คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #1 : วิ.แพ่ง ม. 84 , 84/1 , 90 , 94 , 104 , 112 , 130 , 177 และ 183
วิ.แพ่ ม. 84 , 84/1 , 90 , 94 , 104 , 112 , 130 , 177 และ 183
มารา ๘๔[๕๒] ารวินิัยปัหา้อเท็ริในีใะ้อระทำโยอาศัยพยานหลัานในสำนวนีนั้น เว้นแ่
(๑) ้อเท็ริึ่รู้ันอยู่ทั่วไป
(๒) ้อเท็ริึ่ไม่อาโ้แย้ไ้ หรือ
(๓) ้อเท็ริทีู่่วามรับหรือถือว่ารับันแล้วในศาล
มารา ๘๔/๑[๕๓] ู่วามฝ่ายใล่าวอ้า้อเท็ริเพื่อสนับสนุนำู่วามอน ใหู้่วามฝ่ายนั้นมีภาระารพิสูน์้อเท็รินั้น แ่ถ้ามี้อสันนิษานไว้ในหมายหรือมี้อสันนิษานที่วระเป็นึ่ปราาสภาพปิธรรมาอเหุาร์เป็นุแู่่วามฝ่ายใ ู่วามฝ่ายนั้น้อพิสูน์เพียว่านไ้ปิบัิามเื่อนไแห่ารที่นะไ้รับประโยน์า้อสันนิษานนั้นรบถ้วนแล้ว
มารา ๘๕ ู่วามฝ่ายที่มีหน้าที่้อนำสืบ้อเท็ริย่อมมีสิทธิที่ะนำพยานหลัานใ ๆ มาสืบไ้ภายใ้บัับแห่ประมวลหมายนี้ หรือหมายอื่นอันว่า้วยารรับฟัพยานหลัานและารยื่นพยานหลัาน
มารา ๘๖ เมื่อศาลเห็นว่าพยานหลัานใเป็นพยานหลัานที่รับฟัไม่ไ้็ีหรือเป็นพยานหลัานที่รับฟัไ้ แ่ไ้ยื่นฝ่าฝืน่อบทบััิแห่ประมวลหมายนี้ ให้ศาลปิเสธไม่รับพยานหลัานนั้นไว้
เมื่อศาลเห็นว่าพยานหลัานใฟุ่มเฟือยเินสมวร หรือประวิให้ั้า หรือไม่เี่ยวแ่ประเ็น ให้ศาลมีอำนาารสืบพยานหลัานเ่นว่านั้น หรือพยานหลัานอื่น่อไป
เมื่อศาลเห็นว่าเพื่อประโยน์แห่วามยุิธรรมเป็นารำเป็นที่ะ้อนำพยานหลัานอื่นอันเี่ยวับประเ็นในีมาสืบเพิ่มเิม ให้ศาลทำารสืบพยานหลัาน่อไป ึ่อารวมทั้ารที่ะเรียพยานที่สืบแล้วมาสืบใหม่้วย โยไม่้อมีฝ่ายใร้ออ
มารา ๘๗ ห้ามมิให้ศาลรับฟัพยานหลัานใเว้นแ่
(๑) พยานหลัานนั้นเี่ยวถึ้อเท็ริทีู่่วามฝ่ายหนึ่ฝ่ายใในีะ้อนำสืบ และ
(๒) ู่วามฝ่ายที่อ้าพยานหลัานไ้แสวามำนที่ะอ้าอิพยานหลัานนั้นัที่บััิไว้ในมารา ๘๘ และ ๙๐ แ่ถ้าศาลเห็นว่า เพื่อประโยน์แห่วามยุิธรรม ำเป็นะ้อสืบพยานหลัานอันสำัึ่เี่ยวับประเ็น้อสำัในี โยฝ่าฝืน่อบทบััิออนุมารานี้ ให้ศาลมีอำนารับฟัพยานหลัานเ่นว่านั้นไ้
มารา ๘๘[๕๔] เมื่อู่วามฝ่ายใมีวามำนที่ะอ้าอิเอสารบับใหรือำเบิวามอพยานนใ หรือมีวามำนที่ะให้ศาลรวบุล วัถุ สถานที่ หรืออ้าอิวามเห็นอผู้เี่ยวาที่ศาลั้หรือวามเห็นอผู้มีวามรู้เี่ยวา เพื่อเป็นพยานหลัานสนับสนุน้ออ้าหรือ้อเถียอน ใหู้่วามฝ่ายนั้นยื่นบัีระบุพยาน่อศาล่อนวันสืบพยานไม่น้อยว่าเ็วัน โยแสเอสารหรือสภาพอเอสารที่ะอ้า และรายื่อ ที่อยู่อบุล ผู้มีวามรู้เี่ยวา วัถุ หรือสถานที่ึู่่วามฝ่ายนั้นระบุอ้าเป็นพยานหลัาน หรืออให้ศาลไปรว หรืออให้ั้ผู้เี่ยวาแล้วแ่รี พร้อมทั้สำเนาบัีระบุพยานัล่าวในำนวนที่เพียพอ เพื่อใหู้่วามฝ่ายอื่นมารับไปาเ้าพนัานศาล[๕๕]
ถ้าู่วามฝ่ายใมีวามำนะยื่นบัีระบุพยานเพิ่มเิม ให้ยื่นำแถลอระบุพยานเพิ่มเิม่อศาลพร้อมับบัีระบุพยานเพิ่มเิมและสำเนาบัีระบุพยานเพิ่มเิมัล่าวไ้ภายในสิบห้าวันนับแ่วันสืบพยาน
เมื่อระยะเวลาที่ำหนให้ยื่นบัีระบุพยานามวรรหนึ่หรือวรรสอ แล้วแ่รี ไ้สิ้นสุลแล้ว ถ้าู่วามฝ่ายใึ่ไ้ยื่นบัีระบุพยานไว้แล้ว มีเหุอันสมวรแสไ้ว่านไม่สามารถทราบไ้ว่า้อนำพยานหลัานบาอย่ามาสืบเพื่อประโยน์อน หรือไม่ทราบว่าพยานหลัานบาอย่าไ้มีอยู่ หรือมีเหุอันสมวรอื่นใ หรือถ้าู่วามฝ่ายใึ่มิไ้ยื่นบัีระบุพยานแสให้เป็นที่พอใแ่ศาลไ้ว่า มีเหุอันสมวรที่ไม่สามารถยื่นบัีระบุพยานามำหนเวลาัล่าวไ้ ู่วามฝ่ายนั้นอายื่นำร้อออนุาอ้าพยานหลัานเ่นว่านั้น่อศาลพร้อมับบัีระบุพยานและสำเนาบัีระบุพยานัล่าวไม่ว่าเวลาใ ๆ ่อนพิพาษาี และถ้าศาลเห็นว่า เพื่อให้ารวินิัยี้า้อสำัแห่ประเ็นเป็นไปโยเที่ยธรรม ำเป็นะ้อสืบพยานหลัานเ่นว่านั้น ็ให้ศาลอนุาามำร้อ
มารา ๘๙[๕๖] ู่วามฝ่ายใประส์ะนำสืบพยานหลัานอนเพื่อพิสูน์่อพยานอู่วามฝ่ายอื่นในรี่อไปนี้
(๑) หัล้าหรือเปลี่ยนแปลแ้ไถ้อยำพยานใน้อวามทั้หลายึ่พยานเ่นว่านั้นเป็นผู้รู้เห็นหรือ
(๒) พิสูน์้อวามอย่าหนึ่อย่าใอันเี่ยว้วยารระทำ ถ้อยำ เอสาร หรือพยานหลัานอื่นใึ่พยานเ่นว่านั้นไ้ระทำึ้น
ใหู้่วามฝ่ายนั้นถาม้านพยานัล่าวเสียในเวลาที่พยานเบิวาม เพื่อให้พยานมีโอาสอธิบายถึ้อวามเหล่านั้น แม้ว่าพยานนั้นะมิไ้เบิวามถึ้อวามัล่าว็าม
ในรีทีู่่วามฝ่ายนั้นมิไ้ถาม้านพยานอู่วามฝ่ายอื่นไว้ัล่าวมา้า้นแล้ว ่อมานำพยานหลัานมาสืบถึ้อวามนั้น ู่วามฝ่ายอื่นที่สืบพยานนั้นไว้อบที่ะั้านไ้ในะทีู่่วามฝ่ายนั้นนำพยานหลัานมาสืบ และในรีเ่นว่านี้ ให้ศาลปิเสธไม่ยอมรับฟัพยานหลัานเ่นว่ามานั้น
ในรีทีู่่วามฝ่ายที่ประส์ะนำสืบพยานหลัานเพื่อพิสูน์่อพยานามวรรหนึ่แสให้เป็นที่พอใอศาลว่า เมื่อเวลาพยานเบิวามนั้นนไม่รู้หรือไม่มีเหุอันวรรู้ถึ้อวามัล่าวมาแล้ว หรือถ้าศาลเห็นว่าเพื่อประโยน์แห่วามยุิธรรมำเป็น้อสืบพยานหลัานเ่นว่านี้ศาละยอมรับฟัพยานหลัานเ่นว่านี้็ไ้ แ่ในรีเ่นนี้ ู่วามอีฝ่ายหนึ่ะอให้เรียพยานหลัานที่เี่ยว้อมาสืบอี็ไ้ หรือเมื่อศาลเห็นสมวระเรียมาสืบเอ็ไ้
มารา ๙๐[๕๗] ใหู้่วามฝ่ายที่อ้าอิเอสารเป็นพยานหลัานเพื่อสนับสนุน้ออ้าหรือ้อเถียอนามมารา ๘๘ วรรหนึ่ ยื่น่อศาลและส่ใหู้่วามฝ่ายอื่นึ่สำเนาเอสารนั้น่อนวันสืบพยานไม่น้อยว่าเ็วัน
ในรีทีู่่วามฝ่ายใยื่นำแถลหรือำร้อออนุาอ้าอิเอสารเป็นพยานหลัานามมารา ๘๘ วรรสอหรือวรรสาม ให้ยื่น่อศาลและส่ใหู้่วามฝ่ายอื่นึ่สำเนาเอสารนั้นพร้อมับารยื่นำแถลหรือำร้อัล่าว เว้นแ่ศาละอนุาให้ยื่นสำเนาเอสารภายหลัเมื่อมีเหุอันสมวร
ู่วามฝ่ายที่อ้าอิพยานหลัานไม่้อยื่นสำเนาเอสาร่อศาล และไม่้อส่สำเนาเอสารใหู้่วามฝ่ายอื่นในรีั่อไปนี้
(๑) เมื่อู่วามฝ่ายใอ้าอิเอสารเป็นุึู่่วามฝ่ายอื่นทราบีอยู่แล้วหรือสามารถรวราให้ทราบไ้โย่ายถึวามมีอยู่และวามแท้ริแห่เอสารนั้น เ่น หมายโ้อบระหว่าู่วามในี หรือสมุบัีาร้า และสมุบัีอธนาารหรือเอสารในสำนวนีเรื่ออื่น
(๒) เมื่อู่วามฝ่ายใอ้าอิเอสารบับเียวหรือหลายบับที่อยู่ในวามรอบรออู่วามฝ่ายอื่นหรืออบุลภายนอ
(๓) ถ้าารัสำเนาเอสาระทำให้ระบวนพิาราล่า้าเป็นที่เสื่อมเสียแู่่วามึ่อ้าอิเอสารนั้น หรือมีเหุผลแสว่าไม่อาัสำเนาเอสารให้เสร็ภายในำหนเวลาที่ให้ยื่นสำเนาเอสารนั้น
รีาม (๑) หรือ (๓) ใหู้่วามฝ่ายที่อ้าอิเอสารยื่นำอฝ่ายเียวโยทำเป็นำร้อ่อศาล ออนุาารยื่นสำเนาเอสารนั้นและอยื่น้นบับเอสารแทน เพื่อให้ศาลหรือู่วามฝ่ายอื่นรวูามเื่อนไที่ศาลเห็นสมวรำหน
รีาม (๒) ใหู้่วามฝ่ายที่อ้าอิเอสารอให้ศาลมีำสั่เรียเอสารนั้นมาาผู้รอบรอามมารา ๑๒๓ โย้อยื่นำร้อ่อศาลภายในำหนเวลาามวรรหนึ่หรือวรรสอ แล้วแ่รี และใหู้่วามฝ่ายนั้นมีหน้าที่ิามเพื่อให้ไ้เอสารัล่าวมาภายในเวลาที่ศาลำหน
มารา ๙๑ ู่วามทั้สอฝ่าย่ามีสิทธิที่ะอ้าอิพยานหลัานร่วมันไ้
มารา ๙๒ ถ้าู่วามหรือบุลใะ้อเบิวามหรือนำพยานหลัานนิใ ๆ มาแส และำเบิวามหรือพยานหลัานนั้นอาเปิเผย
(๑) หนัสือราารหรือ้อวามอันเี่ยวับานอแผ่นินึ่โยสภาพะ้อรัษาเป็นวามลับไว้ั่วราวหรือลอไป และู่วามหรือบุลนั้นเป็นผู้รัษาไว้ หรือไ้ทราบมาโยำแหน่ราาร หรือในหน้าที่ราาร หรือึ่ราารอื่นใ
(๒) เอสารหรือ้อวามที่เป็นวามลับใ ๆ ึ่นไ้รับมอบหมายหรือบอเล่าาลูวามในานะที่นเป็นทนายวาม
(๓) ารประิษ์ แบบ หรือารานอื่น ๆ ึ่ไ้รับวามุ้มรอามหมายไม่ให้เปิเผย
ู่วามหรือบุลเ่นว่านั้นอบที่ะปิเสธไม่ยอมเบิวามหรือนำพยานหลัานนั้น ๆ มาแสไ้ เว้นแ่ะไ้รับอนุาาพนัานเ้าหน้าที่หรือผู้ที่เี่ยว้อให้เปิเผยไ้
เมื่อู่วามหรือบุลใปิเสธไม่ยอมเบิวามหรือนำพยานหลัานมาแสัล่าวมาแล้ว ให้ศาลมีอำนาที่ะหมายเรียพนัานเ้าหน้าที่หรือบุลที่เี่ยว้อให้มาศาลและให้ี้แ้อวามามที่ศาล้อารเพื่อวินิัยว่า ารปิเสธนั้นอบ้วยเหุผลหรือไม่ ถ้าศาลเห็นว่า ารปิเสธนั้นไม่มีเหุผลฟัไ้ ศาลมีอำนาออำสั่มิใหู้่วามหรือบุลเ่นว่านั้นยประโยน์แห่มารานี้ึ้นใ้ และบัับให้เบิวามหรือนำพยานหลัานนั้นมาแสไ้
มารา ๙๓[๕๘] ารอ้าเอสารเป็นพยานหลัานให้ยอมรับฟัไ้เพาะ้นบับเอสารเท่านั้น เว้นแ่
(๑) เมื่อู่วามที่เี่ยว้อทุฝ่ายลันว่าสำเนาเอสารนั้นถู้อแล้วให้ศาลยอมรับฟัสำเนาเ่นว่านั้นเป็นพยานหลัาน
(๒) ถ้า้นบับเอสารนำมาไม่ไ้ เพราะถูทำลายโยเหุสุวิสัย หรือสูหาย หรือไม่สามารถนำมาไ้โยประารอื่น อันมิใ่เิาพฤิาร์ที่ผู้อ้า้อรับผิอบ หรือเมื่อศาลเห็นว่าเป็นรีำเป็นและเพื่อประโยน์แห่วามยุิธรรมที่ะ้อสืบสำเนาเอสารหรือพยานบุลแทน้นบับเอสารที่นำมาไม่ไ้นั้น ศาละอนุาให้นำสำเนาหรือพยานบุลมาสืบ็ไ้
(๓) ้นบับเอสารที่อยู่ในวามอารัาหรือในวามวบุมอทาราารนั้นะนำมาแสไ้่อเมื่อไ้รับอนุาาทาราารที่เี่ยว้อเสีย่อน อนึ่ สำเนาเอสารึ่ผู้มีอำนาหน้าที่ไ้รับรอว่าถู้อแล้ว ให้ถือว่าเป็นอันเพียพอในารที่ะนำมาแส เว้นแ่ศาละไ้ำหนเป็นอย่าอื่น
(๔) เมื่อู่วามฝ่ายที่ถูู่วามอีฝ่ายหนึ่อ้าอิเอสารมาเป็นพยานหลัานยันนมิไ้ั้านารนำเอสารนั้นมาสืบามมารา ๑๒๕ ให้ศาลรับฟัสำเนาเอสารเ่นว่านั้นเป็นพยานหลัานไ้ แ่ทั้นี้ไม่ัอำนาศาลามมารา ๑๒๕ วรรสาม
มารา ๙๔ เมื่อใมีหมายบัับให้้อมีพยานเอสารมาแส ห้ามมิให้ศาลยอมรับฟัพยานบุลในรีอย่าใอย่าหนึ่ั่อไปนี้ แม้ถึว่าู่วามอีฝ่ายหนึ่ะไ้ยินยอม็ี
() อสืบพยานบุลแทนพยานเอสาร เมื่อไม่สามารถนำเอสารมาแส
() อสืบพยานบุลประอบ้ออ้าอย่าใอย่าหนึ่ เมื่อไ้นำเอสารมาแสแล้วว่า ยัมี้อวามเพิ่มเิม ัทอน หรือเปลี่ยนแปลแ้ไ้อวามในเอสารนั้นอยู่อี
แ่ว่าบทบััิแห่มารานี้ มิให้ใ้บัับในรีที่บััิไว้ในอนุมารา (๒) แห่มารา ๙๓ และมิให้ถือว่าเป็นารัสิทธิู่วามในอันที่ะล่าวอ้าและนำพยานบุลมาสืบประอบ้ออ้าว่า พยานเอสารที่แสนั้นเป็นเอสารปลอมหรือไม่ถู้อทั้หม หรือแ่บาส่วน หรือสัาหรือหนี้อย่าอื่นที่ระบุไว้ในเอสารนั้นไม่สมบูร์ หรือู่วามอีฝ่ายหนึ่ีวามหมายผิ
มารา ๙๕ ห้ามมิให้ยอมรับฟัพยานบุลใเว้นแ่บุลนั้น
(๑) สามารถเ้าใและอบำถามไ้ และ
(๒) เป็นผู้ที่ไ้เห็น ไ้ยิน หรือทราบ้อวามเี่ยวในเรื่อที่ะให้ารเป็นพยานนั้นมา้วยนเอโยร แ่วามใน้อนี้ให้ใ้ไ้่อเมื่อไม่มีบทบััิแห่หมายโยัแ้หรือำสั่อศาลว่าให้เป็นอย่าอื่น
ถ้าศาลไม่ยอมรับไว้ึ่ำเบิวามอบุลใ เพราะเห็นว่าบุลนั้นะเป็นพยานหรือให้ารัล่าว้า้นไม่ไ้ และู่วามฝ่ายที่เี่ยว้อร้อั้าน่อนที่ศาละำเนินี่อไป ให้ศาลรายานระบุนามพยาน เหุผลที่ไม่ยอมรับและ้อั้านอู่วามฝ่ายที่เี่ยว้อไว้ ส่วนเหุผลทีู่่วามฝ่ายั้านยึ้นอ้านั้น ให้ศาลใุ้ลพินิลไว้ในรายานหรือำหนใหู้่วามฝ่ายนั้นยื่นำแถล่อศาลเพื่อรวมไว้ในสำนวน
มารา ๙๕/๑[๕๙] ้อวามึ่เป็นารบอเล่าที่พยานบุลในำมาเบิวาม่อศาล็ี หรือที่บันทึไว้ในเอสารหรือวัถุอื่นใึ่ไ้อ้าเป็นพยานหลัาน่อศาล็ี หานำเสนอเพื่อพิสูน์วามริแห่้อวามนั้น ให้ถือเป็นพยานบอเล่า
ห้ามมิให้ศาลรับฟัพยานบอเล่า เว้นแ่
(๑) ามสภาพ ลัษะ แหล่ที่มา และ้อเท็ริแวล้อมอพยานบอเล่านั้น น่าเื่อว่าะพิสูน์วามริไ้ หรือ
(๒) มีเหุำเป็นเนื่อาไม่สามารถนำบุลึ่เป็นผู้ที่ไ้เห็น ไ้ยิน หรือทราบ้อวามเี่ยวในเรื่อที่ะให้ารเป็นพยานนั้น้วยนเอโยรมาเป็นพยานไ้ และมีเหุผลสมวรเพื่อประโยน์แห่วามยุิธรรมที่ะรับฟัพยานบอเล่านั้น
ในรีที่ศาลเห็นว่าไม่วรรับไว้ึ่พยานบอเล่าใ ให้นำวามในมารา ๙๕ วรรสอ มาใ้บัับโยอนุโลม
มารา ๙๖ พยานที่เป็นนหูหนว หรือเป็นใบ้หรือทั้หูหนวและเป็นใบ้นั้นอาถูถามหรือให้ำอบโยวิธีเียนหนัสือ หรือโยวิธีอื่นใที่สมวรไ้ และำเบิวามอบุลนั้น ๆ ให้ถือว่าเป็นำพยานบุลามประมวลหมายนี้
มารา ๙๗ ู่วามฝ่ายหนึ่ ะอ้าู่วามอีฝ่ายหนึ่เป็นพยานอนหรือะอ้านเอเป็นพยาน็ไ้
มารา ๙๘ ู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่ะอ้าบุลใเป็นพยานอน็ไ้เมื่อบุลนั้นเป็นผู้มีวามรู้เี่ยวาในศิลป วิทยาศาสร์ ารฝีมือ าร้า หรือารานที่ทำหรือในหมาย่าประเทศ และึ่วามเห็นอพยานอาเป็นประโยน์ในารวินิัยี้า้อวามในประเ็น ทั้นี้ ไม่ว่าพยานะเป็นผู้มีอาีพในารนั้นหรือไม่
มารา ๙๙ ถ้าศาลเห็นว่า ำเป็นที่ะ้อรวบุล วัถุ สถานที่หรือั้ผู้เี่ยวาามที่บััิไว้ในมารา ๑๒๙ และ ๑๓๐ เมื่อศาลเห็นสมวร ไม่ว่าารพิาราีะอยู่ในั้นใ หรือเมื่อมีำออู่วามฝ่ายใภายใ้บัับแห่บทบััิมารา ๘๗ และ ๘๘ ให้ศาลมีอำนาออำสั่ำหนารรวหรือารแ่ั้ผู้เี่ยวาเ่นว่านั้นไ้
บทบััิแห่มารานี้ไม่ัสิทธิอู่วามในอันที่ะเรียบุลผู้มีวามรู้เี่ยวามาเป็นพยานฝ่ายนไ้
มารา ๑๐๐[๖๐] ู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่ึ่ประส์ะอ้าอิ้อเท็ริใและอใหู้่วามฝ่ายอื่นอบว่าะรับรอ้อเท็รินั้นว่าถู้อหรือไม่ อาส่ำบอล่าวเป็นหนัสือแ้รายาร้อเท็รินั้นไปใหู้่วามฝ่ายอื่น่อนวันสืบพยานไม่น้อยว่าเ็วัน[๖๑]
ถ้าู่วามฝ่ายอื่นไ้รับำบอล่าวโยอบแล้ว เมื่อู่วามฝ่ายที่ส่ำบอล่าวร้ออ่อศาลในวันสืบพยาน ให้ศาลสอบถามู่วามฝ่ายอื่นว่าะยอมรับ้อเท็ริามที่ไ้รับำบอล่าวนั้นว่าถู้อหรือไม่ แล้วให้ศาลำอบไว้ในรายานระบวนพิารา ถ้าู่วามฝ่ายนั้นไม่อบำถามเี่ยวับ้อเท็ริใ หรือปิเสธ้อเท็ริใโยไม่มีเหุแห่ารปิเสธโยัแ้ ให้ถือว่ายอมรับ้อเท็รินั้นแล้ว เว้นแ่ศาละเห็นว่าู่วามฝ่ายนั้นไม่อยู่ในวิสัยที่ะอบหรือแสเหุแห่ารปิเสธโยัแ้ในะนั้น ศาละมีำสั่ใหู้่วามฝ่ายนั้นทำำแถลเี่ยวับ้อเท็รินั้นมายื่น่อศาลภายในระยะเวลาที่ศาลเห็นสมวร็ไ้
บทบััิแห่มารานี้ให้ใ้บัับแ่เรื่อเอสารทั้หมหรือบับใบับหนึ่ทีู่่วามแสวามำนะอ้าอิ้วยโยอนุโลม แ่้อส่สำเนาเอสารนั้นไปพร้อมับำบอล่าวและ้อมี้นบับเอสารนั้นใหู้่วามฝ่ายอื่นรวูไ้เมื่อ้อาร เว้นแ่้นบับเอสารนั้นอยู่ในวามรอบรออู่วามฝ่ายอื่นหรืออบุลภายนอ
มารา ๑๐๑ ถ้าบุลใเรว่า พยานหลัานึ่นอา้ออ้าอิในภายหน้าะสูหายหรือยาแ่ารนำมา หรือถ้าู่วามฝ่ายใในีเรว่าพยานหลัานึ่นำนะอ้าอิะสูหายเสีย่อนที่ะนำมาสืบ หรือเป็นารยาที่ะนำมาสืบในภายหลับุลนั้นหรือู่วามฝ่ายนั้นอายื่นำอ่อศาลโยทำเป็นำร้ออหรือำร้อให้ศาลมีำสั่ให้สืบพยานหลัานนั้นไว้ทันที
เมื่อศาลไ้รับำอเ่นว่านั้น ให้ศาลหมายเรียผู้อและู่วามอีฝ่ายหนึ่หรือบุลภายนอที่เี่ยว้อมายัศาล และเมื่อไ้ฟับุลเหล่านั้นแล้ว ให้ศาลสั่ำอามที่เห็นสมวร ถ้าศาลสั่อนุาามำอแล้ว ให้สืบพยานไปามที่บััิไว้ในประมวลหมายนี้ ส่วนรายานและเอสารอื่น ๆ ที่เี่ยว้อับารนั้นให้ศาลเ็บรัษาไว้
ในรีทีู่่วามอีฝ่ายหนึ่หรือบุลภายนอที่เี่ยว้อไม่มีภูมิลำเนาอยู่ในราอาาัรและยัมิไ้เ้ามาในีนั้น เมื่อศาลไ้รับำอามวรรหนึ่ ให้ศาลสั่ำอนั้นอย่าำออันอาทำไ้แ่ฝ่ายเียว ถ้าศาลสั่อนุาามำอแล้วให้สืบพยานไปฝ่ายเียว[๖๒]
มารา ๑๐๑/๑[๖๓] ในรีที่มีเหุุเินึ่ำเป็น้อสืบพยานหลัานใเป็นารเร่่วนและไม่สามารถแ้ใหู้่วามฝ่ายอื่นทราบ่อนไ้ เมื่อมีารยื่นำอามมารา ๑๐๑ พร้อมับำฟ้อหรือำให้ารหรือภายหลัานั้น ู่วามฝ่ายที่อะยื่นำอฝ่ายเียวโยทำเป็นำร้อรวมไป้วย เพื่อให้ศาลมีำสั่โยไม่ั้า็ไ้ และถ้าำเป็นะอให้ศาลมีำสั่ให้ยึหรือให้ส่่อศาลึ่เอสารหรือวัถุที่ะใ้เป็นพยานหลัานที่อสืบไว้่อน้วย็ไ้
ำร้อามวรรหนึ่้อบรรยายถึ้อเท็ริที่แสว่ามีเหุุเินึ่ำเป็น้อสืบพยานหลัานใโยเร่่วนและไม่สามารถแ้ใหู้่วามฝ่ายอื่นทราบ่อนไ้ รวมทั้วามเสียหายที่ะเิึ้นาารที่มิไ้มีารสืบพยานหลัานัล่าว ส่วนในรีที่ะอให้ศาลมีำสั่ให้ยึหรือให้ส่่อศาลึ่เอสารหรือวัถุที่ะใ้เป็นพยานหลัาน ำร้อนั้น้อบรรยายถึ้อเท็ริที่แสถึวามำเป็นที่ะ้อยึหรือให้ส่เอสารหรือวัถุนั้นว่ามีอยู่อย่าไร ในารนี้ห้ามมิให้ศาลอนุาามำร้อนั้น เว้นแ่ะเป็นที่พอใอศาลาารไ่สวนว่ามีเหุุเินและมีวามำเป็นามำร้อนั้นริ แ่ทั้นี้ไม่ัสิทธิู่วามฝ่ายอื่นที่ะอให้ศาลออหมายเรียพยานัล่าวมาศาล เพื่อถาม้านและำเนินารามมารา ๑๑๗ ในภายหลั หาไม่อาำเนินารัล่าวไ้ ศาล้อใ้วามระมัระวัในารั่น้ำหนัพยานหลัาน
มารา ๑๐๑/๒[๖๔] ในรีที่ศาลมีำสั่อนุาามำอให้ยึหรือให้ส่เอสารหรือวัถุที่ะใ้เป็นพยานหลัาน ศาลอาำหนเื่อนไอย่าใามที่เห็นสมวร และะสั่้วยว่าให้ผู้อนำเินหรือหาประันามำนวนที่เห็นสมวรมาวาศาลเพื่อารำระ่าสินไหมทแทนสำหรับวามเสียหายที่อาเิึ้นแ่บุลใ เนื่อาศาลไ้มีำสั่โยมีวามเห็นหลไปว่ามีเหุำเป็นโยวามผิหรือเลินเล่ออผู้อ็ไ้
ให้นำวามในมารา ๒๖๑ มารา ๒๖๒ มารา ๒๖๓ มารา ๒๖๗ มารา ๒๖๘ และมารา ๒๖๙ มาใ้บัับแ่รีามวรรหนึ่โยอนุโลม และในรีที่ทรัพย์ึ่ศาลสั่ยึนั้นเป็นอบุลที่สาม ให้บุลที่สามมีสิทธิเสมือนเป็นำเลยในี และเมื่อหมวามำเป็นที่ะใ้เอสารหรือวัถุนั้นเป็นพยานหลัาน่อไปแล้ว เมื่อศาลเห็นสมวรหรือเมื่อผู้มีสิทธิะไ้รับืนร้ออ ให้ศาลมีำสั่ืนเอสารหรือวัถุนั้นแ่ผู้อ
มารา ๑๐๒ ให้ศาลที่พิาราีเป็นผู้สืบพยานหลัาน โยะสืบในศาลหรือนอศาล ที่ใ ๆ ็ไ้ แล้วแ่ศาละสั่ามที่เห็นสมวรามวามำเป็นแห่สภาพอพยานหลัานนั้น
แ่ถ้าศาลที่พิาราีเห็นเป็นารำเป็น ให้มีอำนามอบให้ผู้พิพาษานในหนึ่ในศาลนั้น หรือั้ให้ศาลอื่นสืบพยานหลัานแทนไ้ ให้ผู้พิพาษาที่รับมอบหรือศาลที่ไ้รับแ่ั้นั้นมีอำนาและหน้าที่เ่นเียวับศาลที่พิาราีรวมทั้อำนาที่ะมอบให้ผู้พิพาษานในหนึ่ในศาลนั้นหรือั้ศาลอื่นให้ทำารสืบพยานหลัานแทน่อไป้วย
ถ้าศาลที่พิาราีไ้แ่ั้ให้ศาลอื่นสืบพยานแทน ู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่ะแถล่อศาลที่พิาราีว่า นมีวามำนะไปฟัารพิารา็ไ้ ในรีเ่นนี้ให้ศาลที่ไ้รับแ่ั้แ้วันำหนสืบพยานหลัานให้ผู้อทราบล่วหน้าอย่าน้อยไม่่ำว่าเ็วัน ู่วามที่ไปฟัารพิารานั้นอบที่ะใ้สิทธิไ้เสมือนหนึ่ว่าระบวนพิารานั้นไ้ำเนินในศาลที่พิาราี
ให้ส่สำเนาำฟ้อและำให้ารพร้อม้วยเอสารและหลัานอื่น ๆ อันำเป็นเพื่อสืบพยานหลัานไปยัศาลที่ไ้รับแ่ั้ัล่าวแล้ว ถ้าู่วามฝ่ายที่อ้าอิพยานหลัานนั้นมิไ้แถลวามำนที่ะไปฟัารพิารา ็ให้แ้ไปให้ศาลที่ไ้รับแ่ั้ทราบ้อประเ็นที่ะสืบ เมื่อไ้สืบพยานหลัานเสร็แล้ว ให้เป็นหน้าที่อศาลที่รับแ่ั้ะ้อส่รายานที่ำเป็นและเอสารอื่น ๆ ทั้หมอันเี่ยว้อในารสืบพยานหลัานไปยัศาลที่พิาราี
มารา ๑๐๓ ภายใ้บัับบทบััิแห่ประมวลหมายนี้ว่า้วยารานัารร้อสอ และารับไล่ออนอศาล ห้ามมิให้ศาลที่พิาราี หรือผู้พิพาษาที่รับมอบหมาย หรือศาลที่ไ้รับแ่ั้ัล่าว้า้นทำารสืบพยานหลัานใ โยมิไ้ให้โอาสเ็มที่แู่่วามทุฝ่ายในอันที่ะมาฟัารพิารา และใ้สิทธิเี่ยว้วยระบวนพิาราเ่นว่านั้น ามที่บััิไว้ในประมวลหมายนี้ ไม่ว่าพยานหลัานนั้นู่วามฝ่ายใะเป็นผู้อ้าอิหรือศาลเป็นผู้สั่ให้สืบ
มารา ๑๐๓/๑[๖๕] ในรีทีู่่วามลัน และศาลเห็นเป็นารำเป็นและสมวร ศาลอาแ่ั้เ้าพนัานศาลหรือเ้าพนัานอื่นึู่่วามเห็นอบให้ทำารสืบพยานหลัานส่วนใส่วนหนึ่ที่ะ้อระทำนอศาลแทนไ้
ให้เ้าพนัานผู้ปิบัิหน้าที่ามวรรหนึ่เป็นเ้าพนัานามประมวลหมายอาาและให้นำวามในมารา ๑๐๓ มาใ้บัับโยอนุโลม
มารา ๑๐๓/๒[๖๖] ู่วามฝ่ายที่เี่ยว้ออาร้ออ่อศาลให้ำเนินารสืบพยานหลัานไปามวิธีารทีู่่วามลัน ถ้าศาลเห็นสมวรเพื่อให้ารสืบพยานหลัานเป็นไปโยสะวรวเร็ว และเที่ยธรรม ศาละอนุาามำร้ออนั้น็ไ้ เว้นแ่ารสืบพยานหลัานนั้นะเป็นารไม่อบ้วยหมายหรือั่อวามสบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันีอประาน
มารา ๑๐๓/๓[๖๗] เพื่อให้ารสืบพยานหลัานเป็นไปโยสะว รวเร็ว และเที่ยธรรมประธานศาลีาโยวามเห็นอบอที่ประุมให่อศาลีามีอำนาออ้อำหนใ ๆ เพิ่มเิมเี่ยวับแนวทาารนำสืบพยานหลัานไ้ แ่้อไม่ัหรือแย้ับบทบััิในหมาย
้อำหนอประธานศาลีาามวรรหนึ่ เมื่อประาศในราิานุเบษาแล้ว ให้ใ้บัับไ้
มารา ๑๐๔ ให้ศาลมีอำนาเ็มที่ในอันที่ะวินิัยว่าพยานหลัานทีู่่วามนำมาสืบนั้นะเี่ยวับประเ็นและเป็นอันเพียพอ ให้เื่อฟัเป็นยุิไ้หรือไม่ แล้วพิพาษาีไปามนั้น
ในารวินิัยว่าพยานบอเล่าามมารา ๙๕/๑ หรือบันทึถ้อยำที่ผู้ให้ถ้อยำมิไ้มาศาลามมารา ๑๒๐/๑ วรรสามและวรรสี่ หรือบันทึถ้อยำามมารา ๑๒๐/๒ ะมีน้ำหนัให้เื่อไ้หรือไม่เพียในั้น ศาละ้อระทำ้วยวามระมัระวัโยำนึถึสภาพ ลัษะและแหล่ที่มาอพยานบอเล่าหรือบันทึถ้อยำนั้น้วย[๖๘]
มารา ๑๐๕ ู่วามฝ่ายใไม่ปิบัิามบทบััิแห่ประมวลหมายนี้ ว่า้วยพยานหลัาน ระทำใหู้่วามอีฝ่ายหนึ่้อเสีย่าฤาธรรมเนียม หรือ่าธรรมเนียมเินว่าที่วรเสีย ่าฤาธรรมเนียมที่เพิ่มึ้นนั้น ให้ถือว่าเป็น่าฤาธรรมเนียมอันไม่ำเป็นามวามหมายแห่มารา ๑๖๖ และใหู้่วามฝ่ายที่่อให้เิึ้นนั้นเป็นผู้ออใ้ให้
หมว ๒
ว่า้วยารมาศาลอพยานและารัถามพยาน
มารา ๑๐๖[๖๙] ในรีทีู่่วามฝ่ายใไม่สามารถนำพยานอนมาศาลไ้เอ ู่วามฝ่ายนั้นอาอ่อศาล่อนวันสืบพยานให้ออหมายเรียพยานนั้นมาศาลไ้ โยศาลอาใหู้่วามฝ่ายนั้นแถลถึวามเี่ยวพันอพยานับ้อเท็ริในีอันำเป็นที่ะ้อออหมายเรียพยานัล่าว้วยและ้อส่หมายเรียพร้อมสำเนาำแถลอผู้อให้พยานรู้ล่วหน้าอย่าน้อยสามวัน
หมายเรียพยาน้อมี้อวามันี้
(๑) ื่อและำบลที่อยู่อพยาน ื่อู่วาม ศาล และทนายวามฝ่ายผู้อ
(๒) สถานที่และวันเวลาึ่พยานะ้อไป
(๓) ำหนโทษที่ะ้อรับในรีที่ไม่ไปามหมายเรียหรือเบิวามเท็
ถ้าศาลเห็นว่าพยานะไม่สามารถเบิวามไ้โยมิไ้ระเรียม ศาละแ้้อเท็ริึ่พยานอาถูัถามลไว้ในหมายเรีย้วย็ไ้
มารา ๑๐๖/๑[๗๐] ห้ามมิให้ออหมายเรียพยานั่อไปนี้
(๑) พระมหาษัริย์ พระราินี พระรัทายาท หรือผู้สำเร็ราารแทนพระอ์ไม่ว่าในรีใ ๆ
(๒) พระภิษุและสามเรในพุทธศาสนา ไม่ว่าในรีใ ๆ
(๓) ผู้ที่ไ้รับเอสิทธิ์หรือวามุ้มันามหมาย
ในรีาม (๒) และ (๓) ให้ศาลหรือผู้พิพาษาที่รับมอบ หรือศาลที่ไ้รับแ่ั้ออำบอล่าวว่าะสืบพยานนั้น สถานที่และวันเวลาใแทนารออหมายเรีย โยในรีาม (๒) ให้ส่ไปยัพยาน ส่วนาม (๓) ให้ส่ำบอล่าวไปยัสำนัานศาลยุิธรรมเพื่อำเนินารามบทบััิว่า้วยารนั้น หรือามหลัหมายระหว่าประเทศ
มารา ๑๐๗ ถ้าศาลเห็นว่าในารสืบสวนหาวามริำเป็น้อไปสืบพยาน สถานที่ึ่้อเท็ริอันประส์ะให้พยานเบิวามนั้นไ้เิึ้น ให้ศาลหรือผู้พิพาษาที่รับมอบ หรือศาลที่ไ้รับแ่ั้เพื่อารนั้นส่หมายเรียไปยัพยานระบุสถานที่และวันเวลาที่ะไปสืบพยาน แล้วสืบพยานไปามนั้น
มารา ๑๐๘[๗๑] พยานที่ไ้รับหมายเรียโยอบัที่บััิไว้ในมารา ๑๐๖ และมารา ๑๐๗ นั้น ำ้อไป สถานที่และามวันเวลาที่ำหนไว้ เว้นแ่มีเหุเ็บป่วยหรือมี้อแ้ัวอันำเป็นอย่าอื่นโยไ้แ้เหุนั้นให้ศาลทราบแล้ว และศาลเห็นว่า้ออ้าหรือ้อแ้ัวนั้นฟัไ้
มารา ๑๐๙ เมื่อพยานนใไ้เบิวามแล้ว ไม่ว่าพยานนั้นะไ้รับหมายเรีย หรือู่วามนำมาเอ็ี พยานนั้นย่อมหมหน้าที่ ๆ ะอยู่ที่ศาลอี่อไป เว้นแ่ศาละไ้สั่ให้พยานนั้นรออยอยู่ามระยะเวลาที่ศาละำหนไว้
มารา ๑๑๐ ถ้าพยานนใทีู่่วามไ้บอล่าววามำนะอ้าอิำเบิวามอพยานโยอบแล้ว ไม่ไปศาลในวันำหนนับสืบพยานนั้น ศาลอบที่ะำเนินารพิารา่อไป และี้าัสินีโยไม่้อสืบพยานเ่นว่านั้นไ้ แ่้ออยู่ภายใ้บัับบทบััิแห่มารา่อไปนี้
มารา ๑๑๑[๗๒] เมื่อศาลเห็นว่าำเบิวามอพยานที่ไม่มาศาลเป็น้อสำัในารวินิัยี้าี
(๑) แ่ศาลเห็นว่า้ออ้าว่าพยานไม่สามารถมาศาลนั้นเป็นเพราะเหุเ็บป่วยอพยาน หรือพยานมี้อแ้ัวอันำเป็นอย่าอื่นที่ฟัไ้ ศาละเลื่อนารนั่พิาราีไปเพื่อให้พยานมาศาลหรือเพื่อสืบพยานนั้น สถานที่และเวลาอันวรแ่พฤิาร์็ไ้ หรือ
(๒) ศาลเห็นว่าพยานไ้รับหมายเรียโยอบแล้ว ใไม่ไปยัศาลหรือไม่ไป สถานที่และามวันเวลาที่ำหนไว้ หรือไ้รับำสั่ศาลให้รออยอยู่แล้วใหลบเสีย ศาละเลื่อนารนั่พิาราีไปและออหมายับและเอาัวพยานััไว้นว่าพยานะไ้เบิวามามวันที่ศาลเห็นสมวร็ไ้ ทั้นี้ ไม่เป็นารลบล้าโทษามที่บััิไว้ในประมวลหมายอาา
มารา ๑๑๒[๗๓] ่อนเบิวามพยานทุน้อสาบานนามลัทธิศาสนาหรือารีประเพีแห่าิอน หรือล่าวำปิาว่าะให้ารามวามสัย์ริเสีย่อน เว้นแ่
(๑) พระมหาษัริย์ พระราินี พระรัทายาท หรือผู้สำเร็ราารแทนพระอ์
(๒) บุลที่มีอายุ่ำว่าสิบห้าปี หรือบุลที่ศาลเห็นว่าหย่อนวามรู้สึผิและอบ
(๓) พระภิษุและสามเรในพุทธศาสนา
(๔) บุลึู่่วามทั้สอฝ่ายลันว่าไม่้อให้สาบานหรือล่าวำปิา
มารา ๑๑๓ พยานทุน้อเบิวาม้วยวาาและห้ามไม่ให้พยานอ่าน้อวามที่เียนมา เว้นแ่ะไ้รับอนุาาศาล หรือเป็นพยานผู้เี่ยวา
มารา ๑๑๔ ห้ามไม่ให้พยานเบิวาม่อหน้าพยานอื่นที่ะเบิวามภายหลัและศาลมีอำนาที่ะสั่พยานอื่นที่อยู่ในห้อพิาราให้ออไปเสียไ้
แ่ถ้าพยานนใเบิวามโยไ้ฟัำพยานน่อนเบิวาม่อหน้านมาแล้ว และู่วามอีฝ่ายหนึ่อ้าว่าศาลไม่วรฟัำเบิวามเ่นว่านี้ เพราะเป็นารผิระเบียบถ้าศาลเห็นว่าำเบิวามเ่นว่านี้เป็นที่เื่อฟัไ้ หรือมิไ้เปลี่ยนแปลไปโยไ้ฟัำเบิวามอพยานน่อน หรือไม่สามารถทำให้ำวินิัยี้าอศาลเปลี่ยนแปลไปไ้ ศาละไม่ฟัว่าำเบิวามเ่นว่านี้เป็นผิระเบียบ็ไ้
มารา ๑๑๕[๗๔] พระมหาษัริย์ พระราินี พระรัทายาท ผู้สำเร็ราารแทนพระอ์หรือพระภิษุและสามเรในพุทธศาสนา แม้มาเป็นพยานะไม่ยอมเบิวามหรืออบำถามใ ๆ ็ไ้สำหรับบุลที่ไ้รับเอสิทธิ์หรือวามุ้มันามหมายะไม่ยอมเบิวามหรืออบำถามใ ๆ ภายใ้เื่อนไที่ำหนไว้ามหมายนั้น ๆ ็ไ้
มารา ๑๑๖ ในเบื้อ้นให้พยานอบำถามเรื่อ นาม อายุ ำแหน่ หรืออาีพภูมิลำเนาและวามเี่ยวพันับู่วาม
แล้วศาลอาปิบัิอย่าใอย่าหนึ่่อไปนี้
(๑) ศาลเป็นผู้ถามพยานเอ ล่าวือ แ้ให้พยานทราบประเ็นและ้อเท็ริ ึ่้อารสืบแล้วให้พยานเบิวามใน้อนั้น ๆ โยวิธีเล่าเรื่อามลำพัหรือโยวิธีอบำถามอศาล หรือ
(๒) ใหู้่วามัถาม และถาม้านพยานไปทีเียว ัที่บััิไว้ในมารา่อไปนี้
มารา ๑๑๗[๗๕] ู่วามฝ่ายที่อ้าพยานอบที่ะั้้อัถามพยานไ้ในทันใที่พยานไ้สาบานนและแสนามมารา ๑๑๒ และ ๑๑๖ แล้ว หรือถ้าศาลเป็นผู้ัถามพยาน่อน ็ใหู้่วามัถามไ้่อเมื่อศาลไ้ัถามเสร็แล้ว
เมื่อู่วามฝ่ายที่้ออ้าพยานไ้ัถามพยานเสร็แล้ว ู่วามอีฝ่ายหนึ่อบที่ะถาม้านพยานนั้นไ้
เมื่อไ้ถาม้านพยานเสร็แล้ว ู่วามฝ่ายที่อ้าพยานอบที่ะถามิไ้
เมื่อไ้ถามิพยานเสร็แล้ว ห้ามมิใหู้่วามฝ่ายใัถามพยานอี เว้นแ่ะไ้รับอนุาาศาล ถ้าู่วามฝ่ายใไ้รับอนุาให้ถามพยานไ้ัล่าวนี้ ู่วามอีฝ่ายหนึ่ย่อมถาม้านพยานไ้อีใน้อที่เี่ยวับำถามนั้น
ู่วามที่ระบุพยานนใไว้ ะไม่ิใสืบพยานนนั้น็ไ้ ในเมื่อพยานนนั้นยัมิไ้เบิวามาม้อถามอศาล หรืออู่วามฝ่ายที่อ้า แ่ถ้าพยานไ้เริ่มเบิวามแล้วพยานอาถูถาม้านหรือถามิไ้
ถ้าพยานเบิวามเป็นปรปัษ์แู่่วามฝ่ายที่อ้านมา ู่วามฝ่ายนั้นอาออนุา่อศาลเพื่อัถามพยานนั้นเสมือนหนึ่พยานนั้นเป็นพยานึู่่วามอีฝ่ายหนึ่อ้ามา
ารัถามพยาน็ี ารั้านพยาน็ี ารถามิพยาน็ี ถ้าู่วามนใไ้ั้ทนายวามไว้หลายน ให้ทนายวามนเียวเป็นผู้ถาม เว้นแ่ศาละเห็นสมวรเป็นอย่าอื่น
มารา ๑๑๘ ในารทีู่่วามฝ่ายที่อ้าพยานะัถามพยาน็ี หรือถามิพยาน็ี ห้ามมิใหู้่วามฝ่ายนั้นใ้ำถามนำ เว้นแู่่วามอีฝ่ายหนึ่ยินยอมหรือไ้รับอนุาาศาล
ในารทีู่่วามฝ่ายที่อ้าพยานะถามิพยาน ห้ามมิใหู้่วามฝ่ายนั้นใ้ำถามอื่นในอาำถามที่เี่ยวับำพยานเบิวามอบำถาม้าน
ไม่ว่าในรีใ ๆ ห้ามไม่ใหู้่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่ถามพยาน้วย
(๑) ำถามอันไม่เี่ยวับประเ็นแห่ี
(๒) ำถามที่อาทำให้พยาน หรือู่วามอีฝ่ายหนึ่หรือบุลภายนอ้อรับโทษทาอาา หรือำถามที่เป็นหมิ่นประมาทพยาน เว้นแ่ำถามเ่นว่านั้นเป็น้อสาระสำัในอันที่ะี้า้อพิพาท
ถ้าู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่ถามพยานฝ่าฝืน่อบทบััิแห่มารานี้ เมื่อศาลเห็นสมวร หรือเมื่อู่วามอีฝ่ายหนึ่ร้อั้าน ศาลมีอำนาที่ะี้าว่าวรให้ใ้ำถามนั้นหรือไม่ ในรีเ่นนี้ ถ้าู่วามฝ่ายที่เี่ยว้อั้านำี้าอศาล ่อนที่ศาละำเนินี่อไป ให้ศาลไว้ในรายานึ่ำถามและ้อั้าน ส่วนเหุทีู่่วามั้านยึ้นอ้านั้นให้ศาลใุ้ลพินิลไว้ในรายาน หรือำหนใหู้่วามฝ่ายนั้นยื่นำแถลเป็นหนัสือเพื่อรวมไว้ในสำนวน
มารา ๑๑๙ ไม่ว่าเวลาใ ๆ ในระหว่าที่พยานเบิวาม หรือภายหลัที่พยานไ้เบิวามแล้ว แ่่อนมีำพิพาษา ให้ศาลมีอำนาที่ะถามพยาน้วยำถามใ ๆ ามที่เห็นว่าำเป็น เพื่อให้ำเบิวามอพยานบริบูร์ หรือัเนยิ่ึ้น หรือเพื่อสอบสวนถึพฤิาร์ที่ทำให้พยานเบิวามเ่นนั้น
ถ้าพยานสอนหรือว่านั้นเบิวามััน ใน้อสำัแห่ประเ็น เมื่อศาลเห็นสมวรหรือเมื่อู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่มีำอ ให้ศาลมีอำนาเรียพยานเหล่านั้นมาสอบถามปาำพร้อมันไ้
มารา ๑๒๐ ถ้าู่วามฝ่ายใอ้าว่าำเบิวามอพยานนใทีู่่วามอีฝ่ายหนึ่อ้า หรือที่ศาลเรียมาไม่วรเื่อฟั โยเหุผลึ่ศาลเห็นว่ามีมูล ศาลอายอมใหู้่วามฝ่ายนั้นนำพยานหลัานมาสืบสนับสนุน้ออ้าอนไ้แล้วแ่ะเห็นวร
มารา ๑๒๐/๑[๗๖] เมื่อู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่มีำร้อและู่วามอีฝ่ายไม่ั้าน และศาลเห็นสมวรศาลอาอนุาใหู้่วามฝ่ายที่มีำร้อเสนอบันทึถ้อยำทั้หมหรือแ่บาส่วนอผู้ที่นประส์ะอ้าเป็นพยานยืนยัน้อเท็ริหรือวามเห็นอผู้ให้ถ้อยำ่อศาลแทนารัถามผู้ให้ถ้อยำเป็นพยาน่อหน้าศาลไ้
ู่วามที่ประส์ะเสนอบันทึถ้อยำแทนารัถามพยานัล่าวามวรรหนึ่ ะ้อยื่นำร้อแสวามำนพร้อมเหุผล่อศาล่อนวันี้สอสถาน หรือ่อนวันสืบพยาน ในรีที่ไม่มีารี้สอสถาน และให้ศาลพิาราำหนระยะเวลาทีู่่วามะ้อยื่นบันทึถ้อยำัล่าว่อศาลและส่สำเนาบันทึถ้อยำนั้นใหู้่วามอีฝ่ายหนึ่ทราบล่วหน้าไม่น้อยว่าเ็วัน่อนวันสืบพยานนนั้น เมื่อมีารยื่นบันทึถ้อยำ่อศาลแล้วู่วามที่ยื่นไม่อาอถอนบันทึถ้อยำนั้น บันทึถ้อยำนั้นเมื่อพยานเบิวามรับรอแล้วให้ถือว่าเป็นส่วนหนึ่อำเบิวามอบำัถาม
ให้ผู้ให้ถ้อยำมาศาลเพื่อเบิวามอบำัถามเพิ่มเิม อบำถาม้าน และำถามิอู่วามหาผู้ให้ถ้อยำไม่มาศาล ให้ศาลปิเสธที่ะรับฟับันทึถ้อยำอผู้นั้นเป็นพยานหลัานในีแ่ถ้าศาลเห็นว่าเป็นรีำเป็นหรือมีเหุสุวิสัยที่ผู้ให้ถ้อยำไม่สามารถมาศาลไ้ และเพื่อประโยน์แห่วามยุิธรรม ะรับฟับันทึถ้อยำที่ผู้ให้ถ้อยำมิไ้มาศาลนั้นประอบพยานหลัานอื่น็ไ้
ในรีทีู่่วามลันให้ผู้ให้ถ้อยำไม่้อมาศาล หรือู่วามอีฝ่ายหนึ่ยินยอมหรือไม่ิใถาม้าน ให้ศาลรับฟับันทึถ้อยำัล่าวเป็นพยานหลัานในีไ้
มารา ๑๒๐/๒[๗๗] เมื่อู่วามมีำร้อร่วมันและศาลเห็นสมวร ศาลอาอนุาให้เสนอบันทึถ้อยำยืนยัน้อเท็ริหรือวามเห็นอผู้ให้ถ้อยำึ่มีถิ่นที่อยู่ใน่าประเทศ่อศาลแทนารนำพยานบุลมาเบิวาม่อหน้าศาลไ้ แ่ทั้นี้ไม่ัสิทธิผู้ให้ถ้อยำที่ะมาศาลเพื่อให้ารเพิ่มเิม
สำหรับลายมือื่ออผู้ให้ถ้อยำให้นำมารา ๔๗ วรรสาม มาใ้บัับโยอนุโลม
มารา ๑๒๐/๓[๗๘] บันทึถ้อยำามมารา ๑๒๐/๑ และมารา ๑๒๐/๒ ให้มีรายารั่อไปนี้
(๑) ื่อศาลและเลี
(๒) วัน เือน ปี และสถานที่ที่ทำบันทึถ้อยำ
(๓) ื่อและสุลอู่วาม
(๔) ื่อ สุล อายุ ที่อยู่ และอาีพ อผู้ให้ถ้อยำ และวามเี่ยวพันับู่วาม
(๕) รายละเอียแห่้อเท็ริ หรือวามเห็นอผู้ให้ถ้อยำ
(๖) ลายมือื่ออผู้ให้ถ้อยำและู่วามฝ่ายผู้เสนอบันทึถ้อยำ
ห้ามมิให้แ้ไเพิ่มเิมบันทึถ้อยำที่ไ้ยื่นไว้แล้ว่อศาล เว้นแ่เป็นารแ้ไ้อผิพลาหรือผิหลเล็น้อย
มารา ๑๒๐/๔[๗๙] ู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่อาอให้ศาลทำารสืบพยานบุลที่อยู่นอศาลโยระบบารประุมทาอภาพไ้ โยู่วามฝ่ายที่อ้าพยาน้อเป็นผู้รับผิอบในเรื่อ่าใ้่าย หาศาลเห็นว่าเพื่อประโยน์แห่วามยุิธรรมศาละอนุาามำร้อนั้น็ไ้ โยให้ศาลำเนินระบวนพิาราไปาม้อำหนแนวทาารสืบพยานอประธานศาลีาโยวามเห็นอบอที่ประุมให่อศาลีาที่ออามมารา ๑๐๓/๓ รวมทั้ระบุวิธีารสืบพยาน สถานที่ และสัีพยานในารสืบพยานาม้อำหนอประธานศาลีาัล่าว และไม่ถือว่า่าใ้่ายนั้นเป็น่าฤาธรรมเนียมในารำเนินี
ารเบิวามามวรรหนึ่ให้ถือว่าพยานเบิวามในห้อพิาราอศาล
มารา ๑๒๑ ในารนั่พิาราทุรั้ เมื่อพยานนใเบิวามแล้ว ให้ศาลอ่านำเบิวามนั้นให้พยานฟั และให้พยานลลายมือื่อไว้ัที่บััิไว้ในมารา ๔๙ และ ๕๐
วามในวรรหนึ่ไม่ใ้บัับับรีที่มีารใ้บันทึถ้อยำแทนารเบิวามอพยานามมารา ๑๒๐/๑ หรือมารา ๑๒๐/๒ หรือรีที่มีารสืบพยานโยใ้ระบบารประุมทาอภาพามมารา ๑๒๐/๔ หรือรีที่มีารบันทึารเบิวามอพยานโยใ้วิธีารบันทึลในวัสุึ่สามารถถ่ายทอออเป็นภาพหรือเสียหรือโยใ้วิธีารอื่นใึู่่วามและพยานสามารถรวสอบถึวามถู้ออบันทึารเบิวามนั้นไ้ แ่ถ้าู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่หรือพยานอรวูบันทึารเบิวามอพยานนั้น ให้ศาลัให้มีารรวูบันทึารเบิวามนั้น[๘๐]
หมว ๓
ารนำพยานเอสารมาสืบ
มารา ๑๒๒ เมื่อู่วามฝ่ายใอ้าอิเอสารบับใเป็นพยานหลัานและู่วามอีฝ่ายหนึ่ั้านเอสารนั้นามที่บััิไว้ในมารา ๑๒๕ ถ้า้นบับเอสารอยู่ในวามรอบรออู่วามฝ่ายที่อ้าเอสาร ใหู้่วามฝ่ายนั้นนำ้นบับเอสารมาแส่อศาลในวันสืบพยาน[๘๑]
ไม่ว่าเวลาใ ๆ ่อนมีำพิพาษา ถ้าศาลไ้ำหนใหู้่วามฝ่ายที่อ้าเอสารส่้นบับ่อศาล โยที่ศาลเห็นสมวร หรือโยทีู่่วามอีฝ่ายหนึ่ยื่นำอ ใหู้่วามฝ่ายนั้นส่้นบับเอสาร่อศาล เพื่อศาลหรือู่วามอีฝ่ายหนึ่ะรวูไ้ามเื่อนไึ่ะไ้ำหนไว้ในระทรวว่า้วยารนั้น หรือามที่ศาละไ้ำหน แ่
(๑) ถ้าไม่สามารถะนำมาหรือยื่น้นบับเอสารัล่าว้า้น ู่วามฝ่ายนั้นอายื่นำอโยทำเป็นำร้อ่อศาลในวันหรือ่อนวันที่ำหนให้นำมาหรือให้ยื่น้นบับเอสารนั้น แถลให้ทราบถึวามไม่สามารถที่ะปิบัิามไ้พร้อมทั้เหุผล ถ้าศาลเห็นว่าผู้ยื่นำอไม่สามารถที่ะนำมาหรือยื่น้นบับเอสารไ้ ศาละมีำสั่อนุาให้นำ้นบับเอสารมาในวัน่อไป หรือะสั่เป็นอย่าอื่นามที่เห็นสมวรเพื่อประโยน์แห่วามยุิธรรม็ไ้ ในรีที่ผู้ยื่นำอมีวามประส์เพียให้ศาลยายระยะเวลาที่นะ้อนำมาหรือยื่น้นบับเอสารนั้น ำอนั้นะทำเป็นำอฝ่ายเียว็ไ้
(๒) ถ้าารที่ะนำมาหรือยื่น้นบับเอสาร่อศาลนั้น ะเป็นเหุให้เิารสูหาย หรือบุบสลายหรือมี้อั้อโยอุปสรรสำัหรือวามลำบายายิ่ใ ๆ ู่วามฝ่ายที่อ้าอิเอสารอายื่นำอฝ่ายเียวโยทำเป็นำร้อ่อศาล ในวันหรือ่อนวันสืบพยานแถลให้ทราบถึเหุเสียหาย อุปสรร หรือวามลำบาเ่นว่านั้น ถ้าศาลเห็นว่า้นบับเอสารนั้นไม่อานำมาหรือยื่น่อศาลไ้ ศาละมีำสั่ให้ยื่น้นบับเอสารนั้น สถานที่ใ่อเ้าพนัานนใ และภายในเื่อนไใ ๆ ามที่เห็นสมวร็ไ้ หรือะมีำสั่ให้ัสำเนาที่รับรอว่าถู้อทั้บับหรือเพาะส่วนที่เี่ยวแ่เรื่อมายื่นแทน้นบับ็ไ้
มารา ๑๒๓[๘๒] ถ้า้นบับเอสารึู่่วามฝ่ายหนึ่อ้าอิเป็นพยานหลัานนั้นอยู่ในวามรอบรออู่วามอีฝ่ายหนึ่ ู่วามฝ่ายที่อ้าะยื่นำอโยทำเป็นำร้อ่อศาลอให้สัู่่วามอีฝ่ายหนึ่ส่้นบับเอสารแทนารที่นะ้อส่สำเนาเอสารนั้น็ไ้ ถ้าศาลเห็นว่าเอสารนั้นเป็นพยานหลัานสำั และำร้อนั้นฟัไ้ ให้ศาลมีำสั่ใหู้่วามอีฝ่ายหนึ่ยื่น้นบับเอสาร่อศาลภายในเวลาอันสมวรแล้วแ่ศาละำหน ถ้าู่วามอีฝ่ายหนึ่มี้นบับเอสารอยู่ในรอบรอไม่ปิบัิามำสั่เ่นว่านั้น ให้ถือว่า้อเท็ริแห่้ออ้าที่ผู้อะ้อนำสืบโยเอสารนั้น ู่วามอีฝ่ายหนึ่ไ้ยอมรับแล้ว
ถ้า้นบับเอสารอยู่ในวามรอบรออบุลภายนอ หรือในรอบรออทาราาร หรืออเ้าหน้าที่ึู่่วามที่อ้าไม่อาร้ออโยรให้ส่เอสารนั้นมาไ้ ให้นำบทบััิในวรร่อนว่า้วยารทีู่่วามฝ่ายที่อ้าเอสารยื่นำอ และารที่ศาลมีำสั่มาใ้บัับโยอนุโลม แ่ทั้นี้ฝ่ายที่อ้า้อส่ำสั่ศาลแ่ผู้รอบรอเอสารนั้นล่วหน้าอย่าน้อยเ็วัน ถ้าไม่ไ้เอสารนั้นมาสืบามำหน เมื่อศาลเห็นสมวร ็ให้ศาลสืบพยาน่อไปามที่บััิไว้ในมารา ๙๓ (๒)
มารา ๑๒๔ ถ้าู่วามฝ่ายที่อ้าเอสารไม่ยอมนำมาหรือยื่น้นบับเอสาร หรือถ้าู่วามฝ่ายนั้นไ้ทำให้เสียหาย ทำลาย ปิบั หรือทำ้วยประารอื่นใ ให้เอสารนั้นไร้ประโยน์โยมุ่หมายที่ะีันไม่ใหู้่วามอีฝ่ายหนึ่อ้าอิเอสารนั้นเป็นพยานหลัาน ให้ถือว่า้อเท็ริแห่้ออ้าทีู่่วามอีฝ่ายหนึ่ะ้อนำสืบโยเอสารนั้น ู่วามฝ่ายที่ไม่นำมาหรือยื่นเอสารัล่าว้า้นนั้นไ้ยอมรับแล้ว
มารา ๑๒๕[๘๓] ู่วามฝ่ายที่ถูอีฝ่ายหนึ่อ้าอิเอสารมาเป็นพยานหลัานยันนอาั้านารนำเอสารนั้นมาสืบโยเหุที่ว่าไม่มี้นบับหรือ้นบับนั้นปลอมทั้บับหรือบาส่วน หรือสำเนานั้นไม่ถู้อับ้นบับ โยั้าน่อศาล่อนารสืบพยานเอสารนั้นเสร็
ถ้าู่วามึ่ประส์ะั้านมีเหุผลอันสมวรที่ไม่อาทราบไ้่อนารสืบพยานเอสารนั้นเสร็ว่า้นบับเอสารนั้นไม่มี หรือเอสารนั้นปลอม หรือสำเนาไม่ถู้อ ู่วามนั้นอายื่นำร้อออนุาั้านารอ้าเอสารมาสืบัล่าว้า้น่อศาล ไม่ว่าเวลาใ่อนศาลพิพาษา ถ้าศาลเห็นว่าู่วามนั้นไม่อาย้อั้านไ้่อนนั้น และำอนั้นมีเหุผลฟัไ้ ็ให้ศาลมีำสั่อนุาามำอ
ถ้าู่วามึ่ประส์ะั้านไม่ั้านารอ้าเอสารเสีย่อนารสืบพยานเอสารนั้นเสร็ หรือศาลไม่อนุาให้ั้านภายหลันั้น ห้ามมิใหู้่วามนั้นั้านารมีอยู่ และวามแท้ริอเอสารนั้น หรือวามถู้อแห่สำเนาเอสารนั้น แ่ทั้นี้ ไม่ัอำนาอศาลในอันที่ะไ่สวนและี้าในเรื่อารมีอยู่ วามแท้ริ หรือวามถู้อเ่นว่านั้น ในเมื่อศาลเห็นสมวร และไม่ัสิทธิอู่วามนั้นที่ะอ้าว่าสัาหรือหนี้ที่ระบุไว้ในเอสารนั้นไม่สมบูร์หรือู่วามอีฝ่ายหนึ่ีวามหมายผิ
มารา ๑๒๖ ภายใ้บัับแห่บทบััิมารา่อไปนี้ ถ้าู่วามที่ถูอีฝ่ายหนึ่อ้าอิเอสารมาเป็นพยานหลัานยันแ่น ปิเสธวามแท้ริอเอสารนั้น หรือวามถู้อแห่สำเนาเอสารนั้น และู่วามฝ่ายที่อ้ายัยืนยันวามแท้ริหรือวามถู้อแห่สำเนาอเอสาร ถ้าศาลเห็นสมวร ให้ศาลี้า้อโ้เถียนั้นไ้ทันทีในเมื่อเห็นว่าไม่ำเป็น้อสืบพยานหลัาน่อไป หรือมิะนั้นให้ี้าในเมื่อไ้สืบพยานามวิธี่อไปนี้ทั้หมหรือโยวิธีใวิธีหนึ่ ือ
(๑) รวสอบบรราเอสารที่มิไ้ถูั้านแล้วลไว้ึ่ารมีอยู่หรือ้อวามแห่เอสารที่ถูั้าน
(๒) ัถามพยานที่ทราบารมีอยู่หรือ้อวามแห่เอสารที่ถูั้าน หรือพยานผู้ที่สามารถเบิวามใน้อวามแท้ริแห่เอสาร หรือวามถู้อแห่สำเนา
(๓) ให้ผู้เี่ยวารวสอบเอสารที่ถูั้านนั้น
ในระหว่าที่ยัมิไ้ี้าัสินี ให้ศาลยึเอสารที่สสัยว่าปลอมหรือไม่ถู้อไว้ แ่วาม้อนี้ไม่บัับถึเอสารราารึ่ทาราารเรียืนไป
มารา ๑๒๗ เอสารมหานึ่พนัานเ้าหน้าที่ไ้ทำึ้นหรือรับรอ หรือสำเนาอันรับรอถู้อแห่เอสารนั้น และเอสารเอนที่มีำพิพาษาแสว่าเป็นอแท้ริและถู้อนั้น ให้สันนิษานไว้่อนว่าเป็นอแท้ริและถู้อ เป็นหน้าที่อู่วามฝ่ายที่ถูอ้าเอสารนั้นมายัน ้อนำสืบวามไม่บริสุทธิ์หรือวามไม่ถู้อแห่เอสาร
มารา ๑๒๗ ทวิ[๘๔] ้นบับพยานเอสารหรือพยานวัถุอันสำัทีู่่วามไ้ยื่น่อศาลหรือที่บุลภายนอไ้ยื่น่อศาล หาผู้ที่ยื่น้อใ้เป็นประำหรือามวามำเป็นหรือมีวามสำัในารเ็บรัษา ศาละอนุาให้ผู้ที่ยื่นรับืนไป โยใหู้่วามรวู และให้ผู้ที่ยื่นส่สำเนาหรือภาพถ่ายไว้แทน หรือะมีำสั่อย่าใามที่เห็นสมวร็ไ้
หมว ๔
ารรวและารแ่ั้ผู้เี่ยวาโยศาล
มารา ๑๒๘[๘๕] ถ้าพยานหลัานที่ศาละทำารรวนั้นเป็นบุลหรือสัหาริมทรัพย์ึ่อานำมาศาลไ้ ใหู้่วามฝ่ายที่ไ้รับอนุาให้นำสืบพยานหลัานเ่นว่านั้นนำบุลหรือทรัพย์นั้นมาในวันสืบพยาน หรือวันอื่นใที่ศาละไ้ำหนให้นำมา
ถ้าารรวไม่สามารถระทำไ้ในศาล ให้ศาลทำารรว สถานที่ เวลา และภายในเื่อนไ ามที่ศาละเห็นสมวร แล้วแ่สภาพแห่ารรวนั้น ๆ
มารา ๑๒๘/๑[๘๖] ในรีที่ำเป็น้อใ้พยานหลัานทาวิทยาศาสร์เพื่อพิสูน์้อเท็ริใที่เป็นประเ็นสำัแห่ี เมื่อศาลเห็นสมวรหรือเมื่อู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่ร้ออ ศาลมีอำนาสั่ให้ทำารรวพิสูน์บุล วัถุหรือเอสารใ ๆ โยวิธีารทาวิทยาศาสร์ไ้
ในรีที่พยานหลัานทาวิทยาศาสร์ะสามารถพิสูน์ให้เห็นถึ้อเท็ริที่ทำให้ศาลวินิัยี้าีไ้โยไม่้อสืบพยานหลัานอื่นอี เมื่อศาลเห็นสมวรหรือเมื่อู่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่ร้ออ ศาลอาสั่ให้ทำารรวพิสูน์ามวรรหนึ่โยไม่้อรอให้ถึวันสืบพยานามปิ็ไ้
ในรีที่ารรวพิสูน์ามวรรหนึ่หรือวรรสอำเป็น้อเ็บัวอย่า เลือ เนื้อเยื่อ ผิวหนั เส้นผมหรือน ปัสสาวะ อุาระ น้ำลายหรือสารัหลั่อื่น สารพันธุรรม หรือส่วนประอบอื่นอร่าาย หรือสิ่ที่อยู่ในร่าายาู่วามหรือบุลใ ศาลอาใหู้่วามหรือบุลใรับารรวพิสูน์าแพทย์หรือผู้เี่ยวาอื่นไ้ แ่้อระทำเพียเท่าที่ำเป็นและสมวร ทั้นี้ ถือเป็นสิทธิอู่วามหรือบุลนั้นที่ะยินยอมหรือไม่็ไ้
ในรีทีู่่วามฝ่ายใไม่ยินยอมหรือไม่ให้วามร่วมมือ่อารรวพิสูน์ามวรรหนึ่หรือวรรสอ หรือไม่ให้วามยินยอมหรือระทำารัวามิให้บุลที่เี่ยว้อให้วามยินยอม่อารรวเ็บัวอย่าส่วนประอบอร่าายามวรรสาม ็ให้สันนิษานไว้่อนว่า้อเท็ริเป็นไปามทีู่่วามฝ่ายร้ามล่าวอ้า
่าใ้่ายในารรวพิสูน์ามมารานี้ ใหู้่วามฝ่ายที่ร้ออให้รวพิสูน์เป็นผู้รับผิอบโยให้ถือว่าเป็นส่วนหนึ่อ่าฤาธรรมเนียม แ่ถ้าผู้ร้ออไม่สามารถเสีย่าใ้่ายไ้หรือเป็นรีที่ศาลเป็นผู้สั่ให้รวพิสูน์ ให้ศาลสั่่ายามระเบียบที่ะรรมารบริหารศาลยุิธรรมำหน ส่วนวามรับผิใน่าใ้่ายัล่าวให้เป็นไปามมารา ๑๕๘ หรือมารา ๑๖๑
มารา ๑๒๙ ในารที่ศาละมีำสั่ให้แ่ั้ผู้เี่ยวาัล่าวมาในมารา ๙๙ โยที่ศาลเห็นสมวรหรือโยทีู่่วามฝ่ายใฝ่ายหนึ่ร้ออนั้น
(๑) ารแ่ั้ผู้เี่ยวาเ่นว่านั้นให้อยู่ในุลพินิอศาล แ่ศาละเรียู่วามมาให้ลันำหนัวผู้เี่ยวาที่ะแ่ั้นั้น็ไ้ แ่ศาละบัับบุลใให้เป็นผู้เี่ยวาไม่ไ้ นอาบุลนั้นไ้ยินยอมลื่อเป็นผู้เี่ยวาไว้ในทะเบียนผู้เี่ยวาอศาลแล้ว
(๒) ผู้เี่ยวาที่ศาลแ่ั้อาถูั้านไ้และ้อสาบานหรือปิาน ทั้มีสิทธิที่ะไ้รับ่าธรรมเนียมและรับใ้่าใ้่ายที่ไ้ออไปามที่ำหนไว้ในระทรวว่า้วยารนั้น
มารา ๑๓๐ ผู้เี่ยวาที่ศาลแ่ั้อาแสวามเห็น้วยวาาหรือเป็นหนัสือ็ไ้ แล้วแ่ศาละ้อาร ถ้าศาลยัไม่เป็นที่พอใในวามเห็นอผู้เี่ยวาที่ทำเป็นหนัสือนั้น หรือเมื่อู่วามฝ่ายใเรียร้อโยทำเป็นำร้อ ให้ศาลเรียให้ผู้เี่ยวาทำวามเห็นเพิ่มเิมเป็นหนัสือ หรือเรียให้มาศาลเพื่ออธิบาย้วยวาา หรือให้ั้ผู้เี่ยวานอื่นอี
ถ้าผู้เี่ยวาที่ศาลั้ะ้อแสวามเห็น้วยวาาหรือ้อมาศาลเพื่ออธิบาย้วยวาา ให้นำบทบััิในลัษะนี้ว่า้วยพยานบุลมาใ้บัับโยอนุโลม
ความคิดเห็น