สังคมไม่ขมอย่างที่คิด Junko Sang.

ลำดับตอนที่ #5 : อารยธรรมอียิปต์ ง่ายๆ

อารยธรรม อียิปต์ 

อารยธรรมที่มีความยิ่งใหญ่อีกแห่งหนึ่งของโลก

ที่มีถิ่นกําเนิดในดินแดนใกล้เคียง กับอารยธรรมเมโสโปเตเมีย

ปัจจุบันก็คือ ประเทศ อียิปต์ นั่นเอง

เป็นดินแดนที่อุดมสมบูรณ์ เนื่องจากมีพื้นที่ตั้งอยู่บนสองฟาก

"ฝั่งแม่นำ้ ไนล์"

“เฮโรโดตัส (นักประวัติศาสตร์ชาวกรีก)

กล่าวว่า

"อียิปต์เป็นของขวัญจากแม่น้ําไนล์"

........................................

ก่อนสมัย ของฟาโรห์นาเมอร์ ( Namer )

ชาวอียิปต์ได้เริ่มก่อตั้งอาณาจักรขึ้นในบริเวณ

ที่ราบลุ่มสองฝากฝั่งแม่น้ําไนล์

ขยายอาณาเขตออกไปกว้างใหญ่ไพศาล

ซึ่งในขณะนั้น ยากแก่การปกครองได้ทั่วถึง

ต่อมาจึงได้แบ่งแยกการปกครองออกเป็น 2 อาณาจักร

ประวัติศาสตร์ของอียิปต์

จึงแบ่งออกได้เป็น 4 ยุค

โดยเริ่มที่...

1.สมัยต้นราชวงศ์ (ราชวงศ์ที่ 1-2)

เริ่มจากการแบ่งแยกดินแดน ราชาแมงป่อง (Scorpion king)

ผู้ครองนครชีส (This) อันตั้งอยู่บริเวณตอนกลางแห่งลุ่มแม่น้ำไนล์

เข้ายึดครองนครรัฐต่างๆในอียิปต์บน และตั้งตนเป็นฟาโรห์แห่งอาณาจักรบน

เขาปรารถนาจะรวมอียิปต์เข้าด้วยกัน

แต่พระองค์สิ้นพระชนม์เสียก่อน

โอรสของพระองค์นามว่า “นาเมอร์"Narmer

(ข้อนี้นักประวัติศาสตร์ยังไม่แน่ใจนักแต่จาก หลักฐานที่มีแสดงว่าทั้งสองพระองค์น่าจะเกี่ยวดองกัน)

ได้สานต่อนโยบาย

เข้าโจมตีอียิปต์ล่าง

ด้วยความสามารถของพระองค์

สามารถผนวกทั้งสองอาณาจักรเข้าด้วยกันได้สําเร็จ

และ สถาปนาพระองค์ขึ้นเป็น

“ฟาโรห์(Pharaoh)”

และตั้ง “เมมฟิส (Memphis)” เป็นเมืองหลวง

ตั้งอยู่ในอียิปต์ล่าง ตอนกลางของลุ่มน้ําไนล์

"ฟาโรห์นาเมอร์" 

เป็นฟาโรห์องค์แรกแห่งราชวงศ์ที่ 1

**มีหลายพระนามแบบกรีก (Greek) คือ 

มิน (Min) มีนาออส(Mina ios) เมนาส (Menas)นาเมอร์ (Narmer)

***แม้จะรวมดินแดนเข้าเป็น

ผืนเดียวกันเป็นชาติ แต่ชาวอียิปต์โบราณก็ยังนิยมเรียกชาติตนครั้งนั้นว่า

"Land of Two Lands" และหลักฐานประวัติศาสตร์ในสมัยนี้มีน้อยมาก

2.สมัยอาณาจักรเก่า (ราชวงศ์ที่ 3-6)

สมัยนี้บางครั้งถูกเรียกว่า สมัยปิรามิด (The Pyramid Age) เพราะเกิดการสร้างปิรามิดขึ้นเป็นครั้งแรกและมีพีระมิดเกิดขึ้นมากกว่า 20 แห่ง

-สมัยราชวงศ์ที่ 3 “ฟาโรห์ โจเซอร” (ojoser)

มีการสร้างพีระมิดครั้งแรก

เรียกว่า

"Pyramid of Djoser" 

-สมัยราชวงศ์ที่ 4 “ฟาโรห์คูฟู (Khufu)”

มีวิทยาการใหม่ ศิลปกรรม และสถาปัตยธรรมเจริญมาก

ประจวบกับกษัตริย์มีอํานาจในการปกครอง

เป็นผลให้เกิด 

"พีระมิดที่ใหญ่ที่สุด" 

ที่เมือง กีซา (Giza)

เรียก 

"Great pyramid of Khufu"

................

และแล้วสมัยอาณาจักรเก่าสิ้นสุดลง

ในราชวงศ์ที่ 6

เพราะ

กษัตริย์ไร้ความสามารถในการปกครองและการรบ

+ ความทะเยอทะยานแย่งชิงอํานาจของขุนนาง

โดยเฉพาะอย่างยิ่งพวกขุนนางที่เรียกว่า

“โนมาร์ซ (Nomarch)”

เป็นผลให้อียิปต์โบราณต้องวุ่นวายเกิดสงครามกลางเมือง ขึ้นบ่อยครั้งและต้องตกอยู่ภายใต้การปกครองของพวกขุนนางนานกว่าสองศตวรรษ

เรียกช่วงนี้ว่า 

“ช่วงขุนนางปกครองครั้งที่1”(The First Federal)

ช่วงนี้ขุนนางมีอํานาจตั้งราชวงศ์(ราชวงศ์ที่ 7-11)

มาปกครองอียิปต์โบราณ

ที่เมืองธีปส์ (Thebes) ใน อียิปต์บน เป็นศูนย์กลางของ ราชวงศ์ที่ 7-8

ต่อมา...

ขุนนางที่เมืองเฮราเคบโอโปลิส (Herclepopolis) ในอียิปต์ล่าง

ได้ตั้งราชวงศ์ที่ 9-10 ขึ้น

ขณะที่อยู่ในราชวงศ์ที่ 10 ปรากฏว่าได้มีการจัดตั้งราชวงศ์ที่ 11

ขึ้นที่เมืองธีปส์ควบคู่กันขึ้นมา

ทําให้เกิดสงครามกลางเมืองเพื่อแย่งชิงอํานาจและดินแดนกัน

3.สมัยอาณาจักรกลาง (The Middle Kingdom)

(ราชวงศ์ที่ 11ตอนปลาย กับ ราชวงศ์ที่ 12)

เริ่มด้วย 

“ฟาโรห์เมนตโฮเต็ปที่ 2 (Mentuhotep 2)

กษัตริย์องค์สุดท้ายในราชวงศ์ที่ 11 แห่งธีปส์

ปรามขุนนางได้และรวบรวมดินแดนอียิปต์โบราณเข้าด้วยกัน

ทรงฟื้นฟูการค้าและสภาพแวดล้อม

เวลาส่วนใหญ่ของสมัยอาณาจักรกลาง

จะอยู่ในช่วงราชวงค์ที่ 12

คือ

“ฟาโรห์อเมเนมฮัสที่ 1 (Amenemhat)” 

ทรงเก่งในการรบและทรงฟื้นฟูการค้ากับฟินิเชียน

4.สมัยอาณาจักรใหม่หรือสมัยจักรวรรดิ (The New Kingdom or the Empire Age) (ราชวงศ์ที่ 18-20 )

“ธีปส์” เป็นเมืองหลวง

จักรวรรดิ์อียิปต์โบราณเกิดขึ้นเป็นครั้งแรก เพราะกษัตริย์เก่งการรบและปกครอง

หลักฐานทางประวัติศาสตร์ในสมัยนี้มีมาก และแน่นอนกว่าสมัยใดๆ ที่ผ่านมา

สรุป

การปกครอง 

ปกครองแบบเทวราชา

มีกษัตริย์เรียก “ฟาโรห์ 

สังคม 

เชื่อเรื่องเทพเจ้าหลายองค์

เทพสูงสุดคือ สุริยเทพ(ราห์)

ศาสนา

เชื่อเรื่องภพหน้า ชีวิตหลังความตาย ความอมตะของวิญญาณ

ภูมิปัญญา

ด้านสถาปัตยกรรม

- พีระมิด Pyramid

สร้างจากหิน เป็นสุสานเก็บศพ

ด้านอักษรศาสตร์

-สร้างอักษรภาพ “เฮียโรกลิฟฟลิค Hieroglyph

เขียนบนกระดาษปาปิรุส

ด้านวรรณกรรม

- คัมภีร์มรณะ (Book of dead) หรือ คัมภีร์ของผู้มรณะ

**คัมภีร์มรณะนี้มิใช่เรื่องราวที่นักเขียนทั่วไปจะแต่งกันได้

แต่ผู้จัดทําจะต้องเป็นพระหรือนักบวช ที่หากินกับญาติคนตายโดยเฉพาะ

ซึ่งเป็นจะมีเนื้อหา

คาถาอาคม คําสวด บทร้อง บทภาวนาและคําแนะนําเช่น 

-ปฏิบัติตน อย่างไรในขณะที่วิญญาณถูกเหล่าเทพเจ้าซักฟอก

-หากมีความผิดจริงจะหลีกเลี่ยงได้อย่างไร 

-หากเป็นที่ยอมรับของเหล่าคณะเทพแล้วจะได้พบกับอะไรบ้าง

-ตลอดจนพิธีกรรมต่าง ๆ เกี่ยวกับตัวมัมมี่ เพื่อว่าหลังฟื้นคืนชีพอีกครั้งจะได้ไม่เป็นคนพิการ

<<<ปกติผู้เขียนคัมภีร์มรณะมักจะจัดทําขึ้นล่วงหน้า

โดยเว้นชื่อลูกค้าไว้ - -" 

ทํากันเป็นอุตสาหกรรม มีคุณภาพหลายระดับ หลายอยู่กับราคา>>

จริงๆแล้วคัมภีร์มีชื่อดั้งเดิมว่า

"คัมภีร์แห่งการล่วงเข้ามาในเวลากลางวัน"

(Book of Coming Forth by Day) หรือ “คัมภีร์แห่งการปรากฎเข้าสู่แสงสว่าง" (Book of Emerging Forth into the Light)

**การที่ตั้งชื่อให้สอดคล้องกับเนื้อหา 

เพราะมีธรรมเนียมที่จะไม่กล่าวถึงความตาย และคนตายกันตรง ๆ

นิยมใช้คําเปรียบเปรยต่าง ๆ นานาที่พบบ่อย ๆ 

มี2สํานวน ได้แก่ "เขาไปทิศตะวันตกแล้ว" กับ "ผู้ตายมีเสียงอื่นแม้จริง"

คัมภีร์มรณะมีด้วยกันหลายสํานวนขึ้นอยู่กับแหล่งผลิต

นักโบราณคดีลงความเห็นว่า

'สํานวนที่สําคัญที่สุดมาจากธีบส์ 

โดยมักจะกล่าวสรรเสริญเทพเจ้า โดยเฉพาะเทพโอซิริส'

ด้านวิทยาศาสตร์

-ทําปฏิทิน สุริยคติและจันทรคติ

โดยกําหนด 1ปี มี 365 วัน

-ทํามัมมี่ (Mummification)

โดยอาศัยความรู้ทางการแพทย์และสรีรวิทยา

เป็นการรักษาศพไม่ให้เน่าเปื่อย

****************(แถม)******************

มงกุฎของแต่ละอาณาจักร มีความแตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด

1.Hediet(มงกุฎขาว) --- Upper Egypt

2.Hedjet(มงกุฎแดง) --- Upper Egypt

3.Pschent(มงกุฎแดง+ขาว) -Unitate Egypt

....

"นาร์เมอร์พาเลต" 

Narmer palette หนึ่งในวัตถุโบราณที่มีชื่อเสียงที่สุดแห่งอียิปต์

แสดงให้เห็นถึง “ชัยชนะของฟาโรห์นาเมอร์ในการรวมชาติอียิปต์

และฉลองความสําเร็จยิ่งใหญ่ครั้งนี้

คลีโอพัตรา สตรีที่มีบทบาทมากในการเมืองอียิปต์

ต้นตระกูล คือราชวงศ์ทอเลมี หรือ ลากิด

Ptolemaic dynasty หรือ Lagids

 ทอเลมีที่ 1 โซเตอร์ เป็น 1 ใน7 แม่ทัพชาวกรีกที่ 

พระเจ้าอเลกซานเด้อร์ส่งมาครองเมืองอียิปต์

หลังจากที่อเล็กซานเดอร์เสด็จสวรรคต

 ทอเลมีก็ประกาศตนเป็น

"พระเจ้าทอเลมี"

และต่อมาเป็นที่รู้จักกันในชื่อ “โซเตอร์”  แปลว่า ผู้มาช่วย 

ต่อมาชาวอียิปต์ก็ยอมรับราชวงศ์ทอเลมี

ว่าเป็นราชวงศ์ที่สืบการเป็นฟาโรห์ของอียิปต์

 ราชวงศ์ทอเลมีปกครองอียิปต์

จนมาถูกพิชิตโดยโรมัน 

ในปี 30 ก่อนคริสต์ศักราช