มิน
ปีนี้เป็นปีที่รบ 112 ปี อวิฤาร์วามสัมพันธ์ระหว่าสยาม-ฝรั่เศส รั้สำัรั้หนึ่ที่เรียว่า "วิฤาร์ ร.ศ.112" และในวันที่ 3 เือนุลามอปีนั้น(ร.ศ.112/ พ.ศ.2436) ไ้เิ้อลที่เรียว่า "สนธิสัาสันิภาพ"
ประเ็นสำัอสนธิสัาัล่าวำหนให้ 1.สยาม้อ่าย่าเสียหายที่ไม่เป็นธรรมำนวน 3 ล้านฟรั์ 2.สยามยพื้นที่ประมา 40,000-50,000 าราิโลเมร ให้แ่ฝรั่เศส 3.ฝรั่เศสยึเอาันทบุรีับราไปไว้ในอารัาอีนานว่า 10 ปี (พ.ศ.2436-2447)
*สยามบนปาเหว*
้วยมูล่าวามเสียหายที่นับเป็นเม็เินำนวนมหาศาล บวับมูล่าวามเสียหายทาสัม ทาิวิา เหุาร์ที่ผ่านมาร้อยว่าปี ึยัเป็นรีศึษาลาสสิที่วรแ่ารศึษา "ศิลปวันธรรม" บับเือนุลาม 2548 ึนำบทวาม "112 ปีวิฤาร์ ร.ศ.112 สยามำสรวล ฝรั่เศสำทรัพย์" อ *วิลาส นิรันร์สุศิริ* ึ้นปเป็นเรื่อสำั
โยนำเสนอบริบท้าเียอเหุาร์ าหนัสือที่บันทึเหุาร์ัล่าวและพิมพ์ึ้นในยุนั้น ึ่ประอบ้วย 1.Five years in Siam อเฮอร์เบิร์ วาริัน สมิธ 2.Siam in the Twentieth Century อ เ.ี.ี แมป์เบลล์ 3.Peoples and Politics of the Far East อเฮนรี่ นอร์แมน 4.Blue Book หรือหนัสือปน้ำเิน(ประมวลหมายโ้อบอรับาลอัฤษในระหว่าวิฤาร์) โยนายสมิธ และนายแมป์เบลล์นั้นทำานับรับาลสยาม ส่วนนายนอร์แมนนั้นเป็นผู้สัเาร์
ทรรศนะอนัเียน่าาิทำให้ประมวลบริบทอสยามในเวลานั้นไ้ว่า สยามอยู่ในสถานาร์ที่ล่อแหลมเพียใ ทั้าปััยภายใน ือ ัวรัสยามเอ และปััยภายนอาประเทศที่(ูเหมือน)เป็นมิร และประเทศที่เป็นศัรู ึ่พอสรุปไ้ว่า
"ปััยสำัประารหนึ่ที่หลายนเห็นพ้อ้อันว่า เป็นเหุให้สยามำ้อสูเสียินแนในรั้นี้ ือาราแผนที่ ึ่ระบุเแนอประเทศไว้อย่าัเน...
ปััยอีประารหนึ่ที่ผู้บันทึหลายนระบุไว้ว่า เป็นุอ่อนอย่าหนึ่อสยาม ือวิธีารทูที่ใ้ในรั้นั้น ัเ่น้อวามในโทรเลที่ มาร์ีส์แห่ัฟเฟอริน(ทูอัฤษประำรุปารีส) ส่ถึ เอิร์ลแห่โรสเบอรี(รัมนรีระทรว่าประเทศ ประเทศอัฤษ) ลวันที่ 27 ราม วามว่า
"ผมสัเเห็นว่า ฝ่ายสยามาวาม่ำอในารใ้ภาษาอันแยบยลทาารทูอย่าาวยุโรป" ้อวามนี้รับวามเห็นอนายสมิธที่ว่า "ท่าทีและภาษาที่ฝ่ายสยามใ้อบ้อเรียร้ออฝรั่เศสนั้น ปั้นปึ่ถือีเินีารแสออถึศัิ์ศรีนเินไป และทำให้ฝ่ายศัรูโรธ"...้อเสียอย่าหนึ่อฝ่ายสยามือ "วามรู้สึ่อ้านอิทธิพลอยุโรปในสยามที่รุนแรเินไป"
*เรื่อมือฝรั่ในอำลัสยาม*
นอาปััย้า้นแล้ว อำลัสยาม เวลานั้น ือปััยสำัอย่ายิ่่อวิฤาร์ในรั้นี้ ึ่หลายฝ่ายมอว่า ศัยภาพออทัพสยามมีโอาสเพลี่ยพล้ำสู *อร์ นาธาเนียล เอร์อน* ้าราาราวอัฤษผู้ำรำแหน่ปลัระทรวประำประเทศอินเีย ล่าวถึอทหารอสยามว่า "แม้ในภาวะที่สยามระมำลัทหารเ์ไว้อย่าเ็มที่็าม...นโยบายป้อันประเทศอสยามวรเป็นไปเพื่อให้มีำลัเพียพอที่ะรัษาพรมแนและรัษาวามสบสุภายใน และหันไปพึ่พาำลั่าประเทศเมื่อเิภาวะสรามึ้นริๆ"
ะที่นายนอร์แมนแสวามเห็นถึอำลัสยามว่า "โรเรียนนายทหารที่มีอาารและารัารอันน่าเราม มีรูฝึาวยุโรปสี่หรือห้านายที่มีอำนาำั เ็หนุ่มาวสยามไ้พัอาศัยอย่าสะวสบาย ไ้รับารเลี้ยู และรับเินเือน เือนละ 30 ิลลิ่ เพื่อให้สวมเรื่อแบบและเล่นในโรเรียนที่ไม่มีารฝึอบรมใๆ...สยามรับวิธีารอฝรั่มา โยไม่เอาิวิาอฝรั่ิมา้วย...ริๆ แล้ว ไม่มีำว่า "วินัย" ในภาษาสยาม"
ส่วนนายสมิธเล่าถึวามสามารถอทหารที่ประำบนเรือรบอสยามว่า "เป็นทหารที่เพิ่เ์มาาท้อนา นอาผู้บัาารบนเรือรบแล้ว ็ไม่มีใรอื่นที่รู้วิธียิปืนรบ...นายทหารสามนายที่รัษาาร์อยู่็มีเพียนเียวเท่านั้นที่พูภาษาสยามไ้ อีสอนายเป็นาวเนมาร์ารมแผนที่ และเพิ่เินทาเ้ามายัสยามไ้ไม่นาน รวมทั้เป็นอาสาสมัรที่พูภาษาสยามไม่ไ้แม้แ่ำเียว ในระหว่าาร่อสู้ันนั้น นายทหารเหล่านี้วิ่นหอบไปที่ปืนแ่ละระบอสลับัน...พร้อมทั้ออำสั่เป็นภาษาที่ทหาราวสยามฟัไม่เ้าใ"
อย่าไร็าม อำลัสยามในเวลานั้น็ไม่ถึับสิ้นเี้ยวเล็บะทีเียว "เรือพระที่นั่มหาัรี" ึ่เรือลาระเวนิปืนอาร์มสรอ พร้อมระวาับน้ำ 2,400 ัน วามเร็ว 15 น็อ ปืนนา 4.7 หอ่อสู้ 2 หอ และหัวเรือที่ใ้นไ้ ระวาับน้ำอเรือลำนี้สูว่าเรือทั้สามอฝรั่เศสรวมันถึ 600 ัน เรือที่มีสมรรถนะสูลำนี้ลับไม่ไ้ร่วมสมรภูมิรบ ึ่นายนอร์แมนล่าวถึประเ็นัล่าวว่า
"ำอบนั้น่ายและเ็บปว รวมทั้เป็นัวอย่าอีัวอย่าหนึ่ที่ว่า เรือพระที่นั่มหาัรีออยู่หน้าพระบรมมหาราวั ภายใ้ำสั่ที่เ้มวไม่ให้เลื่อนย้าย ยเว้นเมื่อำเป็น้อใ้เป็นพาหนะให้พระเ้าอยู่หัว...
แ่ถึะมีวามั้ใใ้เรือลำนี้็าม เป็นไปไ้ยา ้าพเ้าเื่อว่า ั้แ่เรือลำนี้มาถึสยาม ยัไม่มีารลอยิปืนเลย ไม่มีใรในราอาาัรนี้ ยเว้นนายทหาราวเนมาร์ 2 หรือ 3 นายเท่านั้นที่รู้วิธีใ้ ระสุนปืนถูนึ้นเรือเป็นรั้แรเพีย 2-3 ั่วโม่อนเิเหุที่ปาน้ำ นอานั้นเรื่อยน์ที่มีนาให่และยุ่ยา ็้ออาศัยวิศวราวอัฤษวบุม ไม่มีาวสยามนใรู้วิธีัารับเรื่อยน์นี้แม้แ่นเียว ส่วนนในอารัาออัฤษ็ไม่สามารถยื่นมือเ้า่วยไ้"
*ุนนา-ราสำนัสยาม*
นายนอร์แมนยัล่าวถึเสถียรภาพอเหล่าเสนาบีเวลานั้นว่า "ารประุมอเหล่าเสนาบีมีสภาพล้ายับารทะเลาะันในร้านเหล้า...เหล่าเสนาบีไม่มีารทำานที่ประสานันเป็นหนึ่เียว หรือแนวิและนโยบาย เมื่อราวเิวิฤาร์ปาน้ำ ร.ศ.112 (พ.ศ.2436) ้าราารในะรับาลสยามะนั้นมีวามิเห็นแเป็น 2 ฝ่าย...
พระเ้าน้อยาเธอ รมหลวเทวะวศ์วโรปาร เสนาบีระทรวาร่าประเทศ |
ฝ่ายหนึ่นำโยพระอ์เ้าสวัสิโสภ สนับสนุนารใ้ำลัอบโ้ฝรั่เศส อีฝ่ายหนึ่ือลุ่มอรมหลวเทวะวศ์ฯ ึ่สนับสนุนให้ใ้ารทูเป็นเรื่อมือในารแ้ปัหา หลัาทรไร่รออย่ารอบอบแล้ว พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ทรัสินพระทัยำเนินพระราโบายาม้อเสนอแนะอรมหลวเทวะวศ์ฯ"
ปััยภายในอีอย่าที่พึ่พาไม่ไ้ือ ที่ปรึษาทั่วไป เ้าพระยาอภัยราาสยามานุูลิ หรือโรแล ยัมินส์ ที่นายนอร์แมนวิาร์ว่า "มอิเออร์ยัมินส์ ในานะที่เป็นนัทฤษี ไม่ไ้วิถึรายละเอียในทาปิบัิอันแท้ริออทหารที่ไร้วินัยและทหารเรือหลอๆ ถ้าหมายระหว่าประเทศระบุว่าพลเมือมีสิทธิ่อินแนอน ็เป็นที่ประัษ์แ่ท่านว่า สยาม้อระลึถึและยืนยันสิทธิเหล่านี้
ึ่สยาม็รับฟัท่าน้วยวามื่นม และอบสนอ้วยวามระือรือร้น แ่อย่าไร็าม อให้วามเป็นธรรมแ่ท่าน้วยารล่าว้ำอีรั้ว่า ไม่้อสสัยเลยว่า ท่านไม่ไ้รับแ้ให้ทราบถึสภาพที่แท้ริออำลัอสยามลอนวิธีารอื่นๆ ในารป้อันประเทศ ันั้น ผลลัพธ์าำแนะนำอท่านึทำให้ท่านรู้สึประหลาใเป็นอย่ายิ่ ัที่เห็นไ้ในวันที่ 14 ราม เมื่อท่านพบว่า เรือปืนนาเล็ทำ้วยไม้ 2 ลำอฝรั่เศส ไ้แล่นเ้ามาถึบาอไ้อย่า่ายาย ทั้ๆ ที่ท่านไ้รับารยืนยันว่า เรือรบอสยามะยิเรือฝรั่เศสนเป็นุ"
*อำนาือเหุผล*
มอิเออร์ออัส ปาวี ทูฝรั่เศส ประำบาอ |
นอาประเ็นวามไม่พร้อม้าน่าๆ ในารรับศึรั้นี้อสยามประเทศแล้ว ปััยุามาภายนอเอที่ถาโถมเ้ามาหนัหนา และบารั้ไม่ใ่เรื่ออเหุผลเลย ั้อวามในโทรเลบับหนึ่ึ่เอิร์ลแห่โรสเบอรี่รัมนรีระทรว่าประเทศออัฤษ ไ้รับ มีใวามว่า
"มอิเออร์เอแวลล์ รัมนรีระทรว่าประเทศอฝรั่เศส ทราบแ่ใีพอๆ ับผมว่า ในสารบบทั้หมอฝรั่เศส ในแผนที่อฝรั่เศสทุแผ่น ในอัรานุรมภูมิศาสร์อฝรั่เศสทุเล่มนั้น หลวพระบาเป็นส่วนสำัส่วนหนึ่อสยาม นระทั่ถึปี...และฝรั่เศสไม่สามารถยึรอโยไม่ละเมิสิทธิ์ที่ไ้ยืนยันไว้อย่าเป็นทาารับเราว่า ะไม่บั่นทอนบูรภาพอสยาม"
หรือเหุผลรับาลฝรั่เศสส่เรือปืนอีสอลำเ้ามาสมทบเรือลูแ ที่มอิเออร์ปาวี ทูฝรั่เศสประำบาอ แ้ับฝ่ายไทยว่า "เพื่อุ้มรอผู้นและทรัพย์สินอฝรั่เศสในสถานาร์ปัุบันที่ไม่แน่นอน" โยอ้าว่า...รับาลฝรั่เศสเพียแ่ปิบัิามประเทศมหาอำนาอื่นเท่านั้น
เหุผลอฝรั่เศส้อนี้ฟัไม่ึ้นเลยทีเียว...อัฤษส่เรือื่อสวิฟ์เ้ามาอหน้าสถานทูอนภายหลัาที่เรือลูแทอสมอหน้าสถานทูฝรั่เศสแล้วหลายสัปาห์ ะนั้นฝรั่เศสึไม่ใ่ผู้ปิบัิาม...บรราประาราวยุโรปที่อาศัยอยู่ในบาอ ึ่มีำนวนประมา 600-700 นนั้น เินว่าหนึ่ในสามเป็นาวอัฤษ
ส่วนาวฝรั่เศสนั้นมีำนวนน้อยมา และไม่มีอิทธิพลใๆ ทาาร้า ใน่วที่เิวิฤาร์เือนราม มีาวฝรั่เศสอยู่นอสถานทูฝรั่เศสเพียสามนเท่านั้น ีวาม่ายๆ ือ ฝรั่เศสเป็นห่วนอนมา ถึนาที่้อส่เรือมาุ้มรอ "หนึ่ลำ่อน"
นอานี้ วามัเนในทีท่า้าศึอฝรั่เศส และใ้มันเป็นประโยน์ ฝรั่เศสรู้อยู่แ่ใเี่ยวับระบบารทำาน "หลับลาวัน ทำานลาืน" อสยาม
เ้าพระยาอภัยราาฯล่าวไว้ในหมายที่เียนถึลูายเี่ยวับโทรเลที่ฝรั่เศสส่มาไว้ว่า "ลูอาถามพ่อว่า ถ้าเราไ้รับโทรเลบับนั้นเวลา 10.30 นาฬิา ในอนเ้าอวันที่ 13 แล้ว เหุใเราึไม่ิ่อับปาวีทันที โร้ายริที่เหุผลเป็นเรื่อโ่เลา ลู็ทราบนี่ว่า เสนาบีสยามหลับอนลาวัน และทำานลอนประุมันในเวลาลาืน เรื่อนี้ส่ผลให้เมื่อโทรเลบับนั้นมาถึ ึไ้แ่รอันเียบๆ โยไม่บอให้พ่อรู้้วย้ำ นรมหลวเทวะวศ์ฯ ทรื่นาบรรทม ึ่พระอ์ทรื่นึ้นอนที่มีนไ้ยินเสียยิปืนให่ที่ปาน้ำนั่น"
สุท้ายือ บทบาทอพันธมิรในยามยาอย่าอัฤษ ในระยะแรๆ รับาลอัฤษอามีท่าทีว่าะ่วยเหลืออยู่บ้า ่อนะผันมาเป็นฝ่ายะล่อมให้สยามยอมำนน่อำาอฝรั่เศส นายนอร์แมนล่าวถึำปรึษาที่ลอร์โรสเบอรี่บอผ่านัปันโนส์ ทูอัฤษ มายัรมหลวเทวะวศ์ฯ วามว่า
"เนื้อหาอำปรึษาที่้าพเ้าไ้ให้แ่รับาลสยามอย่าสม่ำเสมอลอมาเป็นไปในทำนอให้หาทาปรออับฝรั่เศสโยเร็ว เป็นไปไม่ไ้ที่รับาลอใ้ฝ่าละออธุลีพระบาทะหันเหไปาทรรศนะัล่าวในะนี้...แนวโน้มใน้อเรียร้ออฝรั่เศสมีแ่ะเพิ่มึ้น และอย่ารวเร็ว ถ้าสยามยัยืนรานปิเสธ่อเื่อนไที่ำหนไว้ในำานั้น"
วิฤาร์ ร.ศ.112 สั่นลอนวามเื่อมั่นอนไทย สั่นลอนวามเป็นสถาบัน่าๆ สยามระหนัในวามสามารถอนเอ และึมับรับทราบับบทบาทอมหาอำนาทั้หลาย หลัเหุาร์ัล่าวึิาม้วยารแ้ไ ปรับปรุบ้านเมือผู้นรั้ให่
ูเหมือนสายลมะวันำลัพัโหมแรมาอีรั้ พัพาเื่อนไทาาร้า( FTA-Free Trade Area, GATT-General Agreement on Tariffs and Trade, GSP-Generalized System of Preferences) พร้อมับมหาอำนาในศวรรษที่ 21 (อทุนารเินระหว่าประเทศ, สหภาพยุโรป, อ์ารสหประาาิ ฯลฯ) มาแทนอำลั หาพิาราสถานาร์วันนี้ับเหุาร์เมื่อ 112 ปี ึพอสรุปไ้ว่า
"The new thing is history that you don't know."
ความคิดเห็น