1.ระนาเอเหล็
ระนาเอเหล็ เป็นเรื่อนรีประเภทเรื่อีที่มีเสียไพเราะ ัวาน นุ่มนวล ถูสร้าึ้นในรัสมัยพระบาทสมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัว เพิ่มเิมประสมเ้าับวนรีปี่พาทย์ มโหรีเิม ที่มีลัษะารประสมวเป็นวเรื่อู่ให้เป็นวเรื่อให่ ทำหน้าที่ีสอประสานับระนาเอเพื่อวามไพเราะสนุสนาน
ระนาเอเหล็มีส่วนประอบที่สำั ือ
1.ลูระนา เิมทีทำา ทอเหลือหรือสัมฤทธิ์ ี หรือหล่อ ึ้นรูปให้ไ้นาามที่้อาร ลหลั่นันไปามำนวนเ่นเียวับระนาเอ ือ 21-22 ลู ทำารปรับแ่เทียบเสียโยาร ะไบ หรือู้าใ้ลูเหล็นั้นให้ไ้เสียามที่้อาร
ลูระนาเอเหล็ เสีย่ำสุ (เรียว่า ลูทวน) มีวามยาวประมา 23.5 ม. ว้าประมา 5 ม. ลูที่มีเสียสูสุ (เรียว่าลูยอ) มีวามยาวประมา 19 ม. ว้าประมา4 ม.
2.ราระนา ทำาไม้เนื้อแ็นิ่า ๆ มัทำาวัสุเ่นเียวับระนาเอเพื่อให้มีวามสวยามและเหมาะสมเ้าุัน โยทำเป็นล่อสี่เหลี่ยมผืนผ้า อนบนแผ่ว้าออเป็นรา วาไม้ระำหรือในปัุบันนิยมใ้เส้นยาเล็ๆ ิราลอามวามยาว เพื่อรอรับ ลูระนาแทนารร้อยเือแบบระนาเอ บริเวเท้าอราระนานิยมิเป็นล้อเล็ๆเพื่อารเลื่อนย้ายระนาเอเหล็ที่มีน้ำหนัมาไ้ล่อัวึ้น
3.ไม้ระนา ้านไม้ทำาไม้ไผ่แ่ั เ่นเียวับระนาเอ แ่มัะมีนาให่ว่า อนปลายแททะลุแป้นหนัที่ินที่ัเป็นปื้นวลมล้ายไม้้อแ่มีนาที่บาว่า
2.ระนาทุ้มเหล็
ระนาทุ้มเหล็ เป็นเรื่อนรีประเภทเรื่อีที่มีเสียไพเราะ ัวาน นุ่มนวล พระบาทสมเ็พระปิ่นเล้าเ้าอยู่หัว ทรมีำริให้สร้าึ้น โยเลียนแบบระนาทุ้มไม้ ภายหลัาที่มีารสร้าระนาเอเหล็ึ้นอยู่่อนแล้ว
ระนาทุ้มเหล็มีส่วนประอบที่สำั ือ
1.ลูระนา ทำาเหล็ เิมทีทำา ทอเหลือหรือสัมฤทธิ์ ี หรือหล่อ ึ้นรูปให้ไ้นาามที่้อารลหลั่นันมีำนวน 16-17 ลู ทำารปรับแ่เทียบเสียโยาร ะไบ หรือู้าใ้ลูเหล็นั้นให้ไ้เสียามที่้อาร
ลูระนาทุ้มเหล็ เสีย่ำสุ (เรียว่า ลูทวน) มีวามยาวประมา 35 ม. ว้าประมา 6 ม. ลูที่มีเสียสูสุ (เรียว่าลูยอ) มีวามยาวประมา 29 ม. ว้าประมา5.5 ม.
2.ราระนา ทำาไม้เนื้อแ็นิ่า ๆ มัทำาวัสุเ่นเียวับระนาทุ้มเพื่อให้มีวามสวยามและเหมาะสมเ้าุัน โยทำเป็น่อสี่เหลี่ยมผืนผ้า อนบนแผ่ว้าออเป็นรา วาไม้ระำหรือในปัุบันนิยมใ้เส้นยาเล็ๆ ิราลอามวามยาว เพื่อรอรับ ลูระนาแทนารร้อยเือแบบระนาทุ้มไม้ บริเวเท้าอราระนานิยมิเป็นล้อเล็ๆเพื่อารเลื่อนย้ายระนาเอเหล็ที่มีน้ำหนัมาไ้ล่อัวึ้น
3.ไม้ระนา ้านไม้ทำาไม้ไผ่แ่ั เ่นเียวับระนาเอ แ่มัะมีนาให่ว่า อนปลายแททะลุแป้นหนัที่ินที่ัเป็นปื้นวลมล้ายไม้้อแ่มีนาที่บาว่า
ระนาทุ้มเหล็นั้น มีวิธีารบรรเลเพาะัวที่เป็นเอลัษ์ มัะนิยมีเป็นเสียห่าๆ สอสลับับระนาทุ้มไ้อย่าไพเราะน่าฟั
3.้อวให่
้อวให่ เป็นเรื่อนรีประเภทีำเนินทำนอ มีหลัานปรามาแ่รั้รุสุโทัย มีบทบาทหน้าที่สำัในารำเนินทำนอหลัอเพลในรูปแบบารประสมว่าๆ เ่นปี่พาทย์เรื่อห้า ปี่พาทย์เรื่อู่ ปี่พาทย์เรื่อให่ มโหรีเรื่อให่ เป็น้น โยบรรเลเป็นทำนอห่าๆ อีทั้ยัสามารถบรรเลเี่ยวอววามสามารถอนันรีไ้อี้วย
้อวให่มีส่วนประอบที่สำั 2 ส่วนันี้
1.ลู้อ ทำาโลหะนิ่าๆ ในอีนิยมใ้สัมฤทธิ์ (ทอแ ผสมีบุ) ปัุบันนิยมใ้ทอเหลือ นำมาึ้นรูป้วยวิธีารีโลหะในะที่ร้อนันเิรูปร่า (เรียว่า้อี) หรือนำโลหะเหลวเทลในแม่พิมพ์ (เรียว่า ้อหล่อ) ให้เิเป็นลู้อที่มีลัษะเป็นวลม รลาลมนูน เป็นำแหน่เพื่อารี (เรียว่า "ปุ่ม้อ") ้านริมหัลไปเป็นอบโยรอบ (เรียว่า "ัร") ที่อบัร้าน้าเาะรูร้อยเือหนัเพื่อผูเ้าับร้าน้อ
้านในอลู้อบริเวที่เป็นปุ่ม้อ ะหยอะั่วผสมี้ผึ้เพื่อถ่วเสียลู้อใบนั้นให้ไ้ระับเสียามที่้อาร
2.ร้าน้อ ทำาเส้นหวายโป่ัเป็นทรลมเือบรบรอบว เว้นทาเ้าเป็นประูให้ผู้บรรเลเ้าไปนั่อยู่รลา ระหว่าหวายเส้นบน และล่า ับยึัน้วย แท่ไม้ เรียว่า "ลูมะหว" เป็นระยะลอว้อ ้านบนผูลู้อ้วยเือหนัเ้าับร้าน้อ เรียาลูให่ที่สุ (เสีย่ำ) อยู่ทา้ายมือไล่เสียสูึ้นไปทาวา
้อวให่นั้น มีลู้อำนวน 16 ลู โยที่เสีย่ำที่สุ ึ่เรียว่า "ลูทวน" เทียบไ้ใล้เียับเสีย "เร" อสาล และไล่เรียลำับึ้นไปนถึ "ลูยอ" ึ่อยู่ทาวาสุ
ไม้ี้อมี 2 นิ ือ
1.ไม้หนั ้านไม้ทำา ไม้ไผ่ิ้อุภาพี เสียบิเ้าับหันไม้ที่ทำาหนั้า หนัระบือที่ผ่านรรมวิธีเรียมหนัมาเป็นอย่าี ให้เสียที่มััเน
2.ไม้นวม ้านไม้ทำาไม้ไผ่ หรือ ไม้ริ เสียบิเ้าับแป้นผ้าที่ม้วนพันึ้นรูป เป็นทรลมและสั้ายปิไว้โยรอบเพื่อวามสวยามและทนทาน ให้เสียที่นุ่มนวลไพเราะ
4.้อวลา
้อเป็นเรื่อนรีประเภที ทำ้วยโลหะผสม มีปุ่มลมรลา และมีานแผ่ออไปโยรอบ หัุ้มออไปเป็นอบนละ้านับปุ่มที่โป่ออมา อบที่หัุ้มออมานั้นเรียว่า ัร และที่อบัระเาะรู 2 รู ไว้ร้อยเส้นเือหรือเส้นหนัสำหรับถือ หรือห้อยไว้ับราว เวลาีใ้ไม้ีรปุ่มลา้อให้เิเสียััวาน ที่หัวไม้ีมีารพัน้วยผ้า หุ้มและถัหรือรั้วย้ายให้แน่น ไม้ีมีนาแ่าันออไปึ้นอยู่ับารใ้าน สำหรับโลหะที่ใ้หล่อ็มีวามหนาบาไม่เท่าัน ึ้นอยู่ับนาอ้อแ่ละใบเ่นัน
้อที่เราพบเห็นในารประสมวลอประเภท่าๆ ทาภาเหนือ ส่วนให่มีอยู่ 2 ใบ ือ ้ออุ้ย (ใบให่) ้อโหย้หรือ้อโม (ใบเล็) ึ่มับรรเลหยอล้อู่ับาบเสมอ โย้อมีหน้าที่ีัหวะยืนพื้นำับัหวะ โยมีาบีสอสลับ หลอล่อ ล้อทาเสียันไปมาามัหวะอวประเภทนั้นๆ
ปัุบันไ้มีารเพิ่มำนวน้อนาให่และเล็ลหลั่นันลไปในารประสมว ั้แ่ 2-9 ใบ โยะีพร้อมๆ ัน เพื่อให้ไ้เสียที่ัระหึ่ม เ่น วลอมอเิ วลอ้นยาว เป็น้น โย้อที่ใ้ีประอบนั้นะมีระับเสีย เ่น ้ออูย หาเทียบเป็นเสียสาลเป็นเสีย โ่ำ ลูถัมาะเป็นเป็นเสีย อล ลูถัมาอีเป็นเลีย โสู สลับันไปอย่านี้นถึ้อลูเล็สุ ประสานันเป็นู่ 5 หรือบารั้อาะเป็นอร์เสียอย่าสาล็มี
5.้อวเล็
้อวเล็เป็นเรื่อนรีประเภทีำเนินทำนอ ที่สร้าึ้นในราวรัสมัยพระบาทสมเ็พระนั่เล้าเ้าอยู่หัว โยสร้าให้มีนาเล็ว่า้อวที่ใ้อยู่เิม ทำให้เิเสียที่สู ไพเราะ สใส ำเนินทำนอถี่ระั้น สอแทร ไปับ้อวให่ ใ้อยู่ในวนรีประเภท ปี่พาทย์เรื่อู่ ปี่พาทย์เรื่อให่ เป็น้น
้อวเล็นั้น มีลู้อำนวน 18 ลู โยที่เสีย่ำที่สุ ึ่เรียว่า “ลูทวน” เทียบไ้ใล้เียับเสีย “ที” อสาล และไล่เสียสูึ้นเรียลำับึ้นไปนถึ “ลูยอ” (เสีย “มี” แ่่าับ้อวให่ 1 ่วเสีย) ึ่อยู่ทาวาสุ
6.้อมอวให่
้อมอ เป็น้อที่มีรูปร่าลัษะแ่าา้อไทย โยวาั้โ้ึ้นไป มีารแะสลัประับระที่สวยาม มีารผู้อและวิธีี่บรรเลที่เป็นเอลัษ์ เป็นเรื่อนรีสำัที่ร่วมอยู่ในวปี่พาทย์มอ
้อมอมีส่วนประอบที่สำัือ
1.ร้าน้อ ร้าน้อมอนั้น ทำาไม้เนื้อแ็ 3 ส่วน ุเาะเป็นล่อเสีย ือส่วนหัว ท้าย และ รลา แล้วึนำมาประอบัน
บริเว้านนออร้าน้อ แะสลัลวลายามที่นิยม ลรัปิทอ ประับระ ้านหนึ่แะเป็นรูป ินนร เรียว่าหน้าพระ (อยู่้าน้ายอผู้บรรเล) ส่วนปลายอี้านแะเป็นรูปปลายหาอินนร ้านล่าอหน้าพระและปลายหา ิห่วโลหะทั้สอ้านไว้สำหรับสอานไม้เพื่อวามสะวในารเลื่อนย้าย อนลาอร้าน้อมีแผ่นไม้วารอรับ เ่นเียวับเท้าอระนาเอ
2.ลู้อ ้อมอวให่นั้น มีลู้อทั้สิ้นำนวน 15 ลู ทำาโลหะ ที่หรือหล่อึ้นรูปเ่นเียวับ้อไทย แ่อาะมีเนื้อ้อที่บาว่า เทียบเสียโยารถ่วะั่วที่ใ้ลู้อแล้วถูเ้าับร้าน โยเรียลำับา้ายไปวาันี้ ฟา อล(้ามหนึ่เสีย) ี โ เร (้ามหนึ่เสีย) ฟา อล ลา ี โ เร มี ฟา อล ลา
เสียที่าหายไปาารผูเรียลู้อมอวให่ เรียว่า "หลุม" ึ่เป็นเอลัษ์สำัอันทำให้เิวิธีารบรรเลสุ้มเสียและสำเนียที่ไพเราะ
3.ไม้ี้อมอวให่ ทำาไม้เนื้อแ็ เหลาลึเป็นท่อนยาวประมา 25 ม. ปลายไม้พัน้วยเือเป็นแนวยาวแล้วพันผ้าิบทับอีั้นหนึ่
7.้อมอวเล็
้อมอ เป็น้อที่มีรูปร่าลัษะแ่าา้อไทย โยวาั้โ้ึ้นไป มีารแะสลัประับระที่สวยาม มีารผู้อและวิธีี่บรรเลที่เป็นเอลัษ์ เป็นเรื่อนรีสำัที่ร่วมอยู่ในวปี่พาทย์มอ
้อมอมีส่วนประอบที่สำัือ
1.ร้าน้อ ร้าน้อมอนั้น ทำาไม้เนื้อแ็ 3 ส่วน ุเาะเป็นล่อเสีย ือส่วนหัว ท้าย และ รลา แล้วึนำมาประอบัน
บริเว้านนออร้าน้อ แะสลัลวลายามที่นิยม ลรัปิทอ ประับระ ้านหนึ่แะเป็นรูป ินนร เรียว่าหน้าพระ (อยู่้าน้ายอผู้บรรเล) ส่วนปลายอี้านแะเป็นรูปปลายหาอินนร ้านล่าอหน้าพระและปลายหา ิห่วโลหะทั้สอ้านไว้สำหรับสอานไม้เพื่อวามสะวในารเลื่อนย้าย อนลาอร้าน้อมีแผ่นไม้วารอรับ เ่นเียวับเท้าอระนาเอ
2.ลู้อ ้อมอวเล็นั้น มีลู้อทั้สิ้นำนวน 15 ลู ทำาโลหะ ที่หรือหล่อึ้นรูปเ่นเียวับ้อไทย แ่อาะมีเนื้อ้อที่บาว่า เทียบเสียโยารถ่วะั่วที่ใ้ลู้อแล้วถูเ้าับร้าน โยเรียเสียามลำับเ่นเียวับ้อไทย (ไม่เว้น "หลุม" เ่น้อมอวให่)
3.ไม้ี้อมอวเล็ ทำาไม้ไผ่แ่ั เสียบทะลุแป้นหนัที่ัเป็นวลมเ่นเียวับ้อไทยวเล็
8.ิม
ิมพนานุรมบับราบัิยสถานให้ำอธิบายไว้ว่า "เรื่อนรีีนนิหนึ่ รูปล้ายพระันทร์รึ่ีใ้ี" ิมถูนำเ้ามาในประเทศไทยในสมัยรัาลที่ 4 โยาวีนนำมาบรรเลรวมอยู่ในวเรื่อสายีน และประอบารแสิ้วบ้า บรรเลในานเทศาล และานรื่นเริ่า ๆ บ้า
ำว่า ิม มาาภาษาีนฮเี้ยน ึ่มาาอัษรีน 琴 ึ่ในภาษาีนลาอ่านว่า ิน
นันรีไทยนำิมมาบรรเลในสมัย้นรัาลที่ 6 โยแ้ไบาอย่า ือเปลี่ยนสายลวทอเหลือให้มีนาโึ้น เทียบเสียเรียลำับ ไปลอน ถึสาย่ำสุ เสียู่แปมือ้ายับมือวามีระับเือบรัน เปลี่ยนไม้ีให้ให่และ้านแ็ิ้น หย่อที่หนุนสาย มีวามหนา ว่าอเิมเพื่อให้เิวามสมุล และมีวามประส์ให้เสียัมาึ้น และไม่ให้เสียที่ออมาแร่ร้าวเินไปให้ทาบสัหลาหรือหนัรปลายไม้ี ส่วนที่ระทบับสาย ทำให้เสียเิวามนุ่มนวล และไ้รับวามนิยม บรรเลร่วมอยู่ในวเรื่อสายผสมนถึปัุบัน
เพลที่นิยมบรรเลันมาือ เพลิมเล็ และเพลิมให่ ึ่เป็นเพลสำเนียีนที่เิึ้นในราวปลายรัสมัยรัาลที่ 4 โยพระประิษ์ไพเราะ ไ้ำทำนอารีิมอนีนแล้วมาแ่เป็นเพลในอัรา 2 ั้นไ้ 2 เพล ั้ื่อว่า เพลิมเล็ และเพลิมให่ สำหรับเพลิมเล็ พระประิษ์ไพเราะไ้แ่ยายเป็นอัรา 3 ั้น ส่วนเพลิมให่ รู้อย สุนทรวาทิน ไ้แ่ึ้นเป็น อัรา 3 ั้น เ่นัน และทั้ 2 เพลนี้ รูมนรี ราโมทไ้แ่ัลเป็นอัราั้นเียว นรบเป็นเพลเถา เมื่อประมาปี พุทธศัรา 2478 และไ้รับวามนิยมมานถึปัุบันนี้
9.ิ่
ิ่เป็นเรื่อีประเภทเรื่อำับัหวะึ่มีบทบาทสำัมาในวนรีประเภท่าๆ ทำาโลหะเ่นทอเหลือ หรือ สำริ หล่อหนาว่าาบ เว้าลา ปาผายออเป็นทรลม มีเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 6 ม. รลาเาะรูร้อยเือผูิ่ทั้ 2 ฝาไว้้วยัน เพื่อวามสะวในารี
สาเหุที่เรียว่าิ่นั้น เพราะเรียามเสียที่ไ้ยินาารบรรเล ิ่มี 2 เสีย ือิ่ และ ับ ทำหน้าที่ำับวาม้าเร็ว ัหวะเบา หนัในารบรรเลอี้วย
10.าบให่
าบเป็นเรื่อนรีประเภทเรื่อีำับัหวะ ที่เรียว่าาบนั้น ็เพราะ เรียเลียนามเสียที่เิาารบรรเล าบทำาโลหะ มีลัษะแผ่บานบอเป็นทรลม อนลาหนาเป็นปุ่มนูน เรียว่า "ระพุ้"(นูนน้อยว่า้อ) เาะรูร้อยเือ ผูโยเป็นู่ อีทั่ยัเป็นำแหน่ที่ใ้มือับในารบรรเล
าบ มี 2 นา ือ าบเล็ มีเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 12 -14 ม. และาบให่ มีเส้นผ่าศูนย์ลาประมา 24 – 26 ม. โยาบเล็นั้นมีหน้าที่ีััหวะหยอล้อับ ิ่ ึ่แ่าาาบให่ที่ะนิยมีให้รับัหวะอารบรรเล
11.าบเล็
าบเล็ : มีหน้าที่ีหยอล้อยั่วเย้าไปับิ่หรือให้สอล้อับทำนอเพลเป็นเรื่อีที่ทำ้วยโลหะ รูปร่าล้ายิ่แ่หล่อบาว่าิ่ มีนาให่ว่าและว้าว่า อนลามีปุ่มลมทำเป็นระพุ้วาลในอุ้มือ อบนอแบนราบออไปโยรอบ เาะรูรลาระพุ้ไว้ร้อยเส้นเือหรือเส้นหนัสำหรับถือ าบเล็ มีนาเส้นผ่านศูนย์ลาประมา ๑๒-๑๔ ม. เวลาีใ้เป็นู่ ีระทบันให้เิเสียามัหวะ
11.สว่า 12.แส่
สว่าเป็นเรื่อีประอบัหวะที่ทำ้วยโลหะีแผ่ว้าออไปเป็นทรแบนเ่นเียวับาบในภาลา ลัษะอนลาีให้โ้ึ้นมาเป็นหุ่มนูนลม ทำเป็นระพุ้นาวาลในอุ้มือ 5 นิ้ว อบนอแบราบออไปโยรอบ และเาะรูรลาระพุ้ไว้ร้อยเือหรือหนัสำหรับถือ ปัุบันมีใ้อยู่หลายนาทั้าบเล็ และาบให่ หรือเป็นนาามที่ผู้สั่ทำ้อาร
สว่า ึ่มีนาเส้นผ่านศูนย์ลาประมา 30-35 ม. ึ่มีผสมวอยู่ในวพื้นเมือล้านนาทุประเภทโยเพาะอย่ายิ่ วลอประเภท่าๆ ีระทบันให้เิเสียามัหวะที่้อาร ส่วนาบเล็ เรียว่า แส่ มีลัษะเหมือนาบเล็อทาภาลา มีหน้าที่ีััหวะหลอล่อับเรื่อุมัหวะอื่นๆ มัพบในบวนแห่โยทั่วๆ ไป
(หมายเหุ:เรื่อนรี2ิ้นนี้ไม่แน่ใว่าเป็นเรื่อเียวันแ่นละนาอย่าไร ็เลยเอามาอยู่รวมันไปเลยเพราะ1ไม่มีรูปมีแ่รูป2อันนี้และ2มันอยู่ในหัว้อเียวัน)
สว่าเป็นเรื่อีประอบัหวะที่ทำ้วยโลหะีแผ่ว้าออไปเป็นทรแบนเ่นเียวับาบในภาลา ลัษะอนลาีให้โ้ึ้นมาเป็นหุ่มนูนลม ทำเป็นระพุ้นาวาลในอุ้มือ 5 นิ้ว อบนอแบราบออไปโยรอบ และเาะรูรลาระพุ้ไว้ร้อยเือหรือหนัสำหรับถือ ปัุบันมีใ้อยู่หลายนาทั้าบเล็ และาบให่ หรือเป็นนาามที่ผู้สั่ทำ้อาร
สว่า ึ่มีนาเส้นผ่านศูนย์ลาประมา 30-35 ม. ึ่มีผสมวอยู่ในวพื้นเมือล้านนาทุประเภทโยเพาะอย่ายิ่ วลอประเภท่าๆ ีระทบันให้เิเสียามัหวะที่้อาร ส่วนาบเล็ เรียว่า แส่ มีลัษะเหมือนาบเล็อทาภาลา มีหน้าที่ีััหวะหลอล่อับเรื่อุมัหวะอื่นๆ มัพบในบวนแห่โย
ความคิดเห็น