โมซาร์ท คีตกวีเอกที่โลกไม่เคยลืม

เนื้อเรื่อง

ชีวประวัติของโมซาร์ท

วัยเด็ก โมซาร์ทเป็นบุตรของนักประพันธ์เพลงชาวเยอรมัน ลีโอโพลด์ โมซาร์ท (ค.ศ. 1719 - ค.ศ. 1787) รองประธานโบสถ์ในความอุปถัมภ์ของเจ้าชายอาร์คบิชอปแห่งซัลสบูร์ก (Salzbourg) กับแอนนา มาเรีย เพิร์ต (Anna Maria Pert) (ค.ศ. 1720 - ค.ศ. 1778) โวล์ฟกัง ได้แสดงได้เห็นอัจฉริยภาพทางดนตรีก่อนวัยอันควรตั้งแต่อายุสามขวบ เขามีหูที่ยอดเยี่ยมและความจำที่แม่นยำความสามารถพิเศษยิ่งยวดทำให้เป็นที่น่าฉงนแก่ผู้คนรอบข้าง และเป็นแรงกระตุ้นให้บิดาของเขาให้สอนฮาร์ปซิคอร์ดแก่เขาตั้งแต่อายุห้าขวบ โมซาร์ทน้อยเรียนไวโอลินและออร์แกนเป็นเครื่องดนตรีชิ้นต่อมา ตามด้วยวิชาเรียบเรียงเสียงประสาน เขารู้จักการแกะโน้ตจากบทเพลงที่ได้ยินและเล่นทวนได้อย่างถูกต้องตั้งแต่วัยยังไม่รู้จักอ่านเขียนและนับเลข เมื่ออายุหกขวบ (ค.ศ. 1762) เขาก็แต่งเพลงชิ้นแรกได้แล้ว (เมนูเอ็ต KV.2, 4 และ 5 และ อัลเลโกร KV.3)

ระหว่าง ค.ศ. 1762 ถึง ค.ศ. 1766 เขาได้เดินทางออกตระเวนแสดงคอนเสิร์ตกับบิดา (ที่เป็นลูกจ้างของเจ้าชายอาร์คบิชอปแห่งแชรตเตนบาค (Schrattenbach) และพี่สาว"แนนเนิร์ล" เกิดเมื่อปี ค.ศ. 1751 พวกเขาเปิดการแสดงในนครมิวนิคเป็นแห่งแรก ตามมาด้วยกรุงเวียนนา ก่อนที่จะออกเดินสายครั้งใหญ่ทั่วทวีปยุโรป ซึ่งเริ่มตั้งแต่ มิวนิค ออกสบูร์ก มันน์ไฮม์ แฟรงค์เฟิร์ต บรัสเซล ปารีส ลอนดอน เฮก อัมสเตอดัม ดิจง ลียง เจนีวา โลซาน) การแสดงของเขาประทับใจผู้ชมเป็นอย่างมาก และยังทำให้เขาได้พบกับแนวดนตรีใหม่ๆอีกด้วย เขาได้พบกับนักดนตรีสามคนที่ต้องจดจำเขาไปตลอดชีวิต อันได้โยฮัน โชเบิร์ต ที่กรุงปารีส โยฮันน์ คริสเทียน บาค (บุตรชายคนรองของ โยฮันน์ เซบาสเทียน บาค) ที่กรุงลอนดอน และเบอร์นัว แมร์ล็องผู้ซึ่งไม่เป็นที่รู้จัก ที่เมืองปาดู แมร์ล็องนี่เองที่ทำให้โมซาร์ทได้ค้นพบ เปียโนฟอร์ท ที่ถูกคิดค้นขึ้นตั้งแต่ต้นคริสตศตวรรษที่ 18 และโอเปร่าในแบบของชาวอิตาเลียน แมร์ล็องยังได้สอนให้เขาแต่งซิมโฟนีอีกด้วย เมื่อปี ค.ศ. 1767โมซาร์ทได้ประพันธ์โอเปร่าเรื่องแรกตั้งแต่อายุได้ 11 ปี ชื่อเรื่อง อพอลโล กับ ไฮยาซิน (K.38) เป็นบันเทิงคดีภาษาละตินที่แต่งให้เปิดแสดงโดยคณะนักเรียนของโรงเรียนมัธยมที่ขึ้นอยู่กับมหาวิทยาลัยแห่งเมืองซัลสบูร์ก เมื่อเขาเดินทางกลับถึงประเทศออสเตรีย เขาได้เดินทางไปยังกรุงเวียนนาบ่อยครั้ง และได้แต่งโอเปร่าสองเรื่องแรก ได้แก่ นายบาสเตียน กับ นางบาสเตียน และ ลา ฟินตา ซ็อมปลิซ ตลอดช่วงฤดูร้อนปี ค.ศ. 1768 เมื่อมีอายุได้ 12 ปี ในปีถัดมา เขาได้รับการแต่งตั้งจากเจ้าชายอาร์คบิชอปให้ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการคอนเสิร์ต บิดาของเขาได้ขอลาพักงานโดยไม่รับเงินเดือนเพื่อพาเขาไปท่องเที่ยวที่ประเทศอิตาลี ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1769 ถึง ค.ศ. 1773 โมซาร์ทได้เดินทางไปประเทศอิตาลีหลายครั้งเพื่อไปศึกษาเกี่ยวกับโอเปร่า อันเป็นรูปแบบดนตรีที่เขาใช้ประพันธ์ การแต่งงานของฟิกาโร (Les Noces de Figaro) ดอนจิโอแวนนี โคสิ แฟน ตุตเต้ ขลุ่ยวิเศษ (Die Zauberfl?te) ฯลฯ) เขาสามารถนำเสียงดนตรีอันสูงส่งเหล่านี้ออกมาสู่โลกได้ จากใส่ใจในความกลมกลืนของเสียงร้อง และ ความสามาถในการควบคุมเสียงอันเกิดจากเครื่องดนตรีหลากชิ้น โชคไม่ดีที่ ในวันที่ 16 ธันวาคม ค.ศ. 1771 เจ้าชายอาร์คบิชอปแห่งแชรตเตนบาคได้สิ้นชีพิตักษัย เจ้าชายอาร์คบิชอปแห่งโคลโลเรโดได้กลายมาเป็นนายจ้างคนใหม่ของเขา

รับใช้เจ้าชายอาร์คบิชอปแห่งโคลโลเรโด (ค.ศ. 1773 - ค.ศ. 1781) โมซาร์ทไม่มีความสุขที่บ้านเกิดของเขา เนื่องจากนายจ้างใหม่ไม่ชอบให้เขาออกไปเดินทางท่องเที่ยว และยังบังคับรูปแบบทางดนตรีที่เขาได้ประพันธ์ให้กับพิธีทางศาสนา เมื่อมีอายุได้ 17 ปี เขาไม่ยินดีที่จะยอมรับข้อบังคับนี้ ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างเขากับอาร์คบิชอปเสื่อมถอยลงในอีกสามปีต่อมา โชคดีที่เขาได้รู้จักกับ โยเซฟ เฮย์เด้นซึ่งก็ได้มาเป็นเพื่อนโต้ตอบทางจดหมายและเป็นเพื่อนที่ดีต่อกันตลอดชีวิต "ข้าต้องการพูดต่อหน้าพระเจ้า ในฐานะชายผู้ซื่อสัตย์ บุตรชายของท่านเป็นคีตกวีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดเท่าที่ข้าเคยรู้จัก ไม่ว่าจะเป็นการรู้จักเป็นการส่วนตัวหรือรู้จักเพียงในนาม เขามีรสนิยม และนอกเหนือจากนั้น เป็นศาสตร์ทางการประพันธ์ดนตรีที่ยิ่งใหญ่ที่สุด" ในจดหมายที่ โยเซฟ เฮย์เด้น เขียนถึง ลีโอโพลด์ โมซาร์ท "มีเขาเพียงคนเดียวเท่านั้นที่รู้จักเคล็ดลับที่จะทำให้ข้าหัวเราะ และสัมผัสจิตวิญญาณส่วนที่อยู่ลึกสุดของข้าเอง" โวล์ฟกัง อะมาเดอุส โมซาร์ท กล่าวถึงโยเซฟ เฮย์เด้น ในปีค.ศ. 1776 โมซาร์ทมีอายุได้ 20 ปี และได้ตัดสินใจเดินทางออกจากเมืองซัลสบูร์ก อย่างไรก็ดี เจ้าชายอาร์คบิชอป ได้ปฏิเสธไม่ให้บิดาของเขาไปด้วย และบังคับให้เขาลาออกจากตำแหน่งผู้อำนวยการคอนเสิร์ต หลังจากการเตรียมการเป็นเวลาหนึ่งปี โมซาร์ทได้จากไปพร้อมกับมารดา โดยเดินทางไปยังนครมิวนิคเป็นแห่งแรก ที่ซึ่งเขาหาตำแหน่งงานไม่ได้ จากนั้นจึงไปที่เมืองออกสบูร์ก และท้ายสุดที่มันน์ไฮม์ ที่ซึ่งเขาได้ทำความรู้จักกับนักดนตรีมากมาย อย่างไรก็ดี แผนการที่จะหาตำแหน่งงานของเขาไม่เป็นผลสำเร็จ ในระหว่างนั้นเองที่เขาได้ตกหลุมรักอลอยเซีย วีเบอร์ นักเต้นระบำแคนตาตาสาวอย่างหัวปักหัวปำ ที่ทำให้บิดาของเขาโกรธมาก และขอให้เขาอย่าลืมอาชีพนักดนตรี โมซาร์ทมีหนี้สินล้นพ้นตัว เขาเริ่มเข้าใจว่าจะต้องออกหางานทำต่อไป และออกเดินทางไปยังกรุงปารีสในเดือนมีนาคม ปีค.ศ. 1778

เป็นอิสระที่กรุงเวียนนา (ค.ศ. 1782-ค.ศ. 1791) ในปีค.ศ.1781โมซาร์ทเดินทางไปยังกรุงเวียนนากับเจ้าชายอาร์คบิชอปแห่งโคลโลเรโด ผู้ได้เลิกจ้างโมซาร์ทที่เวียนนา โมซาร์ทจึงตั้งรากฐานอยู่ที่เวียนนาเมื่อเห็นว่าชนชั้นสูงเริ่มชอบใจในตัวเขา และในปีเดียวกันนั้น โมซาร์ทได้แต่งงานกับคอนสแตนซ์ วีเบอร์ โดยที่บิดาของโมซาร์ทไม่เห็นด้วยกับงานวิวาห์นี้ โมซาร์ทและคอนสแตนซ์มีลูกด้วยกันถึงหกคน ซึ่งเพียง 2 คนรอดพ้นวัยเด็ก ปีค.ศ.1782เป็นปีที่ดีสำหรับโมซาร์ท โอเปร่าเรื่อง Die Entf?hrung aus dem Serail ประสบความสำเร็จอย่างใหญ่ และโมซาร์ทก็ได้แสดงคอนเสิร์ตชุดที่เขาเล่นในเปียโนคอนแซร์โตของเขาเอง ระหว่างปีค.ศ.1782 - ค.ศ. 1783 โมซาร์ทได้รับอิทธิพลจากผลงานของบาค และแฮนเดลผ่านบารอนก็อตตเฟร็ด วอน สวีเทน (Baron Gottfried van Swieten) แนวเพลงของโมซาร์ทจึงได้รับอิทธิพลจากยุคบาโรคตั้งแต่นั้นมา อย่างที่เห็นได้ชัดในท่อนฟูเก้ของ ขลุ่ยวิเศษ และซิมโฟนี หมายเลข 41 ในช่วงนี้เอโมซาร์ทได้มารู้จักและสนิทสนมกับโยเซฟ เฮเด้น โดยทั้งสองมักจะเล่นในวงควอเตทด้วยกัน และโมซาร์ทก็ยังเขียนควอเตทถึงหกชิ้นให้เฮเด้น เฮเด้นเองก็ทึ่งในความสามารถของโมซาร์ท และเมื่อได้พบกับลีโอโปล์ด พ่อของโมซาร์ท ได้กล่าวกับเขาว่า "ต่อหน้าพระเจ้าและในฐานะคนที่ซื่อสัตย์ ลูกของท่านเป็นนักประพันธ์ที่ดีที่สุดที่ผมเคยได้พบหรือได้ยิน เขามีรสนิยม และมากกว่านั้น เขามีความรู้เรื่องการประพันธ์" เมื่อโมซาร์ทอายุมากขึ้น เขาก็ได้รับอิทธิพลจากนักปราชญ์แห่งศตวรรษที่ 18 และเป็นฟรีเมสันที่อยู่ในสาขาโรมัน คาโทลิค โอเปร่าสุดท้ายของโมซาร์ทแสดงถึงอิทธิพลฟรีเมสันนี้ ชีวิตของโมซาร์ทมักพบกับปัญหาทางการเงินและโรคภัยไข้เจ็บ โมซาร์ทย่อมไม่ได้รับค่าจ้างสำหรับงานของเขา และเงินที่เขาได้รับนั้นก็ถูกผลาญด้วยวิถีชีวิตที่หรูหราอลังการ โมซาร์ทใช้ชีวิตในช่วงปีค.ศ. 1786 ที่กรุงเวียนนาในอพาร์ตเมนท์ที่จนถึงวันนี้ยังสามารถเข้าชมได้ที่ดอมกาส 5 (Domgasse 5)หลังโบสถ์แซนท์สตีเฟน (St. Stephen's Cathedral) โมซาร์ทประพันธ์ Le nozze di Figaro และ Don Giovanni ณ ที่แห่งนี้

บั้นปลายชีวิต บั้นปลายและการเสียชีวิตของโมซาร์ทยังคงเป็นเรื่องที่หาข้อสรุปยากสำหรับนักวิชาการ เพราะมีทั้งตำนานและเรื่องเล่าแต่ขาดหลักฐาน มีทฤษฏีหนึ่งสันนิษฐานว่าสุขภาพของโมซาร์ทเริ่มแย่ลงทีละเล็กทีละน้อย และโมซาร์ทเองก็รับรู้สภาพนี้ซึ่งปรากฏขึ้นในงานประพันธ์ของเขา แต่นักวิชาการที่ไม่เห็นด้วยอ้างถึงจดหมายที่โมซาร์ทเขียนถึงครอบครัว ที่ยังมีทัศนะคติที่สดใส และปฏิกิริยาของครอบครัวเมื่อได้ข่าวเรื่องการเสียชีวิตของโมซาร์ท การเสียชีวิตของโมซาร์ทยังเป็นเรื่องที่ไม่สามารถพิสูจน์ได้ ใบมรณภาพของโมซาร์ทบันทึกไว้ว่าเขาเสียชีวิตเพราะ"ไข้สาหัส" และมีทฤษฎีมากมายที่พยายามอธิบายการเสียชีวิตให้ละเอียดมากขึ้น โมซาร์ทเสียชีวิตในเวลาประมาณ 01.00 น. วันที่ 5 เดือนธันวาคม ปี ค.ศ. 1791 ในขณะที่เขากำลังประพันธ์เพลงเรเควียม ที่ประพันธ์ไม่เสร็จ ตามตำนานที่เล่าลือ โมซาร์ทตายโดยที่ไม่เหลือเงินและถูกฝังในหลุมศพของคนอนาถา ร่างของโมซาร์ทถูกฝังอย่างเร่งรีบในที่ฝังศพสาธารณะ เพราะระหว่างที่นำศพไปนั้นเกิดมีพายุแรงและฝน ลูกเห็บตกอย่างหนัก ทำให้หีบศพถูกหย่อนไว้ร่วมกับศพคนยากจนอื่นๆ ไม่มีเครื่องหมายใดว่านี่คือศพของโมซาร์ทแต่ข้อเท็จจริงก็คือ โมซาร์ทไม่เป็นที่นิยมชมชอบอย่างที่เคยเป็นอีกต่อไป เขายังคงมีงานที่มีรายได้ดีจากราชสำนัก และยังได้รับเงินอุดหนุนจำนวนมากจากส่วนอื่นๆของยุโรป โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากกรุงปราก ยังมีจดหมายขอความช่วยเหลือทางการเงินของโมซาร์ทหลงเหลืออยู่บ้าง แต่ก็ไม่ได้เป็นหลักฐานว่าเขาจนเพราะรายจ่ายเกินรายรับ ศพของเขาไม่ได้ถูกฝังในหลุมฝังศพรวม แต่ในสุสานของชุมชนตามกฎหมายของปีค.ศ. 1783 แม้ว่าหลุมศพดั้งเดิมในสุสานเซนต์มาร์กจะหายไป แต่ก็มีป้ายหลุมศพที่ตั้งไว้เป็นอนุสรณ์สถานในเซนทรัลไฟรด์ฮอฟ ในปีค.ศ. 1809 คอนสแตนซ์ได้แต่งงานใหม่กับจอร์จ นีโคเลาส์ ฟอน นีสเสน นักการฑูตชาวเดนมาร์ก (ชาตะ ค.ศ. 1761 มรณะ ค.ศ. 1826) ผู้ซึ่งหลงใหลคลั่งใคล้ในตัวโมซาร์ทอย่างมาก ถึงกับแต่งเรื่องราวเกินจริงจากจดหมายของโมซาร์ท และแต่งชีวประวัติของคีตกวีเอกอีกด้วย โมซาร์ทมีชีวิตอยู่ตรงกับระหว่างรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ สมัยอยุธยา และสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช สมัยธนบุรี

อนุสาวรีย์รูปเหมือนได้รับการสถาปนา ณ เมืองซัลเบิร์ก ค.ศ.1842

ผลงานส่วนหนึ่งของโมซาร์ท • ซิมโฟนี่ 41 ชิ้น • เปียโนคอนเซอร์โต้ 27 ชิ้น • ไวโอลินคอนเซอร์โต้ 5 ชิ้น • คอนเสิร์ต 27 ชิ้น • ดนตรีประเภทเครื่องสาย • เพลงสรรเสริญพระเจ้า 18 ชิ้น • โอเปร่า 22 ชิ้น      ในปี ค.ศ. 1856 หรือครบรอบหนึ่งร้อยปีของเขาได้มีการเฉลิมฉลองครั้งใหญ่เพื่อรำลึกถึงเขาในเมืองซัลเบิร์กและในกรุงเวียนนา คาร์ล โทมัส ซึ่งยังมีชีวิตอยู่ในขณะนั้น ก็ได้มาร่วมงานที่จัดขึ้นเพื่อรำลึกและเป็นเกียรติแก่บิดาของเขาด้วย     กว่าสองร้อยปีหลังจากเขาเสียชีวิตพวกเรายังคงได้ยินเสียงเพลงที่เกิดจากความสามารถและพรสวรรค์ของโมซาร์ทอย่างต่อเนื่องโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปี ค.ศ.2002 และในวันครบรอบหนึ่งปีที่ตึกเวิร์ลเทรดของสหรัฐถูกโจมตี (11 กันยายน) นักร้องประสานเสียงในโบสถ์ทั่วโลกต่างไว้อาลัยผู้เสียชีวิตด้วยบทเพลงสวดส่งวิญญาณที่โมซาร์ทเป็นผู้ประพันธ์ โดยสวดอย่างยาวนานต่อเนื่องนานยี่สิบสี่ชั่วโมง นั่นเป็นความพยายามของชาวโลก ในการยกย่องสดุดีผู้เสียชีวิตในเหตุการณ์ครั้งนั้น และเพื่อรำลึกถึงนักประพันธ์เพลงคลาสสิก ผู้ยิ่งใหญ่เท่าที่โลกเคยรู้จักเจ้าของนามโวล์ฟกัง อะมาเดอุส โมซาร์ท      แม้โมซาร์ทจะมีชีวิตอยู่ในโลกเพียงช่วงสั้นๆ แต่ดนตรีที่เกิดจากปลายปากกาของเขาจะอาบชะโลมใจ สร้างความปิติยินดีให้แก่ผู้ฟังและนักดนตรีทั่วโลกไปตลอดกาล...    UNESCO ได้จัดทำเหรียญที่ระลึกครบรอบ 200 ปีในการเสียชีวิตของโมซาร์ท ในปี 1991 ได้มีการจัดคอนเสิร์ตและงานกาลาอีฟนิ่งกันอย่างรื่นเริง ณ วิทยาลัยซอบอน ประเทศปารีส

ตารางชีวิตของโมซาร์ท

1751 1756 1759 1760 1762 1763 1765 1768 1770 1777 1778 1780 1782 1784 1786 1787 1791

-แนนเนิร์ล พี่สาวของโวล์ฟฟี่ถือกำเนิด -โวล์ฟกัง อะมาเดอุส โมซาร์ท เกิดในวันที่ 27 มกราคมในเมืองซัลเบิร์ก -โวล์ฟฟี่เรียนรู้การเล่นเครื่องดนตรีที่เรียกว่าเคลเวียร์ในขณะที่มีวัยเพียงสามขวบ -โวล์ฟฟี่ประพันธ์ทำนองเพลงได้เป็นครั้งแรกในวัยสี่ขวบ -โวล์ฟฟี่สามารถเรียนการเล่นไวโอลินได้ด้วยตนเอง  โวล์ฟฟี่กับแนนเนิร์ลได้รับเชิญไปเล่นดนตรีต่อเบื้องพระพักตร์ของพระจักรพรรดินีมาเรีย เทรสซา ในกรุงเวียนนา -โวล์ฟฟี่กับแนนเนิร์ลตระเวนแสดงในเยอรมนี เบลเยี่ยม ฝรั่งเศสและอังกฤษ จิตรกรชื่อลอเรนโซนี่วาดรูปเหมือนของเด็กน้อยทั้งสอง -โวล์ฟฟี่ประพันธ์ซิมโฟนี่ชิ้นแรก "ซิมโฟนี่ อิน อี-แฟลต" ในขณะอยู่ในอังกฤษ -โวล์ฟฟี่เขียนบทเพลงประกอบละครโอเปร่าเรื่องแรก -โมซาร์ทได้ยินเพลงมิสเซเรเรที่ประพันธ์โดยอัลเลกรีในโบสถ์เซ้นต์ปีเตอร์และเขียนโน้ตได้จากความทรงจำ -โมซาร์ทตกหลุมรักกับอลอยเซีย เวเบอร์ -โมซาร์ทประพันธ์เพลง "ปารีส ซิมโฟนี่"  มาเรีย แอนนา มารดาของโมซาร์ท เสียชีวิต -โมซาร์ทได้รับมอบหมายให้ประพันธ์เพลงประกอบละครโอเปร่าเรื่อง "ไอโดเมนีโอ, กษัตริย์แห่งครีต" -โมซาร์ทแต่งงานกับคอนสแตนซ์ เวเบอร์ -โทมัส คาร์ล บุตรชายของโมซาร์ทถือกำเนิด -ละครโอเปร่าเรื่อง "การแต่งงานของฟิกกาโร" เปิดการแสดงครั้งแรกในโรงละคร "แกรนด์โอเปร่าเฮ้าส์"ในกรุงเวียนนา -โมซาร์ทประพันธ์บทเพลงประกอบละครโอเปร่าเรื่อง "ดอน จิโอวานนี่"  ลีโอโพลด์ บิดาของโมซาร์ทเสียชีวิต -ฟรานซ์ เซเวีย บุตรชายของโมซาร์ทถือกำเนิด  โมซาร์ทประพันธ์บทเพลงประกอบละครเรื่อง"ขลุ่ยมหัศจรรย์"  ชายแปลกหน้าผู้ลึกลับนำจดหมายไม่ระบุชื่อผู้ส่งมามอบให้ โดยในจดหมายระบุให้โมซาร์ทช่วยประพันธ์เพลงสวด  โมซาร์ทเสียชีวิตในวันที่ 5 ธันวาคม ในอายุเพียง 35 ปี