ภาษาตามโพร โอโห้...ปักษ์ใต้

ลำดับตอนที่ #24 : มารู้จักคำศัพท์ภาษาตามโพรกันเถอะ ! (หมวด ส)

หมวด ส

สกเส็ก (สำเนียงสงขลาออกเสียงเป็น ซ็อกเซ็ก)  (ว.)  ไร้สาระ,  ไม่น่าพูด ไม่ควร
        นำมาปฏิบัติ
            " เรื่องสกเส็ก พรรค์นี้  คนเป็นถึงกำนันเขาไม่ทำกันหรอก "   ความหมายคือ
        เรื่องไร้สาระอย่างนี้  คนเป็นถึงกำนันเขาไม่ทำกันหรอก
        คำว่า สกเส็ก นี้ บางครั้งจะใช้อธิบายลักษณะของฝนที่ตกๆ หยุดๆ ตกประปราย
        ว่า   ฝนตกสกเส็ก    ( หรือจะใช้ว่า  "ฝนตก รกเร็ก" ก็ได้ )

สกครูก,  สักครูก,  สกโครก,   สักโครก     (ว.)  สกปรก
           คำที่มีความหมาย สกปรก ในภาษาไทยถิ่นใต้ มีหลายคำ  คือ
           หลุหล๊ะ  (เลอะเทอะ) ,
           ม่อร็อง  (ใช้กับเสื้อผ้าและรูปร่างหน้าตา)
           สกหมก, มรก ((ใช้กับเสื้อผ้าก ารแต่งกาย)

สมรม  (ว.)  ผสมผสาน ปนเป
         " แกงสมรม "  =  แกงเหลือในงานวัด ที่นำมาผสมรวมกัน แล้วอุ่นใหม่ ไม่ให้บูด
         " สวนสมรม "  =  สวนผลไม้ ที่มีพืชหลายชนิด ขึ้นปะปนกัน

สวด   (น.)    หวด,  อุปกรณ์ที่ใช้นึ่งข้าว, นึ่งอาหาร

สอก   (ก)  พร่อง ,  ลดลง
         (คำนี้เลือนมาจาก  ซฺรอก  ในภาษาเขมรโบราณ)
          " น้ำ สอกแล้ว "  =  น้ำลดแล้ว
          " หวากในจอก  สอกลงไปฮีดหนึ่ง " =  น้ำตาลเมาในจอกพร่องไปนิดเดียว

สมุก  (น.) ภาชนะสานก้นเหลี่ยม มีฝาครอบ ใช้สำหรับเก็บของใช้ มีขนาดเล็ก
        ( มักสานด้วย ใบเตย หรือใบลำเจียก )

สะคี่ , สะกี้ ,  ส่ากี้    (น.) ปุ้งกี๋  อุปกรณที่ใช้ขนดิน  ขนทราย

สะโบ (น.) 1. สบู่ (ที่ใช้ฟอกตัว,ชำระล้างร่างกาย)     2.  ถั่วสะโบ (น.) ชื่อของถั่วชนิด
       หนึ่ง (Bambarra Groundnut)เป็นพืชตระกูลถั่วที่ฝักถั่ว เจริญเติบโตอยู่ใต้ดิน หรือ
       วางบนผิวดิน โดยแต่ละฝักจะมีเมล็ดในเพียงเมล็ดเดียว 
       ชาวสงขลา(คลองหอยโข่ง)เรียกถั่วชนิดนี้ว่า ถั่วสะโบ, ชาวนครศรีเรียกว่า ถั่วหรัง,
      ชาวกระบี่,พังงา เรียกว่า ถั่วปันหยี

ถั่วสะโบ ของชาวคลองหอยโข่ง(สงขลา )

สะมายัง, สะมาหยัง,  มาหยัง (น.) การสวดแสดงความเคารพต่อพระผู้เป็นเจ้าของ
         ชาวมุสลิม   ( คำนี้คนไทยถิ่นใต้ มักใช้สั้นๆว่า มาหยัง )

ส้มๆ     (ออกเสียงเป็น ซ็อมๆ) (ว.) ไม่ปกติ ไม่เต็มบาท
          " หลวงขวดเป็นคนส้มๆ ทำไหร กะเพี้ยนๆ " 
           หลวงขวดเป็นคนไม่ปกติ ทำอะไรก็เพี้ยนๆ

สังหยา  1. (น.) ขนมสังขยา   เช่น   " ข้าวเหนียวสังหยา "  = ข้าวเหนียวสังขยา
            2. (น.) อาการพุพอง  ติดเชื้อบริเวณหนังศีรษะ(ชันนะตุ) จะเรียกว่า
         " หัวเป็นสังหยา "

สา 1. (น.) ความเป็นผู้ใหญ่ที่รู้จักรับผิดชอบ รู้ในสิ่งที่ควรหรือไม่ควรกระทำ  (หรือ
         เดียงสา ในภาษาไทยมาตรฐาน)  ในภาษาไทยถิ่นใต้จะใช้คำว่า   รู้สา  ( ออก
         เสียงสำเนียงสงขลาเป็น  โร่ สา ) ซึ่งจะมีความหมายตรงข้ามกับคำว่า     ไม่รู้
         สา  - ไร้เดียงสา
         2. (ก.) รู้สึก , รับรู้ได้
          " กูไม่ สา กลัว สักฮีด "  -  กูไม่รู้สึกกลัวสักหน่อย
          " ถูกด่าแค่นั้น ไม่สาไหรหรอก "   -  ถูกด่าแค่นั้น ไม่รู้สึกอะไรหรอก
          " หลวงชม เป็นคนไม่สาไหร พี่ถูกแทงตาย ยังทำเฉยอยู่ได้ "
             หลวงชม เป็นคนไม่เอาไหน (ไร้ความรู้สึก) พี่ถูกแทงตาย ยังทำเฉยอยู่ได้
          " สาว่า "  -  ดูเหมือนว่า , น่าจะเป็น (อย่างนั้น อย่างนี้)

สาด      (น.)   เสื่อ ( ที่ใช้ปูรอง นั่ง - นอน )

สามส้าง (ศฺมศาน  สันส.)(น.) สถานที่เผาศพของคนปักษ์ใต้สมัยก่อนเป็นเสาไม้
         หมากสูง 4 เสาข้างล่างกว้าง ข้างบนสอบ ข้างบนจะขึงด้วยผ้าขาวไว้กับเสา 4
         มุม ที่พื้นจะใช้เป็นที่วางโลงศพ
         (ปักษ์ใต้โบราณเชื่อกันว่า สามส้าง เป็นสัญลักษณ์ใช้แทน เขาพระสุเมรุ)

สาย  (น.) 1. เส้น, แถว,  แนว, ก้านของบัวต่างๆ ( ความหมายตรงกันกับความหมาย
          ในภาษาไทยภาคกลาง)
          2. สาหร่าย ; พันธุ์ไม้น้ำ ที่พบอยู่ใต้น้ำ ตามลำคลอง ท้องทุ่ง  และในทะเล
         ในภาษาไทยถิ่นใต้ จะเรียกว่า   "สาย"
         " ยำสาย "  - ยำสาหร่าย ; อาหารที่ขึ้นชื่อของเกาะยอ สงขลา

สายคอ  (น.)  สร้อยคอ

สายดม (น.) แนวเขตบ้านหรือแนวที่ดินซึ่งมีต้นไม้หลายๆพันธุ์ขึ้นอยู่เป็นแนว
     ( ผักเหนาะ จิ้ม น้ำชุบของคนใต้ จึงมักจะเป็นผักที่เก็บจากแนวสายดมข้างบ้าน )
      

สายหนาม  (น.) รั้วลวดหนาม
      " แต่แรก คนบ้านเราใช้สายดมเป็นเขตบ้าน  แต่หว่างนี้ ทุกบ้านเปลี่ยนเป็นสาย
       หนามหมดแล้ว  หมา กะ เข้าไม่ได้ "
       เมื่อก่อนคนบ้านเราใช้แนวต้นไม้กั้นเป็นเขตบ้าน แต่เดี๋ยวนี้ทุกบ้านเปลี่ยนเป็นรั้ว
       ลวดหนามกันหมด  หมาก็เข้าไม่ได้

สายเอว  (น.) เข็มขัด

สีน (ก)  ตัด
       " ทำงานเผื่อไข้ ตัดไม้เผื่อสีน "  สำนวนใต้ ใช้ในความหมาย จะต้องรู้จักเตรียม
       การ เผื่อวันข้างหน้า  เช่น  ต้องรู้จักเก็บเงินเก็บทองไว้ใช้ในยามเจ็บไข้ไม่สบาย
       การตัดไม้จากป่า จะต้องตัดให้ยาวไว้ก่อน เผื่อว่าจะต้องตัดอีก

เส (ออกเสียงเป็น เซ้ ) (น.)  สี่, จำนวนนับ 4 
      ( ในภาษาสงขลา เสียง อี จะแปลงเป็นเสียงเอ    สี่ ของ คนกรุงเทพ จึงเป็น เส
       ของคนสงขลา )

เสดสา (ว.)  ทุกข์ยาก ลำบาก
        " หว่างอิพ้นปีนั้นมาได้  มันเสดสา "  -  กว่าจะพ้นปีนั้นมาได้ มันลำบากมาก

เสงเครง,  ส้มเสงเครง  (น.) กระเจี๊ยบ 
      คนคลองหอยโข่ง จังหวัดสงขลาดั้งเดิม จะเรียก กระเจี๊ยบ ว่า ส้มเสงเครง  มัก
      ใช้ใบเสงเครงอ่อนๆ เป็นผักแกงส้ม เรียกว่า แกงส้มเสงเครง

เสียงว่า  (ว.) ได้ยินข่าวว่า,   ได้ยินเขาพูดกันว่า
      " เสียงว่า หลวงไข ตายแหล่ว, จริงม้าย ไอ้บาว "
       ได้ยินข่าวว่า หลวงไข่ ตายแล้ว,   จริงมั้ย ไอ้หนู

แสก   (น.)  สาแหรก :  เครื่องหาบสิ่งของ ทำจากหวาย

เสาะข้าว  (ก.)  กินข้าวรองท้อง  ก่อนออกไปทำงาน

สุพัน    (น.)  กำมะถัน

สำหนวน (ออกเสียงเป็น ซ้ำ-น้วน ) 1. (ว.)  สำนวนดี, พูดคุยเก่ง, มีโวหาร
          "สำหนวนแกดี "
       พี่ไข่เป็นคนที่ไม่มีใครเกลียด....คารม โวหารแกดี
      (ก) หยอกล้อ โดยใช้สำนวนโวหาร
          " อย่าโกรธหลวงไข ตะ  แกทำสำหนวน หยอกเล่น หรอกอย่าโกรธพี่ไข่เค้าเลย แกพูดหยอกล้อเล่นเท่านั้น "
         2. หลวงไขเป็นคนที่ไม่มีใครเกลียด แกจีบหญิงเก่ง 

ไส, ป่าไส  (น.) ป่าไม้ที่ได้ถางต้นไม้เล็กๆเพื่อจะทำไร่  แต่ยังไม่ได้โค่นต้นไม้ใหญ่
        ป่าชนิดนี้จะมีต้นไม้ขนาดใหญ่อยู่ทั่ว  คำว่าไส นี้ ยังใช้เรียกสถานที่ในภาคใต้
        หลายแห่ง เช่น ไสใหญ่(ควนเนียง สงขลา) ,   ไสถั่ว( พัทลุง ) ,    ไสยูงปัก
        (นาบอน นครศรีธรรมราช) ฯลฯ

เส้า, ก้อนเส้า (น.) ก้อนหิน 3 ก้อนที่ใช้สำหรับเป็นเตาหุงข้าว ต้มแกง

โสด   1. (ว.)  โสด,  ยังไม่แต่งงาน    
         2. (น.)  แถว,   แนว
          " โสดยาง "  -  แนว หรือแถวของต้นยางพารา