คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #5 : ทำอย่างไรให้เด็กมีเพื่อน
ารมีเพื่อนเป็นสิ่ที่สำัมาสำหรับพันาารปิามวัยอเ็
แ่ละวัยลัษะและระับวามสัมพันธ์ับเพื่อนะมีวามแ่าัน ันั้นารที่ะประเมินไ้ว่าเ็มีวามสัมพันธ์ับเพื่อนไ้สมวัยหรือไม่
้ออ้าอิาพันาารปิ อย่าไร็ามระับพันาารเรื่อวามสัมพันธ์ับเพื่อนไม่ำเป็น้ออยู่ในระับเียวับพันาาร้านอื่นๆ
เ่น ล้ามเนื้อมัให่, ล้ามเนื้อมัเล็, ารใ้ภาษา, วามสามารถ้านารเรียน
เ็บานมีพันาาร้านอื่นๆอยู่ในเ์ปิหรือสูว่าปิ แ่อามีพันาาร้านวามสัมพันธ์ับเพื่อน่ำว่า้านอื่นๆ
สิ่ที่สัเไ้ ือ เ็ะมีปัหา้านารเ้าสัมทีู่่าาเพื่อนในวัยเียวัน
ารประเมินว่าเ็มีพันาารเรื่อวามสัมพันธ์ับเพื่อนีหรือไม่นั้น
้อูว่าเ็สามารถสร้าวามสัมพันธ์ับเพื่อนที่อายุรุ่นเียวันไ้หรือไม่
เพราะบาทีเ็เหมือนะสร้าวามสัมพันธ์ที่ีไ้ แ่เป็นเพาะับนที่อายุน้อยว่าหรือมาว่า
แ่ลับเ้าับเพื่อนวัยเียวันไม่ไ้
หาเ็บอว่า
“อยามีเพื่อน” “ไม่มีเพื่อน” ้อุยทำวามเ้าใับเ็ว่า วามหมายำว่า
“เพื่อน” อเ็ืออะไร แ่ละนนิยามนที่เป็น “เพื่อน” ไม่เหมือนัน
หาเ็เ้าใวามหมายผิหรือาหวัับนที่เป็นเพื่อนมาเินไป
นเิปัหาทะเลาะันับเพื่อนที่บอยู่ ผู้ให่้อ่วยปรับวามิรนี้
เพื่อที่เ็ะไ้เ้าใใหม่ เ่น
เยิว่า “เพื่อน” ือนที่้อัวิันลอเวลา ห้ามไปับนอื่น, ฝนิว่า
“เพื่อน” ือ นทีุ่ยทัทายันอนอยู่ที่โรเรียน
·
พันาาร้านวามสัมพันธ์ับเพื่อน
(อ้าอิาทฤษีอ Robert Selman)
Robert Selman
ศึษา้อมูลาหลายานวิัย
สรุปเป็นทฤษี “พันาาร้านวามสัมพันธ์ับเพื่อน” (Developmental
trends in children's friendships)
แบ่ออเป็น 5 ั้น ั่อไปนี้
1.
LEVEL 0 วามสัมพันธ์ับเพื่อนแบบั่วราว
“ัน้อไ้อย่าที่ัน้อาร” (Friendship—Momentary Playmates: "I Want It My
Way") ่วอายุ 3-6 ปี
2.
LEVEL 1 วามสัมพันธ์แบบเป็นฝ่ายรับอย่าเียว “เธอมีอะไรให้ันบ้า”
(Friendship—One-Way Assistance: "What's In It For Me?")
่วอายุ 5-9 ปี
3.
LEVEL 2
วามสัมพันธ์แบบเป็นทั้ฝ่ายให้และฝ่ายรับ “ันะทำามิา” ( Friendship—Two-Way, Fair
Weather Cooperation: "By the Rules") ่วอายุ
7-12 ปี
4.
LEVEL 3 วามสัมพันธ์แบบผูพันและแบ่ปัน
(Friendship—Intimate, Mutually Shared Relationships: "Caring and
Sharing") ่วอายุ 8-15 ปี
5.
LEVEL 4 วามสัมพันธ์แบบมิรภาพที่แท้ริ (Friendship—Mature
Friendship: "Friends Through Thick and Thin") ่วอายุั้แ่
12
ปีึ้นไป
Ø LEVEL 0 วามสัมพันธ์ับเพื่อนแบบั่วราว
(่วอายุ 3-6 ปี)
เ็วัยนี้ะมอเรื่อวามสัมพันธ์ับเพื่อนว่า
“เพื่อน ือ นที่เล่น้วยันเป็นรั้ๆไป สนุาารเล่น้วยัน”
เ็ะเล่นับเ็นอื่นที่อยู่ใล้ๆัน มีวามสนใอเล่นอย่าเียวัน
เนื่อาวามสามารถในารมอในมุมมออนอื่น (Take Perspective) อเ็ในวัยนี้ยัไม่พันา เ็ิว่านอื่น้อิเหมือนัวเ้า
ันั้นถ้าเล่นับเพื่อนแล้วเพื่อนมีวามเห็น่า หรือเล่นไม่เหมือนัน
เ็ะรู้สึไม่ีับเพื่อน ทำให้เ็โรธเพื่อน เ็ะิว่า
“ไม่เป็นเพื่อนับนนี้แล้ว!! เพราะเ้าไม่ทำามที่ัน้อาร” อย่าไร็ามเ็ะมีวามิแบบนี้แ่่วเวลานั้นๆ
พอเวลาผ่านไป เ็สามารถลับมาเล่นับเพื่อนนเิมไ้อี มีเื่อนไว่าเพื่อน้อเล่นเหมือนับที่เ็้อาร
ผู้ให่ึไม่้อแปลใ หาวันนี้เ็บอะไม่บันเพื่อนนนี้แล้ว
แ่พรุ่นี้ลับมาเห็นเล่น้วยันอี
Ø LEVEL 1 วามสัมพันธ์แบบเป็นฝ่ายรับอย่าเียว
(่วอายุ 5-9 ปี)
เ็เ้าใว่าารเป็นเพื่อนนั้น
มีอย่าอื่นเป็นส่วนประอบนอเหนือาารเล่น้วยัน เ็ะมอว่า “เพื่อน ือ
นที่ทำสิ่ีๆให้ับัวเ็” เ่น แบ่นมให้, ให้ยืมินสอ, ่วยเ็นอ แ่เ็ยัไม่สามารถเ้าใไ้ว่าารเป็นเพื่อน
เ็้อเป็นทั้ผู้ให้และผู้รับ เ็วัยนี้ะ้อารเพื่อนอย่ามาในเิปริมา
ยิ่มีำนวนเพื่อนมายิ่ี ใ้วามเป็นเพื่อนแลเปลี่ยนสิ่ที่เ็้อาร (Bargaining
chip) เ่น หาเ็นอื่นมาอยืมอ เ็ะบอว่า “เราให้เธอยืม็ไ้นะ
แ่เธอ้อเป็นเพื่อนอเรา” “ถ้าเธอทำามำสั่เรา เราถึะยอมเป็นเพื่อนับเธอ”
Ø LEVEL 2 วามสัมพันธ์แบบเป็นทั้ฝ่ายให้และฝ่ายรับ
(่วอายุ 7-12 ปี)
เ็เริ่มะพันาวามสามารถในเ้าใมุมมออนอื่น
(Take
Perspective) เ็รู้ว่าัวเ็เอและนอื่น่าแยออาัน
่าน่ามีวามิวามอบและนิสัยที่ไม่เหมือนัน
เพียแ่เ็ยัไม่สามารถเ้าใไ้ทั้หม เ็สามารถมีน้ำใแบ่ปันไ้
บารั้็ิไ้ว่า
“ถ้าันอยู่ในสถานาร์เียวับที่เพื่อนำลัมาอวาม่วยเหลือ ันะรู้สึยัไและอยาให้นอื่น่วยันอย่าไร”
แ่บารั้ารที่เ็แสวามมีน้ำใ เ็อาไม่ไ้ิไ้เินามธรรมว่า
ารเสียสละเป็นสิ่ที่ี ไม่ไ้หวัผลอบแทน แ่เ็ิว่า้อทำเพราะอยาให้เพื่อนมีวามสัมพันธ์ที่ีับเ็่อไป
เ็เป็นไ้ทั้ผู้ให้และผู้รับ เมื่อเ็เป็นผู้ให้
เ็าหวัว่า่อไปเพื่อน็้อทำให้เ็หมือนัน เ็ะให้วามสำัอย่ามาับเรื่อวามยุิธรรม
(ในมุมมออเ็ ึ่อาเหมือนหรือไม่เหมือนับที่ผู้ให่มอ็ไ้)
ทำให้เ็อบเปรียบเทียบ และมีิาสำหรับวามเป็นเพื่อน เ่น “รั้นี้ันให้เ้ายืมอเล่น
ถ้าอย่านั้นรั้หน้าเ้า็้อให้ันยืมอเล่นเหมือนัน”
หาเพื่อนไม่ทำามที่เ็าหวัไว้ ไม่ว่า้วยเหุผลใ็าม เ็ะไม่พอใ ิว่า
“ันะไม่เป็นเพื่อนับนนี้แล้ว ทีันนะันยัมีน้ำใับเ้าเลย
พอทีันอให้เ้า่วย เ้าลับไม่่วย”
เวลาที่เ็มอัวเอีหรือไม่ี
เ็มัะเทียบับลุ่มเพื่อน เ่น เ็ไปัผมมา ่าัผมัให้สั้นเินไป
เมื่อเปรียบเทียบับทรผมอเพื่อนนอื่น ัวเ็เอิว่าผมทรนี้น่าเลียและน่าอายมา
เพื่อน้อล้อและไม่ให้เ้าลุ่มแน่ๆ วันรุ่ึ้นเ็เลยไม่อยาไปโรเรียน
ทั้ที่แม่ยืนยันับเ็ว่าทรผมที่เพิ่ัมาูน่ารัี
เ็ะมีารับลุ่ม
แบ่แยเป็นลุ่มันลุ่มนอื่น (Secret Clubs)
แ่ละลุ่มะมีิาและธรรมเนียมปิบัิอแ่ละลุ่ม ถ้าใรทำัวแ่าผิแปลออไป
ะโนับออาลุ่มทารหรือทาอ้อมไ้ เ่น
ลุ่มอเนนี่ไม่พอใา้าที่พูไม่ีับนในลุ่ม เพื่อนๆลวามเห็นันว่าห้ามไปุยับา้าเ็า
บัเอิเนนี่้อลับบ้านทาเียวับา้าเป็นประำ เนนี่เลยยัุยับา้า
พอเพื่อนๆในลุ่มรู้ เลยทำเป็นเมินไมุ่ยับเนนี่ แ่ะเป็นแ่่วสั้นๆ ไม่นาน็ลับมาืนีัน
Ø LEVEL 3 วามสัมพันธ์แบบผูพันและแบ่ปัน
(่วอายุ 8-15 ปี)
เ็มีวามสัมพันธ์ับเพื่อนที่แน่นแฟ้นมาึ้น
่าอยา่วยเหลือึ่ันและัน พูุยเล่าระบาย หรือปรึษาปัหาัน เ็สามารถประนีประนอม
ปรับัวยอมเพื่อนไ้ เวลาที่่วยเหลือเพื่อน ะ่วย้วยวามรู้สึว่าอยา่วยริๆ
ไม่ไ้่วยแล้วเ็บลับไปิว่า “ัน่วยเ้า ันั้นเ้า้อ่วยันลับบ้า”
เ็ะิว่า “เพื่อนสนิท” วรทำอะไร้วยัน (มัเป็นในเ็ผู้หิ)
บารั้ถ้าเพื่อนสนิทอเ็ไปุยหรือมีท่าทีสนิทสนมับนอื่น เ็ะน้อยใ
ไม่พอใไ้ เ็ะบอว่า “ถูแย่เพื่อน” ทั้ที่ริเพื่อนสนิท็ยัทำีับเ็เหมือนเิม
Ø LEVEL 4 วามสัมพันธ์แบบมิรภาพที่แท้ริ
(่วอายุั้แ่ 12 ปีึ้นไป)
เ็มีวามผูพันับเพื่อนอย่ามา
ยอมรับ้อี้อเสียอันและัน อยา่วยเหลือเพื่อน อยาให้เพื่อนมีวามสุ
มีวามปรารถนาี่อัน โยไม่ไ้ิหวัสิ่อบแทน ถ้าเพื่อนทำสิ่ที่เ็ไม่อบ
เ็ะสามารถให้อภัยไ้ เมื่อเพื่อน้อห่าออไปมีสัมพันธภาพับนอื่น
ใ้เวลาับเ็ลล เ็ะเ้าใไ้ว่า แม้ไม่ไ้อยู่ใล้ิันเหมือนเิม
แ่มิรภาพ็ยัอยู่เสมอ
ารมีเพื่อนเป็นสิ่ที่สำัมาอย่าหนึ่ที่ะ่วยให้เ็มีพันาาร้าน่าๆไ้ปิามวัย
เ่น ้านสัมและภาษา, ุธรรม
มีารศึษาหลายานวิัยไ้ผลออมาว่าเ็ที่ไม่มีเพื่อน
เพิ่มโอาสเสี่ย่อารเิปัหา้านิใและอารม์ และเมื่อโึ้นเป็นผู้ให่ มีแนวโน้มะมีปัหาในีวิมาว่านที่มีเพื่อน
นที่มีส่วนในาร่วยเหลือเ็ให้มีสัมพันธภาพที่ีับเพื่อน ือ
นรอบ้าทั้ที่บ้านและที่โรเรียน
Ø นในรอบรัว
ผู้ให่ที่บ้านมีส่วนสำัอย่ามาในาร่วยพันาทัษะทาสัมให้เ็
เพราะรอบรัวเป็นสถานที่แรที่ะเป็นนสอนเ็ในเรื่อ่าๆ
เ็เรียนรู้าารสัเูพฤิรรมอผู้ให่
อนที่เ็เิมาเ็ยัไม่มีทัษะทาสัม แ่เมื่อเวลาผ่านไปเรื่อยๆ
เ็ะเรียนรู้าประสบาร์รอบัวที่เิึ้น และสิ่ที่ผู้ให่แนะนำสั่สอน
อย่าหนึ่ที่เป็นปััยสำัที่ะ่วยให้เ็มีทัษะสัมที่ีไ้ ือ ารที่ผู้ให่ให้วามรัวามอบอุ่นับเ็อย่าสม่ำเสมอ
และทำให้สิ่แวล้อมรอบัวเ็ปลอภัยาเาไ้ (Secure Attachment)
สิ่เหล่านี้ที่เ็ไ้รับะทำให้เ็มอว่าโลนี้น่าอยู่ ปลอภัย มีวามมั่นใและภาภูมิใในัวเอ (Self-esteem) เมื่อถึวัยที่เ็้อเริ่มใ้ีวินอรอบรัว
เ่น โรเรียน เ็สามารถที่ะทลอทำสิ่่าๆแบบลอผิลอถู และเรียนรู้าประสบาร์ที่เิึ้น
โยมีผู้ให่อยสอนแนะนำ
เนื่อาทัษะทาสัมเป็นสิ่ที่้อฝึ่อเนื่อในีวิประำวัน
ันั้นผู้ให่้อ่วยให้เ็ไ้อยู่ในสิ่แวล้อมที่มีเ็นอื่นๆอยู่
หรือมีนที่หลาหลาย เพื่อให้เ็ไ้ลอฝึทัษะทาสัมู เ่น
พาเ็ไปเล่นที่สนามเ็เล่น, สมัรเรียนิรรมที่มีเ็นอื่นๆอยู่ันเป็นลุ่ม,
ให้เ็วนเพื่อนมาเล่นที่บ้าน ่วแรๆผู้ให่้อเรียมัวเ็่อนออไปเอสถานาร์ริ
้วยารพูุยั้อมัน่อนหรือเล่นบทบาทสมมุิ (Role Play) เี่ยวับเหุาร์่าๆที่ะเิึ้นไ้ เ่น
ถ้าเินสวนับเพื่อนะทัทายยัไ, วิธีารทำวามรู้ัับเพื่อนใหม่, วิธีารวนเพื่อนุย,
วิธีารอวาม่วยเหลือาเพื่อน, วิธีารปิเสธเพื่อน ถ้าเ็ยัไม่มั่นใอนอยู่ในสถานารร์ริให้ผู้ให่่วยไปอยู่ใล้ๆ
หาเ็ทำไม่เหมาะสมรไหน ะไ้่วยแ้ไสิ่ที่ถูให้ทันที (Immediate
Feedback) นรอบ้า้อเป็นัวอย่าที่ี (Role Model) ในารเ้าสัมให้ับเ็ เ่น อนไปเินห้า้วยัน
ถ้าพ่อเินเอเพื่อนโยบัเอิ พ่อวรทัทายเพื่อนามมารยาท ไม่ใ่ทำท่าัวล
บอเ็ให้รีบไปหลบ เพราะลัวเพื่อนพ่อเห็น
ผู้ให่วรมีเวลาุยับเ็
อย่าน้อยวันละ 30 นาที
ให้เ็เล่าเรื่อสิ่ที่เอมาแ่ละวัน
ผู้ให่้อรับฟัและพยายามทำวามเ้าใเหุผลที่เ็ทำสิ่่าๆ (Active
Listening) หลีเลี่ยารำหนิ่อว่าหรือพูั แสวามไม่พอใ ระหว่าที่เ็ำลัเล่าอยู่
ถ้าสสัยให้ถามเพิ่มไ้ พอเ็เล่าในมุมมออเ็บ
ให้ผู้ให่แสวามเห็นอัวเอและำแนะนำ ถ้าเ็ทำีให้ม แ่ถ้าทำผิ้อบอเ็ว่าสิ่ที่ถูวรทำอย่าไร
อาให้เ็ลอิวิธีเอ่อน แ่ถ้าเ็ิไม่ไ้ให้ผู้ให่่วยแนะนำวิธี เ่น
้นเล่าให้แม่ฟัว่าวันนี้ถูรูเรียไปพบ เพราะเพื่อนไปฟ้อรูว่า
้นโมยินสออเพื่อน แ่ริๆ้นไม่ไ้ั้ใโมย ้อารแ่ยืมเยๆ
บัเอิ่วที่ะไปอยืมาเพื่อน เพื่อนไปพัิน้าว ้นเลยหยิบมาใ้่อน
ั้ใว่าใ้เสร็่อยเอาินสอไปืนและบอเพื่อนทีหลั แมุ่ยับ้นว่าในมุมมออแม่
ถ้าแม่เป็นเพื่อนอ้น แม่ะิว่า้นโมยินสอเหมือนัน เพราะปิเวลาที่เราะยืมอใร
เราะเอาอนั้นไปใ้ไ้่อเมื่อเ้าออนุา รีนี้้นไม่ไ้ั้ใะโมย็ริ
แ่้นไปหยิบินสออเพื่อนมาเลย เพื่อนมีสิทธิที่ะิแบบนี้
รั้หน้าถ้า้นะยืมออเพื่อน แล้วเพื่อนไม่อยู่ ้นอาะเปลี่ยนไปอยืมอานอื่นที่อยู่แถวนั้นแทน
หรือลอเินามหาเพื่อนนที่้นะอยืมินสอ เพื่อที่ะไ้อยืมเพื่อน่อน หรือรีุเินที่ำเป็น้อยืมริๆ
้นสามารถเียนโน้ทิ้ไว้ให้เพื่อนว่ามีวามำเป็นที่ะ้อยืมอ พยายามหาเพื่อนเพื่ออยืมแล้ว
แ่หาไม่เอ เลยออนุายืมไป่อน ถ้าใ้เสร็ะรีบเอามาืน
Ø นที่โรเรียน
นที่โรเรียนที่มีวามเี่ยว้อับเ็มีหลายนมา
เ่น เพื่อน, รุ่นพี่รุ่นน้อ, รู, ยาม, ภารโร, แม่้า นทุน้อมีส่วนร่วมในารสร้าสภาพแวล้อมที่เอื้อ่อารฝึทัษะทาสัมอเ็
ประเ็นที่มีวามสำั ือ
้อสร้าทัศนิที่ีในเรื่อารให้โอาสเ็ที่มีพฤิรรมที่ไม่เหมาะสมหรือูแปลแ่าาเ็นอื่นไ้มีโอาสพันาัวเอ
เนื่อาในปัุบันสภาพแวล้อมในโรเรียนมีวามรุนแร และารลั่นแล้ันมาึ้น
ึ่มีหลาหลายรูปแบบ เ่น พูทำร้ายิใัน แหย่ ล้อเลียน, ทำร้ายร่าาย,
่มู่ไถเิน, ปล่อย่าวลือุบิบนินทา, ทำเป็นหมาเมินีันออาลุ่ม,
แล้โมยเอาอไป่อน, แล้ปล่อย่าวหรือรูปภาพที่น่าอายลทาโเียลมีเีย เ็ที่มีปัหาทัษะทาสัมะูแปลว่าเ็นอื่น
ทำให้มีแนวโน้มที่ะเป็นเป้าหมายอารลั่นแล้ันภายในโรเรียน
เมื่อเ็ถูีัน ไม่มีเพื่อนเล่น เ็ะยิ่าโอาสพันาทัษะสัม และเพิ่มวามเสี่ย่อารเิปัหาพฤิรรมและอารม์
เ่น วิัวล, ึมเศร้า, ไม่ยอมไปโรเรียน, ้าวร้าว รูะเป็นนที่่วยเ็ไ้อย่ามาเมื่อเ็อยู่ที่โรเรียน
รู้อ่วยสัเพฤิรรมอเ็ เ่น ูึมแยัว, ามัวมีรอย้ำ แผลถลอ,
อใ้เ็หายไป หรือรูะมอบหมายให้เพื่อนเ็้วยันเอเป็นนที่่วยสัเาร์
เมื่อมีารลั่นแล้ันเิึ้น ให้มารายานรู ระบวนาร่วยเหลือเรื่อารลั่นแล้ัน
รู้อเ้าไป่วยัาร ือ สืบหา้อเท็ริว่าเิอะไรึ้นานที่เี่ยว้อทุน
หรือถามานที่เห็นเหุาร์ แล้วไปพูุยหาแนวทาแ้ไร่วมับผู้ปรอ
้อมีารพูุยทั้ับเ็ที่เป็นฝ่ายแล้ับเ็ที่ถูแล้
มีมารารในารัารอย่าริั (Take it seriously!!) เพื่อลปัหาารลั่นแล้ันในโรเรียน
นอื่นๆในโรเรียน้อร่วมมือันแสท่าทีไม่เห็น้วยับารลั่นแล้ัน เ่น
แม่้าเห็นเ็ไปไถเินนอื่น แม่้า้อแ้รู เพื่อให้ำเนินาร่อไป
รูสามารถ่วยัหาบัี้ที่มีทัษะทาสัมีมา่วยประบเ็
เพื่อที่ะไ้พาเ็เ้าลุ่มไปเล่นับเพื่อนนอื่นๆ
และให้บัี้มาเล่าให้รูฟัว่าเิอะไรึ้นบ้า
เพื่อที่รูะไ้รีบเ้าไปให้าร่วยเหลือหรือแนะนำเ็เพิ่มเิม
รู้อ่วยเป็นัวลาในารสร้าวามเ้าใระหว่าเ็ับเพื่อน
หาเ็มีพฤิรรมแปลๆที่่าาเพื่อน
รู้อเ้าไปุยทำวามเ้าใที่มาที่ไปอพฤิรรมนั้น
และุยับเพื่อนให้เ้าใเ็ แ่พยายามหลีเลี่ยารใ้ำพูที่ทำให้เ็มีราบาปมาึ้น
(Stigmatize) เ่น “ปัุเ้าป่วยเป็นโริเลยทำอะไรแปลๆ เพื่อน่วยยโทษให้ละัน”
หรือพู้อวามทาลบที่ะทำให้เพื่อนยิ่ไม่อบเ็เ้าไปให่ “ที่ปัุเพื่อนอนพั
รูว่าเป็นเพราะพ่อแม่เลี้ยามใ ปัุเลยนิสัยไม่ีแบบนี้”
ารพูที่ะ่วยให้เพื่อนๆร่วมมือและมีทัศนิที่ีับเ็มาึ้น
วรนำเอา้อีอเ็มาี้ให้เพื่อนเห็น้วย เ่น “ปัุมี้อำับาอย่า
เลยทำให้เ้าู่าานอื่นๆ แ่ที่ผ่านมารูเห็นปัุมีน้ำใี
อนหลัเลิเรียนทุวันปัุเป็นนที่มา่วยยเ้าอี้เ็บให้เพื่อนทุน
รูเื่อว่าถ้าเพื่อนๆให้โอาสเ้า และแนะนำสิ่ที่วรทำให้ ปัุะีึ้น
อย่าเวลาที่ปัุมีพฤิรรมไม่เหมาะสม ให้เ็ๆมาบอรู รูะ่วยุยับเ้าให้”
Ø LEVEL 0 วามสัมพันธ์ับเพื่อนแบบั่วราว
ความคิดเห็น