แฟ้มพัฒนาการเรียนรู้ รายวิชาการประเมินโครงการ

ลำดับตอนที่ #11 : นิทานการประเมิน เขียนเกลือเพื่อหลอกมด

เขียนเกลือเพื่อหลอกมด

                มีอาแป๊ะอยู่คนหนึ่งแกเป็นเจ้าของร้านขายของชำ พวกคุณคิดว่าในร้านขายของชำมีอะไรล่ะครับ แน่นอนก็ต้องมีสินค้าทั่ว ๆ ไปที่คนเขาใช้อุปโภคบริโภคกัน อาแป๊ะแกก็เปิดร้านแต่เช้า ตามประสาคนค้าขาย ในที่สุดลูกค้าของแกก็มาถึง หญิงคนหนึ่งเดินเข้ามาในร้านแล้วถามอาแป๊ะว่า

                “แป๊ะ มีน้ำตาลไหม”

                “มี ลื้อจะเอาเท่าไรล่ะ”

                “เอาน้ำตาล โลนึง”

                “ล่าย ๆ” อาแป๊ะหันหลังกับ มือฉวยถุงใบหนึ่งเพื่อนำไปใส่น้ำตาล เมื่อเดินไปถึงกระสอบที่พิงผนังไว้แกก็ลงมือตัก

                “เดี๋ยว ๆ แป๊ะ” หญิงสาวร้องเรียก

                “มีอะไร” แป๊ะหันกลับมาถาม

                “ที่แป๊ะตักอยู่มันเกลือนะ ป้ายมันบอก”

                “เออ อั๊วรู้แล้ว”

                “แต่ชั้นจะซื้อน้ำตาลนะ” คิวของหญิงสาวเริ่มขมวด

                “อั๊วก็รู้” แป๊ะเริ่มทำเสียงเขียว

                “แล้วแป๊ะจะตักเกลือทำไมละ”

                “ก็อั๊วเขียนคำว่าเกลือไว้หลอกพวกมดลื้อนี่พูดดังไปเดี๋ยวมันก็รู้หมดว่านี่เป็นน้ำตาล”

                “...”

                นิทานเรื่องนี้เป็นเรื่องที่อาจารย์เล่าให้ฟังเป็นเรื่องแรก แต่หากจะวิเคราะห์ให้ดี ๆ นิทานเรื่องนี้คลายกับสภาพการประเมินในยุคปัจจุบันเป็นอย่างมากตรงที่ การประเมินนั้นเป็นการสะท้อนภาพของสิ่งที่เราทำเพื่อให้สารสนเทศในการตัดสินใจ ดังนั้น “หากสิ่งนั้นมีจริง ไม่เน่า ไม่ผุ” (อาจารย์พรทิพย์กล่าวในชั้นเรียน) ย่อมสะท้อนให้เห็นผ่านทางการประเมินเช่นกัน ดังนั้น การประเมินหลอก ๆ ที่พบเห็นในปัจจุบันทั้งจากการประเมินที่ได้ไปศึกษา มาทำให้เห็นว่า ถ้าผู้รู้ (มด) มาอ่านเข้า ไม่ว่าจะเขียนสิ่งใดก็ย่อมมองออก (ว่าเป็นเกลือหรือน้ำตาล)

                ดังนั้นถ้าหลงยึดติดกับภาพที่สวยงาม กลัวว่าคนอื่นจะเห็นจุดด้อยของตนเอง ย่อมไม่อาจสะท้อนความจริงได้ เมื่อไม่สามารถที่จะสะท้อนความจริง สิ่งที่ตามมาคือหลงอยู่กับสิ่งที่ไม่จริงจนไม่สามารถพัฒนาได้ ซึ่งผิดจากหลักของการประเมินที่ว่าการประเมินนั้นทำเพื่อพัฒนานั่นเอง