คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #4 : นักโบราณคดีขุดอย่างไร
่อไปนี้ผู้เียนะล่าวถึารุ้นอนัโบราีว่าเาทำันอย่า ึ่ผู้อ่านะไ้เห็นภาพและเ้าใันเสียทีว่าว่าะมาเป็นภาพสารีที่สวยามนั้นมีั้นอนมามาย ึ่ระบวนารที่ะล่าว่อไปนี้เป็นระบวนารทำานโบราีอนัโบราีทั่วโล เรียไ้ว่าเป็นระบวนารมารานเลย็ว่าไ้ แ่ในารุ้นแ่ละรั้็ไม่ำเป็นที่ะทำามทุั้นอนเสมอไปหรอ่ะ ทั้นี้็ึ้นอยู่ับปััยหลาย้านเ่น ลัษะอแหล่โบราี หาเป็นแหล่โบราีที่เ็มไป้วยหินหรือที่อยู่ในป่าทึบ ็ไม่สามารถใ้วิธีารเินสำรวหน้าระานไ้ แ่อาะใ้วิธีารประเมินาภาพถ่ายทาอาาศแทน หรือหาแหล่นั้นๆมีารุ้นมา่อนแล้ว็อาะละั้นอนารสำรวไปเลย็ไ้เพราะมี้อมูลเ่าอยู่แล้ว เป็น้น ันั้นระบวนารุ้นทาโบราีึไม่ใ่อะไรที่เป็นสูรายัว ึ้นอยู่ับวามเหมาะสม นัโบราีึำเป็น้อปรึษาับผู้ร่วมานทั้ที่เป็นนัโบราี้วยันและผู้เี่ยวา้านอื่นๆ ในีวิริเราึไม่มีโอาสไ้เห็นนัโบราีเินลุยเี่ยวเ้าไปเปิสุสานโบราแล้วหยิบโบราวัถุึ้นมาใส่ระเป๋าลับบ้านเหมือนในภาพยนร์
่อนะสร้าบ้านสัหลัเรา็้อมีารวาแผน ะสร้าบ้านี่ั้น แบบไหน ี่ห้อนอน แล้วะเริ่ม่อสร้าาส่วนไหน่อน ไม่่าาารุ้นทาโบราีที่้อมีารวาแผนอย่ารอบอบ เพราะนัโบราีะถูพร่ำสอนอยู่เสมอว่าารุ้นือารทำลายหลัาน อที่ถูรบวนแล้วะไม่มีวันลับไปเหมือนเิมอี ะนั้นเราะ้อมีารวาแผนให้ีเพื่อให้ารบันทึหลัานเป็นไปอย่าถู้อ รบถ้วนมาที่สุ ารแปลวามหลัาน้อมูลที่รวบรวมนั้นะลาเลื่อนน้อยที่สุ
ุไปทำไม
ารเริ่ม้นุ้นนั้นะ้อมาาวามสนใใร่รู้ในแหล่โบราีที่ะุ ะ้อมีารั้ำถามเสีย่อนว่าเราอยารู้อะไรเี่ยวับแหล่นั้น ไม่ใ่นึอยาุ็ไปุ เ่น รูปแบบอูเมือ รูปแบบารวาผัเมือ ประโยน์ใ้สอยออาาร ารใ้พื้นที่ รูปแบบารฝัศพ พิธีรรมารฝัศพ ารำรีพ าริ่อ้าาย หรือารผลิเป็น้น พอเรามีำถามแล้วเรา็ะมีเป้าหมายว่าเราำลัหาอะไรและหาไปเพื่ออะไร เยมีำถามว่าแล้วะสามารถุ้นโยไม่มีำถามไ้หรือไม่ ำอบือไ้ เ่นในารุ้นเพื่อู้แหล่โบราีที่ำลัถูุามาารพันาเ่นารสร้าถนนหรือเื่อน ึ่มี้อำั้านเวลา ึำเป็นะ้อุ้นอย่าเร่่วนและเ็บรวบรวมหลัานให้มาที่สุเท่าที่ะมาไ้ ารุแบบนี้ไม่ำเป็น้อั้ำถามให้มาวามเพราะแุ่ให้ทันรอบเวลาที่ั้ไว้็แทบหืึ้นอแล้ว่ะ
สมัยที่เรียนวิาโบราีเบื้อ้น ในำรา็ะล่าวถึเป้าหมายอารุ้นว่ามีสาม้อให่ืออธิบายสิ่ทีุ่พบว่าืออะไร ไม่ว่าะพบหิน หม้อ ไห หอ เรื่อประับ พบที่ไหน พบในสภาพอย่าไร รูปแบบอย่าไร มีลวลายไหม อบปาโ้เ้าหรือโ้ออ ึ่ะนำไปสู่ึ้นอนวิเราะห์ถึสิ่ที่พบว่ามันใ้ทำอะไร มีวามสำัอย่าไรับผู้ที่สร้ามันึ้นมา และ็ะไปสู่เป้าหมายสุท้ายือวามเ้าใและสามารถอธิบายระบวนารทาวันธรรมไ้ สรุปแบบสั้นๆ่ายๆือเพื่อรู้ทุอย่าเี่ยวับนและสัมอนในอี แ่เนื่อาารศึษาอีมี้อำัมามายทั้ในเรื่อวามไม่สมบูร์อหลัานที่นัโบราีพบ ส่วนมาะแหัเสียหาย แ่พวลัลอบุมัะไ้ิ้นามๆไป ึอยาฝาไปยัผู้ลัลอบุหาอเ่าทุท่านว่าอย่าทำเลย่ะ อให้เหลือสมบัิาิให้ลูหลานไ้ศึษาบ้าเถิ เินที่ท่านไ้าารายมรอาินั้นใ้ไ้ไม่นาน็หมไป แ่หาสมบัินี้ยัอยู่ลูหลานสามารถใ้เรียนรู้และใ้เิหน้าูาประเทศาิไ้ราบนานเท่านาน ุ่าและประโยน์ที่ไ้มามายมหาศาลนั อให้ิูในมุมว้าเถินะะ
หลายรั้ที่ผู้เียนถูถามว่าโบราีให้ประโยน์อะไรับประเทศาิ อย่านที่เรียนบริหารธุริหรือเศรษศาสร์็ะอบไ้อย่าะานว่าสร้าประโยน์ในเิเศรษิ พันาอ์ร แ้ปัหาปาท้อประาน ส่วนนที่เรียนหมาย็บอว่าเพื่อรัษาผลประโยน์และวามเป็นระเบียบอสัม ผู้ที่เรียนโบราีบานที่ไม่มีวามเป็นัวอัวเอ็หลอบไปามระแสว่าโบราีทำให้ประเทศมีแหล่ท่อเที่ยวเพิ่มึ้น มีประโยน์ในเิเศรษิเหมือนัน ผู้เียนไม่ไ้ำลัำหนิผู้ที่อบแบบนั้น ำอบนั้น็ถู แ่ถูแ่ส่วนเียว ริๆแล้วโบราีให้ประโยน์แ่ประเทศาิมาว่านั้น
ในำราไ้สอนไว้ว่าโบราีทำให้เราเรียนรู้วิถีีวิอนในอี ไ้ทราบว่ามีแหล่มรอาิที่ไหนบ้า ่วยพันาสัม ทำให้เิวามรัและหวแหนสมบัิาิ และ่วยส่เสริมารท่อเที่ยว โยเพาะอันหลัที่ถููึ้นนเื่อันในหมู่นทั่วไปและนโบราีเอว่าเป็นเป้าหมายสำัและประโยน์อวิาโบราี ะ้วยนโบราีเอหรือาภารั็าม มันเป็นารบิเบือนและทำลายุ่าอโบราีไปอย่าน่าใหาย! เป้าหมายอานโบราีไม่ใุ่หาแหล่เพื่อทำแหล่ท่อเที่ยว แหล่โบราีไม่ไ้มีไว้เพื่อให้นัท่อเที่ยวมายืนยิ้มถ่ายรูปเท่านั้น แท้ริแล้วโบราีทำให้นรู้ว่าาิเรามีที่มาที่ไปมีราเห้า ไม่ใ่าิรั แ่เราเป็นนาิที่มีภูมิปัา มีวิธีิและวิธีแ้ปัหาที่าลาอเราเอ และยิ่ไปว่านั้นแหล่โบราียัสอนธรรมะเรื่อวามไม่เที่ยและวามไม่ประมาท เพราะาที่ปราึ้นมานั้นือุหมายปลายทาอมนุษย์ทุน เป็นสิ่ริแท้ที่ทุนปิเสธไม่ไ้ว่านเรา้อาย ทุสิ่ที่เราสร้าึ้นนั้นไม่มีอะไรทนถาวร เียริยศศัิ์ศรี วามรัโลภโรธหลที่เราเยหมมุ่นับมันมาลอีวิทุอย่าะสลายไปเหลือเพียธุลีิน าระูอเ็ในหลุมเป็นเรื่อเือนใให้เราระหนัถึวามไม่แน่นอนอสัาร เราายไ้ทุเมื่อไม่เลือเวลาสถานที่ ะนั้นเราึไม่วรประมาทในวัยัำที่พระพุทธอ์สอน สิ่ที่เราวรเร่ิที่ะทำือวามีละเว้นวามั่ว เพราะนั่นเป็นสิ่เียวที่เราเอาิัวไปไ้ น่าเสียายที่โบราีถูันำไปผิทิศทาทำให้เป้าหมายและุ่าอมันถูหลลืมและบิเบือนไป
ออสำรว
นอเรื่อมายืยาวลับมาสู่โลโบราีสัที ั้นอนนี้ะาไปเสียไม่ไ้ือารประเมินูว่าะลทุนลแรุีหรือไม่ เนื่อาารุ้นแ่ละรั้ใ้เินทุนและำลันมิใ่น้อย หาไม่มีารประเมินแล้ว พอุไปปราว่าไอ้ทีุ่เป็นแ่อยะที่เาเอามาถมไว้ เท่าับที่ทำมาทั้หมเสียแรเสียเวลาโยเปล่าประโยน์ (และเสียหน้า) ั้นอนนี้เรียว่าารสำรว ึ่ะมีสอแบบือารสำรวเอสารและารสำรวพื้นที่
หาแหล่ที่ะไปุนั้นเยมีผู้ที่เาุ้นมาแล้ว (โยนัโบราีไม่ใ่นัลัลอบุหาอเ่า) ำเป็นที่ะ้อลับไปอ่านทบทวนารุ้นรั้่อน เพื่อูว่าเาุ้นไปถึไหน ไ้อะไรบ้า ีวามันอย่าไร มีปัหาหรืออุปสรรอะไรที่พบในระหว่าารุ้นที่เราวระทราบเพื่อะไ้เรียมรับมือไว้่อน ั้นอนนี้เป็นั้นอนสำัที่ะปะิปะ่อเรื่อราววันธรรมในอีไ้ แ่หลายรั้ที่ผู้เียนไ้เ้าไปร่วมประุมวิาาร แทบทุปีที่ผู้เี่ยวาผู้ทรุวุิวิาร์ว่านัโบราีไทยไม่่อยอ่านเอสารเ่าๆ ไม่เอา้อมูลที่มีมาเื่อมโยัน ทำให้เราไม่เห็นภาพวามสัมพันธ์อสัมอผู้นในอี เราะรู้เพียว่าที่หมู่บ้านนั้นมีแหล่โบราีอายุพันๆปี ที่อีหมู่บ้านหนึ่็มีแหล่โบราีสมัยนั้นสมัยนี้ แ่ไม่สามารถบอไ้เลยว่าแหล่เหล่านั้นเื่อมโยิ่อสัมพันธ์ับสัมในสมัยเียวันที่ไหนบ้าและอย่าไร ลอินนาารอีพันปี้าหน้า มีนัโบราีา่าาวมาุบนโล แ่ละนแยันไปุ้นามที่่าๆ นหนึ่ไปุที่ประเทศไทย นหนึ่ไปุที่ อินเีย อีนไปุที่ อเมริา ยุโรป และแอฟริา ่าน็่าอธิบายถึพื้นที่ที่นุ้นว่าเมื่อ่วเวลาสอพันปีที่แล้วมีอารยธรรมเริึ้น ผู้นมีวามเป็นอยู่แบบนั้นแบบนี้ แ่ไม่ไ้เอามาเื่อมันเลยว่าแล้วพื้นที่นั้นๆเามีารแลเปลี่ยนิ่อสัมพันธ์ันหรือไม่ แบบไหน ทำให้ารรับรู้เรื่อราวออีมันระัระาย ไม่เห็นภาพรวมวามสัมพันธ์อประารโล
ในรีที่ไม่มีเอสารให้อ่านล่ะ (มัะเป็นารุ้นแหล่ใหม่ที่ยัไม่เยมีารุ้นมา่อน) ะทำอย่าไร หาเป็นเ่นนี้็ะ้อออไปสอบถามาผู้รู้ในุมนที่ทราบประวัิพื้นที่ เ่นำนัน ผู้ให่บ้าน ยิ่เป็นผู้เ่าผู้แ่ยิ่ีเพราะท่านเหล่านี้ะรู้้อมูลอะไรีๆมามาย และท่านเหล่านี้มัะยินีถ่ายทอสิ่ที่รู้เห็นมาในอีให้นรุ่นหลัฟั เ่นุยายอาะเยเอลูปับนพื้นินอนออไปทำไร่เป็น้น ำไ้รั้ไปุที่ัหวัลพบุรีสมัยที่ผู้เียนเป็นนัเรียนโบราีออไปุรั้แร ไ้ออไปสำรวและพูุยับาวบ้าน นัุ่ยันอยู่นานุาุยาย็เล่าให้ฟัอย่าละเอีย พร้อมทั้เอาอที่เอมาแสให้พวเราู (อยาะบอว่าเป็นิ้นที่ามและสมบูร์ว่าที่พวเราุไ้เสียอี) พอไ้เวลาิน้าวเที่ยพวเรา (ผู้เียนและเพื่อนๆ) ็ออนุานั่ิน้าวเที่ยบริเวบ้าน เ้าอบ้าน็ยินีสัประเี๋ยว็ยสำรับับ้าวมาเพิ่ม (เพราะลัวว่าพวเราะไม่อิ่ม)ให้พวเราที่พ้าวไปินนละล่อ ผู้เียนรู้สึประหลาใมาในน้ำใอผู้นที่าวรุเรียพวเาว่า “นบ้านนอ” ผู้เียนไ้เรียนรู้าารสำรวในรั้นั้นว่าิใอนบ้านนอนั้น “ศิวิไล์” ว่านเมือเสียอี
นอาารสำรวเอสารแล้ว็ือารออสำรวพื้นที่ อย่า่ายๆ็ือารเิน แ่ไม่ใ่เินมทิวทัศน์ รัน้าม้อเิน้มหน้ามอพื้นิน มอหาโบราวัถุ วามหนาแน่นอวัถุที่ระายอยู่ สัเลัษะพื้นที่ ลัษะิน และะ้อเป็นารเินอย่ามีระเบียบไม่ใ่่าน่าเิน โยะ้อเินเรียแถวหน้าระานไปพร้อมๆัน เมื่อเอเศษโบราวัถุ็ะสุ่มเ็บัวอย่าึ้นมา อนที่ผู้เียนไปเินสำรว็พบเศษภานะินเผาทั้ที่มีลวลายและไม่มีลวลาย ส่วนให่ะแเป็นิ้นเล็ิ้นน้อย ึ่สันนิษานไ้ว่าอเหล่านั้นถูไถวนึ้นมาาารทำไร่ (พื้นที่บริเวนั้นเป็นไร่มะามแ) บาส่วนอพื้นที่มีเศษาโบราวัถุพบอยู่แ่บาส่วน็พบเบาบา ทำให้เราัสินใไ้ว่าะเลือุรส่วนใอไร่นั้น
แ่่อนะออสำรวพื้นที่ ั้นอนที่าไม่ไ้ือารทำผัพื้นที่โยรอบอแหล่โบราี นัโบราีะ้อเรียนรู้ารทำผั ารอ่านแผนที่ ารอ่านภาพถ่ายทาอาาศ มาราส่วนและารส่อล้อ แผนผัที่นัโบราีใ้ำแนไ้ห้าประเภทือแผนผัแสที่ั้แหล่โบราีและสิ่แวล้อมรอบๆ เ่นแหล่โบราีบ้านโป่มะนาว ัหวัลพบุรี ะมีลัษะเป็นเนิน ล้อมรอบ้วยภูเา แผนผัที่ั้โบราสถานทั้หม เ่นในเเมือเ่าอยุธยามีโบราสถานี่แห่ รุใบ้า แผนผัหลุมุ้นและสิ่ที่พบในหลุม และแผนผั้านัอหลุมุ้นเพื่อูั้นินและสิ่ที่พบ อาะูแล้วุิวุ่นวายแ่แผนผัเหล่านี้ะเป็นประโยน์มาเวลาที่เราะวิเราะห์้อมูลเี่ยวับแหล่นั้นๆ อนเรียนะื่นาื่นใและสนุสนานไปับารทำแผนผั แ่อนำนวนี่ไม่สนุเลย่ะ หรือะเป็นเพราะผู้เียนไม่เ่เล็ไม่รู้สิ
อีสิ่หนึ่ที่นำมาใ้ในารศึษาโบราีือภาพถ่ายทาอาาศ แหล่โบราีหลายแห่ไ้ถู้นพบและรู้ัาภาพถ่ายทาอาาศในสมัยสราม เ่นโบราสถานอัมพูา เป็น้น โยเราะเห็นร่อรอยออบเเมือ ถนนโบราและูเมือ ารถ่ายภาพทาอาาศเพื่อานโบราีะถูนำมาใ้ับาร้นหาร่อรอยโบราสถานในสถานที่ที่ไม่สามารถเินสำรวไ้ เ่นในป่า พื้นที่เพาะปลู พื้นที่ที่มีพุ่มไม้และพื้นที่ที่เป็นหินรุระ ริๆแล้วนัโบราีนิยมารเินสำรวมาว่าเพราะ่าใ้่ายน้อย ไ้้อมูลมาว่าและสนุว่าารใ้ภาพถ่ายทาอาาศที่มี่าใ้่ายสู ไ้้อมูลหยาบๆและ้อพึ่่าเทนิ ึ่้อสื่อสารันให้ีเพื่อที่ะไ้้อมูลามที่้อาร สื่อสารไม่ีเี๋ยวนับินไล่ลลาอาาศ
บารั้าร้นพบแหล่โบราี็้ออาศัยเรื่อมือทาวิทยาศาสร์ อย่าเรื่อระทุ้ฟัเสีย (Echo Sounding) ที่ิ้นโย ร.เอเวน (Dr. Curwen) ึ่ประิษ์ึ้นอย่า่ายๆาระป๋อนมที่ใส่ะั่วนเ็ม รลาระป๋อมีท่อเหล็ ใ้ระทุ้พื้นินเพื่อฟัเสียที่สะท้อนลับมาว่ามีวามผิปิหรือไม่ พื้นินที่มีาโบราสถานฝัอยู่ะมีเสียแ่าาพื้นที่บริเวอื่นรอบๆ และะทำารปัหมุไว้เพื่อูแนวเ เรื่อมือัล่าวนี้ะใ้ไ้ีในพื้นที่ที่เรียบไม่ไ้รับารไถพรวน
อุปร์อีนิที่ถูนำมาใ้ือเรื่อเาะแบบสว่าน (Soil Auger) เป็นอุปร์ที่มีท่อยาวประมาหนึ่เมรบนัวท่อะมีัวเลบอระับ ัวท่อมีเส้นผ่าศูนย์ลาประมารึ่นิ้ว ใ้เาะลไปในินโยะนำินึ้นมาูว่าในวามลึแ่ละระับนั้นมีร่อรอยหรือเศษาวัถุใบ้า แ่อุปร์ัล่าวเป็นอันรายับแหล่โบราีที่เป็นหลุมฝัศพ เพราะเรื่อมือนี้ะไปทำลายโรระูใ้ินให้เสียหายไ้ สมัยที่ออไปุอีแหล่ที่ไม่ใ่หลุมฝัศพ เห็นใ้ันรั้เียว เพราะที่ไปุนั้นะมีอิำนวนมาและินบริเวนั้น็แ็สุๆ (ถึั้นเรียที่ใุ้ยี่ห้อโปรอนัโบราียัหัเลย)
ยัมีเรื่อมือที่ทันสมัยว่านั้นอีือเรื่อวัวาม้านทานไฟฟ้าอิน (Electric Resistivity Machine) โยหลัารที่ว่าินที่มีวามื้นสูะเป็นสื่อไฟฟ้าไ้ีว่าินที่มีวามื้น่ำ ันั้นเรื่อัวนี้็ะใ้้นหาว่าบริเวใที่เยเป็นูเมือ เป็นหลุมบ่อหรือที่อยู่อาศัย ึ่ินะมีวามุ่มื้นว่าินที่ไม่มีิรรมอมนุษย์ โยะูาเส้นราฟ เส้นราฟะถี่สูในบริเวที่มีวามื้นสู ้อำัออุปร์ัวนี้ือ้อใ้ับพื้นที่ที่ินมีลัษะเียวัน ไม่มีหินใ้ผิวินมาเินไปและาโบราสถานที่าว่าะมีอยู่้อไม่ับ้อนมานั
อีวิธีารหนึ่ือารเ็บัวอย่าินไปวิเราะห์ูว่าินบริเวนั้นเป็นอย่าไร หาพบว่ามีเศษแหัอวัถุ มีมูลฝอยมา็สันนิษานว่าบริเวนั้นน่าะมีิรรมอมนุษย์เิึ้นเ่นอาะเป็นบ้าน็ไ้ เรื่อรวับระเบิใ้ิน็นำมาใ้ไ้แ่็มี้อำัที่เรื่อไม่สามารถี้ัไ้ว่าสิ่ที่อยู่ใ้ินนั้นเป็นอะไร และถ้าโบราวัถุสถานนั้นอยู่ลึเินหนึ่เมรเรื่อ็ะรวับไม่ไ้
ผู้อ่านเริ่มเห็นภาพาร้นหาโบราวัถุสถานอนัโบราีแล้วนะะว่า่าาในหนัอย่าสิ้นเิ าระเลือใ้วิธีารสำรวแบบในั้นะ้ออาศัยารประเมินและวิเราะห์าประสบาร์ าร้นหาแบบลุยถั่วนอาะทำให้พลาาร้นพบแหล่โบราีแล้วอาเป็นารทำลายแหล่โบราีโยรู้เท่าไม่ถึาร์อี้วย
ารุ้น
และแล้วเรา็มาถึั้นอนารุ้นันเสียที สมัยออุรั้แรผู้เียนื่นเ้นมาอยาับเรียุแบบรุ่นพี่บ้า ูๆไป็ไม่น่ายาอะไรแ่สะบั้อมือิน็หลุึ้นมา เอาแปรปัๆ ็เสร็แล้ว ารุ้น เมื่อวันที่รออยมาถึ วันที่เราไ้ับเรียริๆัที เมื่อระโลหลุมแล้ว็เอาเรียปัลไปในิน พยายามเลียนแบบารสะบั้อมือแบบรุ่นพี่ แ่แล้ว็ไ้รู้ว่ามันไม่ไ้่ายอย่าที่เราเห็น ว่าะเป็นมือเรียอมมั็เล่นเอาะมือระบมไปสามวัน ารับเรียมีวิธีารับึ้นอยู่ับลัษะารุ ถ้าเรา้อารุให้ไ้ระับือ้อารุลุลไป็ะุอีแบบและับเรียอีแบบ หา้อารปาิน็ับอีแบบ ารุที่ีเป็นเรื่อยาแ่ที่ยาว่านั้นือั้นอน่อนารุ่าหา ใเย็นๆ่ะเี๋ยวผู้เียนะพูถึภายหลั
หลัาั้นอนารสำรวและทำแผนผัแล้ว นัโบราี็ะำหนุอ้าอิ (Fix point) ุนี้มีวามสำัในารใ้ำหนทิศทาและำแหน่หลุมุ้น ันั้นุอ้าอิะ้อเป็นุที่อยู่รลาอแหล่โบราีหรือพื้นที่ที่ะทำารุ และที่สำัะ้อเป็นุที่ไม่ถูเลื่อนย้ายำแหน่ไ้่าย เ่นแหล่ที่ผู้เียนไปุุอ้าอิะอยู่ที่มุมอเมรุเผาศพ (แหล่โบราีอยู่ในพื้นที่วั) ารอ้าอิะทำไ้่ายเ่นเราะบอว่าหลุมที่หนึ่อยู่รไหน เราะบอว่าอยู่ห่าาุอ้าอิไปทาทิศะวันสอร้อยเมร เป็น้น ึ่เ้าใ่ายว่าที่ะบอว่าอยู่หลัโรรัวเยื้อๆับห้อน้ำ ิับไร่มะามแเป็นไหนๆ เมรุเผาศพที่วันี้นอาะใ้เป็นุอ้าอิแล้วยัเป็นเหมือนเสารับสัาโทรศัพท์ที่ีอี้วย เพราะในบริเววัไม่มีลื่นสัาเลย หาใร้อารใ้โทรศัพท์มือถือะ้อไปโทรที่้าๆเมรุ รับรอสัาัแ๋ว่ะ (ุยไปนลุไป)
โบราียัมีหลายสาา ารุ้น็มีารแบ่ออเป็นประเภท่าๆ้วยเ่นันไ้แ่ ารุแบบสุ่มเพื่อทสอบ (Test pit) หลัารที่เล็ไว้แล้วว่าะุรไหน็ะุหลุมนา 1x1.5 เมรหรือ1x2 เมร เพื่อพิาราว่าวามลึเท่าไหร่พบอะไร ลัษะินเป็นอย่าไร เป็นารประหยัเวลาไปไ้พอสมวรเพราะแทนที่ะุทีละสิบเนิเมร ็ูว่าโบราวัถุอยู่ที่วามลึแ่ไหน็ุไปให้ถึวามลึนั้นๆไ้เลย ารุแบบที่สอือารุรอบลุมพื้นที่ว้าหรือารุ้นทั้แหล่เป็นารุ้นแบบเ็มรูปแบบ ารุแบบที่สามือารุู้แหล่โบราีที่ะถูทำลาย เป็นารุที่้อแ่ันับเวลา และารุแบบสุท้ายือารุ้ำเพื่อหาหลัานเพิ่มเิม เ่นแหล่โบราีแห่นี้เยถูุมาแล้วแ่ผู้ศึษามีประเ็นที่ะ้อศึษาและหา้อมูลเพิ่มเิม็ะมีารุ้ำอีรั้
ำถามที่ถูถามอยู่บ่อยๆือะุรไหน รู้ไ้อย่าไรว่ารไหนวรุหรือน่าะเป็นแหล่โบราี อบแบบำปั้นทุบิน็ือทุที่ที่มีิรรมอมนุษย์ในอีเิึ้น็น่าุทั้นั้น ริๆนะะ ไม่ไ้วน แ่หลัๆแล้วนัโบราีะเลือุอยู่ไม่ี่แห่ ือามเพิผา ะ่อนผา ถ้ำ เนินิน พื้นที่ริมฝั่แม่น้ำ และป้อมปราาร เป็น้น โยแหล่โบราีที่พบะมีทั้หมู่บ้าน ศาสนสถาน และหลุมฝัศพ
หลายท่านเยสสัยว่าแล้วนัโบราีรู้ไ้อย่าไรว่าแหลุ่้นนั้นเป็นแหล่โบราีประเภทใ ึ่ผู้เียน็เยสสัยเ่นเียวัน่อนที่ะเ้าศึษาวิาโบราี สิ่ที่นัโบราีรู้นั้นมาาหลัานที่พบนั่นเอ ู่ๆะไปุรพื้นที่รร้ามีแ่ินแห้ๆไม่มีเศษาวัถุอะไรเลยให้มันเปลือบทำไมัน นัโบราีะเลือุรพื้นที่ที่พบเศษโบราวัถุระายอยู่่อน้าหนาแน่น เ่นเศษระูสัว์ เศษภานะินเผาหรือเศษสำริ ในแหล่ฝัศพเรา็ะพบโรระูมนุษย์ฝัันอย่ามีแบบแผน และไม่ไ้พบแ่โรระูเท่านั้น แ่มัะพบร่วมับหลัานประเภทอื่น้วยเ่นวาน หอ หัวธนู และภานะินเผา ี้ให้เห็นว่าไม่ว่ามนุษย์สมัยไหน็ให้วามสำัับวามายไม่่าาในปัุบัน ารพบหลัานที่เป็นอใ้ในีวิประำวันร่วมับศพแสให้เห็นว่ามนุษย์ไม่ไ้มอว่าวามายือารับสู แ่เป็นเสมือนารผ่านไปสู่อีีวิหนึ่และมนุษย์็เรว่าาิพี่น้อที่ายไปะไม่มีสิ่อำนวยวามสะวในโลหน้า ึฝัสิ่อเรื่อใ้ไปพร้อมับร่าผู้าย หลายนอามอเป็นเรื่อลแ่เื่อไหมว่าทุวันนี้มนุษย์เรา็ยัเื่อแบบนั้นอยู่ เวลามีนายาิพี่น้อะใส่เินไว้ในปาศพ และมีารั้สำรับับ้าวหน้าศพอี้วย เพราะเราเื่อว่าวิาอผู้ายสามารถรับสิ่่าๆเหล่านี้ไ้
แหล่โบราีประเภทที่อยู่อาศัยมัะพบหลัานประเภทใ ลอนึถึที่บ้านอเราๆท่านๆว่ามีอะไรบ้า ในบ้านแบ่เป็นห้อนอน ห้อรัว ห้อน้ำ บาบ้านที่มีานะีหน่อย็ะมีห้อนั่เล่น หรือห้อแ่ัว ในห้อนอนมีเีย ู้ ห้อน้ำมีท่อน้ำ อ่าอาบน้ำและระ ห้อรัวมีเา และู้เ็บอาหารเป็น้น เ่นเียวันหาแหล่โบราีใที่มีารพบร่อรอยอเาไฟ เศษระูสัว์ เสาเรือนหรือานราอาาร นัโบราี็สามารถีวามไ้ว่าพื้นที่นั้นน่าะเป็นที่อยู่อาศัยอนในอี ลัษะอที่อยู่อาศัยอนในแ่ละวันธรรม็มีรูปแบบที่่าันออไป แ่หลัานที่เป็นเาไฟ เรื่อมือที่เป็นอมีมและเศษระูสัว์็เป็นสิ่ที่ี้ไ้่อน้าัถึารเป็นที่อยู่อาศัย
แล้วแหล่ที่เป็นศาสนสถานเล่า ะมีหลัานอะไรที่เป็นเรื่อี้บ่ไ้บ้า อะไร็ามที่มีลัษะ “แปลพิล” ให้สันนิษานไว้่อนว่าน่าะเป็นพื้นที่ที่เี่ยว้อับวามเื่อหรือพิธีรรม ผู้อ่านรู้ัสโนเฮ้น์ีนะะที่เป็นที่ถเถียันมายาวนานว่า เป็นสถานที่อะไรันแน่ หินเหล่านั้นมาอรวมันอย่ามีระเบียบไ้อย่าไร และผู้สร้ามีุประส์อะไร บ้า็ว่าเป็นสถานที่ใ้ำนวและสัเาร์ารโรอวาว บ้า็ว่ามนุษย์่าาวมาสร้าไว้ แ่วามริเป็นอย่าไรนั้นยัไม่มีใรรู้แน่ั นัโบราี็ไ้แ่เพียสันนิษานว่าสโนเฮ้น์เป็นสถานที่ที่เี่ยว้อับวามเื่อ หรือใ้ประอบพิธีรรม เพราะมันมีวามแปลพิลที่มีหิน้อนมหึมาเรียันอย่ามีแบบแผนบนเนินิน ู่ๆนเราะนึสนุเอา่อนหินที่หนัเป็นันๆมาเรียันเล่นๆ็เป็นไปไม่ไ้ ะใ้เป็นที่อยู่อาศัย็ไม่มีวามเป็นไปไ้ ะว่าเป็นแหล่ฝัศพบุลสำั็อาะเป็นไ้ แ่ศพถูฝัอยู่ที่ไหน
ท่านใที่อบเินทาไปท่อเที่ยวามแหล่โบราีสมัย่อนประวัิศาสร์หรือไปูะนัโบราีำลัุ้นในหลายๆแห่ อาะสัเไ้ว่าหลุมที่นัโบราีุ้นนั้นมีหลายแบบ บ้า็เป็นรูปสี่เหลี่ยมัุรัส บ้า็เป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า ทำไมนัโบราีึุหลุมไม่เหมือนันแล้วนัโบราีัสินใอย่าไรในารเลือใ้หลุมุ รูปแบบหลุมุ้นะมีอยู่สามระบบ้วยัน ไ้แ่ระบบาราหมารุ (Grid system) มีนา 3x3 เมรหรือ 4x4 เมร ะมีทาเินระหว่าหลุมว้า 50 เนิเมรถึ
ระหว่าารุ้น
ผู้เียนำไ้อนทีู่สารี ที่นัโบราีุเอาโบราวัถุึ้นมาส่อ พลิไปพลิมาแล้วบอถึยุสมัยอวัถุนั้นๆ ะมีสัี่นที่รู้ว่าหลัาที่เราสะบัเรียอย่ามืออาีพนพบโบราวัถุแล้วเราะทำอย่าไรับมัน่อ เลือำอบที่ถู้อ
1. โยนใส่ระป๋อ
2. เอาใส่ระเป๋าเสื้อ
3. วาไว้้าหลุม
4. ะโนบอเพื่อนว่าเอแล้ว (โว้ย)
5. วาไว้ที่เิม
ใรเลือ้อ 5 ผู้เียนอปรบมือให้ท่านมีเ้นส์วามเป็นนัโบราีอยู่ในัว ำอบือวาไว้ที่เิม ผู้เียนไม่ไ้ำลัยียวนท่านผู้อ่านแ่อย่าใ มันเป็นเ่นนั้นริๆ เมื่อนัโบราีุพบโบราวัถุแล้วะ้อวาไว้ที่เิมพยายามอย่าเลื่อนย้าย แล้วบอนที่มีหน้าที่วารูปที่รออยู่้าๆหลุมให้วารูปสิ่ที่พบลไป โยะมีผู้่วยอีสอนอยวัระับให้ว่าสิ่ที่พบนั้นอยู่ห่าาอบหลุม้านใ ้านละี่เนิเมรและพบที่ระับวามลึเท่าไหร่ หลัาวัระับและวาภาพเรียบร้อยแล้ว ็ะเ็บอิ้นนั้นใส่อ ที่เหมือนับอยาหรือถุใส่แทั่วๆไป เียนรายละเอียหน้าอว่าพบที่หลุมไหน วันที่เท่าไหร่ เพื่อที่ะไม่สับสนับอที่พบาหลุมอื่น ในระหว่าารุ้นภาสนามอนัเรียนโบราี็ะมีอาารย์มาให้วามรู้อยู่ลอว่าวระุอย่าไร อที่พบในลัษะแบบนี้ะี้บ่ไปถึอะไรไ้บ้า ในารเรียน็เหมือนารทำานริที่ะ้อมีารแบ่หน้าที่ว่าใรทำอะไร วันนี้ใระเป็น “ุป” หรือ ุปเปอร์ไวเอร์ผู้ที่วบุมหลุมุและเียนรายานหลับารุ้นในแ่ละวัน และ้อมีารรายานปาเปล่า้วย นอเหนือานที่เป็นุปะื่นเ้นแล้วนที่ะื่นเ้น้วย็ือนที่้อเป็นุปในวันถัไป ึ่ะ้อเื่อมโยเรื่อราวารุ้นอวัน่อนับวันที่นเอุให้ไ้ เป็นภาริที่ท้าทายสำหรับนัเรียนโบราีทุน
ในีวิริารุ้นนั้นไม่ไ้สวยามและน่าระทึใอย่าิไว้ นัเรียนบาน (รวมถึัวผู้เียน) เยวาภาพว่าะ้อเออะไรที่ื่นเ้น เ่นพบหลัานิ้นสำัและสวยามที่ี้ให้เห็นถึอารยธรรมที่รุ่เรืออนในอี ะ้อพบสิ่อมี่าเ่นเรื่อประับทอำอันวิิร โรระูที่สมบูร์และอิ้นอื่นๆที่สำั แ่ในวามเป็นริสิ่ที่เราพบือ เศษภานะินเผาที่แเป็นิ้นเล็ิ้นน้อย าารทำไร่ไถนาบ้า าารลัลอบุบ้า นัโบราีไทยน้อยนัที่ะพบโบราวัถุิ้นสมบูร์ ส่วนมาที่เราเอมัะอยู่ในวามรอบรออาวบ้านละแวนั้นเสียมาว่า ลูปัหิน ลูปัแ้วที่เอ็ะบิ่น แหรือหั เม็เล็ๆ หลุมหนึ่พบสัห้าหรือหเม็็เป็นที่ฮือฮามาแล้ว แ่อโบราที่มีนรอบรอลับามและร้อยเป็นพวเลยท่านผู้อ่าน (นัศึษาโบราีเ็!!)
อิ้อนหนึ่มี่าันใ เศษภานะินเผาเพียหนึ่ิ้น็มี่าันนั้น นัโบราีะไม่ทอทิ้หรือโยมันไปทิ้แ่ะเ็บรวมๆไว้แล้วนำไปัแยอีที พวที่มีลวลายไว้อหนึ่ พวที่ไม่มีลวลาย็แยไว้อีอ บาพวมีารัมัน็แยไว้่าหา แล้วไปั่น้ำหนัว่าหลุมหนึ่ๆมีเศษภานะินเผาที่ัมัน มีลายและไม่มีลายอยู่เป็นปริมาเท่าไหร่ พวที่เป็นาน เป็นัวและปาภานะ อีเป็นำนวนเท่าใ พวที่ไม่มีเวรุ็มานั่ัแยัน ลาืน็ะ่วยๆเร่มือันให้เสร็ทันเวลา
หาท่านไม่ไ้เยทำานหรือไปสัเาร์ว่านัโบราีทำานันอย่าไรับพวเศษภานะินเผาเหล่านี้ ปริมาอเศษภานะินเผาที่พบะ่าันไปามพื้นที่ ท่านะินนาารไม่ออเลยว่าเ้าเศษภานะินเผาแๆเหล่านี้ะมีปริมามาแ่ไหน เ่นในพื้นที่ที่เป็นที่อยู่อาศัย็ะพบปริมามา หลุมหนึ่ๆอาพบเป็นปริมาหลายร้อยิโลรัม แ่บาพื้นที่เ่นยอเนินที่ไม่มีารอยู่อาศัย็ะพบปริมาเศษภานะินเผาเบาบาและระัระาย ามหลัวิาที่ไ้เล่าเรียนมานั้นะ้อเ็บหลัานให้ไ้มาที่สุแม้แ่เศษภานะินเผาิ้นเล็ๆ แ่ในารทำานรินั้นเป็นที่น่าเศร้าในัที่นัโบราีบานอบาหน่วยานโยอเหล่านี้ทิ้อย่าไม่รูุ้่า้วยเหุผลเพียว่า้อทำานแ่ับเวลา นัโบราีบานที่เ็มเปี่ยมไป้วยวิาอนัโบราีรู้สึท้อแท้ับารทำาน เพราะ้อทำในสิ่ที่ัับวามรู้สึและสำนึอวามเป็นนัโบราีที่ไ้รับารปลูฝัมา
ภานะินเผาที่แบาใบ็สามารถนำมา่อันไ้ ึ่บานมีทัษะในาร่อหม้อ็ะอบเอาหม้อแๆมา่อันอย่าสนุสนาน ผู้เียนเอไม่มีทัษะในาร่อเลยแม้ระทั่ิ๊อว์ ึอไม่รับหน้าที่ัล่าว เพราะำไ้ว่ารั้แรที่ลอทำนั้น ัวเอนั่มอและหยิบิ้นส่วนพลิไปพลิมานาลาย ปวหลั เมื่อยอไปหม็ยั่อไม่ไ้ ในะที่พี่ที่อยู่้าๆ่อไ้เือบเ็มใบแล้ว (อายั) เลยอปลีัวไปนั่วารูป้าๆหลุมึ่เป็นานที่ถนัมาว่า
วิเราะห์หลัาน
ั้นอนุิมามายระหว่าารุ้น ที่สสัยันหนัหนาว่าทำไปทำไม ะัแยเศษภานะินเผาไปทำไมในเมื่อมันไม่เ็มใบ โยทิ้ไปไม่ีว่าหรือะไ้ไม่้อมานั่หลัหลัแ็ัแยัน้ามวัน้ามืน วัระับันไปทำไม ในเมื่อ็วารูปอที่พบแล้ว็ใ้สายาะเนเอา็ไ้ว่าพบรไหนแล้วทำไม้อวาเป็นรูปใุ้เอาไม่ไ้หรือ ้อสสัยทั้หมะบลที่ั้นอนสุท้ายือารวิเราะห์หลัานเพื่ออธิบายถึลัษะทาวันธรรมอุมนที่ศึษาและระบวนารเปลี่ยนแปลทาวันธรรม รวมไปถึารอบโทย์ที่ั้ไว้
นัโบราีวิเราะห์หลัานไปเพื่ออะไร ็เนื่อาว่านัโบราีเป็นเหมือนเ็่าสสัย อยารู้เี่ยวับอีไปเสียทุเรื่อไม่ใ่แ่ว่าวันธรรมนในอีเป็นอย่าไร แ่นัโบราีมีำถามมามายที่้อารำอบ ึำเป็นที่ะ้อพยายามสัำอบาหลัานที่มีให้ไ้มาที่สุ นัโบราีึำเป็นะ้อวิเราะห์หลัานทั้ในมุมลึและมุมว้า ารวิเราะห์ในมุมลึือารวิเราะห์ในรอบอลำับเวลา พู่ายๆ็ือว่าูในเรื่ออารเิ่อนหรือหลัอวันธรรมนั่นแหละ ส่วนารวิเราะห์ในมุมว้าือารวิเราะห์ที่ำนึถึารระายัวอหลัานในแหล่โบราีและเปรียบเทียบหลัานับแหล่โบราีอื่นๆที่มีอายุร่วมสมัยัน แม้ว่าำอบที่นัโบราี้อารมีมามายแ่ไหน แ่็สามารถสรุปไ้ว่าสิ่ที่นัโบราีอยารู้ือวามเ่าแ่ทั้อแหล่ทีุ่ วามเ่าแ่อหลัาน หน้าที่อแหล่ทีุ่ เ่นเป็นแหล่ฝัศพหรือที่อยู่อาศัย หน้าที่อหลัาน โยูว่าหลัานที่พบใ้ทำอะไร ถูทำึ้นอย่าไร ผลิึ้นในท้อถิ่นหรือนำเ้ามาาแหล่อื่น ารเปลี่ยนแปลหรือวิวันาารอแหล่และหลัาน และระบวนารเปลี่ยนแปลนั้นๆ อะไรเป็นสาเหุให้เิารเปลี่ยนแปลัล่าว
ในทฤษีหลัารทับถมที่ล่าวถึในอนแรๆไ้ล่าวว่าั้นินที่เิึ้น่อนะอยู่ล่าสุและั้นินที่มีอายุน้อยว่าหรือเิึ้นทีหลัะอยู่ั้นบนสุ าหลัารัล่าวนัโบราีึ้อให้วามสำัับเรื่ออลำับั้นทาวันธรรม หลัานที่พบั้นบนสุะเป็นหลัานสมัยหลัๆ ารบันทึหลัานอย่าละเอียะทำให้ารีวามลำับั้นทาวันธรรมมีวามแม่นยำมาึ้น
ารวิเราะห์หลัานแ่ละประเภทมีวิธีารที่แ่าัน หลัานที่เป็นภานะินเผา็ะนำไปหา่าอายุ โยสามารถระทำไ้ทั้วิธีารทาวิทยาศาสร์และารอายุโยารเปรียบเทียบ ผู้เียนะไม่ลลึถึรายละเอีย เพราะเี๋ยวะลายเป็นหนัสือวิาารไป ารหา่าอายุโยารเปรียบเทียบับโบราวัถุประเภทเียวันที่ไ้าที่อื่นๆ ูลวลาย วิธีารทำถ้าหามีวามเหมือนหรือใล้เียันมา็สันนิษานว่ามีอายุร่วมสมัยัน ารเปรียบเทียบในลัษะนี้ทำให้นัโบราีมอเห็นวิวันาารอโบราวัถุไ้เป็นอย่าี
ารำหนอายุทาวิทยาศาสร์อีวิธีหนึ่ที่นิยมือวิธีหา่า Carbon-14 ้วยเรื่อ Accerelator Mass Spectrometry (AMS) เป็นารำหนอายุ้วยารวั่าธาุ C-14 าัวอย่าเศษภานะินเผาที่เ็บไ้ นำไปผ่านระบวนารแ่ในรไฮโรฟลูโอริ 40% ( Hydrofluoric Acid ) ที่อุหภูมิห้อเพื่อละลายอนุภาินเหนียวที่มีอินทรียวัถุที่ไม่้อาร านั้นนำสารละลายไปปั่นให้ะอน แล้วนำะอนไปทำปิิริยาับรัล่าวที่เือาแล้ว น้ำลั่นและแอมโมเนียอีเล็น้อย ะไ้ะอนสีำน้ำะอนที่ไ้ไปเผาร่วมับ็อปเปอร์ออไ์ Copper Oxide และเส้นลวเินในหลอแ้วนไ้๊าสาร์บอนไออไ์ ยัไม่บแ่นั้นะ้อนำไปผ่านระบวนารสัเราะห์้วย๊าสไฮโรเนและผโบอล์ นไ้ราฟไฟท์ ึ่ะถูนำไปวัปิิริยาัมมันภาพรัสีและำนวอายุ่อไป ระบวนารที่ล่าวมาทั้หมะทำในห้อทลอทาวิทยาศาสร์
โบราวัถุประเภทอินทรียวัถุ เ่นเสรพื หรือเมล็พืที่พบในภานะ็ะถูส่ไปให้ผู้เี่ยวาศึษาว่าเป็นพืนิใ เป็นพืป่าหรือพืที่มนุษย์ปลู พืที่เป็นที่สนใศึษาันอีนิหนึ่็ือ้าว ึ่เป็นพืที่อยูู่่มาับสัมมนุษย์ั้แ่ึำบรรพ์ ร่อรอยารปลู้าวเิึ้นแห่แรในเอเียะวันออเียใ้นั้นพบหลัานว่ามีอยู่ที่แหล่โบราีเผิโ้วาน (Pengtoushan) ในเหมู่บ้าน้าปิเีย (Dapingxiang) ัหวัหลี่ (Li) มลหูหนาน (
ส่วนระูสัว์็ะูว่าเป็นสัว์นิใ นาเล็หรือให่ ายเพราะอะไรถูล่า ถู่าินใ่หรือไม่ นำไปสู่วามรู้เรื่อโภนาารในอี ระูสัว์ที่นำมาวิเราะห์็้อผ่านั้นอนเียวับภานะินเผา ือารัแยิ้นส่วน นัโบราีะมีวามรู้ในเบื้อ้นว่าระูิ้นนี้เป็นิ้นส่วนใ เป็นา หรือสันหลัเป็น้น นอานั้นระูสัว์ยัสามารถใ้เป็นัวบอถึสภาพแวล้อมในสมัยนั้นไ้อี้วยเพราะสัว์แ่ละนิะอยู่ในสภาพแวล้อมที่่าัน ปริมาระูสัว์ที่พบ็ใ้เป็นัวศึษาำนวนประารมนุษย์ไ้ ร่อรอยารวามเสียหายบนระูบารั้สามารถบอไ้ว่าเิาอาวุธนิใ ึ่้ออาศัยประสบาร์ วามำนาและวาม่าสัเพอสมวร
แล้วนัโบราีศึษาวิเราะห์หา้อมูลอะไราระูมนุษย์ันบ้า ำอบือทุเรื่อ ั้แ่เพศ อายุ วามสู สถานภาพ อาีพารานอนมีีวิอยู่ โภนาาร โรภัยไ้เ็บและสาเหุาราย รั้แรที่มีโอาสไุ้โรระู ผู้เียน้อมอที่ร่านั้นแล้วมัะินนาารไปถึหน้าาอผู้าย นๆนั้นะมีนิสัยอย่าไร เาเป็นใร มีวามสำัอย่าไร เามีาิพี่น้อไหม มีี่น อาศัยอยู่ที่ไหนและแ่ายอย่าไร ำถามมามายผุึ้นมาแ่น้อยนัที่ำถามเหล่านั้นะไ้รับำอบที่ระ่าแ้ เนื่อาหลัานทาโบราีมัไม่มีวามสมบูร์ในัวเอ ที่ว่าไม่มีวามสมบูร์ในัวเอหมายถึมันผ่านาลเวลามานาน าลเวลาและสภาพแวล้อมไ้ัร่อน้อมูลในัวอมันไป ที่เห็นไ้ัือเรื่อเสื้อผ้าอผู้าย ผู้อ่านเยสสัยันบ้าไหมโรระูมนุษย์ที่เราเห็นามแหล่โบราีนั้น เาใส่เสื้อผ้าหรือเปล่าอนถูฝั หรือเาะถูฝัเปลือย แล้วถ้าเาใส่เสื้อผ้า เสื้อผ้าที่เาใส่ะเป็นแบบไหนันนะ น่าเสียายที่สภาพอาาศบ้านเราไม่เอื้ออำนวย่อารสภาพอหลัานทาโบราีประเภทผ้า ทำให้เราไม่พบเสื้อผ้าบนโรระู ่าาแหล่โบราีในเแห้แล้อย่าอียิป์ที่มีารพบเสื้ออายุพันปีที่อยู่ในสภาพสมบูร์มา แ่าหลัานที่เป็นเส้นใยเส้นเล็ๆบนโรระู ทำให้เราพอะมั่นใไ้ว่านในอีไม่ไ้ถูฝัเปลือย
มาว่าัน้วยเรื่ออหอยันบ้า หอยมีวามผูพันับวันธรรมและนในอีอย่ามา ทั้หอยเล็หอยให่ หอยเล็พบมาในแหล่โบราี พบระัระายทั่วไป น้อยนนัที่ะไม่เยินหอย หลัาินัวมันแล้วเรา็ะทิ้เปลือมันไป นสมัยโบรา็เ่นเียวัน นั่นเป็นสาเหุว่าทำไมในแหล่โบราีบาแห่ึพบเปลือหอยมเป็นำนวนมา ส่วนหอยให่อย่าหอยมือเสือ เปลืออมันถูนำมาทำเรื่อประับ ทอำและเพรเป็นเรื่อประับยอนิยมใ้บ่บอานะอนในสมัยนี้ นในสมัย่อน็นิยมเรื่อประับเปลือหอยเพื่อบ่บอานะทาสัม เพราะเรื่อประับเปลือหอยเป็นอหายาในสมัยโบราะ้อถูนำมาาพื้นที่ายทะเลที่ห่าไล ำไ้ว่าเพื่อนอผู้เียนนหนึ่เยิะทำสารนิพนธ์เรื่อสายพันธุ์อหอยที่พบในแหล่โบราี (ำไม่ไ้แล้วว่าเพื่อนนนั้นไ้ทำหรือเปล่า) อย่าูถูว่าเป็นแ่หอย เพราะแ่เรื่อหอยๆ็สามารถเียนหนัสือไ้เล่มหนึ่ทีเียวนะะบอให้ (ฮา)
เหล็และสำริ็เป็นโบราวัถุอีประเภทที่นัโบราีให้วามสนใศึษา เมื่อล่าวถึโลหะผู้อ่านอาะิว่าะมีเพาะอาวุธเท่านั้น แ่ที่ริแล้วโลหะถูนำมาทำเรื่อประับและสิ่ออื่นๆไ้มามาย ไม่ว่าะเป็นำไลสำริ แหวนสำริและามสำริ สิ่อเหล่านี้สามารถใ้บอานะไ้เหมือนัน อย่าในแหล่โบราีที่เป็นแหล่ฝัศพ เราะเอโรระูำนวนมา แ่ะมีบาร่าที่มีเรื่อประับสำริและเรื่อแ่ร่าายอื่นๆอยู่้วย นั่น็เป็นสิ่ที่ี้ให้เห็นว่าวามเหลื่อมล้ำทาานะมีมาั้แ่อีแล้ว
ารไ้มีโอาสวิเราะห์หลัาน้วยระบวนารทาวิทยาศาสร์เป็นสิ่แปลใหม่ที่น่าื่นเ้นสำหรับผู้เรียนโบราี เพราะะ้อทำในห้อทลอที่ะมีอุปร์หน้าาแปลๆ ที่ะ้อใ้อย่าระมัระวั อุปร์บานิ็น่าลัว ำไ้ว่ารั้หนึ่้อทำารวิเราะห์ัวอย่าเศษภานะินเผา ้วยวิธีศิลาวรรา หรือ Thin section เป็นารนำเศษภานะินเผาที่ะทำารศึษามาัเป็นิ้นบาๆ ารัให้เรียบและบาะ้ออาศัยเรื่อัที่น่าหวาเสียวว่าะโนนิ้วา สุท้ายนิ้วผู้เียน็ยัอยู่รบเพราะไหว้วานให้เ้าหน้าที่วิทยาศาสร์ทำให้(อิอิ) หลัานั้น็ะเอาิ้นที่ัมาิบนแผ่นระบาๆแล้วนำไปฝนับผอรันัม (ึ่เห็นเป็นผแป้ละเอียนานั้นแ่แ็อย่าบอใร) ให้เศษภานะินเผานั้นบาโปร่เหมือนระสามารถส่อทะลุไ้ นั่ถูันเป็นอาทิย์เลย่ะ ว่าาารเรียน็มานั่ฝนแผ่นทลอให้บา สิ่ที่น่าทึ่สำหรับผู้เียนไม่ใ่ภานะินเผาที่บาล แ่เป็นเ้าผอรันัมนั้นมาว่าที่สามารถทำให้ภานะินเผาาแผ่นหนาๆบาลไ้ านั้น้อเอาไปส่อ้วยล้อพิเศษแล้วถ่ายภาพออมานเห็นถึส่วนประอบภายในว่ามีรวเท่าไหร่ ทรายเท่าไหร่ รวทรายเหล่านั้นมีนาเล็หรือให่ เป็นั้นอนที่้อใ้เวลาไม่น้อยเลย โยเพาะอนั เล่นเอาเมื่อยมือไปเหมือนัน
“ิน”เป็นสิ่ที่เี่ยวพันับนัโบราีอย่ามา เพราะสิ่ที่นัโบราี้อารรู้อยู่ใ้ิน ินึเป็นเสมือนล่อเ็บ้อมูลั้นี แม้ะไม่พบหลัานใ้ิน แ่ิน็สามารถบออะไรบาอย่าไ้ ทุรั้ที่มีารุ้น นัโบราีะ้อวิเราะห์ิน ั้แ่ารวิเราะห์สี โยะมีสมุเทียบสีิน านั้น็วิเราะห์่าวามเป็นร่าอินสิ่เหล่านี้ะเป็นัวี้วัถึิรรมอมนุษย์และสภาพแวล้อมบริเวรอบๆ นอานั้นั้นิน็ะเป็นัวบอถึเหุาร์ที่เิึ้นับพื้นที่บริเวนั้น เ่น บริเวพื้นที่ริมฝั่แม่น้ำั้นินะปราร่อรอยอารทับถมเป็นั้นๆ โยะอนเหล่านั้นะเิาน้ำไหลบ่าพัพาะอนมาทับถมไว้รริมแม่น้ำ ันั้นเราึเห็นเป็นรอรอยที่ัเน อีัวอย่าหนึ่ือพื้นที่ที่มีารทำโลหะะพบว่าั้นินบริเวนั้นมีารทับถมอี้ะรันเป็นั้นๆ ยิ่มีั้นทับถมหนาเท่าไหร่ยิ่เป็นารแสให้เห็นว่ามีารใ้พื้นที่นั้น่อเนื่อเป็นเวลานาน
้วยเหุที่ว่าโบราีใ้ทั้ศิลปะและวิทยาศาสร์เ้ามา่วยในารหาำอบ ึเิำถามึ้นว่าวิาโบราีเป็นวิทยาศาสร์หรือไม่ ริๆแล้วโบราีเป็นศาสร์ลูรึ่่ะ ือเป็นทั้วิทยาศาสร์และศิลปะศาสร์ ในารอบำถาม่อโทย์ที่ั้ึ้นนั้นโบราีไม่ไ้ำัวิธีารในารหาำอบ อะไร็ไ้ที่ะทำให้รู้เรื่อราวในอีโบราีใ้ทั้นั้น ในปัุบันวามรู้ทาวิทยาศาสร์และเทโนโลยีไ้้าวหน้าไปมา สิ่เหล่านี้สามารถนำมาใ้ในานโบราีไ้ โบราีในปัุบันึัว่าเป็น “สหวิทยาาร” “สห” แปลว่าหลาหลาย “วิทยาาร”อาะไม่้อแปลเพราะเป็นที่ทราบันี แปลรัวือวิทยาารหลายๆแน ันั้นไม่ว่าอะไร็ามที่ะ่วยเปิเผยอี นัโบราี็ไม่รีรอที่ะนำมาใ้
ความคิดเห็น