มหายุทธ์สะท้านแผ่นดิน

ลำดับตอนที่ #8 : ชาก้า ซูลูราชันย์ทมิฬ (Shaka Zulu The black king)

 ชาก้า ซูลูราชันย์ทมิฬ (Shaka Zulu The black king)

ก่อนที่ชาวผิวขาวจะสร้างอาณานิคมของตนเองขึ้น  ส่วนใหญ่ของทวีปอาฟริกาคือดินแดนของชนผิวดำนับร้อยเผ่าที่ปกครองและทำศึกสงคราม ระหว่างกัน
ในบรรดาชนเผ่าต่างๆของทวีปอาฟริกา ชนเผ่าซูลูนับได้ว่าเป็นหนึ่งในไม่กี่เผ่าที่เป็นที่รู้จักและครั่นคร้ามของชาวผิวขาวผู้เดินทางเข้ามา อย่างไรก็ดีแต่เดิมชาวซูลูเป็นเพียงนักรบเผ่าเล็กๆที่ไม่สำคัญอะไร ความยิ่งใหญ่ของชาวซูลูมีจุดเริ่มต้นมาจาก คมหอกของนักรบผู้มีนามว่า ชาก้า  ที่สร้างชนเผ่าเล็กๆนี้ให้กลายเป็นชนเผ่าที่ยิ่งใหญ่ซึ่งครั้งหนึ่งมีอาณาจักรซึ่งครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดของอาฟริกาตะวันออกเฉียงใต้


                         กษัตริย์ชาก้า 

 ชาก้า  ได้รับสมญาว่านโปเลียนซูลู ความสามารถในการทำศึกของเขานั้นเป็นที่เลืองลือและกองทัพซูลูก็ได้ชื่อว่าเป็นกองทัพที่เกรียงไกรที่สุดในประวัติศาสตร์ทางใต้ของทวีปอาฟริกา ไม่เฉพาะแต่ความเป็นอัจฉริยะทางสงครามเท่านั้น แต่ชาก้ายังได้ชื่อว่าเป็นบุคคลที่เหี้ยมโหดที่สุด โดยในการก้าวขึ้นสู่อำนาจ เขาได้ปลิดชีวิตผู้คนไปมากกว่าหนึ่งล้านคน เรื่องราวของชาก้าเป็นที่เล่าขานและเป็นอีกบทหนึ่งของประวัติศาสตร์ทวีปอาฟริกา

 ชาก้าถือกำเนิดขึ้นในปี 1787 โดยเป็นบุตรของเซนซางาโกนา(Senzangakona)หัวหน้าเผ่าอามาซูลูกับ นันดี(Nandi)ธิดาของหัวหน้าเผ่าแลงเกนี (Langeni) ในเวลานั้นเผ่าอามาซูลูเป็นเพียงชนเผ่าเล็กๆ พวกเขาอาศัยอยู่ในหุบเขาอุมกุมบานี(Mkhumbane)เมืองหลวงของชาวซูลูตั้งอยู่ใกล้กับแม่น้ำอุมโฟโลซีขาว (white Mflolozi) 

เมื่อชาก้าถือกำเนิดได้ไม่นาน เซนซางาโกนาได้หย่ากับนันดี นางจึงตัดสินใจพาบุตรชายกลับไปอยู่กับเผ่าแลงเกนี ทว่าหัวหน้าเผ่าคนใหม่และผูคนส่วนใหญ่ในเผ่าเกลียดชังที่นางเคยเป็นภรรยาของหัวหน้าเผ่าซูลู ซึ่งขณะนั้นเพิ่งจะมีเรื่องขัดแย้งกับชาวแลงเกนีทำให้ชาก้าและมารดาถูกข่มเหงและดูถูกสารพัดประการ 

ในที่สุดนันดีจึงตัดสินใจพาชาก้ากลับไปยังเผ่าซูลูอีกครั้ง แม้ว่าชาวซูลูจะไม่ต้อนรับพวกนางนักก็ตาม  ด้วยเหตุนี้เองทำให้ตลอดชีวิตวัยเด็กของชาก้าจึงเต็มไปด้วยการถูกกลั่นแกล้งและดูหมิ่น แต่ชาก้าก็ถูกมารดาพร่ำสอนให้ระลึกถึงสายเลือดของผู้นำในตัวเขาเสมอ ทำให้เด็กชายมีความหยิ่งทะนงทะเยอทะยานและเก็บงำความเกลียดชังผู้คนที่กลั่นแกล้งเขาอยู่ในใจ ตราบจนกระทั่งโตขึ้น

ในเวลาต่อมาดินแดนของเผ่าอามาซูลูประสบภาวะแห้งแล้งจนเกิดความแตกแยกขึ้นในเผ่า ชาวซูลูจำนวนหนึ่งยอมเป็นบริวารของเผ่าอุมเตตวา (Mtetwa)ซึ่งเป็นชนเผ่าที่มีอำนาจมากที่สุดในเวลานั้น ชาก้าซึ่งอายุได้ยี่สิบสามปี ถูกเกณฑ์เข้าเป็น นักรบในกองทัพของเผ่าอุมเตตวา ชาก้าเป็นนักรบที่เหี้ยมหาญและชาญฉลาด เขาได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้บังคับกองร้อยเมื่ออายุเพียงยี่สิบหก ในเวลานั้น ดิงกิสวาโย(Dingiswayo)ประมุขแห่งชนเผ่าอุมเตตวาพอใจในความกล้าหาญและเฉลียวฉลาดของเขา และดำริจะให้ชาก้าเป็นหัวหน้าเผ่าซูลู ทั้งนี้เนื่องจากดินแดนของพวกซูลูอยู่ห่างไกลจากเผ่าอุมเตตวาและดิงกิสวาโยต้องการให้เผ่าซูลูเป็นกันชนให้กับอาณาจักรของตน กับชนเผ่าอื่นๆที่ยังเป็นศัตรูอยู่

ในขณะนั้น ชาก้าได้รับตำแหน่งเมนซีวา (นายพล)ของเผ่าอุมเตตวาแล้ว และเมื่อเซนซางาโกนาสิ้นชีวิตลง ชาก้าก็อ้างสิทธิในบัลลังก์แห่งซูลู และด้วยการสนับสนุนของดิงกิสวาโย ชาก้าก็ทำสงครามกับพี่น้องต่างบิดาที่ไม่ยอมรับเขา ชาก้าได้สังหารผู้ต่อต้านทั้งหมดและขึ้นเป็นประมุขของชาวอามาซูลู

หลังจากขึ้นเป็นประมุขของชาวซูลูแล้ว ชาก้าได้ทำการปรับปรุงกองทัพของพวกซูลูเสียใหม่ โดยชาก้าสร้างระเบียบแบบแผนของกองทัพขึ้น โดยรูปแบบการจัดทัพของพวกซูลูจะเน้นที่ความมีวินัยเข้าโจมตีอย่างพร้อมเพรียง โดยในการเข้าโจมตี กองทัพจะขยายแถวเป็นลักษณะคล้ายเขาวัว ในเวลาประจัญบาน ปีกซ้ายและปีกขวาจะทำหน้าที่ตรึงทัพข้าศึกไว้และทำให้ข้าศึกพะวักพะวน ขณะที่กำลังส่วนกลางจะเคลื่อนเข้าทำการสังหาร

นอกจากนี้ชาก้ายังปรับลักษณะของอาวุธในการรบ กล่าวคือแต่เดิมในการรบนั้นนักรบเผ่าต่างๆจะใช้หอกยาวเป็นอาวุธ โดยจะพุ่งหอกเข้าใส่ทัพศัตรูก่อนแล้วจึงโจมตีโดยใช้ขวานหรือมีด ซึ่งทำให้มีเพียงอาวุธสั้นในการเข้าประจัญบาน แต่ชาก้าให้นักรบซูลูใช้หอกสั้นเป็นอาวุธและมีหอกซัดขนาดเล็กซึ่งมีน้ำหนักเบาประจำตัวอีกสองเล่ม  ในการรบพวกซูลูจะใช้หอกซัดพุ่งใส่ข้าศึกก่อน แล้วจึงเข้าประจัญบานพร้อมหอกสั้นในมือ ทำให้นักรบซูลูได้เปรียบในการรบประชิดตัว


นักรบซูลู

นอกจากนี้ชาก้ายังได้จัดแบ่งกองทัพเป็นกรมกอง เรียกว่า อิมปี (Impi) โดยใช้อายุเป็นเกณฑ์ เขาจัดให้นักรบที่มีระดับอายุเดียวกันอยู่ในกองเดียวกัน และห้ามมิให้นักรบแต่งงานจนกว่าจะได้รับอนุญาตจากหัวหน้าเผ่า ชาก้ากำหนดกฏเหล็กสำหรับนักรบโดยนักรบที่หันหลังหนีศัตรูจะได้รับโทษตายสถานเดียว การปรับปรุงกองทัพของชาก้า ทำให้นักรบซูลูเป็นนักรบที่ทรงประสิทธิภาพเหนือนักรบเผ่าอื่นๆ และได้ชื่อว่าเป็นนักรบที่ไม่เคยแพ้


เมื่อชาก้าได้ขึ้นเป็นหัวหน้าเผ่านั้น ดินแดนของพวกซูลูได้มีชนเผ่าอื่นๆเข้ามาอาศัยอยู่ กลุ่มชนเหล่านี้ต่อต้านเผ่าซูลูและอาณาจักรของดงกิสวาโย หัวหน้าของกลุ่มชนเหล่านี้คือ ซวีเด(Zwide) โดยซวีเดได้โจมตีพวกซูลูและอุมเตตวาหลายครั้ง และในการรบครั้งใหญ่บนฝั่งแม่น้ำอุมโฟโลซี นักรบซูลูสามหมื่นคนของชาก้าก็สามารถเอาชนะนักรบหกหมื่นคนของซวีเดได้ แต่ชัยชนะครั้งนี้ก็ยังไม่อาจทำลายซวีเดได้ เนื่องจากเขายังมีพันธมิตรอีกหลายเผ่าคอยหนุนอยู่ 

ในที่สุดขณะที่ซวีเดนำกองทัพเข้ารุกรานดินแดนของเผ่าอุมเตตวา ชาก้าก็นำทัพซูลูบดขยี้ เผ่าเอ็นดวันดวี(Ndwandwe) พันธมิตรสำคัญของซวีเดจนราบคาบ ทำให้ซวีเดและกองทัพของเขาขาดกำลังสนับสนุน ซวีเดพ่ายแพ้และหนีไปพร้อมกำลังเพียงเล็กน้อย ส่วนชนเผ่าอื่นๆที่เหลือต่างยอมจำนนต่อซูลู ชาก้าได้ย้ายเมืองหลวงจากแม่น้ำอุมโฟโลซีไปตั้งที่ กวาบูลาวาโย(Kwabulawayo)อันเป็นจุดเริ่มต้นแห่งอาณาจักรของเขา

หลังตั้งเมืองหลวงชาก้าได้ทำศึกเพื่อล้างแค้นเผ่าแลงเกนี กองทัพซูลูได้รับชัยชนะ ชาก้าไว้ชีวิตชาวแลงเกนีเพียงไม่กี่คนซึ่งเป็นคนที่เคยช่วยเหลือเขาเมื่อตอนเป็นเด็ก ส่วนเชลยศึกที่เหลืออีกหลายพันคนนั้น ชาก้าให้นักรบกวาดต้อนลงไปฝังทั้งเป็นจนหมดสิ้น ต่อมาก็ได้ทำสงครามกับเผ่าบูเตเลซีและได้ชัยชนะโดยสังหารพลเมืองของศัตรูเป็นจำนวนมาก  ทั้งนี้ในการทำสงครามทุกครั้งชาก้ามักจะกวาดล้างศัตรูจนถึงที่สุดและจะไม่พอใจมากหากเผ่าใดยอมจำนนโดยไม่ได้สู้รบกัน

ครั้นถึงในปี1817 ขณะที่กำลังวางแผนบุกเข้าไปยังดินแดนทางตะวันออกเฉียงใต้ กษัตริย์ดิงกิสวาโยได้สิ้นพระชนม์ลง เหล่าขุนพลและเชื้อพระวงศ์ต่างทำสงครามแย่งชิงอำนาจในอาณาจักร ชาก้าได้ปราบปราบขุนศึกต่างๆจนหมดสิ้นและครอบครองดินแดนทั้งหมดของอาณาจักรอุมเตตวาและเปลี่ยนชื่อเป็น ซูลูแลนด์(Zululand) จากนั้นชาก้าได้เคลื่อนทัพเข้าไปยังดินแดนตะวันออกเฉียงใต้และกวาดล้างเผ่าต่างๆจนหมดสิ้นในปี ค.ศ.1820 นับได้ว่าอำนาจของกษัตริย์ชาก้าขึ้นจนถึงที่สุด ในเวลานั้นอำนาจของเผ่าซูลูได้ปกคลุมตลอดภาคตะวันออกเฉียงใต้ของทวีปแอฟริกา

 ในเมืองหลวงของชาก้าที่กวาบูลาวาโยนั้น มีพลเมืองนับหมื่น  ชาก้าไม่มีมเหสีแต่มีนางสนมถึง 1200 คน ทว่าไม่มีโอรสหรือธิดาแม้เพียงองค์เดียว เนื่องจากกษัตริย์ชาก้ากลัวว่า ทายาทของตนอาจจะมาโค่นล้มบัลลังก์ของตนในภายหลัง ทำให้ชาก้าออกคำสั่งสังหารบุตรทุกคนของตน

ในปี ค.ศ.1824 ชาวอังกฤษได้เดินทางมายังดินแดนซูลู และเข้าเฝ้าชาก้า ซึ่งเพิ่งจะได้รับบาดเจ็บเนื่องจากถูกศัตรูแทงในการรบ ชาวอังกฤษได้รักษาแผลให้จนหายดี ทำให้ชาก้าพอใจมาก จึงลงนามยินยอมให้ชาวอังกฤษเข้ามาตั้งถิ่นฐานในดินแดนนาตาลซึ่งอยู่ในอาณาจักรของพระองค์ได้ และในปีเดียวกันนั้นเอง นันดีมารดาของพระองค์ได้สิ้นพระชนม์ลง 

ชาก้าเศร้าโศกเสียใจมาก และในพิธีศพ ชาก้าได้สั่งให้ประหารคนถึง7000 คน เพื่อเป็นการส่งดวงวิญญาณให้แก่พระมารดาของพระองค์ นอกจากนี้ยังสั่งให้พลเมืองทั้งหมดบริโภคอาหารเพียงเล็กน้อยเพื่อไว้ทุกข์ ผู้คนจำนวนมากต้องเจ็บป่วยล้มตาย จนกระทั่งอีกสามเดือนต่อมา ชาก้าก็สั่งยกเลิก ทว่าสิ่งที่เกิดขึ้นนั้นได้เพาะเชื้อแห่งความโกรธแค้นขึ้นในหมู่ราษฎรแล้ว

ประกอบในเวลาต่อมา ชาก้าส่งทัพใหญ่ไปโจมตีเผ่าซวาซีบริเวณแม่น้ำลิมโปโป สภาพอากาศที่แปลกไปพร้อมทั้งโรคภัยไข้เจ็บทำลายชีวิตทหารเป็นจำนวนมากและพ่ายแพ้ในที่สุด อำนาจของชาก้าเริ่มตกต่ำลงในสายตาของผู้คน 

จนกระทั่งปี 1828 ดินกาอันและอัมฮลันกานาผู้เป็นน้องชายต่างมารดาของพระองค์ได้ร่วมมือกับอุมโมโปเสนาบดีคนสนิทของชาก้า วางแผนการลอบปลงพระชนม์กษัตริย์ และในวันที่22 กันยายน ปี ค.ศ.1828 ชาก้าก็ถูกลอบปลงพระชนม์ในตำหนักของพระองค์เอง ขณะอายุได้ 41 ปี และครองราชย์มาทั้งสิ้นสิบสองปี หลังจากนั้น ดินกาอันได้ประกาศตนขึ้นเป็นกษัตริย์องค์ใหม่ของซูลูแลนด์