ภาษาตามโพร โอโห้...ปักษ์ใต้

ลำดับตอนที่ #20 : มารู้จักคำศัพท์ภาษาตามโพรกันเถอะ ! (หมวด ย)

หมวด ย

ยกขึ้น (ก.)   ลุกขึ้น
       " ยกขึ้น ยกขึ้น  ไอ้บ่าว   เติ่นได้แล้ว  นอนโหย๋ ผรื่อ  ... หวันแยงวานแล้ว "
         ลุกขึ้นๆ  ไอ้หนู ตื่นได้แล้ว นอนอยู่ได้อย่างไร  ตะวันแยงก้นแล้ว (ตะวันขึ้นสูง
         แล้ว ; สว่างแล้ว)

ยง  1. (ก.)  พรวนดิน, ทำให้ดิน รอบๆต้นไม้ ที่ปลูกไว้ ร่วนซุย  ( เฉพาะ ใช้ไม้หรือ
      อุปกรณ์พรวนดินเล็กๆ  ถ้าอุปกรณ์พรวนดินมีขนาดใหญ่ จะไม่ใช้คำนี้ )
      2.(ว.)  ชอบคุ้ยเขี่ยข้าว ของกระจุยกระจาย (คำนี้ มักใช้กับไก่ ที่คุ้ยเขี่ยทั้งพืชผัก
      ที่ปลูกไว้ข้างบ้าน รวมทั้งขึ้นไปคุ้ยหาเศษอาหารบนบ้านหรือในครัว จำเป็นต้องให้
      เด็กๆ คอยไล่อยู่ตลอด )   " แม่ไก่ตัวนี้ ยง  เอาไว้ไม่ได้ ต้องเชือดแล้วแกง "

ยน, บอกยน    (น.)   ตะบันหมาก
      ( เหนือจังหวัดสุราษฎร์ธานีขึ้นไป ไทยถิ่นใต้จะใช้คำว่า " ไม้ทิ่มขล้อง" )
      " ดันยน "  -  แผ่นไม้รองก้นของ ตะบันหมาก
      " จนเหมือน ยนม้ายดัน "   -   สำนวน ไทยถิ่นใต้ ใช้ในความหมาย ยากจนมาก
      ขนาดไม้รองก้น ตะบันหมาก ก็ยังไม่มีปัญญาหา

ยอน    (ก.)  ยุยงให้เกิดเรื่อง ,  ยุให้ทำ,   แหย่ ,  กระทุ้ง      " ยอน มดแดง "

ยักหลัง(ก.)   ล้มหงายหลัง      " ยักหลังผีง "  -  หงายหลังตึง

ยัง     (ก.)   มี      
        " ยังเบี้ยเท่าใด "  -  มีเงินเท่าไหร่ ?
        " ยังไหรม้าย " - มีอะไรมั้ย ?
        " ยังมั่งม่าย "  -  มีบ้างมั้ย ?

ยัน    (ก.)   เมา  โดยเฉพาะกินหมากแล้วเมา จะเรียกว่า ยันหมาก

ยาขาว  (น.)  บุหรี่

ย่าง  (ออกเสียง ย้าง )  (ก.) การทำให้อาหารสุก โดยวางไว้ห่างๆไฟ อาจจะวางไว้ บน
       ไฟ หรือ ข้างๆไฟ   ก็ได้   (ถ้าวางไว้ใกล้ไฟ หรือวางบนถ่าน จะเรียกว่า จี )

       คำนี้ ในภาษาไทยถิ่นใต้ - สงขลา คลองหอยโข่ง หรือ "โหม่เหนือ"ออกเสียงเป็น
       ย้าง     แต่ถ้าเป็น คนสงขลาริมทะเล หรือ " โหม่ บก " จะออกเสียงเป็น  หย่าง
       ( ดูคำอธิบายเพิ่มเติม หัวข้อ   " หมายเหตุ กรณีศึกษาภาษาสงขลา " )

ย่าน,  ย่านเชียก  (ออกเสียง หย่าน,  หย่านเฉียก)  (น.)  เถาวัลย์ (ทั้งที่ทอดยาวไป
        กับพื้นดิน  หรือเกี่ยวพนต้นไม้อื่น)
           ย่านปด   -   รสสุคนธ์
           ย่านนาง  -   เถาย่านาง
        "พอสาวย่านถึง"   สำนวนใต้ ใช้ในความหมายว่า พอจะนับญาติกันได้ เปรียบ
       ได้กับญาติพี่น้องที่มีบรรพบุรุษร่วมกัน    เหมือนกับเถาวัลย์ ที่มาจากกอเดียวกัน
        หรือจุดกำเนิดร่วมกัน
          " ชักย่าน " (ออกเสียง ฉัก หย่าน )  - เดินตามกันเป็นแถว