หมวด ผ
-ผงเข้าตาตนเอง
โดยหลักธรรมดาที่ว่า ผงเข้าตาผู้อื่น เขาวานให้เราเขี่ยผงออก เราย่อมจะทำได้ แต่ถึงคราวที่ผงเข้าตาเราเองเข้าบ้าง เราย่อมไม่มีปัญญาเขี่ยออกได้แน่ ก็ต้องวานคนอื่นเขาเขี่ยบ้างเปรียบได้ว่า ปัญหาของคนอื่นเราแก้ให้เขาได้แต่ถึงคราวเราเกิดมีปัญหาลับคับอกขึ้นมาบ้าง เราเองกลับแก้ไม่ตก
-แผ่นดินไม่ไร้เท่าใบพุทรา
หมายความว่า แผ่นดินนี้ไม่ใช่จะมีแต่ผู้หญิงหรือผู้ชายคนเดียวเท่านั้นเป็นเชิงสอนมิให้คนเราคิดลุ่มหลงรักใคร่จนเกินไปนัก
-ผู้ดีเดินตรอง ขี้ครอกเดินถนน
สำนวนนี้มีความหมายที่ขยายความตรงข้ามกันทั้งสิ้น ผู้ดีคือผู้ที่เพียงพร้อมด้วยคุณสมบัติถูกยกย่องให้มีหน้าตาอยู่ในสังคมชั้นสูง ส่วนขี้ครอกนั้นก็คือ ขี้ข้าซึ่งถือว่าเป็นคนชั้นต่ำ ผู้ดีเดินตรอกขี้ครอกเดินถนนก็คือ คนดีสู้คนเลวไม่ได้ต้องหลบจากถนนไปเดินในตรอกแคบๆ เช่น “คนดีชอบถ่อมตน คนชั่วชอบอวดตน หรือคนฉลาดชอบอวดโง่ คนโง่ชอบอวดฉลาด” ก็ได้-ผู้ดีแปดสาแหรก
โบราณให้คำอธิบายคำว่าผู้ดี (แปดสาแหรก) ไว้ว่า ผู้ที่สืบทอดต้นวงศ์สกุลของสายบิดา (ปู่ย่า 4 ชั้น) สายมารดา (ตายาย 4 ชั้น) เป็นการสืบทอดที่ถือว่ามากันหลายช่วงอายุคนที่แสดงท่าผู้ดีแปดสาแหรกคือ คนที่แสดงอาการกรีดกรายเอาอย่างผู้ดี (ทั้งๆ ที่เป็นขี้ข้า)
-ผีซ้ำด้ำพลอย
โบราณอธิบายคำในสำนวนนี้ว่า ด้ำ คือผีเรือน ส่วนผีนั้นคือผีธรรมดาทั่วไปที่เรียกกันว่า พวกสัมภเวสี ความหมายของสำนวนนี้หมายถึงว่า เมื่อพลาดพลั้งไปแล้ว (เหมือนถูกผีกระทำเอา) ก็ยังมาถูกพวกเดียวกันซ้ำเติมอีก (เหมือนโดนผีเรือนซ้ำเข้าไปอีก) นั่นเอง
-ผัวหาบเมียคอน
โบราณนำชีวิตของผัวเมียที่มีความขยันขันแข็งมาเป็นสำนวนคำพังเพยเพื่อเป็นเครื่องเตือนใจของคน ซึ่งขออธิบายความเพิ่มเติมเพื่อความเข้าใจสักเล็กน้อย “หาบ” คือการที่ใช้ไม้คานสอดกับหูกระบุงหรือตะกร้า หรือกระจาด สองข้างใช้บ่าหาบไป “คอน” คือการใช้ไม้ หรือไม้คานสอดหูกระจาด กระบุง หรือตะกร้า เพียงใบเดียวพาดบ่า บางสำนวนใช้คำว่า “ชายหาบ หญิงคอน” หรืออาจจะเป็น “ผัวหาบ เมียกระเดียด (ใช้กระจาดค้ำที่สะเอวด้วยมือข้างใดข้างหนึ่ง) อย่างละครร้องเรื่อง “มะเทิ่ง เม้ยเจิง” ก็ได้ ในที่นี้โบราณหมายความว่า ช่วยกันทำมาหากินทั้งผัวทั้งเมีย
-ผัดวันประกันพรุ่ง
โบราณนำคำว่า “ผัดวัน” ที่มหายถึงการขอเลื่อนเวลา หรือเลื่อนวัน “ประกันพรุ่ง” คือการรับว่าพรุ่งนี้จะสำเร็จ (ซึ่งบางทีก็ไม่เสร็จ) มาเป็นคำบอกถึงเรื่องของคนที่พูดจาไม่อยู่กับร่องกับรอย เจรจาให้หมดไปวันๆ หรือพูดแบบขอไปที ว่าเป็นคนผัดวันประกันพรุ่ง คือชอบเลื่อนเวลาออกไปครั้งแล้ว ครั้งเล่าจนน่าเบื่อ และทำให้หมดความเชื่อถือในคำพูด
-ผักชีโรยหน้า
โบราณนำวิธีจัดอาหารมาเป็นเครื่องสอนใจคน คือเอา “ผักชี” ซึ่งเป็นผักใช้สำหรับโรยหน้าแต่งสีสันให้อาหารน่ากิน (บางชนิดมีกลิ่นหอม) มาใช้พูดถึงการกระทำของคนที่ชอบทำงานแบบเร่งรัดให้เสร็จๆ ให้เห็นเพียงฉาบฉวย หรือการทำดีพอเอาหน้าเท่านั้น
- ผ้าขี้ริ้วห่อทอง
คนมั่งมีแต่งตัวซอมซ่อ
-ผงเข้าตาตนเองเอาออกลำบาก
บางเรื่องรู้ก็ทำไม่ได้ เช่นคนรู้กฎหมาย เวลาเป็นควาามยังต้องจ้างทนาย เหมือนผงเข้าตาต้องให้คนอื่นช่วยเอาออก
-ผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็เข้า
คนภายในเลวย่อมชักจูงให้คนภายนอกเข้ามากวน
-ผู้ดีว่าขี้ข้าพลอย
นายว่ากล่าวกัน ตัวเป็นผู้น้อยพลอยว่าด่าบ้าง
-ผิดฝาผิดตัว
ให้คนไม่เหมาะสมกับสิ่งที่จะทำ
-ผิดพ้องหมองใจ
โกรธเคือง
-ผ้าขี้ริ้วห่อทอง
คนมั่งมีแต่ทำตนซอมซ่อ
-ผลพลอยได้
ได้รับในสิ่งที่นอกเหนือจากที่หวังไว้
-ผ่อนหนักเป็นเบา
ลดความรุนแรง
-ผักต้มขนมยำ
ผสมผเสปนเปกันยุ่ง
-ผิดเป็นครู
ผิดแล้วจำไว้จะได้ไม่ทำอีก
-ผิดฝาผิดตัว
ไม่เข้าชุดกัน
-ผิดพ้องหมองใจ
โกรธเคือง
-ผิดสำแดง
กินอาหารแสลง
-ผิดหูผิดตา
ผิดสังเกต
-ผินหลังให้
ไม่สนใจ
-ผ้าเหลืองร้อน
อยากสึก
-ผีเข้าผีออก
เดี๋ยวร้ายเดี๋ยวดี
-ผีถึงป่าช้า
ต้องยอมทำด้วยความจำใจ
-ผีไม่มีศาล
ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง
-ผู้ชายพายเรือ
ผู้ชายทั่วไป
-ผู้หญิงยิงเรือ
ผู้หญิงทั่วไป
-แผ่นดินกลบหน้า
ตาย
-แผ่นดินไม่ไร้เท่าใบพุทรา
สิ่งที่ต้องการมักมีอยู่เสมอ
-แผ่นดินเท่าใบพุทรา
ไม่มีแผ่นดินอยู่
-แผ่สองสลึง
อาการนอนหงายมือตีนเหยียด
- แผลเก่า
ความเจ็บช้ำที่ฝังใจไม่รู้ลืม
ขอบคุณที่มาข้อมูล
9bkk.com
salanluck.awardspace.com
skr.ac.th
sema.go.th
student.nkw.ac.th
ความคิดเห็น