วรรณคดีไทย[สมัยสุโขทัย-รัตนโกสินทร์]

ลำดับตอนที่ #6 : [สมัยอยุธยา] มหาชาติคำหลวง

เรื่อง  มหาชาติคำหลวง

ผู้แต่ง  สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

ประวัติ  มหาชาติคำหลวงเป็นหนังสือมหาชาติฉบับภาษาไทย และเป็นประเภทคำหลวงเรื่องแรก เรื่องเกี่ยวกับผู้แต่งและปีที่ แต่งมหาชาติคำหลวง ปรากฏหลักฐานในเรื่องพงศาวดารฉบับคำหลวงกล่าวยืนยันปีที่แต่งไว้ตรงกับมหาชาติคำหลวงเดิมหายไป ๖ กัณฑ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงมีพระบรมราชโองการให้พระราชาคณะและนักปราชญ์ราชบัณฑิตแต่งซ่อมให้ครอบ ๑๓ กัณฑ์ เมื่อจุลศักราช ๑๑๗๖ พุทธศักราช ๒๓๔๗ ได้แก่ กัณฑ์ หิมพานต์ ทานกัณฑ์ จุลพน มัทรี สักกบรรพ และฉกษัตริย์

รูปแบบ  แต่งด้วยคำประพันธ์หลายอย่าง คือ โคลง ร่าง กาพย์ และฉันท์ มีภาษาบาลี แทรกตลอดเรื่องมหาชาติคำหลวงเรื่องนี้เป็นหนังสือประเภทคำหลวง

ความมุ่งหมาย  เพื่อใช้อ่านหรือสวดในวันสำคัญทางศาสนา เช่น วันเข้าพรรษา และอาจเรียกรอยตามพระพุทธธรรมราชาลิไท ซึ่งพระราชนิพนธ์เรื่องไตรภูมิพระร่วง

เนื้อหาสาระ  มหาชาติคำหลวง แปลว่าชาติใหญ่ ชาติสำคัญ เป็นหนังสือที่กล่าวถึงการบำเพ็ญทานอย่างยิ่งใหญ่ ของพระเวสสันดรโพธิสัตว์ เป็นการบำเพ็ญบารมีครบทั้ง ๑๐ บารมี และเป็นพระชาติสุดท้ายก่อนจะมาตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่กล่าวเป็นทานบารมีที่ยิ่งใหญ่ เพราะเป็นการบริจาคบุตรและภรรยา ซึ่งเป็นการยากหาผู้จะทำได้ พระองค์ทรงบริจาคทานทุกอย่างด้วยศรัทธาแรงกล้า มหาชาติคำหลวง มีทั้งหมด๑๓กัณฑ์(กัณฑ์แปลว่าตอน) ๑.กัณฑ์ทศพร ๒.กัณฑ์หิมพานต์ ๓.กัณฑ์ทานกัณฑ์ ๔.กัณฑ์วปเวศพ ๕.กัณฑ์ชูชก ๖.กัณฑ์จุลพน ๗.กัณฑ์มหาพน ๘.กัณฑ์กุมาร ๙.กัณฑ์มัทรี ๑๐.กัณฑ์สักกบรรต ๑๑.กัณฑ์มหาราช ๑๒.กัณฑ์ฉกกษัตริย์ ๑๓.กัณฑ์นครกํณฑ์