปวนาวไทยะ ร.ศ. 130 นั้น ถ้าะพิารารายื่อันแล้วส่วนให่เป็นนายทหารบ ทหารเรือและพลเรือน รวมประมา 100 น เรียัวเอว่า ะ ร.ศ. 130 ไ้วาแผนารปิวัิารปรอ หวัให้พระมหาษัริย์พระราทานรัธรรมนูให้แ่ปวนาวไทยะ ร.ศ. 130 นั้น ถ้าะพิารารายื่อันแล้วส่วนให่เป็นนายทหารบ อายุน้อย เพิ่สำเร็ารศึษาใน ร.ศ. 128 (พ.ศ. 2451) หัวหน้าะไ้แ่ นายร้อยเอุนทวยหาพิทัษ์ (เหล็ ศรีันทร์)อายุ 28 ปี อายุนอื่น ๆ เ่น นายร้อยรีเหรีย ศรีันทร์ เพีย 18 ปี นายร้อยรีเนร พูนวิวัน์ อายุ 19 ปี เป็น้น ะ ร.ศ. 130 ไ้ำหนวันปิวัิเป็นวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2455 อันเป็นวันึ้นปีใหม่อไทยสมัยนั้น ึ่ะมีพระราพิธีศรีสัปานาล ในพระอุโบสถวัพระศรีรันศาสาราม แ่ะ่อาระนี้ไ้ถูับุมเสีย่อนเมื่อวันที่ 27 ุมภาพันธ์ พ.ศ. 2454 เพราะผู้ร่วมานนหนึ่ือนายร้อยเอ หลวสินาโยธารัษ์ นำวามลับไปทูลหม่อมเ้า พันธุประวัิผู้บัับารรมทหาร่าที่ 1 รัษาพระอ์ ึ่็ไ้ราบทูลสมเ็เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถให้ทรทราบและำเนินารับุม้วยพระอ์เอ ะ ร.ศ. 130 ถูศาลทหารพิพาษาให้ประหารีวิ 3 น ำุลอีพ 20 น และำุนานลหลั่นันามวามผิ โทษที่น้อยือำุมีำหน 12 ปี ใน้อหาว่าะเปลี่ยนแปลราประเพีารปรออพระราอาาัรและทำารบประทุษร้ายพระเ้าแผ่นิน แ่้วยพระมหารุาธิุอพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ทรมีพระบรมราวินิัยว่า วามผิอพวเาเหล่านี้มี "้อสำัที่ะระทำร้าย่อัวเรา เราไม่ไ้มีิพยาบาทอาามาร้าย่อพวนี้ เห็นวรที่ะลหย่อนผ่อนโทษโยานรุา ึ่เป็นอำนาอพระเ้าแผ่นินะยให้ไ้" ันั้น ผู้ที่มีื่อถูประหารีวิ 3 น ึไ้รับารลโทษลมาเป็นำุลอีวิ และผู้ที่มี่ื่อถูำุลอีวิ 20 นให้ลโทษลมาเหลือำุ 20 ปี อี 68 นึ่มีโทษำุ่า ๆ ันนั้น ให้รอารลอาาไว้ (ใน พ.ศ. 2467 นัโทษารเมือทั้ 23 นไ้ถูปล่อยัวหม)
สาเหุอาริเปลี่ยนแปลารปรอเป็นเพียบวนเล็น้อย ือในปลาย พ.ศ. 2452 ไ้มีารโบยหลันายทหารสัาบัรลาสนามห้า ภายในระทรวลาโหมท่ามลาวล้อมอนายทหารอทัพบ ้วยารบัาารอพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ึ่ะนั้นำรำแหน่เป็นสมเ็พระบรมโอรสาธิรา สยามมุราุมาร ทั้นี้เพราะนายร้อยเอโสม ไ้ามไปีมหาเล็อสมเ็พระบรมโอรสาธิรา ที่มาทะเลาะวิวาทับทหารบที่หน้ารมทหาร ารโบยหลันายร้อยเอโสม ทำให้เิปิิริยาเิึ้นในหมู่ทหารบ และโยเพาะนัเรียนนายร้อยทหารบ รั้น่อมา ใน พ.ศ. 2453 – 2454 นายทหารรุ่นที่บาโรเรียนนายทหารบในปลาย ร.ศ. 128 (พ.ศ. 2452) ไ้เ้ารับราารประำรมอ่า ๆ ทั่วพระราอาาัรแล้ว มีหลายนที่เิวามรู้สึสะเทือนใอย่าแรล้าาารั้ "อเสือป่า" ิว่าพระเ้าแผ่นินไม่ทรสนับสนุนิารทหารบ และิ่อไปว่าารที่ประเทศไทยไม่เริ้าวหน้าเท่าที่วรเพราะเป็นารปรอ้วยนนเียว นายทหารบลุ่มนี้ิเปรียบเทียบระหว่าประเทศไทยับประเทศี่ปุ่น ึ่เริ่มารปิรูปประเทศพร้อม ๆ ัน แ่เหุใประเทศี่ปุ่นึเริเินหน้าประเทศไทยไปไล ำอบที่นายทหารบลุ่ม ร.ศ. 130 ิไ้ือประเทศี่ปุ่นไ้เปลี่ยนารปรอาระบอบสมบูราาสิทธิราย์ มาเป็นระบอบประาธิปไยใ้หมาย ทั้ยัปลูฝัให้พลเมือรู้ัรัาิ รัวันธรรม รับาลรู้ัประหยัารใ้่ายในไม่้า็มีาร้าไปทั่วโล มีผลิผลาโรานอุสาหรรมอนเอ มีารมนามทั้ทาน้ำและทาบภายในประเทศและนอประเทศ และแผ่อิทธิพลทาารเมือ ารทหาร ารสัมและวันธรรมไปทั่วโลไ้อี้วย แ่ประเทศไทยไม่สามารถะหยิบยภาวะอันใที่เป็นวามเริ้าวหน้ามาเทียบเียับประเทศี่ปุ่นไ้เลย เมื่อำนึถึวามล้าหลัอประเทศ และิว่าไม่วรที่อำนาารปรอประเทศาิะอยู่ในมืออนนเียว ึทำให้นายทหารบิปิวัิ
แผนารปิวัินั้น ะอเพียว่าให้พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยุ่หัวทรยอมยำแหน่มาอยู่ใ้หมายสูสุือ รัธรรมนู เ่นเียวับประเทศี่ปุ่น และไ้วาแผนัน่อมา ถ้าพระบาทสมเ็พระเ้าอยู่หัวไม่ทรยินยอม ็ะทูลเิเ้านายในพระราวศ์ัรีึ้นเป็นประธานาธิบีนแรแห่สาธารรัไทย บรรานายทหารบิะทูลเิสมเ็เ้าฟ้า รมหลวพิษุโลประานาถทรเป็นประธานาธิบี พวทหารเรือ็ิว่าวระเป็นพระเ้าบรมวศ์เธอ รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ เป็น้น ารำเนินานามแผนเน้นะใ้เวลาถึ 10 ปีเพื่อะไ้มีเวลาสอนทหารเ์ทุรุ่นใน่วเวลานั้น รอให้ทหารเ์ไ้แยย้ายันไปประอบอาีพามภูมิลำเนาทั่วประเทศ และไ้อบรมสั่สอนลูหลานในทำนอเียวัน อีประารหนึ่็เพื่อให้ผู้ิเปลี่ยนแปลารปรอไ้มีวัยวุิ และุวุิเพิ่มึ้น ือมีอายุ และำแหน่ในหน้าที่ารานสูึ้น วามสามารถและวามสุริะไ้เป็นหลัประันวามมั่นอาิให้มหานเื่อถือไ้
อุมาร์อะ ร.ศ. 130 เป็นอุมาร์อนหนุ่มึ่ส่วนมาเพิ่สำเร็ารศึษามีวามห่วใยในอนาอประเทศาิ แ่็นับว่าเป็นผลผลิอารศึษาแผนใหม่แบบะวันึ่เริ่มึ้นในรัสมัยพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว พวนัเรียนนายร้อยทหารบไ้รับารสั่สอนเรื่อระบอบารปรอและลัทธิ าสมเ็เ้าฟ้ารมหลวพิษุโลประานาถและพระยาเทพหัสิน (ผา เทพหัสิน อยุธยา) และไ้วิพาษ์วิาร์ันในห้อเรียนถึลัทธิที่ีและไม่ี ถึแม้ว่าะ ร.ศ. 130 ะประสบวามล้มเหลวในารเปลี่ยนแปลารปรอ็ามแ่็นับไ้ว่าเป็นลุ่มหนึ่ที่มีส่วนในารริเริ่ม และวาราานวามิที่ะมีารปรอามระบอบรัธรรมนูและประาธิปไยในประเทศไทย ึ่่อมาารเปลี่ยนแปลารปรอใน พ.ศ. 2475 ไ้ระทำสำเร็็เป็นะปิวัิที่มาาทหารบอีเ่นัน ึเห็นไ้ว่าเป็นอิทธิพลทาวามิที่่อเนื่อัน
แนวพระราำริและารเรียมารเรื่อระบอบประาธิปไยอพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว
พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ทรระหนัถึวาม้อารอลุ่มปัานทั้้าราารและประานที่้อารปรอในแนวประาธิปไย พระราำริอพระอ์เี่ยวับประาธิปไยไ้ปราในหมายเหุรายวัน[้อารแหล่อ้าอิ] ว่าารปรอระบอบประาธิปไยมี้อีในารที่อำนาารปรอประเทศไม่อยู่ับบุลนเียว แ่ถ้าะนำมาใ้็มี้อำั ือประานไม่มีวามรู้พอที่ะปรอนเอไ้ ถ้าให้อำนาในารัสินใแทนผู้ปรอแประเทศ็อาะเิผลร้าย่อาิ นอานี้ในารเลือั้ผู้แทนราษร็ไม่แน่เสมอไปว่า ะไ้นีมีวามรู้วามสามารถ เนื่อาประานไม่มีเวลามาพอที่ะพิาราอย่าถี่ถ้วน นอานั้นพระอ์ยัทรมีพระราวิาร์เี่ยวับระบบพรรารเมือว่า พรรารเมือใทุนมา็อาะล่อใให้ประานเลือพรรอน อำนาึเป็นอนลุ่มน้อย แทนที่ะอยู่ในมืออประาน และารที่พรรารเมือผลัันเ้ามาบริหารประเทศ ทำให้ารำเนินนโยบาย่า ๆ ไม่ิ่อัน ารานล่า้า และะััน
สรุปว่า พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัวไม่ทรเห็น้วยับารปรอระบบประาธิปไยที่ะมีมาในะนั้น ันั้นพระอ์ึทรสอแทรแนวพระราำริเี่ยวับวามไม่เหมาะสมอประาธิปไย่อสัมไทยทุโอาส[้อารแหล่อ้าอิ] เ่น พระบรมราโวาทพระราทานแ่นัเรียนไทยในยุโรป เมื่อ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2468 อนหนึ่ว่า ่อนที่ะรับลัทธิารปรอใ ๆ ว่าเป็นสิ่ีและน่านิยม วระพิาราว่าลัทธิหรือวิธีารนั้นะเป็นประโยน์แ่ประานทั่วไปหรือไม่ สภาพบ้านเมืออยุโรปับประเทศไทยไม่เหมือนัน สิ่ที่เป็นุสำหรับยุโรปอาเป็นโทษสำหรับประเทศไทยไ้
สิ่ที่พระอ์ทรทำไ้ในะนั้น็ือทรใ้วิธีารปลูฝัวามรู้สึาินิยมให้ประานมีวามสามัี รัาิ และรัภัี่ออ์พระมหาษัริย์ ้วยารพระรานิพนธ์่า ๆ เป็นบทวามลหนัสือพิมพ์ บทละรทั้ร้อยแ้วและร้อยรอ และพระราำรัสในวโราส่า ๆ เน้นถึวามเหมาะสมอระบอบสมบูราาสิทธิรา่อสภาพอเมือไทย[้อารแหล่อ้าอิ]
ใน พ.ศ. 2461 พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ทรัโรารเมือทลอเรียว่า ุสิธานี ึ่มีลัษะเป็นเมือุ๊า มีบ้านเล็ ๆ และถนนที่ย่อส่วน แล้วโปรเล้าฯ ให้เลือมหาเล็และ้าราารเป็นเ้าอบ้านสมมุิในุสิธานี ุสิธานีอยู่ในบริเวสนามเนื้อที่สอไร่รึ่ระหว่าพระที่นั่อุรและอ่าหยในบริเวพระราวัุสิ พระราำริที่ะใหุ้สิธานีเป็น้าวแรอารเรียมัวเพื่อารปรอนเออราษร ัพระราำรัสในวันเปิศาลารับาลอุสิธานีว่า
ทั้นั้น วิธีารที่ำเนินไปนี้ เป็นารทลอว่าะเป็นประโยน์
เพียใ เพื่อเป็นัวอย่าสำหรับธานีให้แน่ัเสีย่อน วิธีาร
ำเนินารในธานีเล็ ๆ อเราเป็นเ่นไร ็ั้ใว่าะให้ประเทศ
สยามไ้ทำเ่นเียวัน แ่ะให้เป็นารสำเร็รวเร็วทันใั
ธานีเล็นี้็ยัทำไปทีเียวยัไม่ไ้ โยมีอุปสรรบาอย่า …พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ไ้ทรประาศธรรมนูลัษะารปรอะนรภิบาลอุสิธานี มีารำเนินารในรูปแบบอารปรอ มีวาระ 1 ปี ่อมามีารั้ำแหน่รรมารในนราภิบาลสภาึ้นอีเรียว่า เษบุรุษ ือผู้แทนทวยนารในอำเภอ
ารปรออุสิธานี ไม่ไ้นำมาเี่ยว้อับารบริหารประเทศไทยในส่วนรวมเลย ุสิธานีึเป็นเพียเมือสมมุิเท่านั้น อย่าไร็ี พระยารานุล (อวบ เปาโรหิ) ปลัทูลลอระทรวมหาไทยไ้ราบบัมทูลอพระบรมราานุานำพระบรมราโบายและวิธีารอุสิธานีไปทลอามัหวั่า ๆ ำหนทลอใ้ที่ัหวัสมุทรสารเป็นแห่แร โยใ้พระยาสุนทรพิพิธเป็นผู้ำเนินาร แ่ปราว่าเรื่อเียบไปนสิ้นรัาล
อีประารหนึ่ มีบทพระรานิพนธ์ในพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว เรื่อรายานารประุมปาลิเมน์สยาม เป็น "ปิิริยา" ที่พระอ์ทรมี่อ้อเรียร้ออเทียนวรรที่ะให้ประเทศไทยมีรัสภาเหมือนับาิอื่น ๆ เทียนวรรไ้เียนบทวามโยอ้าว่าไ้ฝันไปหรือไ้ฝันทั้ ๆ ที่ำลัื่นอยู่ ันั้นพระรานิพนธ์รายานารประุมปาลิเมน์สยามึเป็นบทวามล้อเลียนเทียนวรรือ พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ทรพระสุบินไปว่า ประเทศไทยมีรัสภาแล้ว มีสมาิรัสภา 2 ท่าน ื่อ นายเศร์ ึ่อาเป็น .ศ.ร ุหลาบ และนายทวน ะเป็นเทียนวรรเสนอวามเห็นในรัสภา แล้วเป็นารพูนอประเ็น
ันั้น อาสรุปไ้ว่า พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ยัไม่ทรเห็น้วยในารที่ประเทศไทยะมีารปรอเป็นระบอบประาธิปไย
แนวพระราำริและารเรียมารเรื่อประาธิปไยอพระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว
พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว เส็เถลิถวัลยราสมบัิ เมื่อ พ.ศ. 2468 โยไม่ไ้ทราิมา่อน เนื่อาพระอ์ทรเป็นพระราอนุาอ์เล็ที่สุ และมีพระเษาหลายพระอ์ระหว่าพระบาทสมเ็มุเล้าเ้าอยู่หัวับพระอ์ แ่เมื่อ้อทรรับหน้าที่เป็นพระมหาษัริย์ พระอ์็ทรั้พระราหฤทัยที่ะทรทำนุบำรุให้ราษรอยู่เป็นสุโยทั่วหน้า
เมื่อพระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวทรรอราย์ใหม่ ๆ มีผู้ใ้นามว่านายภัีับนายไทย ถวายีาอให้พระอ์พระราทานรัธรรมนู และในะนั้นหนัสือพิมพ์ำนวนหนึ่มีบทวามเี่ยวับแ่ิหรือปัหาบ้านเมือลพิมพ์อยู่เนื่อ ๆ เสียเรียร้อเหล่านี้อาเป็นแรระุ้นให้ พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวทรเริ่มแสวหาแนวทาารปรอที่เหมาะสม
แนวพระราำริเรื่อประาธิปไยอพระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว ะเห็นไ้อย่าเ่นัเมื่อ ร. ฟรานีส บีแร์ หรือพระยาัลยาไมรี อีที่ปรึษาระทรวาร่าประเทศอไทยมาเยือนประเทศไทยในเือนราม พ.ศ. 2469 พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว ทรมีพระราบันทึปรึษาพระยาัลยาไมรีว่า ประเทศไทยวรมีรับาลในรูปแบบใ ประเทศไทยะมีารปรอในระบบรัสภาไ้หรือไม่ในอนา ระบบรัสภาแบบอัฤษะเหมาะสมับาวะวันออหรือไม่ ส่วนพระอ์เอทรมีวามเห็นว่าในเวลานั้นประเทศไทยยัไม่พร้อมที่ะมีารปรอแบบมีผู้แทน ำราบบัมทูลอพระยาัลยาไมรีเป็นไปในลัษะสนับสนุนแนวพระราำริที่ว่า เมือไทยยัไม่พร้อมที่ะมีรัสภามีมาาประานโยร ระบบรัสภาที่ะทำานไ้อย่ามีประสิทธิภาพ ะ้อมาาารเลือั้อย่าใ้สิปัาอผู้มีสิทธิเลือผู้แทน มิะนั้นะลายเป็นเผ็ารทารัสภา ะนั้นึวรรอให้ประานส่วนให่ไ้รับารศึษาสูึ้น่อน
สภารรมารอมนรี
สภารรมารอมนรี เป็นพระรารียิประารหนึ่อพระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว ในพระราำริที่ะ้อเรียมารให้ประานรู้เรื่อประาธิปไยอย่า่อยเป็น่อยไป ถ้าประานใ้รัธรรมนูไม่เป็น ็ะเิปัหายุ่ยา พระราำรินี้อยู่ในพระราบันทึ เรื่อ “Democracy in Siam” ว่า
ปรอแบบรัสภาะเป็นไปไ้อย่าไรในสยาม เา้อพยายามให้
ารศึษาแ่ประานให้มีวามสำนึทาารเมือ ถ้าเราะ้อ
มีรัสภา เรา้อสอนประานว่าะออเสียอย่าไร และะเลือ
ผู้แทนอย่าไร ที่ะมีิใฝัใฝ่ับผลประโยน์อพวเาอย่าแท้ริันั้น พระอ์ึทรปรับปรุสภาอมนรี ึ่เป็นสภาที่ปรึษาราารในพระอ์ที่มีมาแ่รัสมัยพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึ่มีสมาิอยู่ 277 น ้วยารออพระราบััิอมนรี พุทธศัรา 2470 ให้มีสภารรมารอมนรี ทรัเลือผู้ที่มีุวุิและวามสามารถพิเศษ ำนวน 40 นาอมนรีเ้าเป็นสมาิสภารรมารอมนรีมีหน้าที่ประุมปรึษา้อราารามแ่ะโปรเล้าฯ พระราทานลมาให้ปรึษา แ่พระราประส์อพระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวทรมีมาว่านั้น พิาราไ้าระแสพระราำรัสในารเปิประุมสภารรมารอมนรีรั้แร เมื่อวันที่ 30 พฤศิายน พ.ศ. 2470 อนหนึ่ว่า
ั้ึ้น ้อเป็นไปามสภาพที่เหมาะแ่ประเทศเรา ล่าวือ เรา
มีวามประส์ที่ะทลอและปลูฝัารศึษาในวิธีารศึษาโ้เถีย
ให้สำเร็เป็นมิามแบบอย่าที่ประุมให่ ถ้าหาถึเวลาอันวร
ที่ะเปลี่ยนแปลวิธีารปรอประเทศ่อไป ็ะไ้ทำไ้โยสะว
ารที่เราไ้เลือท่านเป็นรรมารอมนรีนั้น วรเห็นว่าเป็น
หน้าที่สำัอย่ายิ่ และท่านทั้หลายพึเ้าใว่า เรามิไ้เลือท่าน
มาเป็นผู้แทนนะใหรือเหล่าใโยเพาะ ท่านทั้หลายออ
วามเห็นโยระลึถึประโยน์ส่วนรวมส่วนให่อแผ่นิน และ
ประานาวสยามโยทั่วไปเป็นสำั เราเื่อว่าท่านะำเนิน
ารประุมให้เป็นประโยน์แ่บ้านเมือ แม้มีสิ่ไรที่ท่านเห็นว่าะ
ยัวามผาสุให้บัเิึ้นแ่ประาน ็ให้ท่านถวายวามเห็นไ้
ทุเมื่อ เรายินีที่ะฟัเสมอะเห็นไ้ว่า ารัั้สภารรมารอมนรี ลอนวิธีารประุมมีลัษะล้าย สภาผู้แทนราษรในระบอบประาธิปไย เพียแ่ะไม่ไ้รับารเลือั้าราษรโยร ในทาปิบัิ สภารรมารอมนรีประสบวามล้มเหลวที่ะเ้ามามีบทบาททาารเมือามวัถุประส์ที่ไ้วาไว้ ผลานอสภามีเพียพิาราร่าพระราบััิามพระบรมราโอารเท่านั้น และเวลาในารที่ะประุมถเถียัน็มีน้อย สมาิาประุมและไม่ระือรือร้นในารปิบัิานเท่าที่วร
ในระหว่าที่พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวำลัทรแสวหาแนวทาอยู่นั้น ารแสวามิเห็นในหน้าหนัสือพิมพ์เรื่อประาธิปไยมีมาึ้น เ่นใน บาอารเมือ ผู้ใ้นามว่า พระันทร เียนว่าไทยเป็นประเทศเียวในโลที่ยัใ้ารปรอในระบอบพระราาอยู่เหนือหมาย ราษรไม่มีเสียเลยในารปรอึ่ทำให้นมีเินไ้เปรียบนน แล้วยัวอย่าสหรัอเมริาว่ามีารปรอแบบรีปับลิ ึ่เป็นารปรอในระบอบประาธิปไย ทำให้ประเทศเริรุ่เรืออย่ารวเร็วนเป็นประเทศที่มั่ั่ที่สุภายหลัสรามโลรั้ที่ 1 สิ้นสุล
ส่วนหนัสือพิมพ์ สยามรีวิว ไ้ลพิมพ์บทวามเรื่อ “ราษรื่นแล้ว” โยเสนอว่าารเปลี่ยนแปละ้อใ้วามรุนแร และยัวอย่ารีพระเ้าาร์นิโลาสแห่รัสเียถูปลพระนม์ รับาลสมัยนั้นไ้ทำารสอบสวนหนัสือพิมพ์ สยามรีวิว และ็สั่ปิหนัสือพิมพ์บับนั้น
หนัสือพิมพ์ราษร ลบทวามเห็นว่า้าวเป็นลูถ่ววามเริ ยัวอย่าารปิวัิีนทีุ่นยัเ็นล้มัรพรริีน และสถาปนาระบบสาธารรัึ้นแทน เสนอแนวิว่า ารที่ะสร้าสัมใหม่ที่ีว่าเ่าไ้นั้นะ้อทำลายสัมเิมลไป่อน ถ้าะให้สัมเสมอภา็้อทำเหมือนเรื่อบยา ่อนถูบให้ละเอียนั้นเรื่อยาย่อมมีนาไม่เสมอัน เมื่อบละเอียแล้วึมีวามเสมอภาเท่าเทียมัน หรือประเทศใที่เิศึสรามมา ประเทศนั้นย่อมเริมา ไฟไหม้ที่ใที่นั้นะสวยามึ้น เป็น้น
วามันาหนัสือพิมพ์ ทำให้พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวมีพระราำริที่ะให้เรียมัวประานทั่วไปให้มีวามรู้พอสมวรที่ะมีระบอบรัสภาไ้อย่ามีประสิทธิภาพ พระราำริอพระอ์ ือให้มี “Municipal Council”(สภาเทศบาล) “Local Government” (ารปรอท้อถิ่น) เป็นารสอนให้ประานรู้ัารปรอนเอั้แ่ระับท้อถิ่น นับเป็นารเรียมารในารปูพื้นานประาธิปไยระับานรา เรื่อนี้ไ้มีรรมารร่าพระราบััิเทศบาลเสร็ในปี พ.ศ. 2473 แ่็มิไ้มีผลในทาปิบัิแ่อย่าใ
่อมาพระราำริอพระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว ือเรียมาระพระราทานรัธรรมนูให้แ่ประานาวไทย ึทรมอบหมายให้รมหมื่นเทววศ์วโรทัย เสนาบีว่าารระทรวาร่าประเทศให้ศึษาระบบารปรอแบบมีผู้แทนที่ประเทศเนเธอร์แลน์ัในวาในราวที่รมหมื่นเทววศ์วโรทัยามเส็ประพาสวาใน พ.ศ. 2472 ่อมาในเือนเมษายน พ.ศ. 2474 พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวไ้เส็พระราำเนินสหรัอเมริาเพื่อรัษาพระเนร นั่าวอหนัสือพิมพ์นิวยอร์ไทม์ ื่อ นายแฮโรล์ เนนี ไ้รับพระราทานโอาสให้สัมภาษ์ในวันที่ 27 เมษายน พ.ศ. 2474 มี้อวามว่า พระอ์ะทรัให้มีารปรอระับท้อถิ่น่อนเพื่อเป็นารให้ารศึษาและฝึารปรอในระบบผู้แทนในระับราาน
หลัาที่พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว ไ้เส็นิวัิลับสู่พระนรแล้ว ในเือนุลาม พ.ศ. 2474 ทรพระรุาโปรเล้าฯ ให้พระยาศรีสารวาา (เทียนเลี้ย ฮุนระูล) ปลัทูลลอระทรว่าประเทศ ผู้สำเร็เนิบัิาประเทศอัฤษ และนายเรมอน์ บีสีเวนส์ (Raymond B. Stevens) ที่ปรึษาระทรวาร่าประเทศ ผู้สำเร็วิาหมายามหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ เยเป็นผู้แทนราษรรันิวแฮมเียร์ สััพรรีโมแร รอประธานารเินเรือแห่สหรัอเมริา และเป็นผู้แทนอเมริันในสภาารนส่ทาทะเลอฝ่ายสัมพันธมิรในสรามโลรั้ที่ 1 ทั้ 2 ท่านนี้เป็นรรมารร่ารัธรรมนู
พระยาศรีวิศาลวาา และนายเรมอน์ บี. สีเวนส์ ร่ารัธรรมนูเสร็ในวันที่ 9 มีนาม พ.ศ. 2474 ร่าเป็นภาษาอัฤษใ้ื่อว่า “An Outline of Changes in the Form of Government”[้อารแหล่อ้าอิ] ไ้ำหนรูปแบบารปรอสัมพันธ์ระหว่าอำนาบริหารและนิิบััิ ลอนารเลือั้สมาิสภาผุ้แทนราษรไว้้วย
ารเรียมารร่ารัธรรมนูบับนั้น แรทีเียวมีพระราำริว่า ะพระราทานในวาระที่มีานพระราพิธีลอรุเทพมหานร รบรอบ 150 ปีในวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2475[้อารแหล่อ้าอิ]
พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวไ้ทรส่เอสารร่ารัธรรมนูไปให้สมเ็รมพระยาำรราานุภาพ เพื่อนำเ้าประุมอภิรัมนรีสภา พร้อมบันทึวามเห็นอนายสีเวนส์และพระยาศรีวิศาลวาา ึ่มีวามเห็นว่ายัไม่วรใ้ระบอบารปรอโยรัสภาในอนนั้นเนื่อาประานยัไม่พร้อม[้อารแหล่อ้าอิ]
ไม่ปราเอสารรายานารประุมอภิรัมนรีรั้นั้น แ่หลัานออุปทูอัฤษล่าวว่า อภิรัมนรีสภาไม่เห็น้วยทีะให้มีารพระราทานรัธรรมนูในเวลาที่พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวทรมีพระราำริไว้[้อารแหล่อ้าอิ] ันั้นร่ารัธรรมนูที่ไ้เรียมารไว้ ็ยัไม่ถึประานในวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2475 และในวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ะราษร็่อารปิวัิ
สรุปและวิเราะห์
ประเทศไทยมีารปรอแบบสมบูราาสิทธิรามานถึรัสมัยพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึไ้มีวามเลื่อนไหวาลุ่ม้าราารและประานให้มีารปรอามระบอบประาธิปไย วามิที่ะให้มีารปรอในแนวประาธิปไยนี้ ไ้รับอิทธิพลาาวะวัน สืบเนื่อาประเทศไทยไ้มีาริ่อับาวะวันั้แ่รัสมัยพระบาทสมเ็พระนั่เล้าเ้าอยู่หัว เป็น้นมา
าริ่อับ่าประเทศโยเพาะประเทศทายุโรป นับว่าเป็นวามำเป็น มหาอำนาะวันไ้แ่ันันแสวหาอาานิมในเอเีย โยเพาะประเทศเพื่อนบ้านอไทยไ้เป็นอาานิมอประเทศอัฤษและฝรั่เศส ันั้น พระบรมวิเทโศบายอพระบาทสมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัว ึทรเน้นหนัไปในทาผูมิรับมหาอำนาะวันและประเทศในยุโรปอื่น ๆ พร้อมับเร่ศึษาวิทยาารอาวะวัน เพื่อะไ้ปรับปรุประเทศให้เป็นแบบอารยประเทศ าารไ้ศึษาวิทยาารอาวะวัน ทำให้ลุ่ม้าราารและประานไ้รู้เรื่อ ารปรอในระบอบประาธิปไย ้วยวามรัาิและประส์ะให้ประเทศาิเริรุ่เรือเหมือนประเทศที่ไ้ปรับปรุารบริหารประเทศแล้ว เ่น ประเทศี่ปุ่น ลุ่ม้าราาร และประานที่ไ้รับารศึษาหรือไ้ไปศึษาูานวิทยาารแบบะวัน ึราบบัมทูลพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว อรัธรรมนูึ่เป็นหมายปรอประเทศ นอา้อเสนอำราบบัมทูลอลุ่มเ้านาย ้าราาร ใน ร.ศ. 103 แล้ว ยัมีนัหนัสือพิมพ์ือ เทียนวรร ไ้เสนอวามิและอุมาร์ประาธิปไย ในหน้าหนัสือพิมพ์ เห็นว่าวรมีรัสภา พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวทรมีพระราำริเห็น้วยับารที่ะมีารปรอแบบรัสภา และมีรัธรรมนูแ่้อ่อยเป็น่อยไป ทั้นี้ประานส่วนให่ยัไม่เ้าใเรื่อรัสภาและรัธรรมนู แม้แ่้าราารอพระอ์บาลุ่ม็ยัไม่ไ้แสว่าเ้าใในระบอบารปรอประาธิปไยนั้น ถึแม้ว่าพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ยัทรปรอพระเทศาิ้วยระบอบสมบูราาสิทธิรา ็ไ้ทรปรับปรุเปลี่ยนแปลารบริหารราารแผ่นินสอล้อับารบริหารราารแผ่นินอประเทศในยุโรป
พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ทรมีแนวพระราำริในเรื่อารปรอในระบอบประาธิปไย เหมือนับสมเ็พระบรมนนาถ ึเป็นเหุให้ลุ่มนายทหารบั้นผู้น้อยทำารปิวัิารปรอ แ่ไม่สำเร็ ึไ้รับสมานามว่า บ ร.ศ. 130 พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัวทรมีพระบรมราโบายเน้นหนัทาลัทธิาินิยม ให้รัาิ มีวามสามัี โยเพาะเน้นในเรื่อารรัภัี่ออ์พระมหาษัริย์
่อมาในรัสมัยพระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัว ถึแม้ว่าพระอ์ะยัไม่ทรเห็น้วยที่ะให้ประานมีารปรอนเอามระบอบรัธรรมนู แ่พระอ์ทรทราบในพระราหฤทัยีว่า ถึเวลาที่ะ้อพระราทานรัธรรมนูเพื่อเป็นารปรอามระบอบประาธิปไยึ้น หนัสือพิมพ์ใ้ถ้อยำรุนแรเมื่อพูถึเ้าึ่มีานะเหนือประานธรรมา พระอ์ึทรเรียมารให้ผู้ที่มีวามสามารถร่ารัธรรมนู และทรั้พระราหฤทัยว่าะพระราทานรัธรรมนูแ่ประานาวไทยในวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2475[้อารแหล่อ้าอิ] ึ่เป็นวันรบรอบ 150 ปี อารสถาปนารุรันโสินทร์เป็นราธานี าารที่ะอภิรัมนรีเห็นว่าวรยืระยะเวลาารพระราทานรัธรรมนูออไปอี เพราะประานยัไม่พร้อมที่ะอยู่ในารปรอระบอบรัธรรมนู พระบาทสมเ็พระปเล้าเ้าอยู่หัวึทรยับยั้ารพระราทานรัธรรมนูไว้ ารที่พระอ์ทรลัเลพระราหฤทัย ึทำให้ะราษรึ่ไ้เรียมารไว้แล้วปิวัิยึอำนาปรอในวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475
ความคิดเห็น