คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #4 : คดีพญาระกา
ีพาระา ไ้า http://roikamhom.blogspot.com/2008/12/blog-post_5646.html
ีพาระา : นิทานเสียสีเื้อพระวศ์อันอื้อาว
เ้านายที่มีบทบาทอยู่ในี "พาระา" อ์แร็ือพระบรมวศ์เธอพระอ์เ้าวรวรร รมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ท่านเป็นพระเ้าลูยาเธอในพระบาทสมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัวรัาลที่ ๔ ประสูิแ่เ้าอมมาราเียน ึ่เรียันว่าเียนอิเหนา เพราะเป็นละรหลว รำเป็นัวอิเหนาไ้ามไม่มีใรสู้ ล่าวันว่าเป็นเ้าอมที่โปรปรานท่านหนึ่ เมื่อประสูิพระราโอรส สมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัว ็พระราทานริแถมมาให้นอเหนือาพระแสาบที่พระราทานพระราโอรสทุพระอ์ รับสั่ว่า "เป็นลูอิเหนา"
รมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ้นราสุลวรวรร ทรไ้เลือศิลปินทาเ้าอมมาราเียนมาไม่น้อย โปรนิพนธ์บทละร บทวีและารแส พระนิพนธ์สำัๆที่เรารู้ััน็อย่าเ่น "สาวเรือฟ้า" ึ่ทรัแปลาอุปราร Madame Butterfly ทรเป็นเ้าอโรละรนฤมิร์ ที่ไ้เ้าไปแสถวายหน้าพระที่นั่ในพระบรมมหาราวับ่อยๆในรัาลที่ ๖ พระธิา ๒ พระอ์ในรมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ไ้เป็นที่โปรปรานอพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ือพระวรัาปทาน พระู่หมั้น และพระนาเธอลัษมีลาวัย์ พระมเหสี ทั้สออ์ทรรับมรศิลปินาพระบิา ในพระปรีา้านารแ่บทประพันธ์
แ่เรื่อที่ะเล่านี้เป็นเหุาร์อนปลายรัาลที่ ๕ ึ่ละรนฤมิร์ำลัเฟื่อฟูเ่นเียวับเ้านายในสมัยนั้น รมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ทรมีหม่อมหลายน และในำนวนนี้็มีนาละรโ่ัในะละรนฤมิร์ที่ไ้เป็นหม่อม้วย ื่อพัร์ หม่อมพัร์ึ่ยัสาวและสวย ไม่ไ้เป็นสุับานะอน ึทิ้ำแหน่หม่อม หนีออาวัไปเมื่อปลายเือนธันวาม ๒๔๕๒ ไปอาศัยอยู่ที่บ้านฝั่ธนบุรี แ่รมพระนราธิปประพันธ์พศ์ เอ็ไม่เ็มพระทัยะสูเสียหม่อมพัร์ ึทริามไปเพื่อะเอาัวลับมา เิเรื่อราวับเ้าอบ้านเป็นเรื่ออื้อาวถึั้นพวเาพร้อมใันทำเรื่อถวายีาว่ารมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ทรบุรุเ้าไปถึในบ้าน เอะอะให่โเป็นที่เือร้อนแ่ราษร เมื่อพระเ้าอยู่หัวทรทราบาีา ็มีพระราำรัสห้ามรมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ไม่ให้ทำอี
แม้ว่ารมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ไม่ไ้ัวหม่อมพัร์ลับไปอย่าพระประส์ แ่เธอ็อยู่บ้านนั้น่อไปอีไม่ไ้ ำ้อออาบ้านฝั่ธน มาอาศัยารอารัาอำรวพระนรบาลทาฟาพระนร ึ่ึ้นับเสนาบีือเ้าพระยายมรา เ้าพระยายมราเห็นผู้หินเียวะเป็นนวนให้เือร้อนันไปทั้รม ็เลี้ยล่อมให้หม่อมพัร์ลับเ้าวัสวามีอเธอไปเสียให้หมเรื่อ แ่เธอ็ยืนรานไม่สมัรใลับท่าเียว เ้าพระยายมราเห็นเป็นภาระยืเยื้อแ่นรบาล ็เลยไปทูลปรึษาเ้านายที่ิว่ามีบารมีพอะุ้มรอหม่อมพัร์ไ้ ือรมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ทราบเรื่อ็ทร้อนรับและให้ารุ้มรอ้วยี เรื่อ็สบไป แ่ว่ารมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ไม่พอพระทัย ยัริ้วหนัและทรบ่นับใร่อใรว่าเสนาบีนรบาลเป็นใให้หม่อมอท่านหนี ันั้นแทนที่เรื่อะบ ็เลยเิเป็นเรื่อให่โวุ่นวายยิ่ว่าเิมึ้นมา
มาถึเือนพฤษภาม ปี ๒๔๕๓ บทละรเรื่อใหม่อนฤมิร์ พระนิพนธ์ในรมพระนราธิปประพันธ์พศ์ที่ะไปแสถวายหน้าพระที่นั่ มีื่อว่า "ปัษีปะรนัม เรื่อพาระา " เมื่อนิพนธ์เสร็ รมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ทรนำไปให้รมหลวุมพรเอุมศัิ์ (พระเ้าลูยาเธอพระอ์เ้าอาภาร ้นราสุล อาภาร อยุธยา) เพื่ออให้ทรแ่ทำนอับร้อให้ รมหลวุมพรเอุมศัิ์ ทรอ่านแล้วรู้สึว่าเนื้อเรื่อพิลๆ ็ไม่ทรรับทำ แ่ทรับทลอนบาอนไว้แล้วนำไปหารือรมหลวพระัษ์ศิลปาม (พระเ้าน้อยาเธอพระอ์เ้าทออ้อนให่ ้นราสุลทอให่ อยุธยา พระราโอรสในรัาลที่ ๔) รมหลวประัษ์ศิลปาม อ่านแล้ว็นำไปถวายให้รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ อ่านบ้า
เนื้อเรื่ออ" พาระา " อย่าย่อๆ มีอยู่ว่า พาระามีเมียมา มีเมียัวหนึ่เป็นนาไ่ี่ปุ่นึ่ไม่พอใัวพาระา พอไ้โอาส็แยฝูไป พบไ่นที่ปลายนาเิรัใร่เป็นู้ัน พอรู้ถึพาระา ็ามไปีไ่นนแพ้และหนีไป นาไ่ี่ปุ่น็หนีเลิไปพบาเ่านระทุริมบึ าเ่าเอาไปเลี้ยไว้ แ่ยายเ่านระทุหึหว ประอบับไ้่าวว่าพาระาผู้มีฤทธิ์ำลัิาม้นหา นระทุึไล่นาไ่ี่ปุ่นไปหาพาเหยี่ยว พาเหยี่ยวเห็นว่ารับไว้ะเิปัหา ึส่นาไปถวายพานเ้าแมว นเ้าแมวเิวามปิพัทธ์นาไ่ี่ปุ่น ไม่รัเียว่าเสียเนื้อัวมาแล้ว เพราะนเ้าแมว็ินอโสโรอยู่แล้ว ึไ้นาไ่เป็นเมียในบทอนนี้มีล่าวิเียนัเนว่า พาเ้าแมวเป็นผู้หลระเริในราะ นลืมวามละอาย่อบาป เอาเมียออาเป็นเมียไ้ ฝ่ายนานเ้าแมวมเหสีไ้่าว็มาหึ แ่พาระาลับเ้า้านาไ่ ไล่ีนานเ้าแมวหนีลับเ้ารัไป่อมาพาเ้าแมวยทัพะไปรบับพาระา แ่เมื่อเผิหน้าันยัไม่ทันรบพุ่ ็พอีวนรุ่เ้า พาระาันึ้นมา ส่วนนเ้าแมวาฟาเพราะแสอรุเลยแพ้ เลิทัพหนีไป
รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ อ่านแล้ว ทรเห็นว่า เป็นเรื่อแ่ว่าล่าวระทบระเทียบเปรียบเปรยพระอ์ในรีหม่อมพัร์ ็ริ้วมา ประอบับทรไ้่าว(ึ่รู้ภายหลัว่าไม่ริ)ว่าพระเ้าอยู่หัวไ้ทอพระเนรบทละรแล้ว มิไ้ทรทัท้วแ่อย่าใ ้ำยัำหนะให้เล่นถวายในวันที่ ๓ มิถุนายน เสียอี ถ้าหาว่าเล่นึ้นมาเมื่อไร็ะลายเป็นเรื่อให่โ พระอ์ะไ้รับวามอัปยศอย่ามา ทรเห็นพระเ้าอยู่หัวเอ็ไม่ทรพระเมาพระราโอรสเสียแล้ว ถึปล่อยให้ละรเล่นเรื่อนี้่อหน้าราสำนัไ้อย่าที่ล่าวไว้แล้วว่ารมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ทรเป็นผู้มีพระทัยเร็ว เมื่อริ้วเรื่อนี้มา ็ถึั้นบรรทมไม่หลับทั้ืน เ้า็ทรประุม้าราารระทรวยุิธรรมมาแ้เรื่อให้ทราบ และ ทรมีลายพระหัถ์ถึเ้าพระยายมราเล่าเรื่อนี้พร้อมส่บทละรไป้วย ทรเห็นว่าเมื่อเหุาร์เป็นไปถึั้นนี้ ็ทรโทมนัสเินว่าะอยูู่หน้าผู้นไ้ อให้เ้าพระยายมราัารามแ่เห็นสมวร แล้ว็เส็ลเรือไปแ่ลำพั ไปอยู่ที่ศาลเ้าอรัษ์ที่ปลายลอรัสิ่อนหน้าเิเรื่อนี้
ราววันที่ ๒๐ เมษายน รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ เยทำหนัสือทูลเล้าทูลระหม่อมถวายอลาออาำแหน่เสนาบี ทรแถลเหุผลว่า ประวร มีอาารปวพระเศียรเป็นำลั ในสมอร้อนเผ็เหมือนหนึ่โรยพริไทยระหว่ามันสมอับระู ิและำอะไรไม่ไ้ทั้สิ้น ทำานแม้แ่นิหน่อย็เหนื่อย หมอไรเอร์รวพระอาารแล้วว่าำ้อหยุานพัรัษาพระอ์ ึราบบัมทูลลาออาำแหน่เสนาบี พระเ้าอยู่หัวทรเ็บลายพระหัถ์บับนี้ไว้เยๆไม่มีพระบรมราโอารลมา และไม่เปิเผยให้ผู้ใทราบ นเิเรื่อ" พาระา " ึ้นวันรุ่ึ้นหลัารมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ เส็ออาพระนรไปโยมิไ้ราบบัมทูลพระเ้าอยู่หัว ้าราารั้นผู้ให่อระทรวยุิธรรมรวม ๒๘ น็ประุมัน แล้วลื่อถวายีาอลาออาราารามรมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ึ่ถ้าหาว่าออไปริๆ ระทรวและศาลยุิธรรม็ะล้ม ำเนินาร่อไปไม่ไ้ เพราะา้าราารสำัถึ ๒๘ น เรียว่ายระทรวออไป็ว่าไ้ในีานี้
ผู้ลื่อเป็นอันับ้นือพระยาัรปาีศรีศิลวิสุทธิ์ ปลัทูลลอ และอีท่านหนึ่ที่มีบทบาทสำัในเรื่อนี้ือุนหลวพระยาไรสี(เทียม บุนนา) อธิบีศาล่าประเทศเรื่อนี้ลายเป็นเรื่อวุ่นวายที่สุเรื่อหนึ่ในปีนั้น็ว่าไ้ ประวบเหมาะับบ้านเมือมีเรื่อให่อยู่แล้ว ให้พระเ้าอยู่หัวทรพะวอยู่ถึ ๒ เรื่อ
เรื่อแรือท่านยุโยฮันน์ อัลเบร็์ แห่เม็เล็นเบอร์ เวริน ำลัะเส็เยือนสยาม ทาไทยไม่้อารให้มีเหุลุลัอะไรในบ้านเมือเมื่อแเมือมาถึ
เรื่อที่สอือนีนในพระนรพร้อมใันประท้วหยุานั้แ่ ๑ มิถุนายน รับาลำลัเฝ้าระวัเ็มที่ไม่ให้เิเหุร้ายแทรแ ็ไม่มีใรนึว่าะเิเหุที่สาม ือ้าราารั้นผู้ให่อระทรวยุิธรรม ลุึ้น "สไร๊์ " ราวับะแ่ับนีนเสียเอ แล้วสาเหุเรียว่าเป็นเรื่อส่วนัว็ว่าไ้ เพราะไม่ไ้เี่ยวอะไรับระบบานในระทรวพอีาทูลลาอออ้าราาร ๒๘ นหลุามือไปถึทาาร ็วุ่นวายันไปทั้ระทรวและพระบรมมหาราวั นลาในเรื่อนี้ือเ้าพระยายมราไ้พยายามห้ามปรามไล่เลี่ยเท่าไร ้าราารทั้ ๒๘ (ึ่ว่าันว่าุนหลวพระยาไรสีเป็นแนนำ)็ยืนรานะทำนไ้ันั้นเมื่อพระเ้าอยู่หัวทรทราบเรื่อีา ็ทั้พิโรธและโทมนัสอย่ามา ทรมีพระบรมราโอารให้พระบรมวศานุวศ์ั้นผู้ให่หลายพระอ์รวมทั้สมเ็พระบรมโอรสาธิรามุราุมาร(ือพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว)เ้าเฝ้า่วนเพื่อสอบสาวราวเรื่อ เพื่อะนำไปสู่ารพิพาษาลโทษผู้ระทำผิ ส่วน้าราารทั้ ๒๘ นนั้น พระเ้าอยู่หัวพิโรธมา ถึับทรเรียว่า ' ๒๘ มุ ' และให้เียนื่อปิไว้ที่ปลายพระแท่นบรรทมเพื่อทรสาปแ่
หมายเหุรายวัน ในพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ทรพระราำรัสในพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว อนนี้ไว้ว่า “ไม่มีแบบแผนอะไรเลยที่ะทำเ่นนี้ ทั้ในเมือไทยเมือฝรั่ ะหาอะไรที่ะแ้แทนนพวนี้ไม่ไ้นนิเียว เปนอย่าอัปรีย์ที่สุที่แล้ว หาอะไรเปรียบไม่ไ้ เอาารส่วนัวมายึ้นเปนเหุที่ะไม่ทำารามน่าที่ราาร นับว่าปราศาวามิ ปราศาวามัู่อพระเ้าแผ่นิน และ่อแผ่นิน ถือนายมาว่าเ้า”
พระยาัรปาีศรีศิลวิสุทธิ์ นับว่าโีมาที่มีัลยามิรแท้ริ ือรมุนศิริธัสัาศ ทรยื่นมือเ้ามา่วยในยามหน้าสิ่วหน้าวาน ไม่มีใรอื่น่วยเหลือไ้ พอทราบเรื่อ รมุนศิริธัสัาศ็เส็มาที่บ้านพระยาัรปาีศรีศิลวิสุทธิ์ทันทีในอนลาึ ปลุเ้าอบ้านึ้น บัับให้เียนหนัสือสารภาพผิ อพระราทานอภัยโทษ และอถอนหนัสือราบถวายบัมลาออรมุนศิริธัสัาศ นำหนัสืออพระยาัรปาีศรีศิลวิสุทธิ์ ทูลเล้าทูลระหม่อมถวายพระเ้าอยู่หัวทันที ไม่ให้รอ้า้ามวัน
ท่านผู้หิุษี มาลาุล ธิาอเ้าพระยามหิธร เล่าว่าสามีอท่านือ หม่อมหลว ปิ่น มาลาุล ไ้พบหลัานที่เ็บไว้ในหอหมายเหุ แล้วนำมาให้ท่าน ท่านบันทึไว้เี่ยวับหนัสือราบถวายบัมลาออาราารว่า
" ุพ่อเียนหนัสือี ไม่มีารหมิ่นพระบรมราานุภาพแม้แ่น้อย ุพ่อเียนว่าารที่รับราารอยู่ทุวันนี้ไ้ ็้วยพระมหารุาธิุปเล้า แ่ในทาวิาารนั้น้อพึ่พระปัาอรมหลวราบุรีฯ เมื่อรมหลวราบุรีฯทูลลาออ ุพ่อ็หมปัาที่ะลอพระเพระุ่อไป ส่วนหนัสืออพระราทานอภัยโทษนั้น ุพ่อเียนว่า ไ้ระทำไปเพราะวามโ่เลาเบาปัา และถ้าแม้บัอาระทำให้ระายเือเบื้อพระยุลบาทเ่นนี้อีแล้ว ็อพระราทานถวายีวิ"
รมุนศิริธัสัาศไ้นำหนัสืออพระยาัรปาีศรีศิลวิสุทธิ์เ้าไปทูลเล้าทูลระหม่อมถวาย พระเ้าอยู่หัว็่อยลายพระพิโรธล ้าราารอื่นๆอี ๒๖ น็ไ้ทำามือทำหนัสืออพระราทานอภัยโทษหมทุน เว้นแ่นเียวือุนหลวพระยาไรสี ึ่มีหนัสือราบบัมทูล้วยโวหารว่านมิไ้เป็นผู้ผิบันทึส่วนพระอ์ในพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว ที่พระราทานเ้าพระยารามราพ ทรล่าวถึุนหลวพระยาไรสีไว้ว่า" หม่อมเ้ารูศัิ์(ฤาร) เล่า่อไปว่า ุนหลวพระยาไรสีนั้นไม่เรียบร้อยเ่นนอื่นๆ แสนระ้าระเื่อ และว่าไ้มีหนัสือทูลเล้าฯแ้ัวไปโยโวหารหมอวาม ทำให้พระเ้าอยู่หัวริ้วมา ะลพระราอาาให้เป็นัวอย่า"เรื่อ ๒๘ มุที่ว่านี้ ปราว่าน้นิไม่ใ่พระยาัรปาีศรีศิลวิสุทธิ์ แ่เป็นุนหลวพระไรสี ท่านึถูถอาอธิบีผู้พิพาษาศาลี่าประเทศ และเราะห์ร้าย้ำสอ ถูถอาบรราศัิ์ เพียนเียว ส่วนนอื่นๆไ้ลับเ้ารับราารทั้หม แ่็แน่ละว่า อนาทาราารไม่มั่นเท่าเิม
เ้านายที่เี่ยว้อับเรื่อพาระา ่า็ไ้รับผลระทบนละอย่า รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ลับเ้ามาราบบัมทูลอพระราทานอภัยโทษ และไ้รับพระราทานอภัยโทษ แ่โปรเล้าโปรระหม่อมให้ทรพ้นำแหน่เสนาบีไปามที่เยราบถวายบัมลามา่อน หม่อมเ้ารูศัิ์ ฤารึ้นเป็นเสนาบีระทรวยุิธรรมแทน ส่วนรมพระนราธิปประพันธ์พศ์ ทรถูลโทษอย่าเ้านาย เรียว่าิสนมือ้อเ้ามาประทับในพระบรมมหาราวัออไปไหนไม่ไ้มีำหน ๑ ปี มีเ้าหน้าที่อยูแล แ่ว่าหม่อมและพระโอรสธิาเ้าไปเยี่ยมไ้เป็นเวลาามสมวรเ้านายพระอ์ที่สามือรมหลวประัษ์ศิลปาม ึ่มีส่วนให้รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์เ้าพระทัยผิ ถูห้ามเ้าเฝ้านสิ้นรัาลแ่รมพระนราธิปประพันธ์พศ์ นั้นิสนมอยู่ไม่นาน แ่ถึเือนราม รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ ็ทูลเล้าทูลระหม่อมอพระราทานอภัยโทษให้ ท่าน็เลยไ้พ้นโทษ ลับไปวัอท่านเวลาล่วมาถึเือนุลาม ปีเียวัน พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว็เส็สวรร
ำพิพาษาศาลรับสั่พิเศษ ไ้าhttp://www.dikathai.com/Hot_Case/Phyaraka.htm
ระทรววั
วันพุธที่ 1 มิถุนายน ร.ศ.129 (พ.ศ.2453) เวลา่ำ พระบาทสมเ็พระเ้าอยู่หัวเส็ออ พระที่นั่อัมพรสถาน มีรับสั่ให้หาพระเ้าน้อยาเธอ รมุนสรรพสิทธิประส์ เสนาบีระทรววั 1 พระเ้าน้อยาเธอ รมหลวเทววษ์วโรปาร เสนาบีระทรว่าประเทศ 1 เ้าไปเฝ้าทูลลออธุลีพระบาทพร้อมันแล้ว ึมีพระบรมราโอารำรัสเหนือเล้าฯ ว่าพระเ้าลูยาเธอรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ เสนาบีระทรวยุิธรรมให้เ้าพระยายมรานำวามราบบัมทูลพระรุา ในวันที่ 1 มิถุนายนนั้นว่า พระเ้าน้อยาเธอ รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ไ้แ่บทละรเรื่อหนึ่ เรียื่อว่า ปัษีปรัม ว่าล่าวเปรียบเทียบหมิ่นประมาทให้เสียพระนามและพระเียริยศ รมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ และเ้าพยายมรานำบทละรึ่เป็นเหุแห่ีอันนี้ทูลเล้าฯ ถวาย้วย ทรพระราำริห์เห็นว่า ีเรื่อนี้ะ้อพิาราให้ไ้วามริ และะ้อวินิัยให้เห็นผิอบเ็า ึทรพระรุาโปรเล้าฯ ให้้าพระพุทธเ้ารมุนสรรพสิทธิประส์ 1 รมหลวเทววษ์วโรปาร 1 รมหลวำรราานุภาพ 1 พร้อมันเป็นผู้พิพาษาศาลรับสั่ เรียรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์มาสอบถามและพิาราเอาวามริึ้นราบบัมทูลพร้อม้วยเนื้อเห็นอ้าพระพุทธเ้าทั้ 3 ในวามผิอบแห่ีเรื่อนี้
้าพระพุทธเ้าไ้มีหมายเรียรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ให้มาแ้ี และให้ทำบรราหนัสือปัษีรัมเรื่อที่เิีอันนี้ที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์มีอยู่มาส่ ที่ว่าารระทรววั วันที่ 2 มิถุนายน
รั้น วันที่ 2 มิถุนายน เวลาบ่าย 4 โม ้าพระพุทธเ้าไ้ประุมพร้อมัน ที่ว่าารระทรววัที่พระราวัสวนุสิ รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ ไ้นำ้นร่าบทละรเรื่อปัษีปรัม 2 บับ ับสมุพิมพ์บทละรเรื่อนี้ 499 บับมาส่ ว่าไ้สัาแ่่าพิมพ์ให้พิมพ์ 500 บับ อีหนึ่ไ้ทูลเล้าฯ ถวายเมื่อวันที่ 31 พฤษภาม เหลืออยู่ 499 บับ ไม่ไ้ำหน่ายให้ปันแ่ผู้ใ ไ้นำมาส่ามหมายโยสิ้นเิ ถ้าแลผู้ใะมีหนัสือนี้อยู่ ็ะไ้ไปาผู้พิมพ์ โยรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ไม่ไ้ทราบ และมิไ้อนุา
เมื่อ้าพระพุทธเ้าไ่ถามรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ถึเรื่อหนัสืปัษีรัมที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์รับว่าไ้แ่เอาริ ไู้ามเ้าเรื่อละรฝรั่เศสเรื่อหนึ่ ึ่เรียว่า “อิแล” ึ่ไ้อ่านเนื้อเรื่อหนัสือพิมพ์อัฤษเรียว่า อิลลัสเรเลอนอนนิวส์ แ่เรื่อปัษีปรัม ที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์แ่นี้เอาแ่เ้าเรื่อละรอฝรั่เศสไม่ไ้แ่รามเรื่อละรอฝรั่เศษ เพราะเห็นว่าวระ้อแ้ไให้นูในเมือนี้เป็นที่อบใเป็นสำัอารเล่นละร แ่เรื่อปัษรปรัมที่แ่นี้รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ะไ้ั้พระไทยเอาเรื่อภัร์หม่อมละรที่หลบหนีมาเป็นท้อเรื่อ ัที่รมหม่อมราบุรีำฤทธิ์หาว่าเป็นารหมิ่นประมาทนั้นหามิไ้
เมื่อไ้วามปิเสธอรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ ันี้ ้าพระพุทธเ้าเห็น้วยเล้าฯ พร้อมันว่า ีเรื่อนี้ไม่ำเป็น้อเรียบุลผู้ใมาเป็นพยาน เพราะหนัสือที่เี่ยวแ่ี เรื่อนี้มีอยู่ทุอย่า ึพร้อมัน รวหนัสืออันเี่ยว้อเป็นหลัานวรพิาราในีเรื่อนี้ ไ้วามัะราบทูล่อไปนี้ ือ
1. ในหนัสือพิมพ์อิลลัสเรเลอนอนนิวส์ ออเมื่อวันที่ 12 ุมภาพันธ์ (พ.ศ.2452) ส่เ้ามาถึรุเทพฯ ประมาว่า ราววันที่ 12 มีนาม ร.ศ.128 มี้อวามบอเนื้อเรื่อละร อิแลโยย่ออยู่ในหน้า 235 ว่า ละรเรื่อนี้ามบทอฝรั่เศสแบ่เป็น 4 อนๆ ที่ 1 ล่าวว่าไ่ผู้ัวหนึ่ื่ออิแลเป็นให่อยู่ในฝูไ่ และสัว์เลี้ยที่สวนโรนาแห่หนึ่ อิแลเื่อว่าัวมีฤทธิและเิมาสำหรับันเรียให้พระอาทิย์ึ้น อยู่มาวันหนึ่อิแลำลัอยู่ในฝูบริวารอน มีนาไ่ฟ้าัวหนึ่ถูสุนัไล่ หนีเ้ามาอาศัยในฝูบริวารออิแล ๆ มีใรัใร่ประิพัทธ์่อนาไ้ฟ้านั้น อนที่สอเล่นเป็นเวลาลาืนมีพวสัว์ึ่หาินในเวลาลาืนือนเ้าแมวเป็น้นประุมัน สัว์พวนี้เื่อว่าอิแลเป็นผู้ทำให้เิแสสว่าเป็นลาวัน อันเสียประโยน์ารหาเลี้ยีพอน ึบิันะ่าอิแล โยิอ่านให้ไ่นัวหนึ่ไปีอิแลเสียให้าย ในะเมื่อประุมันอยู่นั้น พอไ้ยินเสียอิแล แสอรุและวอาทิย์็ึ้นมา พวสัว์ลาืน่า็้อแยไปและอิแลับนาไ่ฟ้า็ออมา อนที่ 3 ไ่๊อัวหนึ่มีารประุมนอโฮมในสวนโรนา ในเวลาประุมนั้น อิแลับไ่นเิีันึ้น อิแลเือบะาย แ่บัเอิลปลายนะไ่น ในะนั้นมีเาเหยี่ยวบินร่อนมา พวไ่ทั้หลายพาันลัว เหยี่ยววิ่เ้าอาศัยอยู่ในุ่มปีอิแลๆ ันท้าเหยี่ยวหาลัวไม่ ถึอนที่ 4 เป็นเวลาลาืนอิแลพานาไ่ฟ้าออไปเที่ยวอยู่ในป่า นาไ่ฟ้ามีวามริศยาว่าอิแลไปหลในธุระที่ะเรียแสสว่า ึทำลอุบายให้อิแลนอนหลับอยู่นพระอาทิย์ึ้นแล้วึบออิแลให้เห็นว่าไปหลเื่อว่าัวมีฤทธิ์เรียพระอาทิย์ไ้นั้นเปล่าๆ อิแลโรธึทิ้นาไ่ฟ้าเสีย ลับไปอยู่ที่สวนโรนาามเิม ส่วนนาไ่ฟ้าถูทิ้ไม่้า็ิแร้วอนายพราน ถูับไปปล่อยไว้ในโรนา ึละพยศยอมอยู่ในวามปรอออิแล่อไป เนื้อเรื่อละรอิแลที่ปราในหนัสืออิลลัสเรเลอนอนนิวส์เป็นันี้
เรื่อภัร์หม่อมละรอรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ที่หนีไปนั้น ไ้วามามหนัสือระทรวนรบาลราบบัมทูล เมื่อวันที่ 24 พฤศิายน ร.ศ.128 บับหนึ่ เมื่อวันที่ 1 มีใวามว่า ภัร์ไ้อยู่ในวัรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์มาั้แ่อายุ 13 ปี ไ้ฝึหัเป็นละร โึ้นไ้เป็นหม่อมรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์และไ้เล่นละรนฤมิร อยู่มานเือนพฤศิายน ร.ศ.128 เหุเิึ้น้วยเรื่อว่ารมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์บี ภัร์มีวามโรธ ึหนีาวัรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ เมื่อวันที่ 11 พฤศิายน ร.ศ.128 รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์เที่ยวิามภัร์ นมีพวเ้าอบ้าน 18 ราย มีอำแพุมาราอภัร์เป็น้นไป ร้อ่อระทรวนรบาลว่า รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ุม้าไทยเที่ยว้นบ้านเรือนอนเหล่านั้นไ้วามเือร้อน ระทรวนรบาลไ้บอนที่มาร้อทุ์ให้ไปฟ้อร้อว่าล่าวยัโรศาลามระบิลเมือ ่อมาปราว่าภัร์อาศัยอยู่ฟา้าโน้น มีผู้บรราศัิ์ไ้รับธุระป้อันภัร์ ือ เ้าพระยาภาสรวษ์แลเท่านผู้หิเปลี่ยน เป็น้น รั้นถึวันที่ 29 พฤศิายน ร.ศ.128 เวลาบ่าย อำแพุพาภัร์ไปที่โรพัพลระเวนวับุบผาราม ร้อออารัาเพื่อป้อันอย่าให้รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ับุมไปไ้ ภัร์ะออยู่โรพัพลระเวนนว่าะฟ้อร้อเสร็ีับรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ที่โศาลอระเวน ึมาแ้วาม่อเ้าพระยายมราๆ ไ้สั่ให้อะเวนให้วามอารัาแ่ภัร์นว่าะไ้มีำสั่่อไปประารใ
รั้น วันที่ 30 พฤศิายน ร.ศ.128 รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์เส็ไปหาเ้าพระยายมราที่ระทรวนรบาล ออนุาที่ะไปพบับภัร์ที่โรพัพลระเวน เ้าพระยายมราไ้ทูลว่า ภัร์นั้นเ้าพระยายมราไ้สั่ให้ระวัรัษาอย่าหม่อมอรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์แลั้ใเป็นลาริๆ และ้อที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ะอเส็ไปพบภัร์นั้น เ้าพระยายมราะอนุาไม่ไ้ ที่เ้าพระยายมราไม่อนุาเ่นนี้ ามหมายที่ราบบัมทูลี้แ เ้าพระยายมราเห็นว่าในวันนั้นโทษะำลัมี้วยันทั้ฝ่ายรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์และฝ่ายภัร์ ถ้าให้ไปพบันไม่ประนีประนอมันไ้ไปเิเหุวิวาทันึ้นในโรพัพลระเวน็ะเป็นที่เสื่อมเสีย ะให้ผู้นรหานินทาเรียวราวมาึ้น ้วยเรื่อนี้เ้าพระยายมราทราบอยู่ว่ามีผู้ถือท้ายพายหัว้าภัร์อยู่มา วามิอเ้าพระยายมราิะเลี้ยล่อมวนภัร์ให้ไปอาศัยอยู่ในบ้านพระพุทธเ้ารมหลวเานุภาพหรือวัรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ ให้พ้นาโรพัลาระเวนและให้ห่าาพวที่ถือท้ายพายหัว ะให้พ้นเป็นวามันเสียั้นหนึ่แล้วะไ้ว่าล่าวเลี่ยไล่ให้ทั้สอฝ่ายลโยเรียบร้อย เ้าพระยายมราไ้ทูลวามทั้นี้แ่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ให้ทรทราบแล้วไ้มาหารือ้าพระพุทธเ้ารมหลวำรเานุภาพและรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ถึเรื่อที่ะฝาภัร์ไว้ ็ยอมรับโยไม่รัเีย แ่้าพระพุทธเ้ารมหลวเานุภาพเห็นว่า ถ้าไปอยู่วัรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ะี เพราะรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์เป็นเสนาบีระทรวยุิธรรม
รั้นวันที่ 1 ธันวาม ร.ศ.128 เ้าพระยายมราไ้้ามฝาไปที่โรพัพลระเวนบุบผารามเอไ้และเรียภัร์มาพู่อหน้ามาราและป้าอภัร์ แนะนำให้ลับไปอยู่ืนีับรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ โทษทั์ประารใ เ้าพระยายมรารับะทูลอมิให้รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ทำโทษ ภัร์ไม่ยอมไปะอฟ้อร้อล่าวให้เ็า เ้าพยายมราึว่าที่ภัร์ะอยู่โรพัพลระเวน ะอยู่ไ้เพีย 7 วัน 15 วันเป็นอย่ามา ะรับเอาไว้นานว่านั้นไม่ไ้ ถ้าภัร์ไม่ลับไปอยู่ับรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ เ้าพระยายมราแนะนำให้เลือไปอยู่อาศัยในที่สอแห่ ือ บ้าน้าพระพุทธเ้ารมหลวำรราานุภาพแห่หนึ่ หรือวัรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์แห่หนึ่ ้าภัร์และมาราสมัรไปอยู่วัรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ เ้าพระยายมราึพาัวไปฝาไว้ที่วัรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์
่อนี้มาไม่ปราว่า รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ไ้ิามว่าล่าวแ่ประารใ ภัร์อยู่ที่วัรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์นราวเือน มีนาม ร.ศ.128 แล้ว็ลาไป ะไปอยู่ที่ใ่อไป็หาปราไม่ วามปราในเรื่ออภัร์ันี้
บทละรเรื่อปัษีนี้รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์แ่ลพิมพ์ที่ที่โรพิมพ์ศุภารำรูในศ 129 แ่เป็น 4 อน อนที่ 1 เรียว่า อนพิศมาุาม อนที่ 2 เรียว่า อนสรามนเ้าแมว อนที่ 3 เรียว่า แล้วเินหน้า อนที่ 4 เรียว่า อนพิพาษาสมสมั
อนพิศมาุามนั้น ใวามว่า มีไ่ให่ัวหนึ่ื่อพาระาเป็นไ่ล้ามีบริวารอยู่มาในท้อนา เื่ออำนาว่าอาะเรียวอาทิย์ให้ึ้นามประส์ไ้ พระยาระาพาบริวารหาินอยู่ในท้อนา นาไ่ยี่ปุ่นึ่เป็นภรรยาพาระาัวหนึ่ ไม่ไ้วามถึใาพาระา ึหลีฝูไปเที่ยวหาไ่หนุ่มๆ ไปพบไ่นัวหนึ่ไ้ร่วมสมัรสัวาศับไ่นัวนั้น มีนเอี้ยัวหนึ่แลเห็นึบอพาระาๆ โมโหออไล่ ไ่นและนาไ่ยี่ปุ่นึหนีไป นาไ้ยี่ปุ่นหนีไปถึบึน้ำัพบนะทุแ่ัวหนึ่ ไปอาศัยอยู่ับนะทุ ยายเมียนะทุหึ นะทุเล่าเรื่อราวให้ฟัแล้วึรับเอาไว้ ไ้มีห่านัวหนึ่ไ้่าวว่าพาระาโรธเรียมทหาระมาทำร้ายนะทุ ึไปบอนะทุ นะทุึพานาไ่ี่ปุ่นไปฝาไว้ยัรัอพวเหยี่ยว พาเหยี่ยวรับป้อันสรรพไภยให้พ้นพาระา และะไปรัษาสุริยุิธรรม แ่ลับพานาไ่ยี่ปุ่นไปฝาพานเ้าแมวๆ มีวามรัใร่ระทำู้แ่นาไ่ี่ปุ่น นภรรยานเ้าแมวหึ ฝ่ายพาระาไ้ทราบเรื่อนาไ่ี่ปุ่นไปอยู่ับพานเ้าแมว ไ้แ่ลุ้มลั่ รั้นะทำร้านนะทุนแล่ห่าน ็หวาเสียและละอายลปลาย้อเินเื่อๆ ลับไปรั
อนสรามนเ้าแมว ล่าวถึไ่นเมื่อหนีมาพ้นพาระาึิะยุยให้นพวหาินลาืนับพวบเียเ้าันไปรบพาระา ึไปยุพานเ้าแมว ลให้เลี้ยล่อมพว้าาวเ้า้วยอีพวหนึ่ เอาพว้าาวเป็นทัพฟ้า พวเียเป็นทัพเรือ อนนี้ล่าวถึนยา ึ่อุบายทำัวเป็นฤาษีรัษาศีล ลอบินบเียที่เลื่อยล้า นพวบเียรู้ เ้าแมว พา้าาว พวบเียพร้อมันแล้ว ึให้ไ่นทายไป เพื่อะรบพาระา พวหนูรู้่าวรีบไปบอพาระาให้รู้ว่าเายมารบ พาระาึเรียนยา พวา พวนพร้อมันมารบพวนเ้าแมว พาระาันเรียพระอาทิย์แสอรุึ้น พวนเ้าแมว็พาันามืหลบหนีไป พวนยาับไ่าแมว็ไล่ทำอัราแ่พวนเ้าแมวล้มายแพ่ายไป
อนแล้วเินหน้า ใวามว่า มีนาเป็ัวหนึ่รัพาระาไป ล่อพระยาระานิ พวนาไ่พาันหึเิวิวาทึ้นับนาเป็ ะนั้นมีสุนัื่อพาอเ้ามาไล่ัฝูไ่ายหลายัว พาระาเสียใ นาเป็เลยยุส่ว่า ทั้นั้นทั้นี้ เพราะพวนาไ่มา่อารวิวาทึ้น พาระาเื่อนาเป็ึีไล่พวไ่หนีไป นาเป็ปลอบพาระาอย่าเสียใ ะเป็นแม่สื่อให้ันำไ่ฟ้ามาให้ รั้นไปพบนาไ่ฟ้าในเวลาลาืน เี้ยวพานาไ่ฟ้า็รั นาไ้ฟ้าว่าพาอบิาไ่ฟ้าไ้บอไว้ว่า พาระามีฤทธิ์ันเรียพระอาทิย์ให้ึ้นไ้ อเห็นฤทธิ์่อน พาระา็ฮึเหิมันเรียพระอาทิย์นเหนื่อย พระอาทิย์็ไม่ึ้น นาไ่ฟ้าเห็นไม่ริ็หนี ไปไ้นยูเป็นสามี พาระาไ้เห็นนาไ่ฟ้าไ้นยูเป็นสามี็เสียใ นาเป็รับอาสาะหาให้ใหม่ ไปหานาไ่ว นาไ่๊อ มาให้็ไม่อบใ ึลับมายัฝูไ่อย่าเิม มาเห็นไ่นเป็นเ้าอฝู แลไ่นไ้แบ่นาไ่ให้แ่ไ่หนุ่มๆ ฝูไ่เหล่านั้นไม่ยอมให้พาระาเป็นให่่อไป พาระาเสียใึไปหาพาแร้ ้วยเห็นว่าพาแร้ทรศีลธรรมไม่ินสัว์เป็น
อนพิพาษาสมสมัว่า พาระาไปเล่าวามทุ์ร้อนทั้ปวถวายพาแร้ๆ ึให้าับนปูไปเรียฝูไ่ับ้าาว นเาแมว หนู นยา มาประุม พาแร้สำแธรรมพิาราพิพาษาามสัย์สุริไม่ลำเอีย โท์ำเลยทุฝ่าย่ายินยอมามำพาแร้บวามเรื่อปัษีปรัมเท่านี้
้อวินิัย้อ้นว่า ที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ แ่เรื่อปัษีปรัมอนพิศมาุามนั้น ไ้ั้พระทัยเอาเรื่อภัร์หม่อมละรมาแ่เป็นโรวามหรือไม่ ้อนี้้าพระพุทธเ้าเห็น้วยเล้าฯ พร้อมันว่า รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ไ้ั้พระทัยเอาเรื่อภัร์หม่อมละรมาแ่เป็นโรวามอนนี้ โยเหุผลหลายอย่า ือ
้อ 1 เรื่ออิแลนี้ มีึ้นทีหลัเหุเรื่อภัร์หนี เพราะะนั้นเรื่อปัษีปรัมที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ ้อแ่ทีหลัเมื่อเิเหุเรื่อภัร์หนีแล้ว ะเป็นเรื่อที่แ่ไว้แ่เิม แ่บัเอิวามไป้อันเ้าับเรื่อภัร์หนีนั้นไม่ไ้
้อ 2 แม้รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ ว่า เอาเรื่ออิแลเป็นแบบแ่เรื่อปัษีปรัมนี้ เนื้อเรื่ออิแลับเรื่อปัษีปรัมเหมือนันแ่เพียัวละรแ่เป็นสัว์เียรานับมีสัว์เียรานอย่าเียวันทั้ 2 เรื่ออยู่บ้า นอานี้วาม 2 เรื่อผิันมา รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์็ไ้รับเอว่าไ้แ้ไ ไม่ไ้เอาเรื่ออิแลแท้
้อ 3 เมื่อเอาโลวามเรื่อภัร์หม่อมละรเป็นเรื่อปัษีปรัมอนพิศมาุามเทียบัน เห็นไ้ัว่าโลวามรันทั้ 2 เรื่อ ้อนี้รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ไ้ี้แว่าารแ่บทละรหรือหนัสือเรื่อใๆ ยาที่ะป้อันวามเ้าใแลถือใอบุลไ้ทั่วไป ไม่ว่าเรื่อที่แ่มาแ่โบราหรือเรื่อแ่ใหม่ อาะมีผู้เห็นว่าใส่ร้ายนไ้ามวามเ้าใอนนั้นๆ และเรื่อปัษีปรัมที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์แ่นี้ ็มีที่ผิเพี้ยน อันอาะแลเห็นไ้ว่าไม่รับเรื่อที่ภัร์หนีอยู่หลายแห่ ยัวอย่าัที่ว่าพานเ้าแมว มีนาละรระบำในอนสรามนเ้าแมวนั้น รมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์็ไม่มีละเม็ละรแลนาระบำอะไร และไม่ไ้ประุมับผู้ใ ึ่ะรับพวบ เีย ้าาว ะว่าแ่เรื่อนี้เปรียบเทียบรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์อย่าไร ารที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ั้านันี้ ็เพื่อประโยน์ในารแ้ีอรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ แ่วามริ้อที่ะเป็นว่าผู้ใหรือไม่นั้นในหน้าที่อุลาารที่ะพิาราะพิเราะห์ลเนื้อเห็น่าหา ผู้ที่รู้สึว่าหมิ่นประมาท หามีอำนาที่ะี้าโยลำพันไม่ อีประารหนึ่ที่ะแ้ว่าในหนัสือเรื่อเียวัน ถ้าในอนหนึ่เรื่อไม่ไ้เทียบเรื่อ้วยภัร์หนีแล้ว อนอื่น็ไม่ไ้เทียบ้วยะนี้ ไม่เป็น้อวามที่วระฟัไ้ แท้ริในเรื่อที่ภัร์หม่อมละรหนีนั้นวามเือแ้นอรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ที่ไม่สามารถะเอาัวภัร์ลับืนมาไว้ในอำนาไ้ัพยายาม ็พอะแลเห็นรีเหุเนาในารแ่ละรอนพิศมาุามอยู่ั้นหนึ่ วามในบทละรพิศมาุามนั้น แม้ผู้ใอ่าน ถ้าเป็นผู้ที่รู้เรื่อภัร์หนี โยเพาะผู้ที่เ้าใศัพท์ึ่ใ้แลึ่เ้าใันอยู่ในมลที่สูแล้ว ้าพระพุทธเ้าเื่อว่าะเ้าใไปอย่าอื่น นอาเ้าใว่าเอาเรื่อภัร์หนีมาเป็นโลไม่ไ้เลยทีเียว
้อวินิัย้อ 2 ว่า หนัสือเรื่อปัษีปรัมึ่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์แ่นี้ื่อมีแ่ื่อสัว์เียรานไม่มีื่อบุละหมิ่นประมาทบุลผู้หนึ่ผู้ใไ้หรือไม่ ้อนี้้าพระพุทธเ้าเห็น้วยเล้าฯ พร้อมันว่า ารที่ะออื่อผู้ใหรือไม่ออื่อผู้ในั้นไม่สำัในวามเสียหาย ้อสำัอยู่ในว่า ถ้าวามที่ล่าวนั้นเป็นวามหมิ่นประมาท และผู้ที่ทราบวามนั้น ทราบไ้ว่าหมิ่นประมาท ผู้นั้นๆ ็เป็นารหมิ่นประมาทเหมือนันออื่อเหมือนัน
้อวินิัย้อ 3 ว่า ที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ เอาเรื่อภัร์หนีมาแ่เป็นเรื่อละรอนพิศมาุามอย่านี้ เป็นารหมิ่นประมาทรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์หรือไม่
ลัษะหมิ่นประมาทามวามในประมวลหมายอาา ส่วนที่ 8 หมวที่ 3 มารา 282 ว่า ผู้ใใส่วามเอาผู้อื่นึ่อาะให้เาเสียื่อเสีย หรืออาะให้นทั้หลายูหมิ่นหรือเลียัเา ถ้ามันล่าว่อหน้านแ่ 2 นไป็ี หรือล่าวแ่บุลนับแ่ 2 นึ้นไป็ี ท่านว่ามันมีวามผิานหมิ่นประมาทเา มัน้อระวาโทษานุโทษเป็น 3 สถาน ือ สถานหนึ่ให้ำุไม่เิน 6 เือน หรือสถานหนึ่ให้ปรับไม่เินพันบาท หรือสถานหนึ่ทั้ำทั้ปรับ้วย โยำหนทีว่ามาแล้ว ถ้าแลมันใส่วามเา้วยมันโษาในสมุหรือหรือหนัสื่อที่มีราวำหนโษาหรือในหนัสือพิมพ์บอ่าวหรือโษาในแบบอย่า และในหมายอย่าใๆ โทษอมันผู้ระทำผิหนัึ้นทั้สามสถาน ือ สถานหนึ่ให้ำุไม่เินปีหนึ่ หรือสถานหนึ่ให้ปรับไม่เินสอพันบาท หรือสถานหนึ่ทั้ำุและปรับ้วย โยำหนที่ว่ามานี้ ันี้
เรื่อปัษีปรัมอนพิศมาุาม เป็นวามว่าเปรียบอันเห็นไ้ัุบุลเอาวัถุอันใ่อนไว้ในถุผ้าโปร่ว่า นาไ่ยี่ปุ่นนั้นหมายถึัวภัร์หม่อมละร พาเหยี่ยวหมายัวว่าเ้าพยายมรา และพานเ้าแมวหมายัวว่า รมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ ามเรื่อที่ล่าวว่า พานเ้าแมวรับไ่ยี่ปุ่นไว้แล้ว และระทำู้ับนาไ่ี่ปุ่นนั้น เป็นารใส่วามึ่อาะให้เสียื่อเสีย ใ่แ่เท่านั้น วามที่ล่าวถึพาเหยี่ยวว่า เป็นเ้าอุบายมารยา็เป็นารหมิ่นประมาท เ้าพระยายมรา้วยอีนหนึ่ แ่เพราะวามในประมวลหมายอาา มารา 287 ว่าารฟ้อร้อเอาโทษแ่ผู้ระทำวามผิหมิ่นประมาทนั้น ท่านให้ถือว่า่อผู้ที่ไ้รับวามเสียหานมาร้อทุ์ ึให้เ้าพนัานเอาีนั้นึ้นว่าล่าวันี้ ามหมายที่เ้าพระยายมราทูลเล้าฯ ถวาย เป็นแ่นำวามทุ์ร้อนในส่วนัวเ้าพยายมรา้วยไม่ ึวรสันนิานแ่ในส่วนที่หมิ่นประมาทรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์พระอ์เียว
ามวามในประมวลหมายอาา มารา 282 ลัษะที่ะเป็นหมิ่นประมาทล่าวไว้ในหมายว่า ผู้ที่ล่าว้อล่าว่อหน้าบุล 2 นึ้นไป หรือล่าวแ่บุลนับแ่ 2 นึ้นไปอันนับว่าเป็นอย่าโทษเบาประารหนึ่ ถ้าโษาในสมุหรือในหนัสือที่มีำหนราวโษา หรือโษาในแบบอย่าและในหมายอย่าใๆ นับว่าเป็นโทษหนัประารหนึ่
รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ี้แว่า เรื่อปัษีปรรัมนี้ไม่ไ้บอแ่ผู้ใ 2 นพร้อมัน หรือไม่ไ้ส่หนัสือไปให้แ่ผู้ใพิมพ์สอนพร้อมัน และพิมพ์แล้ว็ไม่ไ้ำหน่ายให้แ่ผู้ใสอนพร้อมัน และพิมพ์แล้ว็ไม่ไ้ำหน่ายัอธิบายไว้ในประมวลอาาราบุรีันี้ หนัสือประมวลอาาราบุรีเป็นหนัสือแ่ึ้นโยวามเห็นเพาะพระอ์รมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ ไม่ใ่ัวบทหมาย แม้ะว่าประารใ ้าพระพุทธเ้าหาไ้เอามาเป็นหลัในทาวินิัยในีเรื่อนี้ไม่ เพราะัวบทหมาย มารา 282 มีอยู่ัว่า ถ้าล่าว่อหน้านแ่สอนึ้นไป็ี หรือล่าวแ่บุลนับแ่สอนึ้นไป็ี หมายว่าเป็นานหมิ่นประมาทวามที่ล่าวแ่บุลนับแ่สอนึ้นไปนี้ หมายวามัเนว่า แม้ล่าวแ่แ่ทีละน ถ้าำนวนที่ไ้ฟัแ่สอนึ้นไป เป็นานหมิ่นประมาท มรส่วนโษานั้น ำว่า โษานี้นมัเ้าใว่า่อประาศแผ่เผยัพิมพ์หนัสือายหรือเียนประาศปิให้ใรๆ รู้ไ้ทั่วไปึะเป็นโษาแ่ำว่าโษาในหมายมารานี้ ไม่ไ้หมายวามเ่นนั้นและไม่ไ้หมายเพาะแ่้อพิมพ์ เพราะหมายในมารานี้ไ้ล่าววามำแนไว้ัว่า โษาในหนัสือพิมพ์อย่านั้นๆ ็ีในแบบอย่า็ี ในหมายอย่าใๆ ็ี เพราะะนั้นแม้แ่เียนหมาย อันเป็นวามหมิ่นประมาท้วยลายมือ ส่ไปให้ผู้อื่นไ้อ่านรู้วามหมายนั้นแ่สอนึ้นไป ้อเป็นโษาามวามในหมายมารานี้ ไม่ำะ้อรอไว้นถึหนัสือนั้นไ้ออำหน่ายึะเป็นโษา ารที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ไ้ส่หนัสือเรื่อปัษีปรัมไปให้โรพิมพ์ีพิมพ์นั้น พออยู่แล้วที่ะถือว่าเป็นหมาย และในารพิมพ์้อมีผู้ไ้รู้เห็นอ่านว่าสอนึ้นไป ใ่แ่เท่านั้นยัมีวามปราว่าหนัสือเรื่อนี้ไ้มีผู้อื่นไ้ไปอ่านอีถึรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์แ้ว่า เ้าอโรพิมพ์หาให้ไปโยรมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ไม่ไ้อนุา เหมือนอย่าผู้ร้ายลัไป ถ้าะยอม้อวามอย่าที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์แ้นี้เป็น้อแ้ัว็ะ้อยอมถึหาว่าผู้ใๆ เียน้อวามอันเป็น้อหมิ่นประมาทแล้วเที่ยใหรือละเลยวาทิ้ไว้ มีผู้อื่นไปพบเห็นรู้วามโยผู้เียนไม่ไ้อนุา ะไม่เป็นหมิ่นประมาท้วยวามผิที่สำัอย่ในั้นที่ล่าวหรือเียนำอันหมิ่นประมาทผู้อื่น ถ้าผู้ที่ไม้อยาปิแล้ว ็ไม่วระล่าว หรือไม่วระเียนทีเียว ถ้าไ้ล่าวหรือไ้เียนไปแล้ววามผิๆ ันแ่เพียมาและน้อยหาเป็นเหุที่ะลบล้าเพราะผู้อื่นรู้โยไ้รับอนุาหรือไม่ไ้รับอนุาไม่ ้าพระพุทธเ้าเห็น้วยเล้าฯ พร้อมันว่า รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์มีวามผิานหมิ่นประมาท้วยโษา้วยหมาย
ในหมายอาา มารา 183 ในหมว 3 มี้อยเว้นไม่เอาโทษแ่ผู้แสวามิเห็นอน ึ่ิเห็นโยสุริในลัษะ่าๆ 4 ประาร ือ
1. ในารที่ะแสวามอบธรรมอน หรือในารที่ะ้อ่อสู้ป้อันนหรือในารป้อันประโยน์ อันอบ้วยหมายประารหนึ่
2. เ้าพนัานล่าววามในรายานามำแหน่หน้าที่อนประาร 1
3. ารที่ล่าวสรรเสริและิเียนบุลหรือสิ่ใๆ โยสุภาพ อันเป็นวิสัยธรรมาสาธารนย่อมล่าวันประารหนึ่
4. ารที่โษาหรือล่าวถึารที่ำเนินอยู่ในโรศาลใๆ หรือในที่ประุมใๆ และล่าวแ่โยสุภาพประารหนึ่
ลัษะที่แสวามิเห็น 4 ประารนี้ หมายว่า ไม่มีโทษานหมิ่นประมาท
รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ไ้แ้ีเรื่อนี้ว่า ไม่ไ้ั้พระทัยที่ะเอาเรื่อภัร์หนีมาแ่เป็นโลบทละรเรื่อปัษีปรัม เป็นารปิเสธ้อหาทั้สิ้น เพราะะนั้นไม่เ้าใน้อยเว้นประารใในหมายมารานี้
านโทษารหมิ่นประมาท้วยารเียนหมาย ามวามในประมวลหมายอาา มารา 282 มีโทษสามสถาน ือ สถานที่หนึ่ให้ำุไม่เินปรับหนึ่ หรือสถานหนึ่ให้ปรับไม่เินสอพันบาท หรือสถานหนึ่ให้ำุและปรับ้วยโยำหนที่ว่ามาทั้สอสถานหมายว่าไ้ันี้ทาพิาราเรื่อนี้ไ้วามว่า เ้าพระยายมราเป็นผู้อร้อให้รมหมื่นราบุริิเรฤทธิ์่วยรับภัร์ไว้ รมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์ไ้ให้อารัาแ้ภัร์โยถือว่าเป็นำแหน่หน้าที่ราาร เพื่อะป้อันวามเสียหาย อันอาะเิึ้นแม้แ่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์เอ รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ลับหมิ่นประมาทรมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์้วยแล้แ่บทละรใส่วามให้เสียพระนามและเียริยศันี้ เป็นวามผิหนัอีั้นหนึ่ ้าพระพุทธเ้าึเห็น้วยเล่าฯ พร้อมันว่ารมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์ วรรับพระราอาาำัไว้มีำหนปีหนึ่ามหมาย ส่วนหนัสือ ปัษีปรัม ที่รมหมื่นนราธิปประพันธ์พษ์แ่ ึ่เป็น้นบับ็ี หรือที่โรพิมพ์็ี วรให้เผาไฟเสียให้สิ้นเิ ้าพระพุทธเ้าเห็น้วยเล้าฯ พร้อมันันี้
วรมิวรแล้วแ่ะทรพระรุาโปรเล้าฯ อเะ
รมุนสรรพสิทธิ์
เทววษ์วโรปาร
ำรราานุภาพ
วันที่ 6 มิถุนายน รันโสินทร์ศ 129
ความคิดเห็น