ปีศัรา่า ๆ ในประวัิศาสร์ไทย
พุทธศัรา หรือ พ.ศ. ือ ่วำหนเวลาึ่ำหนเอาปีที่พระพุทธเ้าเส็ับันธปรินิพพานเป็นปีเริ่ม้นในารำหนนับ ึ่พุทธศัราไ้นำไปใ้ในหลายประเทศที่มีศาสนาพุทธเป็นศาสนาหลัอประเทศ เ่น ในประเทศไทยเริ่มนับเมื่อพระพุทธเ้าปรินิพพานแล้ว 1 ปี แ่ในประเทศพม่าและประเทศัมพูานับในปีที่พระพุทธเ้าปรินิพพานเลย เ่น ในประเทศไทยเป็นปี พ.ศ. 2548 แ่ในพม่าและัมพูาเป็น พ.ศ. 2549 ส่วนในประเทศศรีลัาะเปลี่ยนศัราในวันวิสาบูา
ประเทศไทยมีารประาศให้บัับใ้ารนับปีเป็นพุทธศัราในแผ่นินพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัว (รัาลที่ 6) เพราะทรมีพระราำริว่าประเทศไทยเป็นเมือพุทธศาสนาวรที่ะใ้พุทธศัรา (พ.ศ.) และทั้นี้เพื่อให้สอล้อับประเทศที่นับถือพุทธศาสนาทั้หลาย ึ่่า็ใ้พุทธศัรา้วย นอานี้ ยัปราในแนวพระราำริในารเปลี่ยนมาใ้ พ.ศ. ามประาศลวันที่ 21 ุมภาพันธ์ รันโสินทรศ 131 วามว่า
"...ทรพระราำริว่าพระพุทธศัรานั้นไ้เยใ้ในราารทั่วไปไม่ ถ้าะให้ใ้พระพุทธศัราแทนปีรันโสินทรศแล้ว ็ะเป็นารสะวแ่ารอีในพศาวารอรุสยามมายิ่ึ้น...ฯลฯ... ึทรพระรุาโปรเล้าฯ ให้ใ้พระพุทธศัราในราารทั้ปวทั่วไป"
ันั้น ทาราารึเริ่มประาศวิธีนับเือน ปี ใน พ.ศ.2455 และไ้ถือเอาวันที่ 1 เมษายนเป็นวันึ้นปีใหม่ เปลี่ยนมาใ้ พ.ศ. (พุทธศัรา) ั้แ่ พ.ศ.2456 เป็น้นมา
มหาศัรา หรือ ม.ศ. เป็นศัราที่ใ้ามปีรอราย์อพระเ้านิษะ ษัริย์ที่ปรออาาัรุษาะ บ้า็ว่า พระเ้าสลิวาหนะ ศายะวศ์อ์หนึ่ ที่มีอาาเยิ่ให่ปรออาาเถึบริเวที่ปัุบันเป็นที่ั้อ อินเียส่วนเหนือ อัฟานิสถาน ทาิิสถาน และส่วนะวันอีน ปีมหาศัรานั้นในหนัสือไทยะอ้าถึปีที่เริ่มรอราย์ือ พ.ศ. 621 (.ศ. 78) ในะที่หนัสือ่าประเทศล่าวว่ารอราย์ในปี .ศ. 127 (พ.ศ. 670) ้านสารานุรมบริเนนิาระบุว่าไม่ทราบปีรอราย์ที่แน่นอน าว่าอยู่ใน่ว .ศ. 78 - 144
มหาศัราแพร่เ้ามายัเอเียะวันออเียใ้ ทำให้ารึ่า ๆ ในสมัยสุโทัยและอาาัรใล้เีย ่าใ้มหาศัราเป็นส่วนให่ าว่าไทยเลิใ้มหาศัราในปี พ.ศ. 2112 โยเปลี่ยนไปใ้ ุลศัราแทน อย่าไร็ามมีารใ้มหาศัราอยู่บ้าหลัานั้น ัปราในารึวัไยวันาราม (ัหวัพระนรศรีอยุธยา)
ปัุบันารแปลมหาศัรา เป็นพุทธศัรา ให้เอา 621 บวปี มหาศัรานั้นะไ้ปี พุทธศัรา
ุลศัรา หรือ .ศ. เป็นศัราที่เริ่มเมื่อ พ.ศ. 1181 (.ศ. 638) นับรอบปีั้แ่ 16 เมษายน ถึ 15 เมษายน (ผู้ำหนให้ใุ้ลศัรา ือ พระยาาฬวรริศ เมื่อราวประุมษัริย์ในล้านนา) ที่ไ้ทำารประุมเหล่าษัริย์ทำารลบศัราปีมหาศัรา แล้วัุ้ลศัราึ้นมาแทน เิมเ้าใันว่าเป็นศัราอพม่า ปราอยู่ามำราโหราศาสร์ แ่ทว่าปีที่ัุ้ลศัรานั้น เป็นเวลา่อนปีที่พระเ้าอโนรธามั่อ ะประสูิ เมื่อไทยอโยธยารับศัรานี้ไปใ้ เลยเิวามเื่อันว่าเป็นศัราอาวพม่า ุลศัราถูนำมาใ้แพร่หลายทั้ในอาาัรล้านนา อาาัรสุโทัยสมัยหลั และอาาัรอยุธยา ในสมัยอพระเ้าปราสาททอ ทรัปีุลศัรา และใ้ปีศัราุฬามีแทน เป็นผลทำให้ปีนัษัรลาเลื่อนไปสามปี ่อมา ึไ้เปลี่ยนลับไปใ้ปีุลศัราามเิม และทอมาถึปัุบัน
ในเอสารโบราอไทยำนวนไม่น้อย นิยมอ้าเวลา โยใุ้ลศัรา โยใ้วบู่ับปีนัษัร หรือ ระบุเพาะเลัวท้ายอุลศัรา และปีนัษัร ทำให้สามารถระบุปี ไ้ใน่วว้าถึรอบละ 60 ปี (มาา รน. อรอบ 10 ปีาเลท้ายอุลศัรา และรอบ 12 ปีอปีนัษัร)
ปัุบันารแปลุลศัรา เป็นพุทธศัรา ให้เอา 1181 บว็ะไ้ปี พุทธศัรา (เว้นแ่ใน่ว้นปีามปิทินสุริยิที่ยัไม่เถลิศุลศัราใหม่)
ในระบบารเรียศามเลท้ายปีุลศัรา นิยมเรีย้วยศัพท์บาลี ันี้
1. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 1 เรีย "เอศ"
2. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 2 เรีย "โทศ"
3. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 3 เรีย "รีศ"
4. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 4 เรีย "ัวาศ"
5. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 5 เรีย "เบศ"
6. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 6 เรีย "ศ"
7. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 7 เรีย "สัปศ"
8. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 8 เรีย "อัศ"
9. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 9 เรีย "นพศ"
10. ปีุลศัราที่ลท้ายเล 0 เรีย "สัมฤทธิศ"
รันโสนทรศ ัวย่อือ ร.ศ. ือ รูปแบบอศัรา บอปีนิหนึ่ ึ่เริ่มนับั้แ่ปีที่่อั้รุรันโสินทร์ เป็นปีแร โยปีรันโสินทรศ 1 เทียบับปี พ.ศ. 2325 รันโสนทรศเริ่มมีารใ้รั้แรเมื่อปี ุลศัรา 1250 (เทียบเท่า พ.ศ. 2431) และวันเริ่ม้นปี ือวันที่ 1 เมษายน นระทั่ในสมัยพระบาทสมเ็พระมุเล้าเ้าอยู่หัวเล็เห็นประโยน์และสะวในารอ้าอิใน้านประวัิศาสร์ ึไ้มีารยเลิารานโยมีประาศไว้เมื่อวันที่ 21 ุมภาพันธ์ รันโสินทรศ 131 (เทียบเท่า พ.ศ. 2455) โยหนัสือราารทั้หมไ้เปลี่ยนมาใ้พุทธศัราแทนที่
แ่เมื่อรั้รุรันโสินทร์รบ 200 ปี ในปี พ.ศ. 2525 บาเหุาร์ที่เิในปีนั้น ไ้บันทึว่าเิใน ร.ศ. 200
ปัุบันารแปลรันโสนทรศ เป็นพุทธศัรา ให้นำ 2324 มาบว ็ะไ้ปีพุทธศัรา
ศัราุฬามี เป็นำระบุศัรา สันนิษานว่า เิในสมัยอพระเ้าปราสาททอ ปราศัรานินี้ในำราหนัสือไทยเ่าๆ ในบานแผนหมาย ทำให้บาำราเรีย ศัราุฬามี ว่า ศัราหมาย
ปัุบันารแปลศัราุฬามี เป็นพุทธศัรา ให้นำเอา 923 มาบว็ะไ้ปีพุทธศัรา
้อมูลา
วิิพีเีย
http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?p=59297&sid=8a2f5a44002a945075c0cf1bd4a06396
