วงศ์หากิน PSM และสาระดนตรีไทย

ลำดับตอนที่ #46 : [โขน] วิธีชมการแสดงโขน

วิธีชมการแสดงโขน

กิริยาท่าทางของโขนที่แสดงเพื่อสื่อความหมายกับผู้ชมนั้นแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ

- ท่าที่ใช้แทนคำพูด เช่น เรียก สั่ง

- ท่าที่ใช้แสดงกิริยาอาการ เช่น ยืน นอน นั่ง เดิน เหาะ

- ท่าที่ใช้แสดงถึงอารมณ์ภายใน เช่น รัก โกรธ เกลียด ดีใจ เศร้าโศก

ในทางนาฏศิลป์ การดัดแปลงท่าทางจากกิริยาที่กล่าวมา จำเป็นที่จะต้องให้การรำออกมาดูสง่า และงดงามด้วย ทุกท่าต้องมีความหมายเช่นเดียวกับภาษาพูด การที่โขนต้องรำไปตามบทพากย์ และเจรจา จึงจำแนกการรำของโขนออกเป็น 2 ชนิด คือ

1. รำหน้าพาทย์           การรำหน้าพาทย์ คือ การรำตามทำนองเพลงของวงปี่พาทย์ ผู้แสดงต้องรำไปตามจังหวะ และทำนองของดนตรี ซึ่งเป็นชื่อที่บัญญัติไว้ เช่น เ ชิด  เสมอไทย เสมอมาร เสมอเถร คุกพาทย์ ตระนิมิตร เป็นต้น           เพลงหน้าพาทย์สำหรับประกอบการตรวจพลของโขน ได้แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ "กราวนอก" ใช้ประกอบการตรวจพลของมนุษย์ และวานรจะมีทำนองรื่นเริง ประกอบการแสดงที่งดงาม แคล่วคล่องว่องไว ส่วน "กราวใน" นั้นจะใช้ประกอบการตรวจพลของฝ่ายยักษ์ เพราะมีทำนองรื่นเริง ใช้เสียงกังวานกว้าง แกร่งกล้า และดุดัน            สำหรับการบรรเลงประกอบการไปมาของสัตว์ หากเป็นสัตว์ปีกจะใช้ "เพลงแผละ" และถ้าเป็นสัตว์น้ำจะใช้ "เพลงโล้" ส่วนการบรรเลงประกอบการสำแดงอิทธิฤทธิ์จะใช้ "เพลงคุกพาทย์" หรือการแปลงกายก็จะใช้ "เพลงตระนิมิต" เป็นต้น ทั้งนี้ท่าของผู้แสดงแต่ละคนต้องให้แตกต่างกันตามบทบาทนั้นๆด้วย

2. รำบท           การรำใช้บทนี้ ได้แก่ การรำตามบทร้อง เจรจา และบทพากย์ โดยผู้แสดงจะต้องแสดงภาษาท่าทางนั้นไปตามถ้อยคำที่มีผู้ร้อง เจรจาหรือพากย์ขึ้น

http://www.anurakthai.com/