อิเหนา ตอนศึกกะหมังกุหนิง

ลำดับตอนที่ #8 : คำศัพท์

คำศัพท์

ที่มา: http://ac127.wordpress.com/2010/07/14/

กระยาหงัน         สวรรค์

ตุนาหงัน               หมั้น

กิริณี                 ช้าง

จตุรงค์              กองทัพ4 เหล่า คือ ช้าง ม้า รถ และพลเดินเท้า

กั้นหยั่น                 อาวุธสำหรับเหน็บติดตัว มีคมทั้ง 2 ข้าง

พหลพลขันธ์        กองทัพใหญ่

ดัสกร                ศัตรู

ตุนาหงัน            หมั้นหมาย

สามนต์              เจ้าเมืองที่เป็นเมืองขึ้น

อัปรา                ยอมแพ้

อึงอุตม์              เสียงดังมาก

ย่างทีสะเทิน       การเดินอย่างเร็วของช้าง 

ระตู                        เป็นคำเรียกเจ้าเมืองที่ไม่ใช้วงค์เทวี  (เจ้าเมืองเล็กๆ)

ระเด่น                    โอรส/ธิดา ของเจ้าเมืองใหญ่

อะหนะ                 ลูก  บุตร

กิดาหยัน                มหาดเล็ก  เสนารับใช้ใกล้ชิดกษัตริย์

มานะ                     ในเรื่องหมายถึง การถือตนว่าสำคัญและมีศักดิ์ศรี ไม่อาจให้ใครมาลบหลู่ได้  

กระทรวง                                      หมู่

กระยาหงัน                                    สวรรค์

กราย                                 เคลื่อนไหวอย่างมีท่าที หรือลีลาในการใช้อาวุธ

กลับกลอก                        พลิกไปพลิกมา   ที่นี้หมายถึงขยับอาวุธ

กล่าว                                            ที่นี้หมายถึงสู่ขอ

กะระตะ                            กระตุ้นให้ม้าเดินหรือวิ่ง

กั้นหยั่น                                        อาวุธสำหรับเหน็บติดตัว

กัลเม็ด                                          ปุ่มที่ฝักอาวุธ

กิริณี                                            ช้าง

แก้วพุกาม                                     แก้วมีค่าจากเมืองพุกามในพม่า

เขนงปืน                           เขาสัตว์ที่ใช้ใส่ดินปืน

โขลนทวาร                      ประตูป่า

งาแซง                              ไม้เสี้ยมปลายแหลม สำหรับวางเรียงป้องกันข้าศึก

จตุรงค์                              กอทัพสี่เหล่า คือ ช้าง  ม้า  รถ และพลเดินเท้า

ชักปีกกา                                        จัดกองทัพเป็นรูปปีกกา

ชีพ่อ                                            นักบวช/พราหมณ์

ดวงยิหวา                                       ผู้เป็นที่รักยิ่ง

ดะหมัง                             ตำแหน่งขุนนางผู้ใหญ่ในชวา มี ๔  ตำแหน่ง คือ ยาสา  ตำมะหงง  ปูนตา  และดะหมัง

ดัสกร                                ศัตรู

ดูผี                                     เยี่ยมเคารพศพ

ตุนาหงัน                           หมั้นหมาย

ถอดโกลน                                     ชักเท้าจากโกลน (ห่วงที่ห้อยลงมาจากอานม้า)

ไถ้                                     ถุงสำหรับใส่เงินและสิ่งของ  มักคาดไว้ที่เอว

นามครุฑ                           การตั้งค่ายเป็นรูปครุฑ

บุหรง                                นก  บางครั้งหมายถึง  นกยูง

ประเจียด                          ผ้าที่ใช้ลงอาคม  ใช้ในการป้องกันอันตรายในการสู้รบ

ประเสบัน                         ตำหนัก

ป่วยขา                              บาดเจ็บที่ขา

ปักมาหงัน                         ชื่อเมืองของระตูผู้เป็นบิดาของสังคามาระตา

พหลพลขันธ์                 กองทัพใหญ่

ฟันไม้ข่มนาม                                พิธีที่ทำก่อนออกรบเพื่อเป็นการบำรุงขวัญทหาร   โดยนำเอาต้นไม้ที่มีชื่อร่วม

                                         ตัวอักษรกับชื่อข้าศึกมาฟันให้ขาดประหนึ่งว่า ได้ฟันข้าศึก

ม่านสองไข                     ม่าน ๒ ชาย ที่แหวกกลางไปรวบไว้ที่ด้านข้าง

มุรธาวารีภิเษก                  น้ำที่ผ่านพิธีกรรมเพื่อทำให้ศักดิ์สิทธิ์

ย่างทีสะเทิน                     การเดินอย่างเร็วของช้าง

ระเด่นมนตรี                     คำเรียก อิเหนา

ระตู                                   คำเรียก เจ้าเมืองที่ไม่ใช่วงศ์เทวัญ

ล่าสำ                                 ระตูผู้เป็นพี่ชายของจรกา

เลี้ยง                                            ที่นี้หมายถึงรับเป็นภรรยา

วงศ์เทวัญอสัญหยา         เชื้อสายกษัตริย์ที่สืบมาจากเทวดา

วิหลั่น                               ค่ายที่ขยับเข้าใกล้ข้าศึกทีละนิด

ศรีปัตหรา                        กษัตริย์ผู้เป็นใหญ่ ที่นี้คือ ท้าวดาหา

ศัสตรา                           อาวุธ

ส่งสการ                        พิธีกรรมเกี่ยวกับการปลงศพ

สามนต์                                         เจ้าเมืองที่เป็นเมืองขึ้น

เสาตะลุง                       เสาใหญ่สำหรับผูกช้าง

อะหนะ                                         ลูก

อัธยา                                             อัธยาศัย/ความประสงค์

อัปรา                                            ยอมแพ้

อาสัตย์                           ไม่ซื่อตรง

อึงอุตม์                                          เสียงดังมาก