คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #5 : เครื่องตีหนัง
้านหนึ่อลอทั มีหูโลหะเล็ๆ เรียว่า “หูระวิ” สำหรับยึับาหยั่ในารั้ลอับพื้นในเวลาบรรเลในวปี่พาทย์ ึ่โยปิแล้วะใ้ลอทั 2 ใบึ่เป็นแบบแผนที่ยึปิบัิมาแ่รั้้นรุรันโสินทร์ เรียื่อแบ่ออามลัษะเสียที่แ่า ไ้แ่ ลอทััวผู้ (เสียสู) ลอทััวเมีย (เสีย่ำ)
ลอทันั้นมีบทบาทหน้าที่สำับรรเลู่ับะโพนในวปี่พาทย์มาแ่โบรา ประอบารแส โน ละร หนัให่ เป็นอาทิ ทั้ยัมีพันาารเพิ่มเิมำนวนา หนึ่ใบไปนระทั่รบ 3 ใบ เพื่อวามเหมาะสมในโอาส่าๆ
นอานี้ยันำไปเป็นลอสัา เ่น ี หอลออวั เรียว่า ลอเพล หรือีบอเวลาาหอลอปะำพระนร เรียว่า ลอย่ำพระสุริสีห์ เป็น้น
สันนิษานว่าไ้รับมาาวา เิมมีบทบาทบรรเลร่วมับ “ปี่วา” บรรเลร่วมันเป็นหมู่ เรียว่า “วปี่วาลอแ” ใ้ในระบวนแห่นำเส็พระราำเนิน เ่นระบวนพหุยาราในโอาส่าๆทั้ทาบและทาน้ำ ในารประอบารรำอาวุธระบี่ระบอ ่อยมวย หรือแม้ระทั่วบัวลอย และปี่พาทย์นาหส์ที่ใ้ประโมศพ
ลอแมีส่วนประอบสำั 3 ส่วนือ
1.หุ่นลอ ทำาไม้ริ หรือไม้เนื้อแ็ เพื่อุภาพเสีย วามสวยาม และน้ำหนัที่เหมาะสม ไม้ที่นิยมนำมาทำหุ่นลอแ เ่น ไม้ิัน ไม้ประู่ ไม้ระพี้เาวายเป็น้น
หุ่นลอแนั้นะมีลัษะเป็นทรระบอ หน้าลอทั้สอ้านให่ไม่เท่าัน หน้าให่ เรียว่า “หน้ารุ่ย” หน้าเล็เรียว่า “หน้า่าน” ภายในหุ่นลอุลวทะลุเพื่อเป็นล่อเสีย
2.หนัเรีย ในอีทำาหวายผ่าี ในปัุบันนิยมใ้หนั โ ระบือ ทำหน้าที่ผูโยหนัหน้าลอทั้สอ้านให้เิแรึหน้าลอทั้สอ้านให้ึ และสามารถสาวเร่เสียให้เิเสีย สู – ่ำ ามที่้อาร
เมื่อสาวหนัเรียโยหน้าลอทั้สอแล้ว ะมีหนัเรียอีหนึ่เส้นที่ทำหน้าที่รวบหนัเรียให้เป็นระเบียบ ึ่เรียหนัเรียเส้นนั้นว่า “รัอ”
ลอแนั้น ะ้อบรรเลเป็นู่ ึ้อใ้ผู้บรรเล 2 น วาลอบนั ใ้มือีสลับรับันามรูปแบบเพาะอัหวะเพลึ่เรียว่า “หน้าทับ” ในปัุบันนิยมใ้ลอแในวปี่พาทย์แทน ะโพน และลอสอหน้า
1.หุ่นลอ ทำาไม้เนื้อแ็ ึ้นรูปเป็นทรระบอป่อรลา ยาวประมา 50 ม. แล้วุภายในให้เป็นโพรทะลุถึัน โยให้้านหนึ่ให่ เรียว่า ”หน้าเท่” มีเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 25 ม. ้านเล็ เรียว่า “หน้ามั” มีเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 22 ม. แล้วึหนัวัว ทายารัรลาหน้าลอเป็นำแหน่อาริ้าวสุถ่วเสีย บริเวอบหน้าลอทั้สอ้านถัเป็นห่วเล็ๆ เรียว่า “ไส้ละมาน” โยร้อยไส้ละมานทั้สอ้าน้วยหนัเรีย เ่นเียวับลอสอหน้า บริเวรลาอหุ่นลอร้อยเือหนัเรียัเป็นรัอเพื่อเร่เสีย ้านบนพันหนัเรียเป็นหูหิ้วเพื่อวามสะวในารเลื่อนย้าย
2.เท้าะโพน ทำาไม้เนื้อแ็ รอรับหุ่นลอเพื่อให้ไ้ระับที่เหมาะสม ือ เมื่อวาบนเท้าะโพน หุ่นลอะอยู่ในระับอเสมอมือทั้สอ้าอผู้บรรเล
ะโพนมอมีส่วนประอบที่สำั 2 ส่วน ือ
1.หุ่นลอ ทำาไม้เนื้อแ็ นำมาึ้นรูปเป็นทรระบอป่อรลามีนาให่ว่าะโพนไทย ยาวประมา 70 ม. แล้วุภายในให้เป็นโพรทะลุถึัน โยให้้านหนึ่ให่ เรียว่ "เมิ่โน" ว้าประมา 42 ม. ้านเล็ เรียว่า "เมิ่โ้" ว้าประมา 35 ม. แล้วึหนัวัว ทายารัรลาหน้าลอเป็นำแหน่อาริ้าวสุถ่วเสีย บริเวอบหน้าลอทั้สอ้านถัเป็นห่วเล็ๆ เรียว่า "ไส้ละมาน" โยร้อยไส้ละมานทั้สอ้าน้วยหนัเรีย เ่นเียวับลอสอหน้า บริเวรลาอหุ่นลอร้อยเือหนัเรียัเป็นรัอเพื่อเร่เสีย ้านบนพันหนัเรียเป็นหูหิ้วเพื่อวามสะวในารเลื่อนย้าย
โทนมโหรี ัวโทนทำ้วยินเผา ้านที่ึ้นหนัโว่าโทนารี นาหน้าว้าประมา ๒๒ ม. ยาวประมา ๓๘ ม. สายโยเร่เสียใ้้นหวายผ่าเหลาเป็นเส้นเล็ หรือใ้ไหมฟั่นเป็นเลียว หนัที่ึ้นหน้าใ้หนัลูวัว หนัแพะ หนัูเหลือม หรือหนัูว้าี้วยมือหนึ่ และอีมือหนึ่ทำหน้าที่ปิเปิลำโพเ่นเียวับโทนารี โยเหุที่โทนนินี้ใ้บรรเลในวเรื่อสายและวมโหรี ึเรียันว่า โทนมโหรี โทนมโหรีใ้ลูเียว แ่ีัสอสลับู่ับรำมะนา โทนมโหรีนี้ะั้ใทำัน้วยวามประีสวยาม เ่น เียนลวลายไว้ในินเผาเป็นสี่าๆสวยามโยสั่ทำมาาประเทศีน็มี และ อนหาโทนนั้น บาลู็ประับระสี้วยฝีมือประีบรร
โทนทั้สอนิัล่าวนี้ ใ้ีประอบารเล่นพื้นเมืออไทยอย่าหนึ่ โยใ้เรื่อนรีแ่ล้วนเรื่อีทั้นั้น มี ๑. รับ ๑ ู่ หรือ ๒-๓ ู่ ็ไ้ ๒. ิ่ ๓. โทน ั้แ่ ๑ ลู ถึ ๔-๕ ลู็ไ้ ใ้ทั้โทนารีและโทนมโหรีสุแ่ะมีและหาไ้ ีประอบารับร้อและใ้เป็นัหวะในารฟ้อนรำ เรียันว่า “รำโทน”ึ่มานิยมเล่นันแพร่หลายมาในระยะสรามโลรั้ที่ ๒ และในระยะนั้น รับาลไ้มอบให้รมศิลปรปรับปรุบทร้อ ลอนท่ารำและเรื่อนรีเสียใหม่ึเลยเปลี่ยนื่อเรียารเล่นพื้นเมือแบบนี้เสียใหม่้วยเรียว่า “รำว” ในารนี้ไ้มีท่านผู้มีเียริบาท่าน่วยแ่บทร้อให้ับร้อและรำันแพร่หลายเป็นที่นิยมทั่วไป นนำรำวไปเล่นสลับับารเ้นรำในสถานลีลาศ ทั้เป็นที่รู้ัและนิยมรำันแพร่หลายไปนในนานาประเทศ
ำที่เรียเรื่อีึ้นหนัหน้าเียวอเราว่า “โทน” นี้บัเอิไปรับ “โทล” หรือ ”โทละ” ออินเีย ะไ้อย่ามาาโทลออินเียหรืออย่าไรไม่ทราบไ้ ั้ื่อเอาามเสียที่ี แ่รูปร่าไม่เหมือนันเลย โทล (อินเีย) รูปร่าเป็นทรระบอยาวประมา ๕๐ ม. ทำ้วยไมุ้ว้าน้านในให้เป็นโพร ใ้้าวสุผสมับี้เถ้าิเพื่อให้เิเสียัวานใ้ี้วยไม้หรือ้วยมือ ถ้าี้วยมือใ้ฝ่ามือี เรื่อนรีนินี้มัะใ้ในานพิธีามเทวสถาน
ส่วนำว่า “ทับ” ็ูมีสำเนียใล้ับำึ้น้นอ “ับลา” ึ่เป็นลอู่ออินเียึ้นหนัหน้าเียวเวลาี ั้หายหน้า ลูหนึ่เี้ย ้นลมเหมือนบาร้อใ้ผ้าวอย่าเสวียนรอ้น อีลูหนึ่สูว่า รูปร่าเหมือนระถา้นไม้ ๒ ลู ที่เอาปาระถาทาว้ารวมประบัน ใ้บรรเลเป็นู่ือ ๒ ลู ผู้ีนเียวีลูละมือ ลอนิับลานี้ใ้แทน
“มฤทั์” ็ไ้
รำมะนามโหรี รำมะนานาเล็ หน้าว้าประมา ๒๖ ม. ัวรำมะนายาวประมา ๗ ม. หนัที่ึ้นรึ้วยหมุโยรอบ ะเร่หรือลเสียให้สู่ำไม่ไ้ แ่มีเือเส้นหนึเรียว่า “สนับ” สำหรับหนุน้าในโยรอบาหน้า่วยให้เสียสูและไพเราะไ้ ี้วยฝ่ามือใ้บรรเลร่วมในวมโหรีและเรื่อสาย เป็นเรื่อีู่ันับโทนมโหรี ัวรำมะนามโหรี มัประิษ์ ทำันอย่าสวยาม เ่นทำ้วยาหรือัวรำมะนาทำ้วยาแ่ฝัไม้เป็นารสลับสี หรือัวรำมะนาเป็นไม้าสลับสี โทนและรำมะนาู่อเรานี้ อาใ้บรรเลในลัษะเียวับลอู่
ออินเียที่เรียว่า “ับลา” ระมั
8.ลอยาว
ลอยาวไ้แบบอย่ามาาพม่า ในสมัยรุธนบุรี หรือ้นรุรันโสินทร์ สมัยที่ไทยับพม่าำลัทำสรามัน เวลาพัรบ พวทหารพม่า็เล่น "ลอยาว" ันสนุสนาน พวาวไทยไ้เห็น็ำแบบอย่ามาเล่นบ้า แ่บาท่าน็เล่าว่า ลอยาวอพม่าแบบนี้ มีาวพม่าพวหนึ่นำเ้ามาเล่นในานที่มีระบวนแห่ เ่น บวนา ทอิน เป็น้น และนิยมเล่นันเป็นที่รื่นเริ สนุสนานในเทศาลสราน์ และเล่นันแพร่หลายไปแทบทุหัวบ้านหัวเมือ วหนึ่ๆ ะใ้ลอยาวหลายลู็ไ้ เรื่อนรีที่ใ้บรรเลร่วม มี ิ่, าบเล็, รับ, โหม่ เรียารเล่นนินี้ว่า "เถิเทิ" หรือ "เทิลอยาว" ที่เรียเ่นนี้เ้าใว่าเรียามเสียลอที่ีและามรูปลัษะลอยาว
ารทำลอยาวใน่าประเทศ
ลอยาวแบบนี้อพม่าเรียว่า "โอสิ" (OZI) และอาวไทยอาหมในแว้นอัสสัม็มี ลัษะล้ายลึัน แ่ลอยาวอาวไทยอาหมรูปร่าล้ายะโพน ือ หัวท้ายเล็ป่อลาและเล็ว่าะโพน ึ้นหนัทั้สอ้า ผูสายีไ้ ามที่ไ้เห็นวิธีเล่น ทั้ลอยาวอพม่า และลออาวไทยอาหม สัเูเห็นเล่นเป็นแบบเียวัน อาะเลียนอย่าาัน็ไ้
9.ลอแอว
ลอแอว เป็นลอพื้นบ้านมีในภาเหนือ มีลัษะล้ายับลอยาว แ่ให่และยาวว่ามา ัวลอทำ้วยไม้เนื้อแ็ เป็นลอึ้วยหนัหน้าเียว มีหนัเส้นให่ึหน้าลอไว้โยรอบยาวลอไหล่ลอ เอวอ อนท้ายเรียวและบานปลายล้ายรูปรวย ่วท้ายอลอลึวั่นเป็นปล้อๆ มีหลายนา โยมีหน้าลอว้าประมา 35-40 ม. วามยาวอไหล่ลอประมา 75-80 ม. และวามยาว่วท้ายประมา 95-100 ม.
ลอแอว เป็นื่อเรียที่มีวามหมายถึ ลัษะรูปร่าอหุ่นลอที่ล้ายับ "สะเอว"นอานั้นยัอื่นมีื่อเรียานแ่าันไปในแ่ละท้อถิ่น บ้า็เรียามรูปร่าลัษะที่เห็น หรือเรียามเสียที่ไ้ยิน บ้า็เรียามำนานที่เล่าานสืบ่อันมา เ่น ลอเปิ้ม, ลอ๊เส้ และลออื เป็น้น
่อนารีะ้อถ่วหน้าลอ้วยวัสุเหนียวๆ ที่เรียว่า ่าลอ ทำมาา้าวเหนียวนึ่บผสมับี้เถ้า แล้วแ่สูรอแ่ละน หรือใ้ล้วยาอบน้ำผึ้บ ิไว้บริเวหน้าลอเพื่อเพิ่มวามััวาน
ลอแอวสามารถแบ่ไ้เป็น 3 ประเภท ามนาและเสีย ือ ลอแอวเสียให่ เสียลา และเสียเล็ ึ่แ่ละประเภทะมีนาอัวลอที่แ่าันไปามลำับ
โยปิลอแอวที่ใ้ในภาเหนือ ะบรรเลร่วมับเรื่อนรีนิอื่นๆ ือ ะโล้โป๊ สว่า (าบให่) ้ออุ้ย ้อโหย้ โยีเป็นเรื่อประอบัหวะบรรเลร่วมันไปลอรวมเรียว่า วลอึ่โน และในบาโอาสมันิยมใ้เรื่อเป่าที่มีเสียัประอบ้วย ือ แน ึ่มี 2 เลา ไ้แ่ แนน้อย และแนหลว หรืออาะมีารเพิ่มำนวนเรื่อประอบัหวะไปามวามนิยมอท้อถิ่นนั้นๆ
แ่เิมลอแอวเป็นลอที่อยู่ประำามวัเือบทุอารามในัหวัทาภาเหนือ ใ้ีเป็นสัาประำวั เ่น ีเป็นลอเพล ีเป็นสัาุมนุมส์ในพิธีสัรรม หรือรวมระทำิวัรอื่นๆ และใ้ร่วมในานบุ่าๆ เ่น แห่นำบวนรัวาน หรือเมื่อมีานลอศาสนสถานอวัที่เรียว่า ปอยหลว านบวเรที่เรียว่า ปอยลูแ้ว ึ่ถือเป็นานที่สำัมา
นอานี้ยัมีารนำมาประวแ่ันประันเสียัน ึ่ะัในระหว่าเือน 3 เือน 4 ึ่รับเือนอ้ายเือนยี่ในภาลา หรือใ้แห่ประอบารฟ้อน เ่น ฟ้อนเล็บ ฟ้อนเทียน ในปัุบันนิยมนำมาแห่ในบวนสำั่าๆ โยทั่วไป รวมถึารแสบนเวทีให้นัท่อเที่ยว่าถิ่นไ้มอี้วย
10.ะโล้โป๊
ะโล้โป๊ เป็นลอึ้นหนัสอหน้าหุ่นลอทำ้วยไม้แ่นเนื้อแ็ ใ้สายหนัโยเร่เสียมีรูปร่าลัษะและนาเ่นเียวับเปิมา และสอหน้า แ่ัวลอยาวราวสั ๗๘ ม. ึ่ยาวว่าสอหน้าประมา ๒๐ ม. หน้าลอะโล้โป๊้าหนึ่ให่ มีนาว้าประมา ๒๐ ม. ส่วนอี้าหนึ่เล็วัผ่านศูนย์ลาประมา ๑๗ ม. มีหูผูห้อยทำ้วยหนัอยู่รอบทาหน้าเล็และใ้ีทาหน้าเล็นี้ ลอะโล้โป๊ เป็นลอที่นิยมใ้ันในัหวัภาเหนืออประเทศไทยใ้ีู่ับลอแอว์สำหรับเ้าระบวนแห่ ใ้ีประอบารฟ้อนับใ้บรรเลในารเล่นเพลพื้นเมือทาภาเหนือร่วมับเรื่อนรีอื่น ๆ อี ๕-๖ ิ้น ือ ปี่แน ๒ เลา (ให่ ๑ เล็ ๑) าบให่ ๑ ้อโหม่ ๑ ้อหุ่ย ๑ และลอแอว์ ๑ เสียอลอะโล้โป๊้อเทียบให้เ้าับ้อหุ่ยและเมื่อบรรเลเลื่อนที่ในระบวนแห่เาใ้ร้อยหูหิ้วที่อบหน้าลอทา้านหน้าเล็ ผูห้อยิับลอแอว์ึ่มีนหามและนเินีไป้วย
11.ลอทิ่บ้อมหรือสิ้หม้อ
เป็นลอที่มีนา รูปร่า ลัษะล้ายลึับลอยาวอทาภาลา สันนิษานว่ารับอิทธิพลมาาภาลาหรือลอยาวอพม่า เป็นลอึ้นหนัหน้าเียว รั้้วยเส้นเือหรือเส้นหนั รลาหน้าลอไม่ไ้ท่า้วยลั ัวลอทำ้วยไม้ริ เ่น ไม้มะม่ว หรือไม้ที่หาไ้ในท้อถิ่น หุ่นลอมีหลายนาามแ่วาม้อารอผู้ใ้าน ส่วนให่หน้าลอว้าประมา 20-25 ม. ยาวลอั้แ่หน้าลอถึปลายหายาวประมา 75-80 ม. อนหน้าให่ อนท้ายมีลัษะเรียว แล้วบานปลายเป็นรูปอลำโพ ริมอบลอมีรูห่ว ผูสายสะพายไว้สำหรับล้อสะพายบ่า ใ้ี้วยมือ ัวลอไม่ไ้แ่้วยผ้าสีปล่อยเิเป็นระบายห้อยลมาล้ายระโปรเหมือนอภาลา
ื่อลอเป็นื่อที่เรียามเสียที่ีรับันระหว่าเสียลอและเสียเรื่อประอบัหวะ ือ ้อโม เวลาบรรเละั ทิ่บ้อมๆ ลอนินี้มีื่อเรียหลายื่อามลัษะอเสียที่ไ้ยิน เ่น ิม้อ สิ้หม้อ ถิ้หม้อ เถิ้บ้อม เป็น้น ่อนี้อิ่าสำหรับถ่วเสียรลาอหน้าลอ อาเพิ่มหรือล่าามเสียที่้อาร เพื่อให้ไ้เสียัวาน วิธีารเหมือนับลอนิอื่นๆ
โยทั่วไปมีลอ 1 ลู าบ 1 ู่ และ้อโม 1 ใบ ็สามารถเล่นรวมวไ้ หรืออามีารเพิ่มำนวนาบหรือ้อเพื่อให้ไ้เสียัระหึ่มมาึ้น าวบ้านนิยมเรียว่า วลอทิ่บ้อม ัหวะในารีะใ้เสีย้อโมียืนเป็นัหวะสม่ำเสมอ ส่วนลอและาบะีหยอล้อัน สอสลับับเสีย้อโม ส่วนให่นิยมใ้ีประอบารฟ้อนเิ ฟ้อนาบ และในบวนแห่โยทั่วไป
12.ลอ้นยาว
ลอ้นยาว หรือลอปู่เ่ (ไทยให่) เป็นลอพื้นเมือภาเหนือ ึหนัหน้าเียว รูปร่าล้ายลอยาวในภาลาแ่ยาวว่า มีหนัเส้นึหน้าลอไว้โยรอบยาวลอไหล่ลอ ัวลอทำ้วยไม้ริ อนหน้าให่ อนท้ายมีลัษะเรียว แล้วปลายบาเปิออเป็นปาแร หน้าลอเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 30 ม. วามยาวลอั้แ่หน้าลอถึปลายหาประมา 180 ม. ปาแรมีเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 30 ม. รลาอหน้าลอ เมื่อะี้อมีาริ่าเพื่อถ่วเสีย หุ่นลอส่วนหาวั่นเป็นปล้อๆ นิยมท่า้วยสีำาแสลับันใหู้สวยาม มีสายสะพายผู้าหนึ่ที่รูห่วริมอบลอ อี้าหนึ่ผูไว้ที่หาสำหรับล้อสะพายบ่า ใ้ี้วยมือ ือ ใ้ทั้ฝ่ามือและนิ้วมือำปั้นีเ็มเสีย ีรึ่เสีย ลััหวะ มีารหน้าลอให้เิเสีย่าๆ
ลอ้นยาวนิยมเล่นในหมู่าวไทให่ ที่อาศัยอยู่ในัหวัแม่ฮ่อสอนเือบทุอำเภอ โยเพาะที่อำเภอุนยวม ในแถบอำเภอแม่อาย อำเภอฝา อำเภอไยปราาร อำเภอเวียแห อำเภอเียาว และอำเภอเมือ ัหวัเียใหม่ และในอำเภอแม่สาย (วัสันป่า่อ) ัหวัเียราย ึ่าวไทให่ไ้เรียลอนินี้เป็นภาษาไทยว่า ลอ้นยาว แ่นไทยลับเรียลอนินี้ว่า ลอปู่เ่ ึ่เป็นภาษาไทให่ และเรีย่าันไปามท้อถิ่น เ่น อุเ่ อู่เ่ ปุ๊เ่ หรือ ปั๊เ่ เป็น้น ส่วนาวพม่านั้นเรียลอนินี้ว่า ลอโอ่สี่ หรือลอโอเส่ าวไทยลื้อเรียลอนินี้ว่า ๋อิ๋น๊า (ลอีน้า) ส่วนาวเียใหม่โยเพาะในเอำเภอเมือ (เเทศบาล) ส่วนให่เรียลอนินี้ว่าลอปู่เ่
ลอ้นยาว ะประอบ้วย ลอ้นยาว 1 ใบ าบลา 1 ู่ และ้อโม 4-6 ใบ โย้อที่ใ้ีประอบนั้นนิยมมีลำับไล่เสียันเหมือนับวลอมอเิ แ่ไม่มี้ออูย ัหวะและลีลาในารีส่วนให่่อน้าเร็ว โยมี้อโมีให้ัหวะอย่าพร้อมเพรียัน ารีลอมัะมีลูเล่น ลีลาารีหน้าลอที่สลับับ้อน พลิแพลไปามระบวนท่าอผู้เล่น ส่วนาบนั้นนอาะีามัหวะลอแล้ว อาะมีลีลาหลอล่อับนีลอในลัษะ่าๆ ้วย
ารีลอ้นยาวส่วนให่มัพบเห็นในานบุอวัในเภาเหนือ บวนแห่่าๆ เ่น านปอยส่าลอ และานปอยเหลินสิบเอ็อาวไทให่ รวมถึารแห่ประโมประอบารแสฟ้อนนาน ฟ้อนิะหร่า ่ำเบ้อ เ้นโ ฟ้อนาบ (้าแลว) ฟ้อนเิ (้าลาย) ระทั่ารปล่อยว่าววัน โมไฟ ุบอไฟ เป็น้น
13.ปูา
ลอปูา หรือลอบูา เป็นลอพื้นเมือภาเหนือที่มีนาและรูปร่าให่โมา ในอีมีประำวัทุแห่ และน่าะมีมา่อน ลอหลว ลอปูานั้นมีไว้ใ้ในศาสนาิโยเพาะ ใ้ีเป็นสัาเือนให้ประานในละแวนั้นทราบว่า วันรุ่ึ้นะมีานบุ เป็นวันโน วันศีลหรือวันพระเพื่อผู้มีศรัทธาทั้หลายะไ้ัเรียมภัาหาร ไว้ใส่บารหรือนำไปถวายพระภิษุส์ที่วั
รั้นถึวันพระ เสียลอปูา็ะัึ้นในเวลาพระส์ที่ะเริ่มัน หรือในเวลาเทศน์็ะี่อนพระึ้นธรรมาสน์ พอเทศน์บ็ะีเมื่อเวลาพระลาธรรมาสน์ เสียลอนี้เป็นารแสว่ายัมีิรรมทาศาสนาพุทธอยู่ นมีำล่าวไว้ในลุ่มพุทธบริษัทว่า “หาสิ้นเสียลอปูาเมื่อใ ศาสนาพุทธ็ะหมสิ้นเมื่อนั้น...”
หุ่นลอปูาใ้ลำ้นไม้เนื้อแ็ทั้้น ว้านเนื้อในออให้ลว แล้วึึหนัสอหน้า ยึ้วยารอหมุึ่ทำ้วยไม้เป็นลิ่มเล็ๆ อยึไว้ให้เหลือปลายหมุยื่นออมาในลัษะสลับฟันปลา บาลูมีนาให่มาพอที่นะเ้าไปนั่ภายในลอไ้ ัเ่นที่ปราในนิทานาเรื่อ าวี เวลานำไปใ้านึมั้อใส่รถลาไป หน้าลอปูามีเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 83-85 ม. วามยาวลอหุ่นลอประมา 173-175 ม.
เมื่อะใ้าน้อมีลอนาเล็มาเ้าเป็นุอี 3 ใบ เรียว่า ลูุบ แ่ละใบมีนาแ่าันไป วาเรียเียันอยู่ โยที่ลูให่สุหน้าลอมีเส้นผ่านศูนย์ลาประมา 28 ม. ลูรอลมาประมา 26 ม. และลูเล็ประมา 24 ม. วามยาวอหุ่นลูุบทั้ 3 ลู ประมา 38 ม. โยึ้นหนัหน้าเียว ยึหนั้วยารอหมุเหมือนลอให่ ั้ไว้รวมัน บาแห่ั้ไว้ทา้าย บาแห่ั้ไว้ทาวาอผู้ี บาแห่ั้ลอนาเล็ 3 ลู เป็น 3 ุ ลัษะเียวับเรื่อหมาย “เพราะะนั้น” ทั้นี้ึ้นอยู่ับวามถนัอผู้ี ไม่มี้อห้ามบัับใๆ
ทำนอที่ใ้ีลอปูานี้ มี 3 ทำนอ ึ่มีื่อเรียไม่เหมือนัน บาแห่เรียทำนอล่อน่าน ทำนอแะ และทำนอสะบััย แ่บาแห่เรียทำนอเสือบุ๊ สาวหลับเอะ และสะบัไย
ลอปูานั้นไ้ถูย่อส่วนลอให้มีนาเล็ลเพื่อสะวในารเลื่อนย้าย เพื่อนำไปใ้ในบวนแห่ประโม่าๆ นเป็นที่รู้ัันในื่อ ลอสะบััยในปัุบัน
14.ลอสะบััย
ลอสะบััย เป็นลอพื้นเมือภาเหนือ สันนิษานว่าเป็นลอที่ย่อส่วนัแปลมาาลอปูา หรือลอบูา โยมีลูุบเป็นลอนาเล็อยู่ 3 ลู ิับัวลอใบให่ ถือว่าเป็นลอศัิ์สิทธิ์ู่บ้านู่เมือ ใ้ในารออศึสราม และประอบพิธีรรม่าๆ มีวิธีารีอยู่หลายทำนอ ส่วนให่ใ้ีในทาารศึ แ่ในารีทำนอนะศึนั้นไม่้อมีลูุบ ภายหลัึไ้เอาลูุบออลายมาเป็น ลอสะบััยแบบไม่มีลูุบ รั้นหลัาหมศึสราม ลอส่วนให่ะถูเ็บรัษาไว้ที่วั ในสมัย่อมามีนนำมาใ้ีในโอาส่าๆ เพื่อเป็นพุทธบูา้วย
เนื่อาัวลอมีนาให่และมีน้ำหนัมา ภายหลัเมื่อมีารนำไปเ้าในบวนแห่ ึไ้ลนาให้สามารถใ้นหามไ้ 2 น โยย่อนาให้ลลประมา 1 ใน 3 ส่วน อย่าที่เห็นใ้ในปัุบัน หน้าลอสะบััย โยทั่วไปมีเส้นผ่านศูนย์ลาประมา 60 ม. วามว้าอัวลอประมา 30 ม. ึหนัสอหน้า รั้้วยเส้นเือหรือเส้นหนั ไม้ที่ใ้ีมี 2 ้า
สำหรับลูุบปัุบันยัมีารใ้านอยู่ ึ่ทั้ 3 ใบ มีนาแ่าันไป ลูให่สุหน้าลอมีเส้นผ่านศูนย์ลาประมา 25 ม. ลูรอลมาประมา 22 ม. และลูเล็ประมา 20 ม. วามยาวอหุ่นลูุบประมา 26 ม. ึ้นหนัหน้าเียว โยารอหมุึ่ทำ้วยไม้เป็นลิ่มเล็ๆ อยึไว้ให้เหลือปลายหมุยื่นออมาในลัษะสลับฟันปลา ั้แ่อีนถึปัุบันพันาารอลอสะบััยพอสรุปไ้เป็น 3 ยุ ือ
ยุแร เป็นลอสอหน้านาให่ มีลูุบ ที่มัเรียว่า ลอปูาหรือลอบูา แวนอยู่ในหอลออวั่าๆ ลัษะารีมีัหวะหรือทำนอทั้้าและเร็ว ใ้ประอบศาสนิอส์
ยุหลัสราม ระหว่าไทยับพม่า เป็นลอสอหน้า มีลูุบ แ่มีารย่อส่วนัวลอให่ให้เล็ล มีานหามเพื่อสะวในารเลื่อนย้ายเรียว่า ลอสะบััยลูุบ เวลาีมือ้าหนึ่ะถือ ไม้แสะ ึ่ทำาหวายนาเล็ล้ายไม้เรียวยาวประมา 40 ม. อี้าหนึ่ะถือไม้ีลอ อามีาบและ้อประอบ้วยหรือไม่็ไ้ ปัุบันเือบสูหายไปแล้ว มีผู้ที่ีไ้อยู่เพียไม่มานั
ยุปัุบัน เป็นลอสอหน้า ไม่มีลูุบ ใ้นหาม 2 น มีาบและ้อีประอบัหวะ และมัะใ้ไม้แะเป็นรูปพานาทาสีสวยามประับไว้ที่ัวลอ้วย ส่วนลีลาในารีมีลัษะโลโผน เร้าใ มีารใ้อวัยวะหรือส่วน่าๆอร่าาย เ่น ศอ เ่า ศีรษะ ประอบในารี้วย ึ่เป็นที่นิยมแพร่หลายมาในปัุบัน
โอาสในารใ้ลอสะบััย ยัมีปราให้เห็นในวรรรรม่าๆ มามาย เ่น ใ้ีบอสัา, ใ้แสเป็นมหรสพ, ใ้เป็นเรื่อประโมลอัยนะ และใ้เป็นเรื่อประโมเพื่อวามสนุสนาน ในปัุบันศิลปะารีลอสะบััย ไ้นำื่อเสียมาสู่วันธรรมพื้นบ้านล้านนา อยู่ในานะัวแทนทาวันธรรม ึ่สามารถพบเห็นไ้ในโอาส่าๆ เ่น านันโ านพิธี้อนรับแเมือ บวนแห่ เป็น้น
15.ลอมอเิ
ลอมอเิเป็นลอพื้นเมือภาเหนือ ึ้วยหนัทั้สอหน้า มีสายหนัโยเร่เสีย รูปร่าล้ายะโพนมอ ไม่มีาั้แ่มีสายร้อยสำหรับล้ออเวลาี หน้าลอ้านเล็มีเส้นผ่านศูนย์ลาประมา 33-35 ม. ส่วน้านให่ว้าประมา 37-40 ม. วามยาวอหุ่นลอประมา 53-55 ม. เวลาีไม่้อิ่าลอ
“มอ” เป็นภาษาถิ่นอาวไหรือไทให่ แปลว่า ้อ ส่วนำว่า เิ แปลว่า ุ ันั้นึสรุปไ้ว่า ลอมอเิ ือ ลอที่ีประอบารี้อหลายๆ ใบ โยเน้นเสีย้อเป็นหลั (1 ุ มีั้แ่ 5-9 ใบ) ทั้ยัมีารฟ้อนประอบอี้วย
วลอมอเิ ะประอบไป้วยลอมอเิ 1 ลู าบให่ 1 ู่ ้อนาให่และเล็ลหลั่นันล ไป โย้อที่ใ้ีประอบนั้นะมีระับเสียไล่เรีย่าัน หาเทียบเป็นเสียสาล ือ ้ออูย (้อที่มีนาให่ที่สุ) เป็นเสีย โ่ำ ถัมาเป็นเสีย อล ถัมาอีเป็นเลีย โสู สลับันไปอย่านี้นถึ้อลูเล็สุ ประสานันเป็นู่ 5
ปิแล้วลอมอเิะีสลับรับทำนอับาบให่ เย้าหยอ หลอล่อันไป บารั้อาะมีารพูหรือร้อสลับไป้วย็ไ้ ในะที่มีเสีย้อเป็นัวำับัหวะในบาแห่อาเพิ่ม ิ่ ีำับัหวะร่วมไปับ้อ้วยเพื่อให้ัหวะระับึ้น
นอานี้ยัมีลอมอเิอีอย่าหนึ่ที่มีนาเล็ว่าเรียว่า ลอมอลาว นิยมใ้แห่ในบวน ที่้อเินระยะไลๆ มี้อุีประอบ เ่นเียวับลอมอเิ
16.ลอเ่ทิ่
"เ่ทิ่" หรือลอ "เ่ถิ้" เป็นลอพื้นเมือภาเหนือเรียื่อามเสียลอที่ใ้บรรเลู่ับลอป่โป๊้วยแบบแผนหน้าทับเพาะัวในวพาทย์้อหรือวปี่พาทย์อล้านนา ึ่ประอบ้วย ระนาเอ ระนาทุ้ม ระนาเหล็ ้อว ปี่แนน้อย ปี่แนหลว ิ่ าบ เป็น้น
ลอเ่ทิ่มีลัษะเหมือนะโพนมอที่ใ้ในวปี่พาทย์ภาลา หุ่นลอล้ายะโพนภาลารลาป่อ (ยาวประมา 70 ม.) นิยมทำ้วยไม้สัหรือไม้นุนว้านเนื้อไม้้าในออเป็นล่อเสีย
ารว้านเนื้อไม้ออให้เป็นโพรในหุ่นลานั้นแ่่อนใ้เหล็เผาไฟแว้านให้เนื้อไม้ไหม้ไฟแล้วูออที่ละน้อยนลว ปัุบันใ้เรื่อัร่วยว้าน ใ้หนัวัวึปิทั้สอหน้ารั้ให้หน้าึ้วยเส้นหวาย หนั หรือ เือไนล่อน ามแ่วามสะวและนิยม ึเร่เสียให้ไ้ามวาม้อารโยรอบ (หน้าให่ วัเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 42 ม. หน้าเล็ ประมา 35 ม.) านั้นึนำหุ่นลอมาวาแล้วผูิับเท้าลอึ่ทำาไม้เนื้อแ็ เพื่อให้เิวามสะวในารบรรเล้วยฝ่ามือทั้้าย วาไ้ทั้สอหน้า
บริเวหน้าลอ ะทำารถ่วหน้าเพื่อให้เิเสีย้อัวานไพเราะ้วยวัสุที่เรียว่า "่าลอ"ึ่ทำมาา้าวเหนียวนึ่บผสมับี้เถ้า ในอัราส่วนที่เพาะอแ่ละบุล หรืออาะใ้ล้วยาบ ิแทน็ไ้
17.ลอป่โป๊
ลอป่โป๊ เป็นลอพื้นเมือภาเหนือ ึหนัสอหน้า ลัษะอหุ่นลอล้ายับะโพนไทยอภาลา หุ่นลอมัทำ้วยไม้ิัน ไม้ประู่ ไม้มะ่า หรือไม้เนื้อแ็ อื่นๆที่หาไ้ในท้อถิ่น โยรัหน้าลอทั้สอ้วยสายหนัหรือเือ ึเร่เสียโอบรอบหุ่นลอ วาในแนวนอนโยมีเท้ารอรับเ่นเียวันะโพนไทยภาลา
หน้าลอ้านให่วัเส้นผ่านศูนย์ลาไ้ประมา 23-25 ม. ส่วนหน้าเล็วัไ้ประมา 19-21 ม. หุ่นลอยาวประมา 45-47 ม. วามสูาพื้นประมา 40-43 ม. ้านบนอหุ่นลอไม่มีหูหิ้ว หน้าลอไม่มีารทารัเหมือนับลออภาลา
่อนารีะ้อถ่วหน้าลอ้วย "่า" ึ่ทำมาา้าวเหนียวนึ่บผสมับี้เถ้า หรือนมเส้นบผสมับี้เถ้า (ไม้ลำไย) แล้วแ่สูรอแ่ละน หรือใ้ล้วยาอบน้ำผึ้บ็ไ้ าริ่าลอป่โป้ในอีไม่ไ้มีารเทียบเสียเ้าับเรื่อนรี แ่ในปัุบันในบาสำนัไ้มีารเทียบเสียให้ับลุ่ยเมือ เป็นู่ 5 โยให้หน้าให่ หาเทียบับเสียสาลเป็น เสียโ ส่วนหน้าเล็ หาเทียบับเสียสาลเป็น เสียอล
ลอป่โป๊นั้นนิยมบรรเลร่วมในวพาทย์้อหรือวลอเ่ทิ่ โยปิะีู่ับลอเ่ทิ่ นอานี้ยัใ้ีประอบัหวะใน วสะล้ออึ โยะมีารีหน้าทับแบบ่าๆ อันเป็นแบบแผนเพาะัวอลอนินี้อี้วย
18.รำมะนาลำั
รำมะนาลำั มีนาให่หน้าว้าประมา ๔๘ ม. ัวรำมะนายาวประมา ๑๓ ม. ึ้นหนัหน้าเียว ใ้เส้นหวายผ่าีโยระหว่าอบหน้าับวเหล็ึ่รอ้นใ้เป็นอบอัวรำมะนาและใ้ไม้ลิ่มหลายๆ อันอเร่เสียระหว่าวเหล็ับ้นรำมะนา รำมะนานินี้แ่เิมใ้ประอบารร้อเพล “บันัว” ึ่เาใว่าไ้แบบอย่ามาาวา และเ้ามาแพร่หลายในประเทศไทยเมื่อในรัาลที่ ๕ ในอนหลันี้ยัใ้ประอบารเล่น “ลำั” และ “ลิเลำั” หรือ “ลิเรำมะนา” และเี๋ยวนี้รู้ัันแพร่หลาย ที่ใ้ประอบารเล่นลำัวหนึ่ๆะมีรำมะนาสัี่ลู็ไ้ นนั่ล้อมวและร้อเป็นลูู่ไป้วย
19.บัเาะว์
บัเาะว์เป็นเรื่อนรีประเภทลอ ที่ไ้รับมาาอินเีย ลัษะเป็นลอสอหน้านาเล็ ยาวไม่เิน 16 ม. หน้าลอทั้สอมีเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 14 ม หุ่นลอทำ้วยไม้เนื้อแ็ลัษะอลา (เอวอ) เหมือนนาฬิาทราย
หน้าลอทั้สอ้านึึ้วยเือหนั ึรั้เ้าหาันแล้วผูเป็นรัอไว้ับส่วนที่อรลาอัวลอ รส่วนที่อลาหรือรัอนั้น มีไม้รูปร่าล้ายเีย์ านลม ยอแหลม เรียว่า ไม้หัวเม็ทรมั์ยึิับหุ่นลอ ที่ยอสุอทรเีย์นั้นร้อยเือผูับปลายเสานั้น อีปลายผูิับไม้หรือลูแ้วทรลม ึ่ทำหน้าที่ีหระทบับหน้าลอ สลับัน ้ายที วาที เิเสีย ป-ปั.....ป-ปั เป็นัหวะเล้าไปับเสียอสามสายและ เสียับร้อ
ารีบัเาะว์ ไม่ไ้ใ้มือหรือนิ้วีให้เิเสีย แ่้อวาส่วนที่ออหุ่นบัเาะว์ ลในอุ้มือแล้วใ้นิ้ว่วยประอไว้ ุหนึ่ึมีบัเาะว์สำหรับมือวาและมือ้าย รวมเป็นสอ ใ้วิธีไวพร้อมันทั้สอ้า โยยื่นมือทั้สอออไป้าหน้า เสมอระับอ เลื่อนมือทั้สอ้าให้เป็ู่นานันไปในท่าไว ไป้ายแล้วย้ายมาวา เวียนล้ายเล 8 (อารบิ) ามแนวนอนนานับพื้น ใหุ้้มที่ผูปลายเือนั้นระทบับหน้าลอเป็นัหวะ ผู้ที่มีวามำนาะไวบัเาะว์พร้อมันทั้สอมือ ะไ้ยินเสียที่ลูุ้มทั้สอ้าระทบหน้าลอพร้อมันอย่าไพเราะ ในบารั้อาใ้ไวเพียใบเียว็ไม่ผิ แ่ไม่สมบูร์เท่าับารไวทั้สอมือพร้อมัน 2 ใบ
บัเาะว์ที่ไทยใ้เิมเป็นอพราหม์ที่ใ้ในพิธีรรม ้อฝึหัมาว่าะไวไ้ามและไพเราะ ที่นำมาใ้ในเรื่อนรีอไทย็มีเพียารใ้ในวับไม้เท่านั้น เพลที่นิยมใ้ือ เพลับไม้บัเาะว์ เพลล่อมพระบรรทม ้าลูหลว เพลล่อมสมโภพระมหาเศวัร สมโภพระพุทธมหามีรันปิมารและสมโภ้าเผือ ือเพลล่อม้าเท่านั้น
ความคิดเห็น