พัฒนาการด้านสังคมของไทย

ลำดับตอนที่ #1 : โครงสร้างทางสังคม

โครงสร้างสังคมสมัยสุโขทัย
       สังคมสมัยสุโขทัยมีลักษณะเป็นผู้ปกครองกับผู้ถูกปกครอง
- ผู้ปกครอง คือ พระมหากษัตริย์และราชวงศศ์ ขุนนาง ข้าราชการ จะมีพ่อขุนเป็นผู้ปกครองสูงสุด
- ผู้ถูกปกครอง คือ ประชาชน หรือ ไพร่ และทาส
สังคมไทยเป็นสังคมเสรีในการการค้าและการประกอบอาชีพ มีสิทธินับถือศาสนา เน้นการเคารพผู้อาวุโส และกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ เช่น บิดา มารดา

โครงสร้างสังคมสมัยอยุธยา
        สังคมสมัยอยุธยาพระมหากษัตริย์ทรงมีฐานะเป็นสมมติเทวราช แบ่งการปกครองออกเป็น ผู้ปกครอง
1. พระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์ มีอำนาจสูงสุด มีผู้สืบราชวงศ์ 3 ชั่วคน คือ เจ้าฟ้า พระองค์เจ้า และหม่อมเจ้า
2. ขุนนาง ทำหน้าที่บริหารบ้านเมืองโดยมียศลำดับขั้นสูงสุดลงมาต่ำสุด คือ พระยา พระ หลวง ขุน หมื่น พัน
        สมัยอยุธยาตอนปลายมียศสูงสุดคือ เจ้าพระยา และมีตำแหน่งเป็นเครื่องแสดงหน้าที่และความรับผิดชอบ เช่น เสนาบดี จางวาง เจ้ากรม
ศักดินา คือ เครื่องกำหนดสิทธิและหน้าที่ โดยพระมหากษัตริย์เป็นผู้แต่งตั้งตำแหน่งที่มีศักดินาตั้งแต่ 400 ไร่ขึ้นไป ส่วนที่มีศักดินาต่ำกว่า 400 ไร่เสนาบดีจะเป็นผู้แต่งตั้ง ขุนนางมีหน้าที่บังคับบัญชาไพร่พลประจำกอง ถึงเวลาสงครามก็ไปรบ ถ้าไม่มีสงครามก็ประกอบอาชีพ
ผู้ถูกปกครอง
1. สามัญชนหรือไพร่ ต้องขึ้นทะเบียนอยู่ในสังกัดเจ้านายเมื่ออายุครบกำหนด ไพร่มี 2 ประเภทคือ
ไพร่หลวง เป็นไพร่ของรัฐโดยตรง คือผู้ที่เข้ามารับราชการทำงานให้กับรัฐ
ไพร่สม เป็นไพร่ที่สังกัดอยู่กับมูลนาย จะมีจำนวนมากน้อยก็ได้ แต่ต้องแจ้งต่อทางราชการให้ทราบจำนวนไพร่ในสังกัดของตน
2. ทาส ในสมัยอยุธยาแบ่งทาสออกเป็นดังนี้
- ทาสสินไถ่ คือทาสที่ซื้อมาด้วยทรัพย์

 - ทาสในเรือนเบี้ย คือทาสที่เกิดจากพ่อแม่ที่เป็นทาส
- ทาสที่ได้มาแต่บิดามารดา คือทาสมรดกที่ได้รับจากบิดามารดา
- ทาสที่มีผู้ยกให้
- ทาสที่ได้มาเนื่องจากนายเงินช่วยให้พ้นโทษปรับ
- ทาสอันได้เลี้ยงไว้ในเวลาข้าวยากหมากแพง
- ทาสเชลย

โครงสร้างสังคมสมัยกรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น
1. เจ้านายหรือพระราชวงศ์ จะมีการควบคุมอำนาจของเจ้านายและพระราชวงศ์ด้วยการลดจำนวนไพร่สมลง
2. ขุนนาง มีอำนาจมาก และคัดเลือกพระราชวงศ์ขึ้นเป็นกษัตริย์
3. ไพร่ ได้ลดเวลาการเกณฑ์ไพร่หลวงจากปีละ 6 เดือนเหลือเพียง 4 เดือน ถ้าไพร่ไม่เข้ามาทำงานต้องจ่ายให้ทางราชการปีละ 18 บาท    ยกเว้นเวลาสงครามต้องเข้ามารับราชการ
4. ทาส มีโอกาสลดค่าตัวหรือได้รับการสนับสนุนจากทางการให้มีโอกาสหาเงินมาไถ่ถอนตัวได้

โครงสร้างสังคมไทยภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง
          การยกเลิกระบบไพร่และทาสเป็นการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างพื้นฐานทางสังคมที่สำคัญ ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 สังคมไทยมีการขยายตัวทางการศึกษา มีการยกเลิกระบบชนชั้นในสังคมไทย ประชาชนมีสิทธิเท่าเทียมกันตามกฎหมาย มีการนำวัฒนธรรมตะวันตกเข้ามาใช้ เช่น การแต่งกาย การรับประทานอาหารที่ใช้ช้อนและซ่อม การเข้าสังคม และการนำเทคโนโลยีตะวันตกเข้ามาปรับปรุงใช้ในทุกด้าน และพัฒนาระบบการศึกษาให้กว้างไกลโดยขยายไปสู่ภูมิภาค และเปิดโอกาสให้ประชาชนมีสิทธิเข้าเรียนในทุกระดับชั้น