ลำดับตอนที่ #18
คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #18 : เคออส ผู้ไร้ขีดจำกัด
เออส ผู้ไร้ที่สิ้นสุ
ามำนานเทพปรัมรี เป็นสภาพแรเริ่มอารมีอยู่อันเป็น้นำเนิอเหล่าทวยเทพรุ่นแร หรืออีนัยหนึ่็ือวามว่าเปล่าอันมืำออวาศ
ในบทลอนเมามอร์โฟเส (Metamorphoses) วีโอวิ (Ovid) ไ้อธิบายเอ็อสว่าเป็น "มวลหยาบและยัไม่สมบูร์ ลุ่ม้อนที่ไม่มีีวิ ไม่มีรูปแบบ ไม่มีอบเ อเมล็พันธุ์อันยุ่เหยิ และเออส็ไ้รับสมาอันเหมาะสม" ้วยเหุนี้ ำว่า "chaos" ึถูนำมาใ้ในปัุบันโยมีวามหมายว่า "วามสับสนอย่าสิ้นเิ"
ลัษะสำัอเออสมีสามประารหลัือ
เออสเป็นหลุมลึไร้้นที่ึ่หามีอะไรลไป็ะลไปเรื่อยๆ ไม่มีสิ้นสุ ึ่ร้ามับโล (Earth) อย่ามา ้วยโลำเนิออมาาวามว่าเปล่านี้ แ่โลประอบ้วยพื้นิน
เออสเป็นสถานที่ที่ปราศาทิศทาที่แน่นอน โยสิ่่าๆ ะไปามทิศทา่าๆ ไ้รอบ
เออสเป็นพื้นที่ว่าที่แยโล (Earth) และท้อฟ้า (Sky) ออาัน และเอ็อส็ยัสภาพั่นลาสอสิ่นั้น
ทฤษีวามอลวน เป็นทฤษีที่อธิบายถึลัษะพฤิรรมอระบบพลวั (ือ ระบบที่มีารเปลี่ยนแปล เ่น เปลี่ยนแปลามเวลาที่เปลี่ยนไป) โยลัษะารเปลี่ยนแปลอระบบที่เรียว่าเออสนี้ ะมีลัษะที่ปั่นป่วนนูล้ายว่า ารเปลี่ยนแปลนั้นเป็นแบบสุ่มหรือไร้ระเบียบ แ่ริ ๆ แล้ว ระบบเออสนี้เป็นระบบแบบไม่สุ่ม หรือระบบที่มีระเบียบ
ในทาิศาสร์และฟิสิส์ ำำัวามอระบบเออส ือ ระบบไม่เิเส้น ประเภทหนึ่ ที่มีวามไว่อสภาวะเริ่ม้น ล่าวอีนัยหนึ่ือ ถ้าระบบ 2 ระบบนั้นเริ่ม้นาสภาวะที่แ่าันเพียเล็น้อย ือเือบะเหมือนันทุประาร เมื่อระบบไ้มีารเปลี่ยนไปสัระยะหนึ่ สภาวะอระบบทั้สอที่เราสัเไ้เมื่อเวลาผ่านไปะแ่าันอย่าสัเเห็นไ้ั
เรามัะไ้ยินำพูที่นิยมพูันอย่าว้าวาที่ว่า "เ็อไม้สะเทือนถึวาว" หรือ "ผีเสื้อยับปีทำให้เิพายุ" ึ่มีนำนวนไม่น้อยที่ีวามำพูนี้ในลัษะอนาวามรุนแรอผลลัพธ์เท่านั้น ระบบเออสนั้นไม่ำเป็นะ้อแ่าันในแ่อ นา อผลลัพธ์เสมอไป แ่อาแ่าันในแ่อ พฤิรรม ารเปลี่ยนแปล็ไ้ าัวอย่า้า้น ารเปลี่ยนแปลอระบบทั้สอนั้นะมีลัษะที่ล้ายลึันมาในะเริ่ม้น เมื่อเวลาผ่านไป ารเปลี่ยนแปลนั้นแทบะเรียไ้ว่าไม่มีอะไรที่เหมือนันเลย
ุเริ่ม้นอทฤษีวามอลวนนี้ สามารถสืบย้อนลับไปไ้ถึใน่วปี พ.ศ. 2443 (.ศ. 1900) าารศึษาปัหาวโรอวัถุสามิ้นในสนามแรึูระหว่าัน ึ่มีื่อเรียเป็นทาารว่า ปัหาสามวัถุ โย ออรี ปวาเร ึ่ไ้้นพบว่า วโรที่ศึษานั้นอาะมีลัษะที่ไม่ไ้เป็นวรอบ (periodic) ือไม่ไ้มีทาวิ่้ำเป็นวรอบ ยิ่ไปว่านั้น วโรนั้น็ไม่ไ้ยายวออไปเรื่อย ๆ หรือมีลัษะที่ลู่เ้าหาุใ ๆ ่อมาไ้มีารศึษาถึปัหาสมารเิอนุพันธ์ไม่เป็นเิเส้นที่เี่ยว้อ โยที่ เบอร์อฟ (G.D. Birkhoff) นั้นศึษาปัหาสามวัถุ อลโมโรอฟ ศึษาปัหาวามปั่นป่วน (หรือ เทอร์บิวเลน์) และปัหาเี่ยวับาราศาสร์. ส่วน าร์ทไรท์ (M.L. Cartwright) และ ลิเิลวู (J.E. Littlewood) นั้นศึษาปัหาทาวิศวรรมารสื่อสาร้วยลื่นวิทยุ. สเมล (Stephen Smale) นั้นอาเป็นนัิศาสร์นแร ที่ทำารศึษาถึปัหาทา้านพลศาสร์อระบบไม่เป็นเิเส้น. ถึแม้ว่าวามอลวนอเส้นทาโรอาว นั้นยัไม่ไ้มีารทำารสัเบันทึแ่อย่าใ แ่็ไ้มีารสัเพบ พฤิรรมวามอลวนในวามปั่นป่วนอารเลื่อนที่ออไหล และ ในารออสิลเลท แบบไม่เป็นวรอบอวรวิทยุ ึ่ไม่มีทฤษีใในะนั้นสามารถอธิบายพฤิรรมเหล่านี้ไ้
วามื่นัวในารพันาทฤษีวามอลวนนี้ เิึ้นใน่วลาอศวรรษที่ 20 เมื่อเป็นที่ประัษ์ว่า ทฤษีอระบบเิเส้นนั้นไม่สามารถใ้อธิบายพฤิรรมบาอย่า แม้ระทั่พฤิรรมอระบบที่ไม่ับ้อนอย่า แมพลอิสิ (Logistic map) อีปััยหนึ่ที่ส่ผลให้พันาารอทฤษีวามอลวนเป็นไปอย่ารวเร็ว็ือ อมพิวเอร์ ารำนวในทฤษีวามอลวนนั้น โยส่วนให่ะมีลัษะที่เป็นารำนว่าแบบ้ำ ๆ าสูริศาสร์ และสามารถใ้อมพิวเอร์่วยในารำนวไ้อย่ามีประสิทธิภาพ
เอ็เวิร์ ลอเรน์ (Edward Lorenz) เป็นผู้ริเริ่มบุเบิทฤษีวามอลวน เาไ้สัเพฤิรรมวามอลวน ในะทำารทลอทา้านารพยาร์อาาศ ในปี .ศ. 1961 ลอเรน์ใ้อมพิวเอร์ิมูเลันแบบำลอสภาพอาาศ ึ่ในารำนวรั้ถัมาเาไม่้อารเริ่มิมูเลันาุเริ่ม้นใหม่ เพื่อประหยัเวลาในารำนว เาึใ้้อมูลในารำนว่อนหน้านี้เพื่อเป็น่าเริ่ม้น ปราว่า่าที่ำนวไ้มีวามแ่าไปาเิมอย่าสิ้นเิ เาพบว่าสาเหุเิาารปัเศษ อ่าที่พิมพ์ออมา า่าที่ใ้ในอมพิวเอร์ ึ่มี่าน้อยมา แ่สามารถนำไปสู่วามแ่าอย่ามามาย เรียว่า ไว่อสภาวะเริ่ม้น
ำ "butterfly effect" ึ่เป็นำที่นิยมใ้เมื่อล่าวถึทฤษีวามอลวน นั้นมีที่มาไม่ัเน เริ่มปราแพร่หลายหลัาารบรรยายอ ลอเรน์ ในปี .ศ. 1972 ภายใ้ื่อหัว้อ "Does the Flap of a Butterfly's Wings in Brazil Set Off a Tornado in Texas?" นอานี้แล้วยัอามีส่วนมาา รูปแนวโรอัวึูลอเรน์[2] (ัรูป้านวามือ) ที่มีรูปร่าล้ายผีเสื้อ ึ่เาไ้ีพิมพ์ในบทวามวิาาร่อนหน้านี้
ส่วนำ "chaos" (เ-ออส) บััิึ้นโย นัิศาสร์ประยุ์ เมส์ เอ ยอร์ (James A. Yorke)
[
เก็บเข้าคอลเล็กชัน
ความคิดเห็น