ลำดับตอนที่ #62
คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #62 : คำนิยามของธรรมาภิบาล
อ์ารสหประาาิ (UN) (อ้าถึใน อรพินท์ สพโัย, 2541, หน้า 5-11) ไ้แนววามิ “ธรรมาภิบาล” แบบสาลนี้ ็ยัเป็นแนววามิที่ใหม่มา ล่าวือ เพิ่มีารใ้ในรายานธนาารโล เมื่อปี.ศ. 1989 ่อมาอ์รโรารพันาแห่สหประาาิ (United Nations Development Programme--UNDP) ไ้นำแนวิัล่าวไปวิเราะห์และอธิบายรายละเอียไว้ในเอสารนโยบายเรื่อ “Governance for Sustainable Human Development” ึ่ไ้อธิบายว่า “โยทั่วไปลไประารัเป็นส่วนที่เื่อมโยอ์ประอบอสัมทั้ 3 ส่วนเ้า้วยัน ือ ประาสัม (civil society) ภาธุริเอน (private sector) และภารั (state หรือ public sector) ันั้นารที่สัมมีลไประารัที่ี ็ะเป็นลไแนในารสร้าวามสมุลระหว่าอ์ประอบ่า ๆ อสัมให้ำรอยู่ร่วมันอย่าสันิสุและสัมมีเสถียรภาพ
ลไประารัมีบทบาทอำนาหน้าที่ในารูแลบริหารัารใน 3 ้าน ือ ้านเศรษิ ารเมือ และารบริหารประเทศ ึ่มีอ์ประอบอโรสร้าอำนาหน้าที่ 3 ้าน ือ ลไประารั้านารเมือ (political governance) หมายถึ ระบวนารำหนนโยบายที่มีผล่อปวนในประเทศ ไ้แ่ รัสภา หรือฝ่ายารเมือ ไม่ว่าะเป็นผู้แทนาารเลือั้ แ่ั้ หรือเผ็าร และลไบริหารรัิ หรือภาราาร (administrative governance) หมายถึ ลไและระบวนารในารแปลนโยบายและทรัพยารไปสู่ารปิบัิอย่ามีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และอย่าเที่ยธรรมึ่ะผ่านทาลไารำหนนโยบายและหน่วยานปิบัิ ันั้น เมื่อวิเราะห์วามหมายอำว่า “Governance” ามนิยาม้า้นนี้ ็วรมีวามหมายรวมถึระบบ โรสร้าและระบวนาร่า ๆ ที่วาเ์วามสัมพันธ์ระหว่าเศรษิ ารเมือ และสัมอประเทศเพื่อที่ภา่า ๆ อสัมะพันาและอยู่ร่วมันไ้อย่าสบสุ
นอานี้อ์ารระหว่าประเทศยัไ้ให้วามหมายอำว่า “ธรรมาภิบาล” ไว้หลาหลายวามหมาย้วย อาทิ
อ์ารสหประาาิ (UN) ไ้วิเราะห์ถึวามหมายอธรรมภิบาลว่า หมายวามถึ ารใ้อำนาทาารเมือ ารบริหารและเศรษิ ในารำเนินภาริและิรรม่า ๆ อประเทศในทุระับ โยมีลไ ระบวนารและสถาบันึ่ประานและลุ่ม่า ๆ สามารถแสออถึวาม้อารในผลประโยน์ และสามารถใ้สิทธิและหน้าที่ามหมายเพื่อประสานประโยน์และประนีประนอมวามแ่าเหล่านั้นผ่านระบวนารและสถาบันที่มีอยู่ (บวรศัิ์ อุวรรโ, 2542, หน้า 30)
อ์รโรารพันาแห่สหประาาิ (UNDP) ให้นิยามอำว่า ธรรมาภิบาล หมายถึ ารำเนินานอภาารเมือ ารบริหาร และภาเศรษิที่ะัาริารอประเทศในทุระับ ประอบ้วยลไ ระบวนารและสถาบัน่า ๆ ที่ประานและลุ่มบุลสามารถแสออึ่ผลประโยน์ปป้อสิทธิอนเอามหมายและแสวามิเห็นที่แ่าันบนหลัารอารมีส่วนร่วม วามโปร่ใส วามรับผิอบ ารส่เสริมหลันิิธรรม เพื่อให้มั่นใว่าารัลำับวามสำัทาารเมือ เศรษิและสัมยืนอยู่บนวามเห็นพ้อ้อันทาสัม และเสียอนยานและผู้้อยโอาสไ้รับารพิาราในารัสรรทรัพยารเพื่อารพันา (สุิ นิมิุล, 2543, หน้า 30)
สถาบันพระปเล้า (2546, หน้า 7) ธนาารโล หรือื่อทาารว่าธนาารระหว่าประเทศเพื่อารบูระและารพันา (International Bank for Reconstruction and Development--IBRD) ไ้นำหลัธรรมาภิบาลไปใ้รั้แรเมื่อประมาปี .ศ. 1989 ในรายานเรื่อ “Sub-Sahara: From Crisis to Sustainable Growth” ไ้อธิบายวามหมายอธรรมาภิบาลหรือ “Good Governance” ว่าเป็นลัษะและวิถีทาอารที่มีารใ้อำนาทาารเมือเพื่อัารานอบ้านเมือ โยเพาะารัารทรัพยารทาเศรษิและสัมอประเทศเพื่อารพันา โยนัยอวามหมายอธนาารโล เป็นารี้ให้เห็นถึวามสำัอารมีธรรมาภิบาลเพื่อ่วยในารฟื้นฟูเศรษิอประเทศ มีารใ้อำนาทาารเมือ้วยารให้บริารสาธาระที่มีประสิทธิภาพ มีระบบที่ยุิธรรม และระบวนารทาหมายที่เป็นอิสระ เพื่อให้ารำเนินาร่า ๆ เป็นไปามสัา อีทั้ระบบราาร ฝ่ายนิิบััิ และสื่อที่มีวามโปร่ใส รับผิอบและสามารถรวสอบไ้
ธนาารพันาแห่เอเีย หรือ (The Asian Development Bank--ADB) ไ้นิยามไว้ว่า “ธรรมาภิบาล” ือ ารมุ่วามสนใไปที่อ์ประอบที่ทำให้เิารัารอย่ามีประสิทธิภาพ เพื่อให้แน่ใว่านโยบายที่ำหนไว้ไ้ผล หมายถึ ารมีบรรทัานเพื่อให้มีวามแน่ใว่ารับาลสามารถสร้าผลานามที่สัาไว้ับประานไ้ (สถาบันพระปเล้า, 2546, หน้า 7)
อ์ารเพื่อวามร่วมมือทาเศรษิและารพันา หรือ (Organization for Economic Cooperation and Development--OECD) ึ่เป็นารประุมระับรัมนรีอประเทศที่เป็นสมาิเี่ยวับเรื่ออนาอารให้บริารสาธาระ ึ่ัึ้นที่รุปารีสในเือนมีนาม .ศ. 1996 ไ้ให้วามหมายอธรรมาภิบาลในแ่อวามสัมพันธ์ ึ่รอบลุมมาว่าเรื่อารบริหารานภารั โยรวมถึลัษะวามสัมพันธ์ วิธีารและเรื่อมือ ึ่ะ่อให้เิวามสัมพันธ์ระหว่ารัับประานพลเมือ ทั้ในส่วนที่เป็นารำเนินารในานะอปัเบุล และที่เป็นารำเนินารในลัษะที่เป็นสถาบัน เ่น พรรารเมือ หน่วยารผลิ ลุ่มผลประโยน์และารสื่อมวลน เป็น้น และที่ประุมยัถือุภาพและประสิทธิภาพอารัารปรอและารบริหาร มีวามสำัยิ่่อารพันาและวามเริอาิ (สุเทพ เาวลิ, 2548, หน้า 31)
นายแพทย์มหาธีร์ โมฮัมเหม็ อีนายรัมนรีมาเลเียไ้นิยามำว่า ธรรมาภิบาลว่า หมายถึ ารใ้อำนาทาารเมือ เศรษิ ารเมือและรัประศาสน์ เพื่อบริหาริรรม่า ๆ อาิบ้านเมือ และหมายรวมถึลไระบวนารวามสัมพันธ์และสถาบัน่า ๆ ที่เื่อมโยันอยู่อย่าับ้อน ึ่ประานพลเมือใ้เป็นเรื่อมือ หรือ่อทาในารบริหารัาริรรม่า ๆ อันเี่ยว้อับีวิอประเทศ (ไยวัน์ ้ำู, 2545, หน้า 28)
ในส่วนอประเทศไทยไ้มีอ์รที่เี่ยว้อ รวมทั้บุลที่ให้วามสนใเี่ยวับหลัธรรมาภิบาลไ้ให้วามหมาย หรือำำัวามำว่า “ธรรมาภิบาล” ึ่ในส่วนออ์ารราาระใ้ำว่า “ารบริหาริารบ้านเมือและสัมที่ี” ไว้ันี้ (สถาบันพระปเล้า, 2546, หน้า 9)
ระเบียบสำนันายรัมนรี ว่า้วยารสร้าระบบบริหาริารบ้านเมือและสัมที่ี พ.ศ. 2542 ไ้ระบุหลัารอำนิยาม ารบริหาริารบ้านเมือและสัมที่ีไว้ันี้ “ารบริหาริารบ้านเมือและสัมที่ีเป็นแนวทาสำัในารัระเบียบให้สัมทั้ภารั ภาธุริเอนและภาประาน ึ่รอบลุมถึฝ่ายวิาาร ฝ่ายปิบัิาร ฝ่ายราารและฝ่ายธุริสามารถอยู่ร่วมันอย่าสบสุ มีวามรู้รัสามัีและร่วมันเป็นพลั่อให้เิารพันาอย่ายั่ยืน และเป็นส่วนเสริมวามเ็มแ็หรือสร้าภูมิุ้มันแ่ประเทศเพื่อบรรเทา ป้อัน หรือแ้ไเยียวยาภาวะวิฤภยันรายที่หาะมีมาในอนา เพราะสัมะรู้สึถึวามยุิธรรม วามโปร่ใส และารมีส่วนร่วมอันเป็นลัษะสำัอศัิ์ศรีวามเป็นมนุษย์และารปรอแบบประาธิปไยอันมีพระมหาษัริย์ทรเป็นประมุ
สุิ นิมิุล (2543, หน้า 13-24) ไ้รวบรวมนิยามหรือให้ำำัวามานัวิาารไว้ เ่น อาารย์ธีรยุทธ บุมี ไ้อธิบายไว้ว่า “ธรรมาภิบาลเป็นระบวนารวามสัมพันธ์ร่วมันระหว่าภารั สัม เอน และประาน ึ่ทำให้ารบริหารราารแผ่นินมีประสิทธิภาพมีุธรรม โปร่ใส รวสอบไ้ และมีวามร่วมมืออฝ่ายที่เี่ยว้อ ในารที่ะสร้าธรรมาภิบาลในสัมไทยไ้นั้น ยั้อประอบ้วยารำเนินารปิรูประบบ 4 ส่วน ือ ปิรูปภาราาร ภาธุริเอน ภาเศรษิสัม และปิรูปหมาย” ในะที่ศาสราารย์ัยอนัน์ สมุทรวนิ ให้วามหมายอำว่าธรรมาภิบาล ไว้ือ “ารที่ลไอรั ทั้ารเมือและารบริหาร มีวามแ็แร่ มีประสิทธิภาพ สะอา โปร่ใส และรับผิอบ เป็นารให้วามสำัับภารัและรับาลเป็น้านหลั” ส่วนนายอานันท์ ปันยารุน อีนายรัมนรี้ไ้ให้วามหมายอธรรมาภิบาลไว้ันี้ “ธรรมาภิบาล นั้นเป็นผลลัพธ์อารัาริรรมึ่บุลและสถาบันทั่วไป ภารัและเอนมีผลประโยน์ร่วมันไ้ระทำลไปในหลายทา มีลัษะเป็นบวนารที่เิึ้นอย่า่อเนื่อึ่อานำไปสู่ารผสมผสานผลประโยน์ที่หลาหลายและัแย้ันไ้” และนายแพทย์ประเวศ วะสี ไ้นิยามำว่า ธรรมาภิบาล ือ ารที่สัมประอบ้วยภาสำัทั้ 3 ภา ือ ภารั ภาธุริเอน และภาประาน เมื่อพิาราถึธรรมาภิบาล็ะรวมถึวามโปร่ใส วามถู้ออสามภาัล่าว ธรรมาภิบาลในทัศนะอนายแพทย์ประเวศ วะสี ึเป็นเสมือนพลัผลัันที่ะนำไปสู่ารแ้ไปัหาอประาาิ
หาพิาราาวามหมาย้า้น อาสรุปลัษะสำัอ “ธรรมาภิบาล” แบบสาลไ้ว่ามีลัษะันี้ ือ (บวรศัิ์ อุวรรโ, 2542, หน้า 31-37)
1. เป้าหมายอธรรมาภิบาล (objective) ือ ารพันาและอยู่ร่วมันอย่าสันิสุอทุภาในสัม ล่าวอีนัยหนึ่็ือ ธรรมาภิบาลมีุมุ่หมายในารสร้าวามเป็นธรรมในารพันาทาเศรษิและสัมให้ับทุภาในสัม ไม่ใ่ภาใภาหนึ่ ไ้แ่ ารที่สัมใมีลไประารัที่ี หรือมี “Governance” นั้นเสมือนมีลไที่เป็นพลัับเลื่อนที่ีที่เป็นเรื่อยืนยันว่าารบริหารารัารทาเศรษิ สัม และารเมือนั้น ะั้อยู่บนราานที่มั่นเป็นที่ยอมรับอนส่วนให่ในสัม ึ่รวมถึเรื่ออประานในลุ่มผู้้อยโอาสและลุ่มผู้ยาน มีระบวนารัสรรทรัพยาร่า ๆ ที่เป็นธรรม่อนในสัม มีารัารระบบเศรษิที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ันั้น ารำเนินารอสัมเพื่อรัษาวามสมุลภายในอระบบเศรษิ สัม และารเมือ ะมีวามมั่น มีเสถียรภาพ และประานมีวามสบสุ
2. โรสร้าและระบวนารอธรรมาภิบาล (structure and process) ที่ะนำไปสู่เป้าหมายไ้ ะ้อเป็นโรสร้าและระบวนารที่วาเ์วามสัมพันธ์ระหว่าเศรษิ ารเมือ และสัมอประเทศที่ทุภาไม่ว่าะเป็นภารั ภาธุริเอน หรือภาประาสัม ภาปัเนและรอบรัว มีส่วนร่วมันผนึพลัับเลื่อนสัมไป้าหน้า
โรสร้าารบริหารัารที่ี และระบวนารบริหารัารที่ี ึ่ทุภาในสัมมีส่วนร่วมและผนึันเป็นหนึ่เียวนี้เอที่ะทำให้เป้าหมายและสาระอธรรมาภิบาลเิึ้นไ้ริ ันั้น หาะล่าวว่าโรสร้าและระบวนารที่ทุภามีส่วนร่วมเป็นปััยสำัที่สุอธรรมาภิบาล็เห็นะไม่เินวามริ
้วยเหุนี้ึมีผู้สรุปว่าระบวนารที่เป็นหัวใอธรรมาภิบาลนั้นมี 3 ส่วนที่ะ้อเื่อมโยัน็ือ ส่วนที่หนึ่ ารมีส่วนร่วมอทุภาในารบริหารัารสัม (participation) ส่วนที่สอ ือ วามโปร่ใสอระบวนารัสินใ (transparency) ึ่ทำให้ารสุริและบิเบือนประโยน์อภาอื่น ๆ ไปเป็นอนระทำไ้ยา หรือไม่ไ้ และส่วนที่สาม ือ วามรับผิอบที่้ออบำถาม (accountability) และถูวิาร์ไ้ รวมทั้วามรับผิอบในารผลารัสินใ
3. สาระอธรรมาภิบาล (substance) ือ ารบริหารัารทาเศรษิสัมและารเมือ ้อสร้าวามสมุลระหว่าอ์ประอบ่า ๆ อสัมให้ำรอยู่ร่วมันอย่าสันิสุ และสัมมีเสถียรภาพ ึ่มีวามสมุลอารัสรรทรัพยารอสัมให้ทุภามีส่วนไ้ที่เหมาะสมและยอมรับไ้เป็นปััยสำัที่สุอีประารหนึ่ที่เป็นสาระอธรรมาภิบาล ารเสียุลในารัสรรทรัพยารอสัมที่ทำให้ภาใภาหนึ่ไ้ลอเวลา และอีภาหนึ่เสียลอเวลา ะนำมาึ่วามไม่เท่าเทียมันในสัม วามัแย้และท้ายที่สุ็ือ วามไม่มั่นและไร้เสถียรภาพทั้ทาเศรษิและสัม ึ่มี้อสัเ ือ
ประารแร วามสมุลอารัสรรทรัพยารในสัมน่าะเป็นผลโยรมาาโรสร้าและระบวนารธรรมาภิบาล ที่เป็นเ่นนี้็เพราะหาภาส่วนใเป็นผู้มีสิทธิอำนาในโรสร้าและระบวนารัสินใเพื่อัสรรทรัพยาร็ย่อมเป็นารแน่นอนว่าภานั้น ๆ ลุ่มนั้น ๆ ย่อม้อัสรรทรัพยารอสัมให้ภาส่วนอนมาที่สุโยไม่ำนึถึภาส่วนอื่น ๆ ึ่ะทำให้ารัสรรทรัพยารนั้นเสียวามสมุลและนำมาึ่วามัแย้และวามไม่มั่นทาสัมในที่สุ ในทารัน้าม หาในโรสร้าและระบวนารารัสินใัสรรทรัพยารนั้นทุภาส่วนไ้เ้ามามีส่วนร่วมและมีันทามิ (consensus) ในารัสรรทรัพยารให้ทุภาส่วนไ้บ้าเสียบ้า แ่ไม่มีภาส่วนใไ้ร้อย อีภาส่วนหนึ่ไ้ศูนย์ ็ะสร้าวามสมุลอทรัพยาร และะทำให้ทุภาอสัมพันาและอยู่ร่วมันอย่าสันิ
ประารที่สอ เรื่อมือที่ใ้ในารัสรรทรัพยารในสัมที่สำัที่สุประารหนึ่ ือ หมาย สำหรับบทบาทอหมายนั้นนทั่วไปมัพิาราแ่เพาะบทบาท 2 ประารสำั ือ บทบาทวบุมสัมอหมาย (social control) และบทบาที้า้อพิพาทให้ยุิ หรือที่เรียว่า ยุิธรรม ทั้ที่วามริแล้วบทบาทอหมายที่สำัที่สุอีประารหนึ่็ือ หมายเป็นผู้ำหนารัสรรทรัพยารในสัม (allocation of resources) โยเพาะหมายเศรษิและสัม เพราะหมายเป็นผู้ัสรร “สิทธิ” ึ่แท้ริ็ือ ประโยน์ให้บุลหรือลุ่ม่า ๆ หมายนี้เอที่ะำหนว่าใรไ้อะไร
บรรานุรม
- บวรศัิ์ อุวรรโ. (2542). ารสร้าธรรมภิบาล (good governance) ในสัมไทย. รุเทพมหานร: สำนัพิมพ์วิูน.
- อรพินท์ สพโัย. (2541). สัมเสถียรภาพและลไประารัที่ี (good governance). รุเทพมหานร: สถาบันวิัยเพื่อารพันาประเทศไทย.
- สุิ นิมิุล. (2543). ระทรวมหาไทยับารบริหารัารที่ี: ารปรอที่ี (good governance). รุเทพมหานร: โรพิมพ์บพิธารพิมพ์.
- สุเทพ เาวลิ. (2548). ารบริหารัารภารัแนวใหม่ (New Public Management). รุเทพมหานร: สำนัพิมพ์เสมาธรรม.
- ไยวัน์ ้ำู. (2545). ธรรมาภิบาล: ารบริหารารปรอที่โปร่ใส้วยริยธรรม. รุเทพมหานร: สำนัพิมพ์น้ำฝน.
- สถาบันพระปเล้า. (2546). ัวี้วัธรรมาภิบาล (พิมพ์รั้ที่ 2). รุเทพมหานร: โรพิมพ์ุรุสภา ลาพร้าว.
ลไประารัมีบทบาทอำนาหน้าที่ในารูแลบริหารัารใน 3 ้าน ือ ้านเศรษิ ารเมือ และารบริหารประเทศ ึ่มีอ์ประอบอโรสร้าอำนาหน้าที่ 3 ้าน ือ ลไประารั้านารเมือ (political governance) หมายถึ ระบวนารำหนนโยบายที่มีผล่อปวนในประเทศ ไ้แ่ รัสภา หรือฝ่ายารเมือ ไม่ว่าะเป็นผู้แทนาารเลือั้ แ่ั้ หรือเผ็าร และลไบริหารรัิ หรือภาราาร (administrative governance) หมายถึ ลไและระบวนารในารแปลนโยบายและทรัพยารไปสู่ารปิบัิอย่ามีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และอย่าเที่ยธรรมึ่ะผ่านทาลไารำหนนโยบายและหน่วยานปิบัิ ันั้น เมื่อวิเราะห์วามหมายอำว่า “Governance” ามนิยาม้า้นนี้ ็วรมีวามหมายรวมถึระบบ โรสร้าและระบวนาร่า ๆ ที่วาเ์วามสัมพันธ์ระหว่าเศรษิ ารเมือ และสัมอประเทศเพื่อที่ภา่า ๆ อสัมะพันาและอยู่ร่วมันไ้อย่าสบสุ
นอานี้อ์ารระหว่าประเทศยัไ้ให้วามหมายอำว่า “ธรรมาภิบาล” ไว้หลาหลายวามหมาย้วย อาทิ
อ์ารสหประาาิ (UN) ไ้วิเราะห์ถึวามหมายอธรรมภิบาลว่า หมายวามถึ ารใ้อำนาทาารเมือ ารบริหารและเศรษิ ในารำเนินภาริและิรรม่า ๆ อประเทศในทุระับ โยมีลไ ระบวนารและสถาบันึ่ประานและลุ่ม่า ๆ สามารถแสออถึวาม้อารในผลประโยน์ และสามารถใ้สิทธิและหน้าที่ามหมายเพื่อประสานประโยน์และประนีประนอมวามแ่าเหล่านั้นผ่านระบวนารและสถาบันที่มีอยู่ (บวรศัิ์ อุวรรโ, 2542, หน้า 30)
อ์รโรารพันาแห่สหประาาิ (UNDP) ให้นิยามอำว่า ธรรมาภิบาล หมายถึ ารำเนินานอภาารเมือ ารบริหาร และภาเศรษิที่ะัาริารอประเทศในทุระับ ประอบ้วยลไ ระบวนารและสถาบัน่า ๆ ที่ประานและลุ่มบุลสามารถแสออึ่ผลประโยน์ปป้อสิทธิอนเอามหมายและแสวามิเห็นที่แ่าันบนหลัารอารมีส่วนร่วม วามโปร่ใส วามรับผิอบ ารส่เสริมหลันิิธรรม เพื่อให้มั่นใว่าารัลำับวามสำัทาารเมือ เศรษิและสัมยืนอยู่บนวามเห็นพ้อ้อันทาสัม และเสียอนยานและผู้้อยโอาสไ้รับารพิาราในารัสรรทรัพยารเพื่อารพันา (สุิ นิมิุล, 2543, หน้า 30)
สถาบันพระปเล้า (2546, หน้า 7) ธนาารโล หรือื่อทาารว่าธนาารระหว่าประเทศเพื่อารบูระและารพันา (International Bank for Reconstruction and Development--IBRD) ไ้นำหลัธรรมาภิบาลไปใ้รั้แรเมื่อประมาปี .ศ. 1989 ในรายานเรื่อ “Sub-Sahara: From Crisis to Sustainable Growth” ไ้อธิบายวามหมายอธรรมาภิบาลหรือ “Good Governance” ว่าเป็นลัษะและวิถีทาอารที่มีารใ้อำนาทาารเมือเพื่อัารานอบ้านเมือ โยเพาะารัารทรัพยารทาเศรษิและสัมอประเทศเพื่อารพันา โยนัยอวามหมายอธนาารโล เป็นารี้ให้เห็นถึวามสำัอารมีธรรมาภิบาลเพื่อ่วยในารฟื้นฟูเศรษิอประเทศ มีารใ้อำนาทาารเมือ้วยารให้บริารสาธาระที่มีประสิทธิภาพ มีระบบที่ยุิธรรม และระบวนารทาหมายที่เป็นอิสระ เพื่อให้ารำเนินาร่า ๆ เป็นไปามสัา อีทั้ระบบราาร ฝ่ายนิิบััิ และสื่อที่มีวามโปร่ใส รับผิอบและสามารถรวสอบไ้
ธนาารพันาแห่เอเีย หรือ (The Asian Development Bank--ADB) ไ้นิยามไว้ว่า “ธรรมาภิบาล” ือ ารมุ่วามสนใไปที่อ์ประอบที่ทำให้เิารัารอย่ามีประสิทธิภาพ เพื่อให้แน่ใว่านโยบายที่ำหนไว้ไ้ผล หมายถึ ารมีบรรทัานเพื่อให้มีวามแน่ใว่ารับาลสามารถสร้าผลานามที่สัาไว้ับประานไ้ (สถาบันพระปเล้า, 2546, หน้า 7)
อ์ารเพื่อวามร่วมมือทาเศรษิและารพันา หรือ (Organization for Economic Cooperation and Development--OECD) ึ่เป็นารประุมระับรัมนรีอประเทศที่เป็นสมาิเี่ยวับเรื่ออนาอารให้บริารสาธาระ ึ่ัึ้นที่รุปารีสในเือนมีนาม .ศ. 1996 ไ้ให้วามหมายอธรรมาภิบาลในแ่อวามสัมพันธ์ ึ่รอบลุมมาว่าเรื่อารบริหารานภารั โยรวมถึลัษะวามสัมพันธ์ วิธีารและเรื่อมือ ึ่ะ่อให้เิวามสัมพันธ์ระหว่ารัับประานพลเมือ ทั้ในส่วนที่เป็นารำเนินารในานะอปัเบุล และที่เป็นารำเนินารในลัษะที่เป็นสถาบัน เ่น พรรารเมือ หน่วยารผลิ ลุ่มผลประโยน์และารสื่อมวลน เป็น้น และที่ประุมยัถือุภาพและประสิทธิภาพอารัารปรอและารบริหาร มีวามสำัยิ่่อารพันาและวามเริอาิ (สุเทพ เาวลิ, 2548, หน้า 31)
นายแพทย์มหาธีร์ โมฮัมเหม็ อีนายรัมนรีมาเลเียไ้นิยามำว่า ธรรมาภิบาลว่า หมายถึ ารใ้อำนาทาารเมือ เศรษิ ารเมือและรัประศาสน์ เพื่อบริหาริรรม่า ๆ อาิบ้านเมือ และหมายรวมถึลไระบวนารวามสัมพันธ์และสถาบัน่า ๆ ที่เื่อมโยันอยู่อย่าับ้อน ึ่ประานพลเมือใ้เป็นเรื่อมือ หรือ่อทาในารบริหารัาริรรม่า ๆ อันเี่ยว้อับีวิอประเทศ (ไยวัน์ ้ำู, 2545, หน้า 28)
ในส่วนอประเทศไทยไ้มีอ์รที่เี่ยว้อ รวมทั้บุลที่ให้วามสนใเี่ยวับหลัธรรมาภิบาลไ้ให้วามหมาย หรือำำัวามำว่า “ธรรมาภิบาล” ึ่ในส่วนออ์ารราาระใ้ำว่า “ารบริหาริารบ้านเมือและสัมที่ี” ไว้ันี้ (สถาบันพระปเล้า, 2546, หน้า 9)
ระเบียบสำนันายรัมนรี ว่า้วยารสร้าระบบบริหาริารบ้านเมือและสัมที่ี พ.ศ. 2542 ไ้ระบุหลัารอำนิยาม ารบริหาริารบ้านเมือและสัมที่ีไว้ันี้ “ารบริหาริารบ้านเมือและสัมที่ีเป็นแนวทาสำัในารัระเบียบให้สัมทั้ภารั ภาธุริเอนและภาประาน ึ่รอบลุมถึฝ่ายวิาาร ฝ่ายปิบัิาร ฝ่ายราารและฝ่ายธุริสามารถอยู่ร่วมันอย่าสบสุ มีวามรู้รัสามัีและร่วมันเป็นพลั่อให้เิารพันาอย่ายั่ยืน และเป็นส่วนเสริมวามเ็มแ็หรือสร้าภูมิุ้มันแ่ประเทศเพื่อบรรเทา ป้อัน หรือแ้ไเยียวยาภาวะวิฤภยันรายที่หาะมีมาในอนา เพราะสัมะรู้สึถึวามยุิธรรม วามโปร่ใส และารมีส่วนร่วมอันเป็นลัษะสำัอศัิ์ศรีวามเป็นมนุษย์และารปรอแบบประาธิปไยอันมีพระมหาษัริย์ทรเป็นประมุ
สุิ นิมิุล (2543, หน้า 13-24) ไ้รวบรวมนิยามหรือให้ำำัวามานัวิาารไว้ เ่น อาารย์ธีรยุทธ บุมี ไ้อธิบายไว้ว่า “ธรรมาภิบาลเป็นระบวนารวามสัมพันธ์ร่วมันระหว่าภารั สัม เอน และประาน ึ่ทำให้ารบริหารราารแผ่นินมีประสิทธิภาพมีุธรรม โปร่ใส รวสอบไ้ และมีวามร่วมมืออฝ่ายที่เี่ยว้อ ในารที่ะสร้าธรรมาภิบาลในสัมไทยไ้นั้น ยั้อประอบ้วยารำเนินารปิรูประบบ 4 ส่วน ือ ปิรูปภาราาร ภาธุริเอน ภาเศรษิสัม และปิรูปหมาย” ในะที่ศาสราารย์ัยอนัน์ สมุทรวนิ ให้วามหมายอำว่าธรรมาภิบาล ไว้ือ “ารที่ลไอรั ทั้ารเมือและารบริหาร มีวามแ็แร่ มีประสิทธิภาพ สะอา โปร่ใส และรับผิอบ เป็นารให้วามสำัับภารัและรับาลเป็น้านหลั” ส่วนนายอานันท์ ปันยารุน อีนายรัมนรี้ไ้ให้วามหมายอธรรมาภิบาลไว้ันี้ “ธรรมาภิบาล นั้นเป็นผลลัพธ์อารัาริรรมึ่บุลและสถาบันทั่วไป ภารัและเอนมีผลประโยน์ร่วมันไ้ระทำลไปในหลายทา มีลัษะเป็นบวนารที่เิึ้นอย่า่อเนื่อึ่อานำไปสู่ารผสมผสานผลประโยน์ที่หลาหลายและัแย้ันไ้” และนายแพทย์ประเวศ วะสี ไ้นิยามำว่า ธรรมาภิบาล ือ ารที่สัมประอบ้วยภาสำัทั้ 3 ภา ือ ภารั ภาธุริเอน และภาประาน เมื่อพิาราถึธรรมาภิบาล็ะรวมถึวามโปร่ใส วามถู้ออสามภาัล่าว ธรรมาภิบาลในทัศนะอนายแพทย์ประเวศ วะสี ึเป็นเสมือนพลัผลัันที่ะนำไปสู่ารแ้ไปัหาอประาาิ
หาพิาราาวามหมาย้า้น อาสรุปลัษะสำัอ “ธรรมาภิบาล” แบบสาลไ้ว่ามีลัษะันี้ ือ (บวรศัิ์ อุวรรโ, 2542, หน้า 31-37)
1. เป้าหมายอธรรมาภิบาล (objective) ือ ารพันาและอยู่ร่วมันอย่าสันิสุอทุภาในสัม ล่าวอีนัยหนึ่็ือ ธรรมาภิบาลมีุมุ่หมายในารสร้าวามเป็นธรรมในารพันาทาเศรษิและสัมให้ับทุภาในสัม ไม่ใ่ภาใภาหนึ่ ไ้แ่ ารที่สัมใมีลไประารัที่ี หรือมี “Governance” นั้นเสมือนมีลไที่เป็นพลัับเลื่อนที่ีที่เป็นเรื่อยืนยันว่าารบริหารารัารทาเศรษิ สัม และารเมือนั้น ะั้อยู่บนราานที่มั่นเป็นที่ยอมรับอนส่วนให่ในสัม ึ่รวมถึเรื่ออประานในลุ่มผู้้อยโอาสและลุ่มผู้ยาน มีระบวนารัสรรทรัพยาร่า ๆ ที่เป็นธรรม่อนในสัม มีารัารระบบเศรษิที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ันั้น ารำเนินารอสัมเพื่อรัษาวามสมุลภายในอระบบเศรษิ สัม และารเมือ ะมีวามมั่น มีเสถียรภาพ และประานมีวามสบสุ
2. โรสร้าและระบวนารอธรรมาภิบาล (structure and process) ที่ะนำไปสู่เป้าหมายไ้ ะ้อเป็นโรสร้าและระบวนารที่วาเ์วามสัมพันธ์ระหว่าเศรษิ ารเมือ และสัมอประเทศที่ทุภาไม่ว่าะเป็นภารั ภาธุริเอน หรือภาประาสัม ภาปัเนและรอบรัว มีส่วนร่วมันผนึพลัับเลื่อนสัมไป้าหน้า
โรสร้าารบริหารัารที่ี และระบวนารบริหารัารที่ี ึ่ทุภาในสัมมีส่วนร่วมและผนึันเป็นหนึ่เียวนี้เอที่ะทำให้เป้าหมายและสาระอธรรมาภิบาลเิึ้นไ้ริ ันั้น หาะล่าวว่าโรสร้าและระบวนารที่ทุภามีส่วนร่วมเป็นปััยสำัที่สุอธรรมาภิบาล็เห็นะไม่เินวามริ
้วยเหุนี้ึมีผู้สรุปว่าระบวนารที่เป็นหัวใอธรรมาภิบาลนั้นมี 3 ส่วนที่ะ้อเื่อมโยัน็ือ ส่วนที่หนึ่ ารมีส่วนร่วมอทุภาในารบริหารัารสัม (participation) ส่วนที่สอ ือ วามโปร่ใสอระบวนารัสินใ (transparency) ึ่ทำให้ารสุริและบิเบือนประโยน์อภาอื่น ๆ ไปเป็นอนระทำไ้ยา หรือไม่ไ้ และส่วนที่สาม ือ วามรับผิอบที่้ออบำถาม (accountability) และถูวิาร์ไ้ รวมทั้วามรับผิอบในารผลารัสินใ
3. สาระอธรรมาภิบาล (substance) ือ ารบริหารัารทาเศรษิสัมและารเมือ ้อสร้าวามสมุลระหว่าอ์ประอบ่า ๆ อสัมให้ำรอยู่ร่วมันอย่าสันิสุ และสัมมีเสถียรภาพ ึ่มีวามสมุลอารัสรรทรัพยารอสัมให้ทุภามีส่วนไ้ที่เหมาะสมและยอมรับไ้เป็นปััยสำัที่สุอีประารหนึ่ที่เป็นสาระอธรรมาภิบาล ารเสียุลในารัสรรทรัพยารอสัมที่ทำให้ภาใภาหนึ่ไ้ลอเวลา และอีภาหนึ่เสียลอเวลา ะนำมาึ่วามไม่เท่าเทียมันในสัม วามัแย้และท้ายที่สุ็ือ วามไม่มั่นและไร้เสถียรภาพทั้ทาเศรษิและสัม ึ่มี้อสัเ ือ
ประารแร วามสมุลอารัสรรทรัพยารในสัมน่าะเป็นผลโยรมาาโรสร้าและระบวนารธรรมาภิบาล ที่เป็นเ่นนี้็เพราะหาภาส่วนใเป็นผู้มีสิทธิอำนาในโรสร้าและระบวนารัสินใเพื่อัสรรทรัพยาร็ย่อมเป็นารแน่นอนว่าภานั้น ๆ ลุ่มนั้น ๆ ย่อม้อัสรรทรัพยารอสัมให้ภาส่วนอนมาที่สุโยไม่ำนึถึภาส่วนอื่น ๆ ึ่ะทำให้ารัสรรทรัพยารนั้นเสียวามสมุลและนำมาึ่วามัแย้และวามไม่มั่นทาสัมในที่สุ ในทารัน้าม หาในโรสร้าและระบวนารารัสินใัสรรทรัพยารนั้นทุภาส่วนไ้เ้ามามีส่วนร่วมและมีันทามิ (consensus) ในารัสรรทรัพยารให้ทุภาส่วนไ้บ้าเสียบ้า แ่ไม่มีภาส่วนใไ้ร้อย อีภาส่วนหนึ่ไ้ศูนย์ ็ะสร้าวามสมุลอทรัพยาร และะทำให้ทุภาอสัมพันาและอยู่ร่วมันอย่าสันิ
ประารที่สอ เรื่อมือที่ใ้ในารัสรรทรัพยารในสัมที่สำัที่สุประารหนึ่ ือ หมาย สำหรับบทบาทอหมายนั้นนทั่วไปมัพิาราแ่เพาะบทบาท 2 ประารสำั ือ บทบาทวบุมสัมอหมาย (social control) และบทบาที้า้อพิพาทให้ยุิ หรือที่เรียว่า ยุิธรรม ทั้ที่วามริแล้วบทบาทอหมายที่สำัที่สุอีประารหนึ่็ือ หมายเป็นผู้ำหนารัสรรทรัพยารในสัม (allocation of resources) โยเพาะหมายเศรษิและสัม เพราะหมายเป็นผู้ัสรร “สิทธิ” ึ่แท้ริ็ือ ประโยน์ให้บุลหรือลุ่ม่า ๆ หมายนี้เอที่ะำหนว่าใรไ้อะไร
บรรานุรม
- บวรศัิ์ อุวรรโ. (2542). ารสร้าธรรมภิบาล (good governance) ในสัมไทย. รุเทพมหานร: สำนัพิมพ์วิูน.
- อรพินท์ สพโัย. (2541). สัมเสถียรภาพและลไประารัที่ี (good governance). รุเทพมหานร: สถาบันวิัยเพื่อารพันาประเทศไทย.
- สุิ นิมิุล. (2543). ระทรวมหาไทยับารบริหารัารที่ี: ารปรอที่ี (good governance). รุเทพมหานร: โรพิมพ์บพิธารพิมพ์.
- สุเทพ เาวลิ. (2548). ารบริหารัารภารัแนวใหม่ (New Public Management). รุเทพมหานร: สำนัพิมพ์เสมาธรรม.
- ไยวัน์ ้ำู. (2545). ธรรมาภิบาล: ารบริหารารปรอที่โปร่ใส้วยริยธรรม. รุเทพมหานร: สำนัพิมพ์น้ำฝน.
- สถาบันพระปเล้า. (2546). ัวี้วัธรรมาภิบาล (พิมพ์รั้ที่ 2). รุเทพมหานร: โรพิมพ์ุรุสภา ลาพร้าว.
เก็บเข้าคอลเล็กชัน
ความคิดเห็น