รักษ์ รักภาษาไทย

ลำดับตอนที่ #2 : บทละครรำเรื่อง พระร่วง

    บทละครรำ เรื่อง “พระร่วง”

   เรื่องย่อพระร่วง  พระร่วงครองเมืองละโว้ซึ่งขึ้นแก่ขอม จึงต้องนำน้ำจากทะเลชุบศรซึ่งถือว่าศักดิ์สิทธิ์ไปถวายท้าวพันธุมสุริย์วงศ์กษัตริย์ขอม  เพื่อใช้รดเศียรในพระราชพิธีสำคัญ จึงส่งนักคุ้มมาทวงส่วยน้ำ  พระร่วงเห็นว่าชาวละโว้กำลังเดือดร้อนจึงขอร้องให้นักคุ้มขนน้ำกลับไปเอง  นักคุ้มอ้างว่านำยานพาหนะมาน้อย จะขนน้ำไปได้ไม่เต็มจำนวน พระร่วงจึงขอให้นักคุ้มให้คำมั่นสัญญาว่า ถ้าสามารถบรรทุกน้ำเท่าที่กำหนดไว้ลงในพาหนะของขอมได้  ฝ่ายขอมจะต้องรับขนกลับไปเอง  นักคุ้มเห็นว่าการทำเช่นนั้นเป็นสิ่งสุดวิสัยจึงรับคำ

  พระร่วงจึงเกณฑ์ชาวละโว้สานชะลอมแล้วเอาชันยา  สามารถบรรจุน้ำได้ตามกำหนด  นักคุ้มต้องขนน้ำกลับไปเอง  พร้อมกับแจ้งว่าคนไทยมีบุญญาธิการ  สามารถทำชะลอมให้บรรจุน้ำได้  ท้าวพันธุมสุริยวงศ์ทราบว่าพระร่วงมีสติปัญญาวิตกว่าพระร่วงจะตั้งตัวเป็นใหญ่ รับสั่งให้พญาเดโชแม่ทัพขอมมาจับ นายมั่นปืนยาวพรานป่าไปล่าสัตว์ทราบเหตุร้ายจึงรีบมาแจ้งแก่พระร่วง เมื่อพระร่วงทราบและไม่ต้องการให้ชาวไทยเดือดร้อน จึงหนีไปอยู่เมืองสุโขทัย  พญาเดโชจึงปลอมตัวเป็นคนไทย ออกติดตามไปถึงวัดเจดีย์ใหญ่ที่พระร่วงผนวชอยู่ ศิษย์วัดจับไว้  และให้นายมั่นนำตัวพญาเดโชไปส่งคืนแก่ขอมเป็นบรรณาการ  ขณะนั้นเมืองสุโขทัยไม่มีกษัตริย์ปกครอง  ข้าราชการจึงทำพิธีเสี่ยงทาย  และม้าก็ได้มาหยุดที่พระร่วง  ประชาชนจึงอัญเชิญพระร่วงขึ้นครองสุโขทัย
  
     ความรู้อื่นๆในบทละครรำ เรื่อง “พระร่วง”
        ๒.๑ ขอม เป็นชื่อของชนชาติโบราณ มีอาณาจักรกว้างขวางเกือบทั้งแหลมทอง ขอมมีความเชื่อถืออย่างพราหมณ์ มีอารยธรรมแบบโบราณสูงมาก เช่น ปราสาทนครวัดในประเทศกัมพูชา แม้ในประเทศไทยก็มีสถาปัตยกรรมขอมโบราณอยู่ เช่น ปราสาทหินพิมาย จังหวัดนครราชสีมา เป็นต้น
         ๒.๒ คำว่า “ออกญา” ในบทละคร เป็นคำแสดงชั้นบรรดาศักดิ์สูงสุดของขุนนางในสมัยโบราณ ไทยรับเอามาใช้เพิ่มลำดับลดหลั่นกันลงไปอีก เป็น “ออกพระ” “ออกหลวง” และ “ออกขุน” ต่อมาเลิกใช้เหลือแต่ “พระยา” “พระ” “หลวง” “ขุน” นอกจากนี้ยังมีบรรดาศักดิ์ที่สูงกว่าคือ “เจ้าพระยา” และ “สมเด็จเจ้าพระยา”

๓. ข้อคิดที่ได้จากเรื่อง บทละครรำเรื่อง “พระร่วง” (คุณค่าทางสังคม)
         ๓.๑ สังคมใดที่มีหัวหน้าเป็นคนมีความสามารถ สติปัญญาเฉลียวฉลาด และมีคุณธรรมสังคมนั้นย่อมเจริญก้าวหน้า
         ๓.๒ ผู้นำที่ดีต้องเป็นผู้เสียสละทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อชาติบ้านเมือง
         ๓.๓ มนุษย์ แม้จะยิ่งใหญ่อย่างไร ถ้าปราศจาก มิตรแท้ก็ดำรงชีวิตอยู่ได้อย่าง ลำบาก
         ๓.๔ การแสดงละครรำใช้ได้กับเนื้อหาหรือเรื่องราวหลายแบบไม่เฉพาะแต่เรื่อง จักรๆวงศ์ๆ เท่านั้น
         ๓.๕ หญิงไทย เคยเป็นหัวหน้ากู้ชาติบ้านเมืองมาแต่สมัยโบราณกาลแล้ว
         ๓.๖ คนไทยตระหนักในความเป็นไทย ที่จะต้องรักษาเกียรติภูมิของชาติไว้
         ๓.๗ บรรพบุรุษไทยได้พยายามฟันฝ่าอุปสรรค เพื่อรักษาเอกราชของชาติไว้ให้ลูกหลานได้ภูมิใจ