อาหารและยา เรื่องน่ารู้

ลำดับตอนที่ #2 : ยา... กินเวลาไหนดี?

   หลายๆคนคงเคยได้รับยาพร้อมคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรผู้จ่ายยา  ว่าให้รับประทานยานี้ก่อนหรือหลังอาหาร  แล้วเคยสงสัยไหมครับ  ว่าการกินยาก่อนและหลังอาหารนี้ให้ผลแตกต่างกันอย่างไร  ไม่ปฏิบัติตามนั้นได้หรือไม่

   หลายๆคนอาจจะเดาว่า  การที่ให้กินยาก่อนอาหารนั้น  คงเพราะไม่ต้องการให้กรดในกระเพาะไปทำลายยา  ความเชื่อนี้ไม่ถูกต้องครับ  เพราะตามปกติ  ค่าความเป็นกรดด่าง (pH) ในกระเพาะอาหารจะอยู่ประมาณ 2 (หมายถึงเป็นกรดมาก)  เวลาที่เรากินอาหาร  แม้ว่าจะมีกรดออกมาย่อยอาหารก็จริง  แต่อาหารที่เป็นด่างกลับทำให้ pH ในกระเพาะเพิ่มขึ้นเป็น 3 (เป็นด่างมากขึ้น)  ดังนั้น  ประเด็นที่ว่ากรดไปทำลายยานั้นจึงตัดทิ้งไปได้

   ในความเป็นจริงก็คือ  การให้กินยาก่อนอาหาร  มีเหตุผล 3 ประการ
1. ยาบางชนิดจะถูกดูดซึมได้ช้าลงหรือน้อยลง  เมื่อกินร่วมกันอาหาร  ซึ่งอาจจะเกิดจากการที่กระเพาะบีบตัวช้าลงเมื่อมีอาหาร  หรืออาจเกิดจากอาหารมีโลหะบางชนิดไปจับกับยาก็ได้  เช่น Tetracycline , Quinolones
2. ยาบางชนิดจะออกฤทธิ์ได้ดีเมื่อกระเพาะอาหารเป็นกรดมาก  จึงต้องให้กินก่อนอาหาร  เช่น Omeprazole
3. ยาบางชนิด  กินก่อนอาหารเพื่อหวังผลเคลือบแผลหรือปกป้องกระเพาะและลำไส้  เช่น Antacid , Cimethidine

   ส่วนยาที่มักจะให้กินหลังอาหาร  มีเหตุผล 2 ประการ  คือ
1. ยานั้นระคายเคืองกระเพาะอาหารมาก  จึงต้องใช้อาหารไปช่วยเจือจางผลของยา  เช่น Aspirin , Ibuprofen
2. ยานั้นถูกดูดซึมได้ดีที่กระเพาะอาหาร  การที่กระเพาะบีบตัวช้าลงเพราะอาหาร  จึงเป็นผลดีต่อการดูดซึมยา  เช่น Phenytoin , Propranolol

   นอกจากนั้น  ยังมียาบางประเภทที่มักให้กินก่อนนอน ทั้งนี้เพราะผล 2 ประการ  คือ
1. ต้องการฤทธิ์ช่วยให้นอนหลับของยานั้นๆ  เช่น Diazepam , Chlorpheniramine
2. ต้องการหลีกเลี่ยงผลข้างเคียงของยา  เช่น คลื่นไส้  อาเจียน  โดยการทำให้หลับไปเสีย

   ดังนั้น  จึงควรรับประทานยาตามที่ระบุไว้ในฉลาก  โดยยาก่อนอาหาร  ควรรับประทานก่อนอาหารอย่างน้อย 30 นาที  ส่วนยาหลังอาหาร  ควรรับประทานหลังอาหารไม่เกิน 30 นาทีเช่นกันครับ