~สายใยของธรรมชาติ คือ สายใยของชีวิต~

ลำดับตอนที่ #1 : ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับสารคดี

·       ความหมาย

สารคดี  หมายถึง  งานเขียนที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับข้อเท็จจริง  โดยเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับบุคคลที่มีตัวตนจริง เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริง  สารคดีนั้นมีจุดมุ่งหมายในการให้ความรู้แก่ผู้อ่านและในขณะเดียวกันก็ให้ความเพลิดเพลินด้วย

·       ลักษณะของสารคดี

o   การเสนอข้อมูลหรือเนื้อหาสาระเป็นข้อเท็จจริง โดยเน้นเนื้อหาสาระ เรื่องราว เหตุการณ์ ตัวบุคคล หรือสถานที่ต้องเป็นข้อเท็จจริง (fact) และยังเป็นการเสนอข้อมูลที่ผู้เขียนได้ศึกษา สังเกต สำรวจ หรือวิเคราะห์ตีความเป็นอย่างดีแล้ว

o   มีจุดประสงค์ให้ผู้อ่านได้รับความรู้และความเพลิดเพลินในการอ่าน

o   สารคดีต้องเป็นงานเขียนที่สร้างสรรค์ เป็นการนำเสนอความคิดเห็นและทัศนะที่เป็นประโยชน์แก่ผู้อ่านโดยทั่ว ๆ ไป มิใช่สร้างสรรค์ให้แก่บุคคลใดโดยเฉพาะ

·       องค์ประกอบของสารคดี

o   คำนำ  คือ การเริ่มต้นเรื่องโดยการเกริ่นให้ผู้อ่านทราบว่าเรื่องที่จะเขียนนั้นเกี่ยวกับเรื่องอะไร เป็นการเสนอทรรศนะอย่างกว้างๆ ไว้ก่อน ไม่ต้องอธิบายอย่างละเอียด และไม่ต้องเขียนยาวมากนัก มีเพียงย่อหน้าเดียว ควรมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างความสนใจแก่ผู้อ่านให้ได้ทราบข้อมูล เรื่องที่น่ารู้และน่าสนใจ

o   เนื้อเรื่อง  คือ การขยายเนื้อความให้ผู้อ่านได้ทราบข้อมูล รายละเอียด โดยอาจแทรกสถิติ ตัวอย่างประกอบ เพื่อความน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น การเขียนเนื้อเรื่องอาจมีหลายย่อหน้า

o   สรุป  คือ การเขียนข้อความในตอนท้ายของเรื่อง ผู้เขียนต้องใช้ศิลปะในการสร้างความประทับใจแก่ผู้อ่าน อาจใช้กลวิธีอย่างเช่น สรุปโดยการใช้สำนวน คำพังเพย หรือ คำคม หรือ ทิ้งท้ายด้วยคำถามที่น่าสนใจ การเขียนสรุปควรมีเพียงย่อหน้าเดียว

·       ประเภทของสารคดี

o   สารคดีวิชาการ

สารคดีวิชาการ  หมายถึง  สารคดีที่มีเนื้อหาเป็นวิชาการ เทคโนโลยี ศิลปวัฒนธรรม เป็นต้น  ซึ่งนำมาเขียนเพื่อให้ผู้อ่านได้รับความรู้วิชาการด้านต่างๆ และความเพลิดเพลินไม่เคร่งเครียดเหมือนการอ่านตำราวิชาการ

o   สารคดีทั่วไป 

สารคดีทั่วไป  หมายถึง สารคดีที่ให้ความรู้และความรอบรู้ทั่วๆ ไป เช่น การท่องเที่ยว การเล่นกีฬา งานอดิเรก สงคราม อุบัติเหตุ ประเพณีวัฒนธรรมต่างๆ การทำขนม ตัดเย็บเสื้อผ้า การออกกำลังกาย เป็นต้น

o   สารคดีชีวประวัติ

สารคดีชีวประวัติ  หมายถึง  สารคดีที่มุ่งให้ความรู้เกี่ยวกับเรื่องราวในชีวิตของบุคคลจริงๆ  อาจจะเป็นบุคคลที่มีชีวิตอยู่ปัจจุบันหรืออดีตก็ตาม เป็นงานเขียนที่แนะนำให้ผู้อ่านทราบว่าบุคคลนั้นเป็นคนอย่างไร   และทำไมจึงเป็นเช่นนั้น  ไม่ใช่เล่าแต่เพียงว่าเขาเป็นใครเท่านั้น โดยให้ความเป็นธรรม ปราศจากอคติลำเอียง  และในขณะเดียวกันก็มุ่งให้ผู้อ่านได้รับความรู้   ความเพลิดเพลินจากศิลปะการเรียบเรียงเรื่องของผู้เขียนด้วย  สารคดีประเภทนี้มีอยู่  2  ลักษณะด้วยกันคือ สารคดีชีวประวัติ (ผู้แต่งเขียนถึงเรื่องราวในชีวิตของผู้อื่น) , สารคดีอัตชีวประวัติ  (ผู้แต่งเขียนถึงเรื่องราวของตนเอง)