ความรู้รอบตัว2

ลำดับตอนที่ #12 : นม

นมสเตอริไรส์

"นมสเตอริไรส์" คือนมสดที่ผ่านการฆ่าเชื้อด้วยความร้อนสูงเป็นเวลานาน ซึ่งจากกระบวนการขั้นตอนการผลิตและการบรรจุของนมสเตอริไรส์นี้ จะทำให้วิตามินที่สำคัญบางตัวอย่างเช่น วิตามิน บี 1 วิตามินบี 2 และวิตามินซี สูญเสียไปด้วย ดังนั้นนมสเตอริไรส์จึงไม่เหมาะกับเด็ก ๆ ที่กำลังเจริญเติบโต และห้ามใช้เลี้ยงเด็กทารกค่ะ เพราะจะทำให้เด็กเป็นโรคขาดอาหารได้

โดยทั่วไปนมชนิดนี้มักบรรจุในกระป๋องโลหะที่ปิดสนิท จึงสามารถเก็บได้นาน 1-2 ปีทีเดียว เวลาซื้อท่านควรสังเกตดูวันที่ผลิตและวันหมดอายุของนมที่ก้นกระป๋องด้วยนะคะ และหลังจากที่เปิดใช้แล้ว ควรเก็บไว้ในตู้เย็นค่ะ เพื่อนมจะได้ไม่เสื่อมคุณภาพเร็ว ปัจจุบันนมสเตอริไรส์ที่ขายอยู่ในท้องตลาดจะมีหลายชนิดด้วยกัน

ชนิดที่ 1 ได้แก่นมสดพร้อมดื่ม ซึ่งเป็นนมสด 100 % และที่ข้างกล่องหรือกระป๋องจะเขียนว่า "นมสดสเตอร์ริไรส์" ดื่มได้ทันที

ชนิดที่ 2 คือ นมข้นไม่หวาน ซึ่งเป็นนมสดที่ระเหยเอาน้ำออกไปบางส่วน จึงทำให้นมข้นขึ้น และไม่ได้เติมน้ำตาลลงไป นมชนิดนี้นิยมใช้สำหรับเติมใส่เครื่องดื่มพวกน้ำชาหรือกาแฟ ซึ่งหากผสมน้ำลงไป 1 เท่าตัวก็จะได้นมสดที่ดื่มได้ทันทีเช่นกัน ในบางยี่ห้อจะมีการเติมน้ำมันปาล์มลงไปเรียกว่า "นมข้นแปลงไขมันชนิดไม่หวาน" ดังนั้นก่อนเลือกซื้อ อย่าลืมดูที่ฉลากข้างกระป๋องด้วยนะคะ และแนะนำว่าท่านควรซื้อชนิดที่เติมไขมันจะดีกว่าค่ะ เพราะจะมีคุณค่าทางโภชนาการดีกว่านมที่ไม่เติมไขมัน

ส่วนชนิดที่ 3 ได้แก่นมข้นหวาน ซึ่งจะมีรายละเอียดต่างหาก

นมพาสเจอร์ไรส์

นมพาสเจอร์ไรส์ คือ นมสดที่ผ่านความร้อนเพื่อฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ที่ทำให้เกิดโรคต่าง ๆ มาแล้ว แต่ไม่สามารถฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ที่ทำให้อาหารบูดได้ รวมทั้งไม่สามารถทำลายยาปฏิชีวนะที่ตกค้างในน้ำนมได้ นมพาสเจอร์ไรส์มีรสและกลิ่นดี จึงเป็นที่ชื่นชอบของผู้บริโภคโดยทั่วไป มักบรรจุในขวดพลาสติกขุ่น กล่องกระดาษ หรือถุง เด็กอายุน้อยกว่า 2 ปี ไม่ควรบริโภคค่ะ

การเก็บนมพาสเจอร์ไรส์ ควรเก็บในตู้เย็นช่องธรรมดาเพราะถ้าเก็บไม่ได้ก็มีโอกาสเสื่อมสภาพได้ง่าย เพราะฉะนั้นจึงควรระวังอย่าให้โดนความร้อน หรือแสงแดดนะคะ

ชนิดของนมพาสเจอร์ไรส์ที่ขายทั่วๆ ไป แบ่งประเภทได้ดังนี้ค่ะ

1. นมสดพาสเจอร์ไรส์ หรือรสจืด มีนมสด 100% มีไขมัน 3.3%
2. นมปรุงแต่งรสพาสเจอร์ไรส์
3. นมพร่องมันเนยพาสเจอร์ไรส์ มีไขมันน้อย บรรจุภาชนะสีฟ้า
4. นมสดพาสเจอร์ไรส์มันเนย 4.3 % เป็นนมสดที่เติมมันเนย บรรจุภาชนะสีทอง เหมาะสำหรับคนที่ต้องการเพิ่มน้ำหนักตัว

ส่วนการเลือกซื้อ ควรพิจารณาจากสิ่งต่อไปนี้ค่ะ

1. ดูวันหมดอายุที่ฝาขวด เพราะนมกลุ่มนี้อายุสั้น และเสียง่าย
2. ซื้อขนาดที่รับประทานหมดในครั้งเดียว อย่างมากไม่เกิน 2 วัน
3. ราคาจะแพงกว่านมยูเอชที

ทั้งหมดนี้ คือ ข้อมูลที่ควรรู้เกี่ยวกับนมพาสเจอร์ไรส์ค่ะ หวังว่าคงเป็นประโยชน์กับการเลือกซื้อครั้งหน้าของคุณนะคะ

นมผงดัดแปลงสำหรับทารก

นมผงดัดแปลงสำหรับทารก คือ นมผงที่ดัดแปลงให้มีคุณภาพใกล้เคียงนมแม่ ใช้เลี้ยงเด็กตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 6 เดือน นมชนิดนี้จะมีปริมาณโปรตีนที่ปรับลดลงเพื่อความเหมาะสม และมีน้ำตาลแลกโตสซึ่งมีประโยชน์ในการเจริญเติบโตของสมอง เพิ่มภูมิต้านทานของลำไส้และช่วยในการดูดซึมแคลเซียม นอกจากนี้ยังมีการเติมไขมันหลากหลายชนิด ทั้งไขมันนม น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันปาล์ม น้ำมันข้าวโพด น้ำมันดอกคำฝอย แต่ไขมันที่ถือว่ามีคุณค่าทางโภชนาการมากที่สุดคือ ไขมันนม โดยทั่วไปนมกลุ่มนี้จะมีการปรับวิตามินและเกลือแร่ให้พอเหมาะกับวัยของเด็ก พร้อมทั้งเสริมธาตุเหล็ก ตามมาตรฐานของนมที่ใช้กับเด็กเล็กโดยทั่วไป

การเลือกซื้อนมผงดัดแปลงสำหรับทารกนั้น อย่าลืมพิจารณาคุณภาพคู่ไปกับราคานะคะ โดยในด้านคุณภาพพิจารณาที่โปรตีน และแหล่งของไขมัน โปรตีนที่เหมาะสมควรมีสัดส่วนของเวย์มากกว่า เคซีม ส่วนแหล่งของไขมันที่ดีที่สุดคือไขมันนม ส่วนน้ำมันปาล์มเป็นน้ำมันที่ให้คุณค่าทางโภชนาการน้อย และสุดท้าย Health Line สายสุขภาพขอแนะนำให้ซื้อนมกระป๋องเล็กนะคะเพราะใช้หมดเร็วและปลอดภัยต่อการปนเปื้อนของเชื้อโรคมากกว่ากระป๋องใหญ่ และที่สำคัญอย่าลืมดูวันหมดอายุที่ก้นกระป๋องก่อนซื้อทุกครั้งนะคะ

นมเปรี้ยว (โยเกิร์ต)

นมเปรี้ยวหรือโยเกิต ก็คือนมสดที่นำมาหมักกับเชื้อจุลินทรีย์ จนน้ำตาลแลกโตสในนมเปลี่ยนเป็นกรดแลคติก ทำให้นมมีลักษณะข้นเป็นลิ่มคล้ายคัสตาดหรือเต้าฮวยและมีรสเปรี้ยว สำหรับเชื้อจุลินทรีย์ที่นิยมใช้ในการทำโยเกิตที่คนทั่วไปคุ้นชื่อกันดีก็คือ เชื้อแลคโตบาซิลัส บุลการิคัส และเชื้อสเตรปโตด็อกคัส เทอร์โมฟิลัส

นมเปรี้ยวหรือโยเกิตจะมีประโยชน์ต่างจากนมสดธรรมดา ในกรณีที่บางคนดื่มนมสดแล้วปวดท้อง ท้องอืด ท้องเสีย เนื่องจากขาดเอนไซม์แลกเตสที่จะช่วยย่อยน้ำตาลแลคโตสในนม ซึ่งถ้าเปลี่ยนมารับประทานนมเปรี้ยวหรือโยเกิต ก็จะไม่เกิดอาการดังกล่าว ขณะเดียวกันก็จะได้สารอาหารต่าง ๆ เหมือนกับการดื่มนมสดอย่างครบถ้วนนะคะ หรือกรณีผู้ที่มีอาการท้องเสียเรื้อรัง การหันมาดื่มนมเปรี้ยวจะมีส่วนช่วยเพิ่มจุลินทรีย์ชนิดที่เป็นประโยชน์กับลำไส้ให้มีมากขึ้น ซึ่งจุลินทรีย์ชนิดที่ได้จากโยเกิตนี้จะทำให้อาการท้องเสียของท่านดีขึ้นค่ะ

โดยทั่วไป ชนิดของนมเปรี้ยวที่มีขายในท้องตลาดจะมีอยู่ 2 ชนิดคือ ชนิดพาสเจอร์ไรส์ ซึ่งมีทั้งแบบครีมที่บรรจุในถ้วย และแบบเหลวบรรจุในขวดพลาสติก และชนิดยูเอชที ซึ่งจะเขียนที่ข้างกล่องว่า "นมเปรี้ยวพร้อมดื่มยูเอชที"

สำหรับคำแนะนำในการเลือกซื้อนั้น แนะนำว่าท่านควรเลือกซื้อโยเกิตหรือนมเปรี้ยวที่มีปริมาณนมสดมากเท่าไหร่ ก็จะยิ่งมีคุณค่าในทางโภชนาการมากกว่าปริมาณนมสดน้อย ๆ ค่ะ

นมผงสำหรับเด็กโต

นมผงสำหรับเด็กโตหรือ Powder Whole milk มี 2 กลุ่มค่ะ

กลุ่มแรกสำหรับเด็กอายุตั้งแต่ 6 เดือน ถึง 3 ปี ซึ่งจะเขียนข้างกระป๋องว่า "นมผงดัดแปลงสูตรต่อเนื่องสำหรับทารกและเด็กเล็ก" นมกลุ่มนี้มักจะคู่กับนมเด็กเล็ก ยี่ห้อเดียวกันแต่จะทำสีที่กระป๋องคนละสี และมีปริมาณโปรตีนสูงขึ้น พร้อมทั้งเสริมวิตามินและเกลือแร่เพิ่มเติม การดูคุณค่าทางโภชนาการของนมประเภทนี้ ควรพิจารณาจากส่วนผสมค่ะ และควรเลือกชนิดที่มีปริมาณนมโคสดมาก ๆ เพราะจะมีคุณค่ามากกว่านมผงพร่องมันเนย

ส่วนกลุ่มที่ 2 เป็นนมที่เหมาะสมสำหรับเด็กอายุมากว่า 1 ปี ขึ้นไป สังเกตได้จากคำว่า "ละลายทันที" ซึ่งจุดนี้มีข้อสังเกตที่ควรทราบว่า ถ้าเราต้องการนมที่ทำจากนมโคสดทั้งหมด ให้เลือกที่เขียนข้างกระป๋องว่า "นมผงธรรมดาชนิดละลายทันที" แต่ถ้าต้องการประเภทที่ผลิตจากนมผงพร่องมันเนย ให้เลือกชนิดที่เขียนข้างกระป๋องว่า "นมผงแปลงไขมันละลายทันที" ซึ่งเป็นข้อสังเกตเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่สำคัญสำหรับการเลือกซื้อนมผงสำหรับเด็กโตนะคะ แต่ถึงอย่างไรก็อยากแนะนำให้ซื้อผลิตภัณฑ์ที่ผลิตจากนมโคสด เพราะจะอุดมด้วยคุณค่าทางโภชนาการมากกว่าค่ะ

ดังนั้นการเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ "นมผงธรรมดาชนิดละลายทันที" และ "นมผงแปลงไขมันชนิดละลายทันที" ท่านอาจสอบถามเพิ่มเติมจากกุมารแพทย์เพื่อจะได้เข้าใจได้มากขึ้นนะคะ

นมยู.เอช.ที

"นมยูเอชที" คือนมสดที่ผ่านการฆ่าเชื้อด้วยความร้อนสูงในระยะเวลาสั้น ดังนั้นนมยูเอชที จึงมีกลิ่นและรสชาติดีกว่านมชนิดอื่น ๆ ขณะเดียวกันวิตามินที่สำคัญต่าง ๆ ก็ยังอยู่ครบถ้วน จึงสามารถดื่มได้ทุกเพศทุกวัย

ข้อดีของนมยูเอชที คือ สามารถเก็บได้นานถึง 6 เดือน ในอุณหภูมิห้องธรรมดาโดยไม่ต้องแช่ตู้เย็น ดังนั้นเวลาเลือกซื้อ จึงควรดูวันหมดอายุที่ฝากล่อง โดยเลือกซื้อแต่นมที่ผลิตใหม่ ๆ เท่านั้น

ปัจจุบันผลิตภัณฑ์นมยูเอชทีในท้องตลาดจะมีอยู่ 4 ชนิดด้วยกันคือ

นมรสจืด ซึ่งเป็นนมโคสด 100 % ที่มักบรรจุอยู่ในกล่องกระดาษสีน้ำเงินหรือสีแสด แล้วแต่ยี่ห้อค่ะ นมชนิดนี้สามารถให้เด็กเล็ก ๆ ดื่มได้

นมรสหวาน คือนมสดซึ่งจะมีการเติมน้ำตาลลงไปเพื่อให้มีรสหวาน ดังนั้นปริมาณนมสดก็จะลดลงเหลือประมาณ 94 % นมชนิดนี้ไม่ควรสนับสนุนให้เด็กดื่มเลยค่ะ เพราะจะทำให้เขาติดรสหวานตั้งแต่เล็ก ๆ และอาจมีปัญหาเรื่องฟันผุเกิดขึ้นได้ นมรสหวานนี้โดยทั่วไปจะบรรจุอยู่ในกล่องสีเขียวค่ะ

นมปรุงแต่งรส นมชนิดนี้จะมีการแต่งรสชาติต่าง ๆ ลงไป และเติมน้ำตาลลงไปด้วย จึงทำให้ปริมาณนมสดลดลงเช่นเดียวกับนมรสหวาน สำหรับท่านที่ไม่ชอบดื่มนมสด การที่มีนมรสกาแฟ รสช็อก โกแลต และรสอื่นๆ อีกมากมาย คงจะทำให้ท่านพอดื่มนมซึ่งมีประโยชน์ได้บ้าง โดยไม่ฝืนใจจนเกินไปนัก ได้แก่นมพร่องมันเนย ซึ่งเป็นนมที่มีไขมันต่ำ บรรจุอยู่ในกล่องสีฟ้า นมชนิดนี้เหมาะสำหรับคนอ้วนหรือคนที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก แต่ไม่เหมาะกับเด็กที่อายุต่ำกว่า 2 ปี

นมผงสำหรับเด็กโต

นมผงสำหรับเด็กโตหรือ Powder Whole milk มี 2 กลุ่มค่ะ

กลุ่มแรกสำหรับเด็กอายุตั้งแต่ 6 เดือน ถึง 3 ปี ซึ่งจะเขียนข้างกระป๋องว่า "นมผงดัดแปลงสูตรต่อเนื่องสำหรับทารกและเด็กเล็ก" นมกลุ่มนี้มักจะคู่กับนมเด็กเล็ก ยี่ห้อเดียวกันแต่จะทำสีที่กระป๋องคนละสี และมีปริมาณโปรตีนสูงขึ้น พร้อมทั้งเสริมวิตามินและเกลือแร่เพิ่มเติม การดูคุณค่าทางโภชนาการของนมประเภทนี้ ควรพิจารณาจากส่วนผสมค่ะ และควรเลือกชนิดที่มีปริมาณนมโคสดมาก ๆ เพราะจะมีคุณค่ามากกว่านมผงพร่องมันเนย

ส่วนกลุ่มที่ 2 เป็นนมที่เหมาะสมสำหรับเด็กอายุมากว่า 1 ปี ขึ้นไป สังเกตได้จากคำว่า "ละลายทันที" ซึ่งจุดนี้มีข้อสังเกตที่ควรทราบว่า ถ้าเราต้องการนมที่ทำจากนมโคสดทั้งหมด ให้เลือกที่เขียนข้างกระป๋องว่า "นมผงธรรมดาชนิดละลายทันที" แต่ถ้าต้องการประเภทที่ผลิตจากนมผงพร่องมันเนย ให้เลือกชนิดที่เขียนข้างกระป๋องว่า "นมผงแปลงไขมันละลายทันที" ซึ่งเป็นข้อสังเกตเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่สำคัญสำหรับการเลือกซื้อนมผงสำหรับเด็กโตนะคะ แต่ถึงอย่างไรก็อยากแนะนำให้ซื้อผลิตภัณฑ์ที่ผลิตจากนมโคสด เพราะจะอุดมด้วยคุณค่าทางโภชนาการมากกว่าค่ะ

ดังนั้นการเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ "นมผงธรรมดาชนิดละลายทันที" และ "นมผงแปลงไขมันชนิดละลายทันที" ท่านอาจสอบถามเพิ่มเติมจากกุมารแพทย์เพื่อจะได้เข้าใจได้มากขึ้นนะคะ

ข้อควรทราบเกี่ยวกับนม

เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่า นม คืออาหารที่เหมาะกับทุกวัย ตั้งแต่แรกเกิดจนกระทั่งผู้สูงอายุ ประโยชน์ที่เด่นชัดของนมคือ มีโปรตีนชั้นดีและแคลเซียมในปริมาณมากพอเท่าที่ร่างกายต้องการ

ปัจจุบันผลิตภัณฑ์นม แบ่งตามกระบวนการผลิตได้เป็น 4 ประเภท ได้แก่

1. นมผง
2. นมพาสเจอร์ไรส์
3. นมสเตอริไรล์
4. นมยูเอชที

สำหรับนมพาสเจอร์ไรด์ และยูเอชที ให้ในเด็กที่อายุมากกว่า 1 ปี ส่วนนมสเตอริไรล์ ห้ามใช้เลี้ยงเด็ก นอกจากนมทั้ง 4 ประเภท ที่แบ่งตามกระบวนการผลิตแล้ว ยังมีนมอีก 3 ประเภทที่เรามักได้ยินกันบ่อย ๆ นั่นคือ

นมผงพร่องมันเนย หรือ Skin milk คือนมที่แยกไขมันออกจนเหลือไขมันน้อยกว่า 1.5% ทำให้สัดส่วนของโปรตีนและน้ำตาลแลกโตสสูงขึ้น เป็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นผลพลอยได้ของการผลิตเนยหรือครีม

นมเติมไขมันหรือแปลงไขมัน คือผลิตภัณฑ์ที่ปรุงขึ้นจากนมผงขาดมันเนยโดยเติมไขมัน หรือน้ำมันอื่นๆ ที่ไม่ใช่ไขมันจากนมลงไป ทำให้ผลิตภัณฑ์นั้นมีองค์ประกอบใกล้เคียงกับนมสด แต่คุณภาพด้อยกว่านมสด

นมสำเร็จรูป หรือ Instant milk เป็นนมผงที่ละลายน้ำได้ทันทีโดยจะสังเกตว่ามีคำว่า "ละลายทันที." หรือ "Instant" เขียนไว้ที่ฉลาก นมสำเร็จรูปจะใช้ในเด็กอายุมากกว่า 1 ปีขึ้นไป

นอกจากนี้ยังมีสารเสริมสารอาหาร อีกหลายชนิดที่โฆษณาขายทั่วไปในท้องตลาด บางอย่างก็มีประโยชน์ เช่นการเติมเหล็กในนมเพิ่มขึ้น กรณีที่ท่านสงสัยว่าสารที่มีเพิ่มเติมในนมจะมีประโยชน์มากน้อยเพียงใด กรุณาสอบถามจากกุมารแพทย์ นะคะ