คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #7 : การพัฒนาระบบกฎหมายไทยในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนกลาง
ารพันาระบบหมายไทยในสมัยรุรันโสินทร์อนลา
ในรัสมัยพระบาทสมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัว รัาลที่ 4 ไทย้อปรับปรุระบบหมายให้เ้าสู่สมัยใหม่ ารปรับเปลี่ยนเ่นนี้มิไ้เป็นไปเพาะประเทศไทย แ่ประเทศ่า ๆ ในเอเีย็ล้วนแ่อยู่ในสภาพเียวัน และเิาวามบพร่ออหมายไทยที่ใ้อยู่ในะนั้นไม่สามารถใ้ในาริ่อับาว่าาิที่เ้ามาิ่อราารหรือ้าายในเวลานั้นไ้อย่ามีประสิทธิภาพ เพราะหมายเิมที่มีอยู่มี้อั้ออยู่บาประารไม่สามารถใ้แ้ปัหาใหม่ ๆ ที่เิึ้นไ้โยเพาะสัาทาาร้า หมายพาิย์นาวี และในส่วนที่เี่ยวับหมายเทนิ (Technical Law) เ่น หมายภาษีมีมีารเ็บ้ำ้อน เป็น้น ึ่เมื่อนำประเ็นเหล่านี้ไปเปรียบเทียบับหลัหมายสมัยใหม่าะวันะพบว่า มีหลัหมายที่เี่ยว้อับเหล่านี้อย่าัเน ้วยเป็นปัหาที่าวะวันไ้พบและบััิหลัึ้นเพื่อแ้ไปัหาไว้แล้ว และเพื่อให้สามารถแ้ปัหาไ้อย่ารวเร็วและเป็นที่ยอมรับอนานาประเทศ ประเทศไทย้อยอมรับหลัหมายสมัยใหม่อะวันเ้ามาเพื่อใ้แ้ปัหา่า ๆ
วามำเป็นในารที่้อรับหมายสมัยใหม่าะวันมาใ้ในระบบหมายอไทยนั้นนอาประเ็นที่ล่าวมา้า้น ยัมีอีสาเหุผลสำัอีประารหนึ่ือาปัหาเรื่อสิทธิสภาพนออาาเ ที่เิาสนธิสัาเบาริ่ ประเทศไทยึำเป็น้อปรับปรุระบบหมายให้ทันสมัยอย่าเร็วที่สุ ึ่สาเหุัล่าว็เป็นเหุผลและวามำเป็นที่มีอยู่ในเวลานั้น เพราะในสมัยรัาลที่ 4 เป็น่วเวลาที่ประเทศทายุโรปเรืออำนาทั้ทาทหารและทาเศรษิึเป็นารยาที่ะปิเสธ้อเสนอาประเทศเหล่านั้น แ่นอาเหุผลัล่าว หาพิาราในส่วนที่เป็นหลัารและเนื้อหาอหมาย้วยแล้ว ะพบว่าารรับหมายสมัยใหม่าะวันในรั้นั้น เป็นเพราะลัษะพิเศษอหมายสมัยใหม่ที่ไ้รับารพันามาอย่าเป็นระบบ เปี่ยมไป้วยเหุผล มีวามเหมาะสมที่ะนำมาปรับใ้ับสัมสมัยใหม่
ันั้นึอาล่าวโยสรุปไ้ว่า สาเหุที่ประเทศไทยรับเอาหมายสมัยใหม่าะวัน เป็นเพราะเหุผลให่ ๆ 2 ประาร ล่าวือ
1) ปัหาสิทธิสภาพนออาาเ นับแ่ปี พ.ศ. 2398 ไทยำ้อทำสนธิสัาเบาริ่ับประเทศอัฤษ ึ่มีสาระสำัประารหนึ่็ือ ้อลเรื่อสิทธิสภาพนออาาเ น่าาิที่ทำผิในเมือไทยอยเว้นที่ะไม่ใ้หมายไทยบัับ ทั้นี้โยมีเหุผลว่า หมายไทยยัล้าสมัย และนอานี้ไทยยัำ้อยอมทำสนธิสัาับประเทศอื่น ๆ อี 13 บับและไ้ยายไปถึอาานิมอประเทศเหล่านั้น้วย ึ่สนธิสัาเหล่านี้นอาะ่อให้เิ้อเสียเปรียบทา้านารศาลแล้ว ยั่อให้เิวามไม่เสมอภาทาเศรษิ้วย ือ ไทยมีสิทธิเ็บภาษีาเ้าไ้เพียร้อยละ 3 และ้อยอมเลิระบบผูาอระบบพระลัสิน้า ส่วนภาษีาออเ็บไ้ามพิัสิน้าที่แนบท้ายสัา และไทย้อยอมให้อัฤษส่ฝิ่นเ้ามาำหน่ายไ้้วย อนึ่แม้ะรู้ถึ้อเสียเปรียบแ่ไทยำ้อยอมเพื่อรัษาเอราอประเทศไว้
2) วามไม่เหมาะสมับาลสมัยอหมายไทยเิม ารที่าว่าาิไ้อทำสนธิสัาในเรื่อสิทธิสภาพนออาาเโยไม่ยอมึ้นศาลไทยนั้น เพราะาว่าาิให้เหุผลว่าระบบหมายอไทยยัมีวามล้าหลัมา โยเพาะในส่วนที่เี่ยวับหมายอาาและวิธีพิาราวามอาา อนึ่ หาะั้ำถามว่า หมายเิมอไทยึ่ใ้ันมาั้แ่รั้รุศรีอยุธยา มีวามบพร่อล้าสมัยัที่าว่าาิล่าวหานั้นเป็นวามริหรือไม่ ำอบ็ะเป็นว่าหมายเิมอไทยไม่ไ้บพร่อหรือใ้ไม่ไ้เสียทั้หม หลัหมายแม่บทือัมภีร์พระธรรมศาสร์เป็นหลัหมายที่สามารถใ้ไ้ลอไปไม่ว่าเวลาใ แ่ในส่วนที่เป็นหมายเพาะเรื่อหมายเหล่านี้อาไม่เหมาะสมับสภาพสัมที่เปลี่ยนไป ึ่เมื่อเปรียบเทียบับหลัหมายสมัยใหม่แล้ว ะพบวามแ่าและวามล้าสมัยในประารสำัันี้
§ ใน้านศัิ์ศรีและวามเท่าเทียมันอมนุษย์ หมายสมัยใหม่ถือว่ามนุษย์ทุผู้ทุนามเป็นบุลและเป็นัวารอหมาย (Subject of Law) ถือว่าบุลทุนที่เิมามีวามเท่าเทียมันในสายาอหมายหรือที่เรียันว่าหลัวามเสมอภา่อหน้าหมาย (Equality Before the Law) หลััล่าวนี้หาพิาราเปรียบเทียบับสัมไทยในสมัยนั้นะพบว่า ประเทศไทยยัมีทาสอยู่ แม้ว่าสถานะอทาสในเมือไทยะไม่ไ้มีสภาพเหมือนวัถุัเ่นวามหมายอทาสแบบะวัน แ่ทาสไทย็ไม่ไ้รับารรับรอในศัิ์ศรีอวามเป็นมนุษย์เท่าที่วรารปิบัิ่อทาสนั้น ยัถือว่าทาสเป็นเหมือนทรัพย์สินอมูลนายหรือ ผู้เป็นเ้าอทาส
§ ารรับรอวามศัิ์สิทธิ์อทรัพย์สินเอน แม้ว่าวามิเรื่อสิทธิในทรัพย์สินะเป็นเรื่อที่ไ้รับารรับรู้มาั้แ่หมายเิมแล้ว แ่ในรัสมัยใหม่ไ้ให้ารรับรอและยืนยันในวามินี้ให้เ่นัึ้น นถือเป็นหลัหมายที่สำัว่า้วยรรมสิทธิ์ในทรัพย์สิน ส่วนวามสัมพันธ์ระหว่าบุลในรีอื่นๆ ไม่ว่าะเป็นเรื่ออารทำนิิรรมสัา เรื่อหนี้หรือารมีนิิสัมพันธ์ในรีอื่น ๆ ล้วนไ้รับารพันานเป็นหลัหมายสมัยใหม่ ในะที่สัมไทยในอียัาหลัเ์ที่ัเน เพราะหลัหมายที่มีอยู่ในหมายไทยเิมปราเพาะในเรื่อ่ายๆ เ่น ในเรื่อู้ยืมฝาทรัพย์ เป็น้น ในเรื่อัล่าว ศ.ร.
§ วามิเี่ยวับหมายอาาและวิธีพิาราวามอาาามหลัหมายสมัยใหม่ ถือว่าารที่เ้าหน้าที่อรัะับุมลโทษบุลใไ้ ะ้อปราว่าารระทำอบุลนั้น มีหมายบััิไว้โยัแ้นั้นมีหมายบััิไว้โยัแ้ว่าเป็นวามผิและำหนโทษไว้ทำให้เิหลัที่ว่า ไม่มีโทษโยไม่มีหมาย และารพิาราีอาา็ะ้อเป็นไปโยำนึถึศัิ์ศรีอวามเป็นมนุษย์ ะใ้วิธี “ารีนรบาล” เป็นารทรมานร่าาย ่มู่ให้รับสารภาพไม่ไ้ นอานี้ยัถือเป็นหลัว่า ารพิาราี้อระทำโยเปิเผย ฟัวามทุฝ่าย ารสืบพยาน้ออบ้วยเหุผลและให้ถือหลัว่าผู้้อหาหรือำเลยเป็นผู้บริสุทธิ์นว่าะไ้พิสูน์แล้วว่าผู้นั้นระทำวามผิึะลโทษไ้ หลัหมายัล่าวเป็นหลัหมายที่ไ้พันามาเป็นเวลานาน าวิธีารพิาราีที่โหร้ายในสมัยลา นลายเป็นหลัหมายสมัยใหม่ัล่าว ในะที่สัมไทยยัมีโรสร้าอสัมและวิธีปิบัิ่อผู้ระทำวามผิในแบบเิม ารลโทษที่มีลัษะรุนแรและารพิาราีโยใ้ารีนรบาลยัมีอยู่ เรื่อเหล่านี้เอที่ถือเป็น้อรัเียอาว่าาิ และถือเป็น้ออ้าไม่ยอมึ้นศาลไทย
§ วามิทา้านหมายมหาน ามหลัหมายสมัยใหม่ถือหลัว่าารปรอและารบริหารราาร้อเป็นไปโยอบ้วยหมาย ที่เรียว่า “Principle of Legality in Administration” ล่าวือ เ้าพนัานผู้ใ้อำนาในารปรอหรือบริหารบ้านเมือะลิรอนสิทธิ เสรีภาพ และทรัพย์สินอเอนไ้ ็เพาะแ่ที่หมายให้อำนาไว้โย ัแ้เท่านั้น และะ้อระทำ้วยระบวนารั้นอนามหมาย้วย ารปรอในรัสมัยใหม่ึำ้อยอมรับหลัารแบ่แยอำนา (Separation of power) ออเป็นอำนานิิบััิ อำนาบริหาร และอำนาุลาาร เพราะารแยอำนาัล่าวมิไ้แบ่เพื่อวามเป็นระบบทาทฤษีเท่านั้น แ่แบ่เพื่อให้เิผลประโยน์ (for pragmatical purpose) เพื่อประันสิทธิเสรีภาพอประานไม่ให้อยู่ใ้อำนาอำเภอใออำนาฝ่ายใฝ่ายหนึ่ วามิทา้านหมายมหานามหลัหมายสมัยใหม่ัล่าวแ่าาารปรออไทยในสมัยนั้นึ่เป็นระบบโบราแบบสมบูราาสิทธิราย์ อย่าไร็าม แม้ว่าารปรอในระบอบสมบูราาสิทธิราย์ะไม่ไ้แยอำนาออเป็น 3 ส่วน เพื่อถ่วุลันัหลัหมาย้า้น แ่็มิไ้หมายวามว่า ระบอบารปรอแบบสมบูราา- สิทธิราย์อไทยะมีลัษะอารใ้อำนาโยเ็า (Absolute Monarchy) แบบโละวัน เพราะารปรออพระมหาษัริย์ไทยะถือ หลััมภีร์พระธรรมศาสร์เป็นสำั ือ ยึถือหลัธรรมศาสร์ในารปรอแผ่นิน าระมีพระราวินิัยในเรื่อใ้อยึถือหลััมภีร์พระธรรมศาสร์เป็นที่ั้
ในรัสมัยอพระบาทสมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัว พระอ์ทรเป็นพระมหาษัริย์ไทย อ์แรที่ไ้ริเริ่มปรับปรุระบบหมายามแบบะวัน ในสมัยอพระอ์ท่านไ้มีารประาศใ้หมายมามายร่วม 500 บับ หมายที่ประาศใ้ในเวลานั้น นอาะเป็นารำหนเ์เพื่อแ้ไปัหาเพาะเรื่อแล้ว ประาศส่วนหนึ่ะแสถึแนวพระราำริที่ะปรับเปลี่ยนวามิอ นไทยให้ทัเทียมอารยประเทศ้วย เ่น ทรออประาศยเลิประเพีที่บิามาราหรือสามีายบุรภรรยาลเป็นทาสโยเ้าัวไม่สมัรใเพื่อนำเินมาำระหนี้ ทรำริว่าสิทธิัล่าวไม่เป็นารยุิธรรมแ่เ็และผู้หิ นอานี้ยัทรออประาศพระราทานพระบรมราานุาให้บรราเ้าอม ถวายบัมลาไปอยู่ที่อื่นหรือแ่านใหม่ไ้ ้วยทรเมาแ่หิเหล่านั้นว่าะ้อมาใ้ีวิเหมือนถูััอยู่ในพระบรมมหาราวั ทำให้าวามสุ าเสรีภาพเปลือีวิและเวลาอหิเหล่านั้นไปโยเปล่าประโยน์
ในส่วนที่เี่ยวับสถาบันพระมหาษัริย์ ทรออประาศอย่าเป็นทาาร ยเลิประเพีบาอย่าที่เห็นว่าล้าสมัย เ่น ประเพีห้ามราษรมอูพระมหาษัริย์ เป็น้น นอานี้ยัทรเล็เห็นวามสำัในเรื่อทรัพย์สินที่เป็นรรมสิทธิ์อราษร เ่น ในเรื่อที่ิน ทรเปลี่ยนแปลวามิเิมที่ว่าพระมหาษัริย์เป็นเ้าอแผ่นินทั้ปวทั่วราอาาัรให้สอล้อับหลัารอหมายสมัยใหม่ อนึ่ เมื่อมีประาศออมาารป่าวประาศให้ราษรไ้ทราบามแบบที่เยปิบัิันมาแ่เิมอาะไม่บรรลุผลและอา่อให้เิวามเ้าใที่ลาเลื่อนไ้ เพราะเ์ที่ประาศึ้นใหม่นั้น ส่วนหนึ่ำหนึ้นโยเหุผลทาเทนิ (Technical Reason) ึไม่ใ่เรื่อที่ประานะรู้ไ้้วยสามัสำนึ ันั้นเพื่อให้ารรับรู้และประาศใ้หมายเป็นไป้วยวามเรียบร้อยและเป็นทาารมาึ้น ึทรโปรเล้าให้สร้าโรพิมพ์หลวึ้นในพระบรมมหาราวัและ่อมาไ้ัพิมพ์หนัสือที่เรียว่า ราิานุเบษา เมื่อมีหมายออมาใ้ใหม่็ให้ประาศในหนัสือนี้ ในประาศที่ 1 ว่า้วยออหนัสือราิานุเบษา
ันั้นะเห็นไ้ว่าในยุสมัยอรัาลที่ 4 พระบาทสมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัว พระอ์เริ่มรับแนวิทาะวัน โยพระอ์เห็นว่าหมายมิไ้ที่ายัว แ่เปลี่ยนแปลไ้ามศีลธรรม วามรู้สึ ประเพีและวาม้าวหน้าในอารยธรรม พระอ์ทรแ้ไปรับปรุหมายที่นำไปสู่วามยุิธรรม ือ พระราบััิพิัเษียอายุลูทาสลูไทย
หมายสมัยปัุบัน
ารปรับเปลี่ยนประเทศเ้าสู่ยุสมัยใหม่นั้น ไ้เริ่มำเนินารมาั้แ่รั้พระบาทสมเ็ พระอมเล้าเ้าอยู่หัว รัาลที่ 4 แ่ารปิรูปประเทศรั้สำัไ้ปราัึ้นสมัยรัาลที่ 5 ในแผ่นินพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว เมื่อพระอ์ึ้นรอราย์เมื่อปี พ.ศ. 2411 นั้น เป็น่วเวลาที่สำัยิ่ เพราะในเวลานั้นาิมหาอำนาะวันไ้รุรานเ้ามาในเอเีย ารปรับปรุประเทศให้ทันสมัยึเป็นเรื่อที่้อรีบำเนินาร โยเพาะารปิรูปทา้านารศาลและระบบหมายเพื่อให้ประเทศไทยหลุพ้นา้อเสียเปรียบในเรื่อสิทธิสภาพนออาาเและเพื่อให้บรรลุถึุมุ่หมายัล่าว พระอ์ไ้ทรแ่ั้อมนรีสภา (Privy Council) และรัมนรีสภา (Council of State) ให้เป็นสภาที่ปรึษาราารและ่วยวานโยบายในารปรอและพันาประเทศให้้าวหน้า่อไป
1) ารั้ที่ปรึษาราารแผ่นิน โยที่ารปรับปรุประเทศเ้าสู่ยุใหม่ ะ้อระทำทั้ใน้านที่เี่ยวับโรสร้าารบริหารราารแผ่นิน ารปิรูปารศาลและระบบหมาย ึ่มิใ่เรื่อที่ะระทำไ้โย่ายนั เพราะเป็นแนวิแบบรัสมัยใหม่ (Modern State) และหมายสมัยใหม่ (Modern Law) ันั้น ึมีวามำเป็นะ้อมีที่ปรึษาาว่าประเทศมา่วยในเรื่อนี้ารหาบุลที่ะมาเป็นที่ปรึษาราารแผ่นินนั้นเป็นเรื่อที่มีวามสำัมา เพราะเี่ยว้อับอนาอประเทศ ึะ้อไ้ผู้ที่มีวามรู้และวิสัยทัศน์อันี ในเวลานั้นนับเป็นโีอประเทศที่ไ้ผู้มีวามรู้วามสามารถมา่วย็ือ มอสิเออร์ ุสาฟ โรลั ยัมินส์ (Monsier Gustave Roin Jaequemyns) ึ่ภายหลัไ้รับพระราทานบรราศัิ์เป็นเ้าพระยาอภัยราาสยามมานุูลิ ึ่เป็นผู้เี่ยวาหมายาวเบลเยียม มารับราารในำแหน่ที่ปรึษาราารทั่วไปอไทยเป็นเวลา 9 ปี ือ ั้แ่ พ.ศ. 2435 ถึ พ.ศ. 2444 ารที่ประเทศไทยเลือโรลั ยัมินส์ มาเป็นที่ปรึษานั้น้วยเหุว่า ท่านเป็นนมีวามรู้วามสามารถและมีวามเหมาะสม้วยเหุผลอื่น ลอเวลาที่รับราารอยู่ในประเทศไทย มอสิเออร์ ุสาฟ โรลั ยัมินส์ ไ้ทำุประโยน์แ่ประเทศไทยเป็นอันมา
2) ารปรับปรุระบบบริหารราารแผ่นิน ารปรอในสมัยรุรันโสินทร์อน้นยัมีแบบอย่าเ่นเมื่อรั้รุศรีอยุธยาือเป็นระบบุสมภ์ ทั้ยัมีประเทศราและหัวเมือั้นนอที่มีอิสระในารปรอนเอเป็นอย่ามา ึ่อำนาส่วนลาแผ่ไปไม่ถึลัษะารปรอเ่นนี้ยั ไม่มีวามเป็นรัประาาิ (National State) ามวามิสมัยใหม่ เมื่อประเทศไทยะปรับัวเ้าสู่ยุใหม่ พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวทรระหนัถึวามสำัในเรื่อนี้ ทรเห็นวามำเป็นที่ะ้อนำประเทศให้มีลัษะเป็นรัประาาิ มีอำนาวบุมและสั่ารอาาเ่าไ้ ึะเิวามเป็นเอภาพสามารถป้อันารรุรานา่าาิไ้ เพราะในเวลานั้นประเทศมหาอำนาะวันไ้แผ่อิทธิพลเ้ามาในแหลมทอแล้ว แ่าระำเนินานามนโยบายัล่าวไ้ ็มิใ่เรื่อที่ะทำไ้รวเร็วนั เพราะะ้อใ้บประมาและบุลารที่มีวามรู้วามสามารถมา่วย อีทั้้อำนึถึปััย้านอื่น้วยทั้นี้เนื่อาหัวเมือบาแห่มีายแนิับเมือึ้นอฝรั่เศสและอัฤษ ถ้าส่วนลาทำารเปลี่ยนแปละทันหันเินไป อาเป็นสาเหุให้นในท้อถิ่นเหล่านั้น โยเพาะ เ้าเมือและุนนาไม่พอใเป็นนวนให้อัฤษและฝรั่เศสเ้าแทรแไ้
พระอ์ทรำเนินาน้วยพระปรีาาอันสุุมัมภีรภาพ โยเริ่ม้น้วยารั้ที่ปรึษาราารแผ่นิน และั้ที่ปรึษาราารในพระอ์ัล่าวมาแล้ว ทรมีพระราประส์ที่ะให้านทา้านนิิบััิและบริหารแยออาัน เรื่อที่ทรำเนินาร่อไป็ือ ารึอำนาเ้ามาไว้ที่พระอ์ึ่เป็นเรื่อำเป็น้อทำในเวลานั้น เพราะุนนาบาลุ่มมีอำนามา โยเพาะุนนาในระูลบุนนา ารที่ะให้เิวามเป็นปึแผ่นในประเทศและสามารถบริหารราารแผ่นิน่อไปไ้ ะ้อึอำนานิิบััิมาไว้ที่พระอ์
ารเปลี่ยนแปลใน้านโรสร้าารปรอประเทศ ทรมีพระบรมราโอารให้ยเลิระบบุสมภ์แบบเิม แล้วทรสถาปนาระบบรมึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2435 ึ่่อมาเป็นระทรว โยมีทั้สิ้น 12 รม ือ
1) รมมหาไทย
2) รมพระลาโหม
3) รมท่า
4) รมวั
5) รมเมือ
6) รมนา
7) รมพระลั
8) รมยุิธรรม
9) รมยุทธนาธิาร
10) รมธรรมาร
11) รมโยธาธิาร
12) รมมุรธาธิาร
สำหรับารบริหารส่วนภูมิภานั้น ไ้มีารนำรูปแบบารปรอแบบมลเทศาภิบาลมาใ้แทน โยเริ่มาโรารเล็่อนแล้วึ่อยยายผลออไป โยรวม 2 หัวเมือเป็น 1 มล ส่วนในแ่ละหัวเมือหรือัหวั แบ่ารปรอเป็นอำเภอ ำบล หมู่บ้าน รวมเรียว่าเทศาภิบาล ในส่วนท้อถิ่นนั้น ทรพระรุาโปรเล้าฯ ให้ทลอารสุาภิบาลึ้นในรุเทพฯ ่อนเมื่อปี พ.ศ. 2440 และยายออไปยัหัวเมืออีหลายแห่ นอานั้นยัโปรเล้าฯ ให้ัระบบราารใหม่ เพื่อให้้าราาร ทำหน้าที่ให้บริารแ่ประานามนโยบายอส่วนลา
ารปิรูปารศาลและปรับปรุหมายเ้าสู่ยุใหม่
1) ารปิรูปารศาล ารั้ระทรวยุิธรรมและโรเรียนหมาย
ระบบศาลและารพิาราีอไทยึ่มีมาั้แ่รุศรีอยุธยานถึรุรันโสินทร์อน้นนั้น แม้ะมีวามเหมาะสมับสัมในอีแ่เมื่อสภาพสัมเปลี่ยนแปลไป ศาลแบบเิมลับ่อให้เิปัหาที่ามมาหลายประาร ทั้ในัวระบบเอและปัหาที่เิาผู้พิาราพิพาษาี ปัหาเหล่านี้ไ้สะสมมานถึุที่่ำเป็นอย่ามา และถึเวลาที่ะ้อแ้ไอย่ารีบ่วน
ารที่มีศาลมามายระัระายอยู่ามรม่า ๆ ่อให้เิปัหาเี่ยวับารพิาราพิพาษาีมามาย าวามบพร่ออระบบศาลแบบเิมประอบับารปิบัิหน้าที่โยทุริอัวบุล ทำให้สถาบันศาลไม่อาประันวามยุิธรรมให้แ่ประานไ้และลายเป็น้อรัเียอ าว่าประเทศที่ถือเป็น้ออ้าไม่ยอมึ้นศาลไทย ้วยเหุผลัล่าวพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึโปรเล้าฯให้ั้ระทรวยุิธรรมเมื่อวันที่ 25 มีนาม พ.ศ. 2434 รวบรวมศาลึ่ระัระายอยู่ามรมามระทรวมาไว้ที่แห่เียวันและให้ัระเบียบศาลเสียใหม่ แยอำนาุลาารเป็นอิสระ นอาารัั้ระทรวยุิธรรมเพื่อรวบรวมศาล่าๆ ให้มาอยู่ในแห่เียวันแล้ว ยัำหนให้ระทรวยุิธรรมูแลานอื่น ๆ ที่เี่ยว้อับระบวนยุิธรรม้วย ือ รมอัยาร รมราทั์ และรมร่าหมาย
านสำัอีประารหนึ่็ือ ารสร้าบุลารเพื่อให้มีวามรู้ทา้านหมาย โยเพาะวามรู้เี่ยวับหมายสมัยใหม่แบบะวัน นั่น็ือารัั้โรเรียนหมาย
นอานี้บุลที่ไ้ร่วม่อั้และมีส่วน่วยให้โรเรียนหมายบรรลุุประส์ที่ั้ไว้ือ มอสิเออร์ โรลั ยัมินส์ ารั้โรเรียนหมายในระยะแรเมื่อปี พ.ศ. 2440 นั้นมีลัษะไม่เป็นทาารนั รั้น่อมาในปี พ.ศ. 2454 ึโปรเล้าฯ ให้ยานะโรเรียนหมายึ้นเป็นโรเรียนหลวสััระทรวยุิธรรม ึ่นับเป็นอี้าวหนึ่อารพันาทา้านหมายในเวลานั้น
นอาานสอนแล้ว รมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ยัไ้ทุ่มเทเวลาให้ับารปรับปรุานทา้านารศาล ลอนไ้ยานะอผู้พิพาษาให้ีึ้น เพื่อให้ารพิาราและพิพาษาีเป็นไปโยบริสุทธิ์และทำให้สถาบันารศาลเป็นที่พึ่อประานนเป็นที่ยอมรับในเวลานั้นว่าระบบศาลอไทยไ้พันาไปอย่ามา แม้แ่าว่าประเทศ็ยอมรับ มิสเอร์ Walter A. Graham นัเียนาวอัฤษไ้ล่าว ยย่อานอระทรวยุิธรรมว่า “ราารระทรวยุิธรรมในยุนั้นบริสุทธิ์และยุิธรรมอย่าที่ประเทศไทยไม่เยมีมาแ่าล่อน ผู้พิพาษาไทยในยุนั้นอาเปรียบเทียบับผู้พิพาษาอประเทศ่าๆ ในภาพื้นยุโรปไ้เป็นอย่าี อนปลายรัสมัยพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ระทรวยุิธรรมเปรียบประุวาวที่สุสาวเรือรัศมีวหนึ่ในวารบริหารราารแผ่นินไทย”
2) ารปรับปรุหมายเ้าสู่ยุใหม่
ารปรับเปลี่ยนประเทศเ้าสู่ยุใหม่ไ้ำเนินารมาั้แ่สมัยรัาลที่ 4 โยพระอ์ไ้ออประาศมามามายเพื่อแ้ปัหาเป็นรีไป แ่ารเปลี่ยนแปลและปิรูปหมายรั้สำัไ้ระทำอย่ามาในสมัยรัาลที่ 5 นล่าวไ้ว่าหมายไทยไ้เปลี่ยนแปลาหมายไทยเิมมาเป็นหมายสมัยใหม่อย่าสมบูร์แบบ ึ่ถ้าพิาราาลัษะอหมายสมัยใหม่ในเรื่อที่เี่ยวับสถานภาพอบุล ารรับรอรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินอบุล ารลโทษนและารปรอน ะเห็นไ้ว่าไ้มีารเปลี่ยนแปลเพื่อให้สอล้อับหลัารอหมายสมัยใหม่ัล่าว อาทิเ่น
§ เรื่อที่เี่ยวับสถานภาพอบุล โยที่สัมไทยเิมเป็นสัมที่มีระบบไพร่และมีทาส ึ่ในสายาอาว่าาิและามหลัหมายสมัยใหม่ถือว่า เป็นวามไม่เท่าเทียมันในสถานภาพอวามเป็นมนุษย์ ันั้น ารปิรูปประเทศเ้าสู่ยุใหม่ ึ้อำนึถึเรื่อนี้เป็น้อสำั แ่ารเปลี่ยนแปล็มิใ่เรื่อที่ะระทำไ้โย่ายเพราะนั้นปรอทั้หลาย่ามีไพร่และทาสในสััเป็นำนวนมา แ่้วยพระปรีาแห่พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึทำให้ารยเลิระบบไพร่และารเลิทาสในเมือไทยำเนินไป้วยี พระบรมราโบายอพระอ์มีลัษะ่อยเป็น่อยไป โยารเลิทาสสินไถ่่อน ่อมาปี พ.ศ. 2417 ึไ้มีประาศให้เ้าอทาสทะเบียนแยประเภทอทาสไว้ และประาศพระราบััิพิัเษียอายุลูทาสลูไทึ้น โยำหนให้ลูทาสทุนที่เิในปี พ.ศ. 2411 ึ่เป็นปีที่พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวึ้นรอราย์ ให้มี่าัวเ็มเมื่ออายุ 8 ปี และเษียอายุเป็นไทแ่ัวเมื่ออายุไ้ 21 ปี และห้ามลูทาสที่เป็นไทายัวลเป็นทาสอี ะเียวัน็มีารผ่อนผันให้ลเวลารับราารอไพร่ลมีารำหนเษียอายุที่ 60 ปี นอานี้ยัำหนให้ทาาร่าย่าอบแทนแ่ราษรที่ถูเ์ไป่วยราาร สถานะอไพร่และทาสึไ้ ่อย ๆ เปลี่ยนแปลามลำับนระทั่ในปี ร.ศ.124 (พ.ศ.2448) ไ้มีารประาศ พระราบััิทาส เมื่อวันที่ 1 เมษายน 2448 บัับให้นายเิน้อปล่อยลูทาสอนทุนเป็นอิสระ ส่วนทาสที่มี่าัวให้ล่าัวเือนละ 4 บาท ั้แ่ พ.ศ 2448 นว่าะหม อนึ่ ในปีเียวันทาารไ้ออพระราบััิเ์ทหารามแนวทาสมัยใหม่้วย
§ เรื่อที่เี่ยวับรรมสิทธิ์ในทรัพย์สิน ัที่ไ้เยล่าวมาแล้วว่า ในสัมไทยเิมที่ินไม่มีวามสำัเท่าับแราน เพราะในสมัย่อนที่ินมีมามาย แ่ผู้นน้อย ึ้อารแรานมาทำที่ินให้เิประโยน์ ส่วนปัหารรมสิทธิ์นั้นามวามิในสมัยโบราถือว่าที่ินทั้หมเป็นอพระมหาษัริย์ ราษรเป็นเพียผู้อาศัยที่ินอพระมหาษัริย์โยไม่มีรรมสิทธิ์ในที่ิน ารอ้าสิทธิในที่ินเป็นเรื่อระหว่าราษร้วยันเอว่าใรรอบรอและทำประโยน์อยู่่อน ถ้าที่ินนั้นไ้มีารทำประโยน์แล้วือเป็นนาหรือสวน ราษรสามารถื้อายันไ้ แ่ห้ามราษรื้อายที่ินรร้าว่าเปล่า อนึ่ถ้าทาผู้ปรอบ้านเมือะใ้ประโยน์ในที่ินแห่ใ็สามารถเรียืนไ้
ารให้วามสำัแ่ารทำประโยน์ในที่ิน ลอนารรับรอในรรมสิทธิ์อ ผู้รอบรอและทำประโยน์ไ้เริ่มึ้นหลัสนธิสัาเบาริ่ (พ.ศ.2438) ล่าวือ เมื่อมีารเปิประเทศมาึ้นสิน้าออที่มี่าในเวลานี้็ือ้าว อัราารส่ออ้าวไ้เพิ่มึ้นเรื่อย ๆ และราา็ยับสูึ้นลอเวลา ึมีารปลู้าวเพิ่มึ้นอย่ามามายทำให้ราาที่ินเพิ่มสูึ้น มีารยายพื้นที่ทำนาและ ุลอ ในะเียวันนั้นสูไ้เริ่มเ้าับอที่ินเป็นำนวนมา ราษรเอ็ไ้ปรับเปลี่ยน วิถีีวิาารอาศัยในเรือนแพมาอยู่ริมถนนที่ัผ่านในที่่า ๆ เหุผล่า ๆ เหล่านี้ทำให้ที่ินมีวามสำัมาึ้นและมีปัหาพิพาทามมา ในที่สุพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึ โปรเล้าฯ ให้มีารำหนเ์เี่ยวับารถือรอที่ินโยให้ระทรวเษราธิารำเนินารออโนที่ินบริเวเมือรุเ่าเป็นแห่แร เมื่อ พ.ศ.2444 และถือว่าโนที่ินแบบใหม่ที่รัออให้เป็นหนัสือแสรรมสิทธิ์ในที่ินโยมีหอทะเบียนที่ินประำเมือูแลในเรื่อนี้ และมีารเปลี่ยนแปลเี่ยวับารเ็บภาษีใหม่้วย
นอาเรื่อที่ินแล้ว ยัประาศหมายอีหลายบับเพื่อให้ารัารเี่ยวับสัหาริมทรัพย์ทั้หลายเิวามัเนึ้นโยมีหมายรับรอ เ่น ออพระราบััิโรำนำ พ.ศ. 2438 เพื่อบรรเทาปัหาให้ับราษรที่มีวามำเป็น้อใ้เินมีทาออโยเอาทรัพย์สินไปำนำไ้ และ ในปี พ.ศ. 2443 ไ้ออพระราบััิำนอและายฝา้วย
§ เรื่อที่เี่ยวับารพิาราีและลโทษผู้ระทำผิ ามหมายไทยเิมารพิาราีะใ้วิธีารทรมานร่าายเพื่อให้รับสารภาพที่เรียว่า ารีนรบาล เพราะมีวามเื่อว่า ผู้ที่ถูับัวมาือผู้ระทำผิ แ่เป็นผู้ร้ายปาแ็ ไม่ยอมรับสารภาพ ึ้อทรมานให้รับ อีทั้ระบวนารในารพิาราี็หละหลวมมาาหลัประันในเรื่อวามยุิธรรม เรื่อ่า ๆ เหล่านี้เป็นปัหาที่าว่าาิถือเป็น้อรัเียและไม่ยอมึ้นศาลไทย ส่วนโทษที่ำหนไว้ในหมาย ็มีลัษะรุนแรพรรนาารลโทษไว้อย่าน่าลัว สยสยอ
ารเปลี่ยนแปลในวิธีารลโทษให้สอล้อับหลัารอหมายสมัยใหม่หาะระทำโยสมบูร์แบบ ็ะ้อปิรูปหมายทั้ระบบือยร่าประมวลหมายอาาและประมวลหมายวิธีพิาราวามอาาามแบบหมายสมัยใหม่ ึ่้อใ้เวลานาน ในะที่ปัหาัล่าวำเป็นะ้อไ้รับารแ้ไโย่วน ันั้นพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึโปรเล้าฯ ให้ออ พระราบััิลัษะพยาน ร.ศ.113 (พ.ศ. 2437) เพื่อเปลี่ยนแปลารสืบพยานให้เหมาะสมและรวเร็วึ้น ่อมา็ไ้ประาศพระราบััิยเลิวิธีพิาราโรผู้ร้ายามารีนรบาล ร.ศ.115 (พ.ศ. 2439) โยให้ใ้พระราบััิวิธีพิาราวามมีโทษสำหรับใ้ไปพลา่อน (ร.ศ.115) แทนะเียวัน็ประาศใ้พระราบััิระบวนพิาราวามแพ่ในปีเียวัน หมายเหล่านี้เป็นารแ้ปัหาเพาะหน้าไป่อน านั้นึไ้ำเนินารร่าประมวลหมายที่สมบูร์แบบ่อไป
§ เรื่อที่เี่ยวับารปรอ เมื่อพระบาทสมเ็พระอมเล้าเ้าอยู่หัวเส็สวรร พระเ้าลูยาเธอเ้าฟ้าุฬาลร์ ยัไม่เริพรรษาพอที่ะรับภาริทั้ปวไ้ ในเวลานั้นสมเ็เ้าพระยาศรีสุริยวศ์ไ้เ้ามาบริหารประเทศในานะผู้สำเร็ราารแทนพระอ์ั้แ่ พ.ศ. 2411 - 2416 านั้นในเวลา่อมา พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวึไ้เส็เถลิถวัลย์ราสมบัิ สถานาร์ในเวลานั้นมีวามสับสนพอสมวร เพราะอำนาอยู่ในมืออุนนาเป็นส่วนให่ เมื่อสถานาร์เป็นเ่นนั้น าระบริหารประเทศามพระราประส์ที่ั้ไว้เป็นไปไ้ยา วิธีเียวที่ะทำไ้ือารึอำนาาุนนามารวมไว้ที่อ์พระมหาษัริย์ ึ่พระอ์ไ้ปิบัิ้วยพระปรีาอันสุุมัมภีรภาพ โย่อย ๆ ึอำนามาไว้ที่พระอ์ทีละน้อย ๆ ่อมาึ่อย ๆ ใ้ารบััิหมายเป็นเรื่อมือในารปิรูปและเปลี่ยนแปลโรสร้าอสัมนประสบวามสำเร็วิธีปิบัิัล่าวไ้่อย ๆ เสริมให้พระราอำนามั่นยิ่ึ้น นลายเป็นแนวิว่าพระมหาษัริย์สามารถที่ะรา พระราำหนบทหมายไ้โยอิสระ
แนวิัล่าวหาะเปรียบเทียบับทฤษีารเมือสมัยใหม่็ือทฤษีำสอนอ Jean Bodin ึ่ยืนยันในอำนาอธิปไยอันแสออทานิิบััิโยถือว่าไม่ถูำัโยอำนาอื่นใึ่แนวิแบบนี้มีวามเหมาะสมับสถานาร์ในเวลานั้นมา เพราะะ้อึอำนาาุนนาลับมาไว้ที่อ์พระมหาษัริย์ัล่าวมาแล้วและถ้าพระมหาษัริย์เป็นผู้ทรไว้ึุ่ธรรม พระอ์ย่อมนำพาประเทศไปสู่วามร่มเย็นเป็นสุไ้ ประโยน์ย่อมเิแ่ประานโยส่วนรวม
อนึ่ หาผู้ปรอาเสียึุ่ธรรม แนวิแบบ Jean bodin ะ่อให้เิปัหามา ยิ่ถ้าผนวับปรัาหมายามแนวอ John Austin ที่สอนอยู่ในโรเรียนหมาย้วย แล้วะทำให้วามิทาหมายเปลี่ยนไปาหลัหมายไทยเิมเป็นอย่ามา เพราะามหลัหมายไทยเิมถือว่าหมายือธรรมะ แ่ารสอนในยุใหม่ามที่ปราในโรเรียนหมายะสอนว่า “หมายนั้นือเป็น้อบัับอผู้ึ่มีอำนาในบ้านเมือ เมื่อผู้ใไม่ระทำามแล้ว้อโทษ”
ารปิรูปบ้านเมือให้เ้าสู่ยุใหม่ ทัเทียมับอารยประเทศทั้หลาย ำเป็นะ้ออาศัยอำนาสั่าราส่วนลา ทุอย่าึะสำเร็ไ้ ึ่ารปิรูปประเทศในสมัยรัาลที่ 5 ไ้ำเนินารามแนวนั้น นาว่าประเทศอีเ่นันไ้ล่าวถึบ้านเมือหลัารปิรูปในสมัยรัาลที่ 5 โยมีบันทึอยู่ในสารานุรมประวัิศาสร์ที่มีื่อเสียอเยอรมัน ึ่ล่าวไว้ว่า “…ปี .ศ. 1868 - 1910 พระเ้าแผ่นินมหาุฬาลร์ ไ้ทรเป็นผู้นำราอาาัรสยาม้วยพระปรีาสามารถ ผ่านพ้นวามยุ่ยาหลายประาร ในะที่มีวามันทั้าอัฤษและฝรั่เศส…
พระเ้าแผ่นินที่มีวามิ้าวหน้า ไ้สร้าอทัพเรือและอทัพบที่ทันสมัยึ้น ไ้สร้าทารถไฟเพื่อเื่อม่อารมนามทั่วประเทศ สร้าเรือลไฟและเปลี่ยนแปลราอาาัรให้เป็นสมัยใหม่ในทุ ๆ ้านามแบบอย่าอยุโรป แ่ไม่ไ้เลียนแบบยุโรปอย่าไม่ลืมหูลืมา ้วยเหุนี้ ประเทศสยาม็เป็นประเทศที่มีารปรอที่ีที่สุประเทศหนึ่อโล ทั้นี้เนื่อาว่า พระมหาษัริย์อประเทศไ้ปิบัิามอุมิ วามรับผิอบอพระมหาษัริย์แบบเอเียะวันอออย่าสมบูร์แบบ”
ารรับหมายสมัยใหม่าะวัน
หลัาที่ไ้มีารปรับปรุระบบบริหารราารแผ่นินและปิรูปารศาลในสมัยรัาลที่ 5 แล้ว วามสำัที่ะ้อำเนินาร่อไป็ือารปรับเปลี่ยนหมายให้เ้าสู่รูปแบบอหมายสมัยใหม่และถือเป็นวามำเป็นที่ะ้อรีบทำในเวลานั้นเพื่อะไ้อแ้ไ้อเสียเปรียบในเรื่อสิทธิสภาพนออาาเ แ่ารที่ะเปลี่ยนแปลหมายทั้หมหรือัทำประมวลหมายให้เป็นแบบสมัยใหม่เป็นเรื่อที่้อใ้เวลานาน ในะที่มีปัหาเพาะหน้าที่ะ้อ แ้ไอยู่มา ารแ้ปัหาในระยะแร็ือารประาศใ้หมายเป็นเรื่อ ๆ ไป หรือนำหลัหมาย่าประเทศึ่ส่วนให่็ือหลัหมายอัฤษมาใ้ในารพิพาษาี หลัานั้นึไ้ัสินใที่ะัทำประมวลหมายแบบภาพื้นยุโรป
1) ารรับหมายอัฤษมาใ้ในระยะแร
อิทธิพลอหมายอัฤษที่มี่อหมายไทยในระยะแรนั้นเริ่ม้น้วยารนำหลัหมายอัฤษมาใ้ในหมายวิธีสบััิ่อน ล่าวือ ในปี พ.ศ.2437 หรือ ร.ศ.115 ไ้ประาศยเลิารพิาราีแบบารีนรบาล โยประาศพระราบััิพิธีพิาราวามมีโทษทาอาาึ้นใ้แทนและไ้ประาศใ้พระราบััิระบวนพิาราวามแพ่้วย ึ่หมายวิธีสบััิเหล่านี้ไ้ร่าึ้นโยอาศัยหลัหมายอัฤษเป็นมูลาน ส่วนหมายึ่นำแบบอย่ามาายุโรป ็เ่น ารประาศใ้พระธรรมนูศาลึ่ร่าึ้นโยหลัารในระบบารศาลอประเทศฝรั่เศสเป็นแนวในารพิารา
เป็นที่น่าสัเว่าเป็นารประาศใ้หมายเพื่อแ้ไปัหาเพาะหน้าไป่อน ึ่นอานี้ยัมีารประาศใ้หมายเป็นเรื่อๆ ไป เ่น พระราบััิอั้ยี่ ร.ศ.116 พระราบััิหมิ่นประมาท ร.ศ. 118 พระราำหนว่าาร่มืนร่วมประเวี ร.ศ.118 ประาศลัษะ้อ ร.ศ.119 พระราบััิรรมสิทธิ์ผู้แ่หนัสือ ร.ศ.120 ฯลฯ สำหรับในส่วนที่เี่ยวับีแพ่หาไม่มีพระราำหนบท พระอัยารหรือำพิพาษาอศาลวินิัยไว้เป็นบรรทัาน ศาละพิาราโยอาศัยารีประเพี โยเพาะีพาิย์ ศาลไทยถือามหมายพาิย์ออัฤษโยร เ่น หลัหมายเรื่อสิน้า (Consideration) หรือหลัหมายปิปา (Estople)
อิทธิพลอหลัหมายอัฤษึ่เป็น “ระบบอมมอนลอว์” (Common Law) นั้น ไม่เพียแ่ถูนำมาใ้ในทาปิบัิเท่านั้น แม้ารสอนที่โรเรียนหมายในเวลานั้น ็สอนโยอ้าหลัหมายอัฤษอยู่มา หลัหมายที่นำมาสอนในเวลานั้น็เ่น เรื่อสิน้า โยบรรยายว่า “สิน้าือประโยน์ ฤาึ่นิว่าเปนประโยน์ที่ะไ้โยฝ่ายโน้น ามที่ไ้รับัน”
หลัหมายอัฤษที่นำมาสอนอีเรื่อ ็ือ Trustee โยอธิบายว่า รัสี นั้นือผู้รัษาทรัพย์สมบัิ ไว้ให้ผู้อื่น เ่น . ยเิน 100 ั่ ให้ . สั่ . ให้่ายอเบี้ยให้ . เรื่อรัสีเ่นนี้ มัะมีัวอย่าในเรื่อพินัยรรม์ ือั้รัสีเมื่อายแล้ว
นอาหลัหมายแพ่ออัฤษึ่ไ้นำมาสอนและใ้ในทาี้วยแล้ว ยัมีารนำหลัหมายอาาออัฤษ เ่น เรื่อเนาร้าย (Mens Rea) มาอธิบายส่วนอ์ประอบภายในอวามผิอาา้วย ัเ่นำสอนในโรเรียนหมาย โยรมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ที่อธิบายวามหมายอำว่าเนา โยที่พระอ์ท่านไ้ัทำบับเทียบึ้น เพื่ออธิบายวามหมายอมารา่า ๆ ในบับราาร ึ่แปลมาาภาษา่าประเทศให้ัเนึ้น
2) ารรับหมายแบบภาพื้นยุโรป
อิทธิพลอหมายอัฤษไ้่อย ๆ ลวามสำัลไป เมื่อประเทศไทยัสินใะัทำระบบหมายแบบภาพื้นยุโรป และไ้้านัหมายาวี่ปุ่นและฝรั่เศสมาเป็นที่ปรึษาราารแผ่นินอยู่ในเวลานั้น แ่่อนที่ะัสินใัทำประมวลหมายามแบบอย่าอประเทศใน “ระบบ ีวิลลอร์” (Civil Law) ปราว่ามีวามเห็น่าันอยู่บาประาร
ในวามเห็นอนัหมายฝรั่เศสือ มอสิเออ ปาู และพรมพระยาำรราานุภาพ รวมทั้รมพระสวัสิ์วันวิศิษ์ เห็นว่าวระเป็นระบบีวิลลอว์ึ่ในเวลานั้นมัเรียว่า ระบบประมวธรรม รวมทั้มีวามเห็นว่าะ้อพันาารเรียนารสอนในโรเรียนหมายให้สอล้อับระบบหมายแบบประมวธรรม้วย ในะที่รมหมื่นราบุรีิเรฤทธิ์มีวามเห็นไปอีทาหนึ่
แม้ะมีวามเห็นที่่าันอยู่ัล่าว แ่เมื่อพิาราถึเหุผลโยทั่วไปแล้ว พระบาทสมเ็ พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึทรัสินพระทัยที่ะัทำระบบหมายอไทยามแบบประเทศในภาพื้นยุโรปที่มีประมวลหมาย แ่แม้ว่าารเปลี่ยนแปลระบบหมายะเป็นไปในระบบีวิลลอว์ ็าม แ่แนวิในหลัหมายออัฤษบาเรื่อ็ยัปราอยู่ในหมายไทยหลายลัษะ เ่น หมายลัษะพยาน ล้มละลาย หุ้นส่วน ั๋วเิน เป็น้น
ารัทำประมวลหมายอไทย
หลัาัสินพระทัยเลือระบบหมายีวิลลอว์ามแบบประเทศในภาพื้นยุโรปมาเป็นแนวในารปิรูประบบหมายอไทยแล้ว พระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวึไ้ทรโปรเล้าฯ แ่ั้ะรรมารเพื่อรวำระและร่าประมวลหมายึ้น โยเหุผลอารัทำประมวลหมายนั้นไ้มีผู้ให้้อสัเไว้ว่าเป็นไปเพื่อบรรลุวัถุประส์อย่าน้อย 3 ประาร ือ
§ ประารแร เพื่อรวบรวมบทบััิอหมายว่า้วยลัษะเียวัน ึ่ระัระายในพระราำหนหมาย่า ๆ เ้าไว้เป็นหมวหมู่ในประมวลหมายอันเียวัน เ่นในทาอาานั้นหมายอาาอสยามประอบ้วยหมายโบราหลายบับแ่ละบับ็บััิลัษะวามผิแ่ละวามผิเป็นานๆ ไป เ่น ลัษะวิวาท ลัษะอาาหลว ฯลฯ นอานี้็มีพระราบััิใหม่ ๆ ในั้นหลัที่ออมาเพื่อปราบปรามารระทำผิบาานเป็นเรื่อ ๆ ไป เ่น พระราบััิว่า้วยอั้ยี่ ร.ศ.116 พระราบััิลัษะ หมิ่นประมาท ร.ศ.118 ประาศลัษะ้อ ร.ศ.119 เป็น้น บทบััิเหล่านี้เี่ยวพันใล้ิันมาเพราะอยู่ภายใ้หลัทั่วไปแห่หมายเียวัน เมื่อระัระายอยู่หลายแห่ันี้ย่อมทำให้เป็นารยาลำบาแ่ศาลในอันะ้นว้าหยิบยมาพิาราพิพาษาี เพราะะนั้นึำเป็นะ้อนำมารวบรวมไว้้วยันเพื่อะูว่าอะไรเป็นแนวิพื้นานอหมายเหล่านี้และัทำให้สอล้อันึ้น
§ ประารที่สอ บทบััิทาหมายหลายบับโบราเินไปไม่สอล้อับแนววามิสมัยใหม่ที่ำลัมีอิทธิพลมาึ้น ๆ ในประเทศสยาม และำเป็นะ้อรีบแ้ไ เ่น วิธีพิาราในสมัยโบราให้่อแู่่วามที่ะยื่นอุทธร์ีาไ้หลายั้นโยหวัที่ะให้เป็นวามุ้มรอแู่่วาม แ่ในวามเป็นริแล้วลับไ้ผลรัน้าม ือ ู่วามถือเป็นโอาสอาศัยวิธีพิารานั้นเอ ประวิีให้ยืเยื้อไม่มีที่สิ้นสุ ในารระทำวามผิบาอย่าหมายเ่าวาบนำหนโทษโยระบุเ์ไว้อย่าละเอียหยุมหยิม เ่น ี ทำร้ายร่าายให้พิเราะห์ถึอาวุธที่ใ้และลัษะอบาแผลที่ถูทำร้าย เป็น้น ปัหานี้เิึ้นในประเทศอื่น ๆ ้วย มิใ่แ่เพาะในประเทศสยาม ทั้นี้เนื่อาผู้ร่าหมายมัะมีแนววามิในารบััิหมายแบบโบรา ือ มัะวาเ์ในารออหมายบัับเพาะเรื่อหนึ่ ๆ ให้มารีที่สุเท่าที่ะมาไ้แทนที่ะวาหลัเป็น บททั่วไปเพื่อให้โอาสแ่ผู้พิพาษาุลาารใุ้ลพินิพิาราีามเหุผลเป็นเรื่อ ๆ
§ ประารสุท้าย ารัทำประมวลหมายะเป็นโอาสให้ไ้รวำระบทหมายที่มีอยู่รวมทั้นำเอาหลัหมายใหม่ ๆ ที่ยัไม่เยมีอยู่ในหมายสยามมาบััิรวมไว้้วย เป็น้นว่าหมายแพ่แ่เิมนั้น็บััิแ่เพียเี่ยวแ่ลัษะบุล เ่น ารสมรส ารหย่า และารรับมร ที่เี่ยวแ่สัา็มีหมายหลายบับบััิถึสัาที่มีใ้อยู่ บ่อย ๆ เป็นเรื่อ ๆ ไป เ่น ื้อาย ำนอ ู้ยืม ฯลฯ แ่ไม่มีบททั่วไปึ่บััิถึ หลัหมายว่า้วยมูลแห่หนี้และผลแห่หนี้ เหุันี้เพื่อะวินิัยถึ้อนั้น ๆ ็ำ้อพิารา้นว้าหาาบทเพาะเรื่อ ๆ ึ่ระัระายอยู่ในหมาย่า ๆ หมายบาเรื่อ็เห็นว่าะ้อบััิึ้นมาใหม่ทั้หม เ่น ารไ้มาึ่ทรัพยสิทธิในอสัหาริมทรัพย์ ฯลฯ ในทาพาิย์็เ่นัน าร้าายระหว่ารุสยามและประเทศใล้เียเริึ้น ทุวัน ๆ ็วระบััิหมายพาิย์ึ้นหลายเรื่อโยเพาะอย่ายิ่ือ ลัษะหุ้นส่วนและบริษัท ั๋วเิน เ็ และเ็บอในลัสิน้า ฯลฯ ส่วนในทาอาานั้น็ำ้อนำเอาหลัหมายสมัยใหม่เี่ยวับารให้หลัประันแ่ผู้้อหา มาบััิไว้ ทั้ยั้อประสิทธิภาพในารปราบปรามผู้ระทำผิ้วย อันะเป็นารรัษาประโยน์ทั้อประานและผู้้อหา
1) ารัทำหมายลัษะอาา ร.ศ.127
ารัให้มีประมวลหมายแบบสมัยใหม่ เป็นเื่อนไประารสำัที่ะทำให้ประเทศไทย หลุพ้นา้อเสียเปรียบในเรื่อสิทธิสภาพนออาาเและถือเป็นวามำเป็นที่ะ้อรีบัทำในเวลานั้น แม้ะมีารแ้ไร่าหมายนเสร็เรียบร้อย แ่ร่าัล่าว็ไม่ไ้รับารพิารา วามล่า้าอารัทำหมายอาาในรั้นั้น เนื่อาพบับอุปสรรหลายประารทำให้ร่าหมายไม่ไ้รับารพิารา
ารัทำหมายอาาไ้เริ่ม้นอีรั้หนึ่ เมื่อประเทศไทย้อ้า นาย
เมื่อไ้รับารแ่ั้ นายปาู นำร่าที่เยทำไว้มารวูและไ้ทำรายานถวายพระบาทสมเ็พระุลอมอมเล้าเ้าอยู่หัว เสนอวามเห็นเี่ยวับารัทำประมวลหมายอาาว่า
§ วรให้มีารเปลี่ยนแปลในส่วนโรสร้าอะรรมารร่าประมวลหมายอาาเสียใหม่
§ วิธีารร่าประมวลหมายนั้นวระอาศัยร่าเิมอนาย Schlesser เป็นหลัในารร่า่อไป นอานี้ วระมีารรวสอบัวบทหมายทั้หมที่ใ้บัับอยู่ในะนั้น ลอนำพิพาษาอศาลไทย ประมวลหมายที่ะร่าึ้นใหม่นั้นวระเป็นผลมาาารประมวลัวบทหมายอาา่า ๆ ที่ใ้บัับอยู่ในะนั้น และวระร่าให้สอล้อับประเพีและวามำเป็นอประเทศมาว่าที่ะลอเลียนแบบทั้หมมาาประมวลหมายอประเทศหนึ่ประเทศใโยเพาะ
รัาลที่ 5 ไ้ทรแ่ั้ะรรมารึ้นมี นาย
เมื่อไ้ัทำร่าหมายลัษะอาาเรียบร้อยแล้ว ไ้ส่ร่าบับนี้ไปยัระทรว่า ๆ ที่เี่ยว้อเพื่อรับทราบปัหาที่อาะมีึ้น ่อานำไ้ึ้นทูลเล้าถวายพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึ่พระอ์ไ้โปรเล้าั้รรมารโยมี รมพระยาำรราานุภาพ เสนาบีระทรวมหาไทย เป็นประธานรรมาร รวถ้อยำบทหมายโยพิาราร่วมับผู้เี่ยว้อ นผ่านารพิาราเป็นที่เรียบร้อย ึไ้มีพระบรมราโอารโปรเล้าฯ ให้ใ้บัับั้แ่ วันที่ 1 มิถุนายน 2451 เรียว่า “หมายลัษะอาา” นับเป็นประมวลหมายบับแรอไทย แ่เนื่อาะนั้นไม่มีารแปลำว่า “Code” เป็นประมวลหมาย ึเรียันว่า “หมายลัษะอาา ร.ศ.127” แ่้นร่าภาษาอัฤษและฝรั่เศสใ้ำว่า Code
หมายลัษะอาา ร.ศ.127 นับว่าเป็นประมวลหมายบับสมัยใหม่ (Modern Law) บับแรอไทยที่ร่าึ้น้วยวามพินิพิเราะห์เป็นอย่ายิ่
หมายลัษะอาา ร.ศ.127 อไทยที่ประาศใ้ในเวลานั้นเมื่อเทียบับประมวลหมายอประเทศอื่นที่ัทำึ้นในเวลาใล้เียันึูะมีวามสมบูร์ว่า แม้ผู้ร่าะใ้ประมวลหมายอาาอ่าประเทศหลายประเทศเป็นแนวในารร่า็าม แ่มิไ้รับเอาวามิมาทั้หม สิ่หนึ่ที่ผู้ร่าำนึอยู่เสมอือ ประมวลหมายที่ะประาศใ้นั้นะ้อเหมาะสมับนไทยและสภาพอสัมไทย้วย ้วยเหุนี้เราึะพบว่าบทบััิบามารายัไว้ึ่วามิแบบไทย ๆ อยู่ บทบััิบามารา็ระบุเหุผลอเรื่อไว้เ่นัในัวบทนั้นๆ เ่น เหุผลที่หมายไม่ลโทษเ็ที่อายุไม่เิน 7 ปี ็เพราะว่าเ็อายุเพียนั้นยัไม่รู้ผิและอบ พิาราามโรสร้าวามผิอาาในประเทศีวิลลอว์ ถือว่าเ็อายุอยู่ในเ์ัล่าวยัาวามั่วนั่นเอ
หมายลัษะอาา ร.ศ.127 แม้ะมีารแ้ไเพิ่มเิมหลายรั้แ่เป็นเพียารแ้ไเพิ่มเิมรายละเอียในบาส่วนให้เหมาะสมับสภาพบ้านเมือเท่านั้น แ่สาระสำัยัอยู่ัเิมแม้ระทั่มีารประาศใ้ประมวลหมายอาาแทน เมื่อ พ.ศ. 2500 ็าม แ่็ไม่แ่าาประมวลหมายบับเิมมานั
2) ารัทำประมวลหมายแพ่และพาิย์
หลัารประาศใ้หมายลัษะอาา ร.ศ.127 แล้ว ในปีเียวันนั้น พระบาทสมเ็ พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัวไ้โปรเล้าฯ แ่ั้ะรรมารัทำประมวลหมายแพ่และพาิย์ ประอบ้วยนัหมายาวฝรั่เศสล้วน ๆ เพราะเป็นประเทศที่มีอำนาและอิทธิพล ึ่ไทย้อยอมั้รรมารามนั้น ะรรมารที่ั้ึ้นเพื่อร่าประมวลหมายแพ่และพาิย์ในรั้นั้นไ้ำเนินานหลายปี โยระหว่าปี พ.ศ. 2451 - 2457 อยู่ในวามูแลอนายปาู และ ปี พ.ศ.2457 – 2459 นาย เอแลสเร ไู้แล หลัายร่าเสร็ใน 2 บรรพแร ไ้ส่ให้ะรรมารรวแ้ไพิาราึ่มีหม่อมเ้ารูศัิ์ ฤษารเป็นประธาน แ่ในระหว่าประุมพิาราร่าัล่าวเิวามิเห็นแแยัน ึไ้เลิประุมเพราะเรว่าะเิารบาหมาันึ้น านรวร่าหมายึหยุะัไประยะหนึ่และหม่อมเ้ารูศัิ์ไ้ลาออาำแหน่เสนาบีระทรวยุิธรรมในปีนั้น านั้นพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัวึทรโปรเล้าฯ แ่ั้พระยาอินทราธิบีสีหรารอเมือ (ลพ สุทัศน์) เป็นเสนาบีระทรวยุิธรรมและูแลานร่าหมาย่อไป
สำหรับร่าหมายที่รรมาราวฝรั่เศสไ้ัทำึ้นนั้นมีวามสับสนอยู่มา ือ หลัา นายปาูไ้เินทาลับไปยุโรป และแนะนำนายเอแลสเร รวมทั้าวฝรั่เศสนอื่นๆ ให้เ้ามาทำหน้าที่่อ แ่ปราว่านายเอแลสเรไม่มีวามสามารถเพียพอานร่าหมายึำเนินารไปอย่าไม่มีหลัเ์ที่ถู้อและล่า้ามา โยนายเอแลสเรไ้รื้อโรร่าที่รรมารแ่เิมทำไว้ทำให้เิวามสับสนหนัึ้น เมื่อ พ.ศ. 2459 นายปาูไ้เินทามาเยือนประเทศไทย็ยอมรับว่า านร่าประมวลหมายสับสนมา ไม่เป็นระเบียบัที่ไ้วาไว้ใน อนแร นายปาูึไ้เราให้นายเอแลสเร ลาออาำแหน่หัวหน้าร่าประมวลหมายและไ้เินทาลับฝรั่เศส ร่าหมายำเนินไปไ้เพีย 2 บรรพเท่านั้น
ในปี พ.ศ.2459 ึไ้มีารปรับปรุะรรมารร่าหมายึ้นใหม่ โยมีพระเ้าบรมวศ์เธอรมพระสวัสิวันวิศิษ์ อธิบีศาลีาเป็นประธาน รรมารประอบ้วย พระยาเนิบัาิ (ลั เศรษบุร) พระยาินาภิรมย์ (ิร สลา) พระยาเทพวิทุรฯ (บุ่วย วิุล) นาย
แม้ะมีารผสมผสานวามิัล่าว แ่็มิใ่านที่ะระทำไ้่ายนั เพราะในส่วนที่เป็นหมายไทยเิม พบว่า ัวบทหมายในทาแพ่และพาิย์มีอยู่น้อยว่าัวบทหมายในทา วิธีสบััิและในทาหมายอาา ทำให้านร่าประมวลหมายแพ่ฯ ้อหยุะัเป็นระยะ ๆ อีทั้ในปี พ.ศ.2462 รมหลวสวัสิวันวิศิษ์ไ้ลาออาำแหน่ประธานรรมารร่า และเ้าพระยาอภัยราาฯ เสนาบีระทรวยุิธรรมไ้เ้ามาทำหน้าที่แทนพร้อมทั้ไ้มีพระบรมราโอารฯแ่ั้รรมารเพิ่มเิม้วยทั้รรมารที่่วยยร่าและรรมารรวำแปลให้ถู้อทั้ทา้านหมายและารใ้ภาษา
เมื่อะรรมารมีหลายะและแ่ละะมีรรมารเพิ่มมาึ้นทำให้าริ่อประสานานระหว่าะรรมารเป็นไปโยไม่สะวและล่า้า ประอบับในปี พ.ศ.2465 รับาลฝรั่เศสไ้เรียร้อให้ประเทศไทยปรับปรุหมายโยั้รมร่าหมายึ้น อันเป็นส่วนหนึ่อเื่อนไที่ะยเลิสิทธิสภาพนออาาเ ้วยเหุนี้ในปี พ.ศ.2466 พระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว รัาลที่ 6 ึทรพระรุาโปรเล้าให้ยานะรรมารำระประมวลหมายึ้นเป็นรมร่าหมายสััอยู่ในระทรวยุิธรรม มีหน้าที่ร่าพระราำหนหมายแ่รมเียวโยให้เ้าพระยาอภัยราามหายุิธรรมธร (ม.ร.ว.ลพ สุทัศน์) เสนาบีระทรวยุิธรรมเป็นนายรรมาร และให้นาย
สำหรับเหุผลเบื้อหลัที่ทำให้ารร่าประมวลหมายแพ่เป็นไปอย่าล่า้าและยัมีปัหาามมาอีหลัประาศใ้นั้น ในที่สุ้อมีารั้รรมารุใหม่เพื่อยร่าหมายใหม่รรมาร ุใหม่ประอบ้วยพระยานรเนิบัาิ พระยาศรีธรรมาธิเบศร์ พระยาเทพวิทุรฯ พระยามานวราเสวีและนาย
่อมาในวันที่ 11 พฤศิายน พ.ศ.2468 ไ้มีพระราฤษีาออมาให้ยเลิประมวลหมายแพ่บรรพ 1 บรรพ 2 และให้ใ้บับที่ไ้รวำระใหม่แทน โยเหุผลที่ว่าประมวลหมายแพ่และพาิย์ที่ไ้ประาศใ้ไปแล้วนั้น มี้อั้ออยู่บาประารามที่ไ้มีผู้แสวามเห็นมามามาย ึเห็นสมวรที่ะทำให้สมบูร์ยิ่ึ้น เมื่อไ้พิาราโยถ่อแท้แล้ว ึเห็นเป็นารสมวรให้รวำระบรรพ 1 และ 2 ใหม่
เหุผลเพิ่มเิมที่้อยเลินั้น ศาสราารย์ ร.
สำหรับประมวลหมายแพ่ฯ บรรพ 3 ไ้มีารประาศใ้่อมานระทั่ปี พ.ศ.2471 ึไ้มีพระราฤษีาออมาให้รวำระใหม่ โยเหุผลที่ว่าไ้มีวามเห็นแนะนำมามามายึเห็นวระำระใหม่เพื่อให้ประมวลหมายแพ่และพาิย์มีวามสมบูร์ยิ่ึ้น โยให้ใ้บทบััิ บรรพ 3 ที่ำระใหม่ั้แ่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2472 เป็น้นไป
่อมาในปี พ.ศ.2473 ึไ้มีพระราฤษีาประาศใ้ประมวลหมายแพ่และพาิย์ บรรพ 4 โยให้ใ้บัับั้แ่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2475 เป็น้นไป
ในปี พ.ศ.2475 อันเป็นปีที่เิารเปลี่ยนแปลารปรอและเป็นเวลาที่ประเทศไทยะ้อัทำประมวลหมายให้รบามเื่อนไที่ำหนไว้ในสนธิสัาับประเทศ่า ๆ เพื่อยเลิเรื่อสิทธิสภาพนออาาเ รับาลไทยึไ้ำเนินารยร่าประมวลหมายแพ่ฯ บรรพ 5 และบรรพ 6 ามลำับ และในปี พ.ศ.2478 ึไ้ประาศใ้ประมวลหมายแพ่ฯ บรรพ 5 และบรรพ 6 โยราเป็นพระราบััิเพราะเป็น่วเวลาที่เปลี่ยนแปลารปรอ
3) ารัทำประมวลหมายวิธีพิาราวามและหมายอื่น ๆ
หมายวิธีพิาราวามเป็นหมายที่มีวามสำัอย่ายิ่ที่ะทำให้ารำเนินีเป็นไปโยถู้อเหมาะสมและ่วยให้บทบััิในหมายสาระบััิบรรลุวามมุ่หมายในเรื่อนั้นๆ แ่หาพิาราถึหมายวิธีพิาราวามอไทยที่มีอยู่เิมะพบวามไม่เหมาะสมับาลสมัยอยู่มา เป็นเหุให้าว่าประเทศั้้อรัเียัล่าวมาแล้ว ันั้นในสมัยพระบาทสมเ็พระุลอมเล้าเ้าอยู่หัว ึไ้โปรเล้าฯ ให้ร่าหมายวิธีสบััิใ้ไปพลา่อน โยถือว่าเป็นเรื่อเร่่วนเพราะหาะั ทำให้เป็นรูปประมวลหมายโยสมบูร์แบบะ้อใ้เวลานาน อันไม่ทัน่อวาม้อารอประเทศในเวลานั้น ันั้น ใน ร.ศ.113 ึไ้ประาศใ้หมายลัษะพยาน และใน ร.ศ.115 ไ้ประาศใ้พระราบััิวิธีพิาราวามมีโทษสำหรับใ้ไปพลา่อน
่อมาเมื่อมีารั้ะรรมารร่าหมายลัษะอาา ็ไ้ั้ะรรมารอีุเพื่อร่าพระธรรมนูศาลยุิธรรมและพระราบััิวิธีพิาราวามแพ่ึ้น้วย โยแนววามิที่ะแยารพิาราีแพ่และีอาาออาัน เพื่อให้ารฟ้อร้อเรีย่าเสียหายและารฟ้อีอาาเพื่อลโทษเป็นไปโยัเน เพราะแ่เิมนั้นศาลมัะวินิัย่าปรับและ่าเสียหายปะปนันไป หมายวิธีพิาราที่ประาศใ้นี้เป็นารร่าึ้นโย่วนเพื่อแ้ไปัหาเพาะหน้า่อนที่ะมีประมวลหมายอาาเท่านั้น เมื่อประาศใ้แล้วึปรา้อบพร่ออยู่หลายประาร ทำให้้อประาศใ้พระธรรมนูศาลยุิธรรมและพระราบััิวิธีพิาราวามแพ่ึ้นใหม่เมื่อ ร.ศ.127 ส่วนพระราบััิวิธีพิาราวามมีโทษสำหรับใ้ไปพลา่อน ็ไ้รับารแ้ไในเวลา่อมา
ในระหว่าที่มีหมายวิธีพิาราวามประาศใ้เป็นารั่วราวอยู่นั้น ็ไ้มีารัทำประมวลหมายแพ่และพาิย์ึ่ใ้เวลานานร่วม 30 ปี ึสามารถประาศใ้ประมวลหมายแพ่ฯ ไ้รบ ทั้ 6 บรรพ สำหรับารัทำหมายวิธีพิาราวามให้สมบูร์ในรูปอประมวลหมายนั้นไ้มีารั้รรมารมาแล้วั้แ่ปี พ.ศ.2453 แ่านร่าประมวลหมายวิธีพิาราไ้ำเนินารอย่าริัภายหลัที่มีารเปลี่ยนแปลารปรอเมื่อ พ.ศ.2475 โยรับาลไ้ั้ะรรมารึ้นุหนึ่เพื่อรีบำระสะสาประมวลหมายที่้าอยู่ให้เรียบร้อยเพราะเป็นเื่อนไที่ะไ้รับเอราทาารศาลลับืนมาและะรรมารไ้ยร่าหมาย่าๆ นสามารถประาศใ้ไ้ในปี พ.ศ.2477 ือไ้ประาศใ้พระธรรมนูศาลยุิธรรม ประมวลหมายวิธีพิาราวามแพ่และประมวลหมายวิธีพิาราวามอาา ึ่มีผลบัับใ้ั้แ่วันที่ 1 ุลาม พ.ศ.2478
อนึ่ เป็นที่น่าสัเว่า เมื่อไ้ร่าประมวลหมายวิธีพิาราวามอาานั้น บทบััิบาเรื่อึ่แ่เิมไ้ำหนไว้ในหมายลัษะอาาแ่มีลัษะเป็นหมายวิธีสบััิ็ไ้ยมาไ้ในประมวลหมายวิธีพิาราวามอาาที่ร่าึ้นใหม่นี้ ไ้แ่ บทบััิว่า้วยวามระับแห่สิทธิที่ะฟ้อร้อ สิทธิเรียร้อให้ืนทรัพย์และใ้่าเสียหาย สำหรับเ้าโรโยทั่วไปนั้น ะรรมารที่ ยร่าไ้พยายามัเรื่อ่า ๆ เี่ยวับารำเนินีให้เป็นระบบโยูาแนวปิบัิปิบัิอศาลไทย และนำหลัหมาย่าประเทศมาประอบ ึ่ในบันทึอนาย
ในารยร่าประมวลหมายวิธีพิาราวามแพ่นั้นไ้ร่าึ้นโยพิาราาเ้าโรเิมอพระราบััิวิธีพิาราวามแพ่ ร.ศ.127 เป็นส่วนให่ึ่หมายบับนั้นรมหลวราบุรีิเรฤทธิ์ไ้ทรมีบทบาทสำัในารร่า โยอาศัยหมายออัฤษและอินเียเป็นหลัในารร่าส่วนรายละเอียอื่น ๆ เี่ยวับารยร่านั้นไม่ปราหลัานที่แน่ันั แ่าเอสารที่พอมีอยู่ในห้อสมุอสำนัานะรรมารฤษีา พออนุมานไ้ว่า ในระหว่า พ.ศ.2454 ถึ พ.ศ.2457 นายริวิแอร์ นัหมายาวฝรั่เศสไ้รับมอบหมายให้เป็นผู้ยร่าประมวลหมายวิธีพิาราวามแพ่ โยปราา้นร่าฯ อนายริวิแอร์ ึ่ในบามารา็ไ้แสที่มาเอาไว้ แ่ในบามารา็ไม่ไ้ระบุว่ามีที่มาอย่าไรแ่พอะับวามไ้ว่าร่าโยอาศัยพระราบััิวิธีพิาราวามแพ่ ร.ศ.127 และพระราบััิลัษะพยาน ร.ศ.113 เป็นหลั โยเพิ่มเิมบทบััิบาส่วนาประมวลหมายวิธีพิาราวามแพ่อฝรั่เศสและ้อบัับว่า้วยวิธีพิาราในศาลศุลออัฤษในประเทศไทย พ.ศ.2441 าว่าประเทศที่ไ้เ้ามามีบทบาท่อานายริวิแอร์ ็ือ นายาร์ล เลเวส์ และานร่าประมวลหมายวิธีพิาราวามแพ่ไ้ำเนินารเรื่อยมา นสามารถประาศใ้เมื่อ พ.ศ.2478
ะเห็นไ้ว่าานัทำประมวลหมายอไทยไ้ใ้เวลาในารัทำที่ยาวนาน สิ้นเปลือบประมามหาศาล แ่็ทำให้ประเทศไทยมีระบบหมายที่ทัเทียมอารยประเทศและไ้เอราทาศาลืนมา แ่ว่าะเราไ้็มิใ่เรื่อ่ายายเลย ประเทศที่มีน้ำใว้าวา่วยเหลือไทยอย่าเ็มที่ในรั้รัาลที่ 6 ็ือ สหรัอเมริา โยผู้มีบทบาทอย่ามาือ นาย Edward Strobel ส่วนประเทศที่ใ้ั้นเิบ่ายเบี่ยมาที่สุไ้แ่ ฝรั่เศส ส่วนอัฤษนั้น็ไม่ประส์ะโอนอ่อนผ่อนาม แู่ะมีั้นเิในารเราแนบเนียนว่าฝรั่เศส ประเทศไทย้อ่อสู้ในเิารเมือระหว่าประเทศและในเิารูับประเทศเหล่านี้มาเป็นเวลานาน ว่าะไ้ทำสนธิสัาไ้เอราทาารศาลืนมา็เมื่อ พ.ศ.2481
ความคิดเห็น