คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #9 : Sience Work To TAL
รัสีในีวิประำวัน
ัมมันภาพรัสีเป็นส่วนหนึ่อ โล และอยูู่่ับโลลอมา วัถุที่มีัมมันภาพรัสีที่เิึ้นามธรรมาิ มีอยู่ทั้ที่เปลือโล ที่พื้นและที่ผนัอบ้าน โรเรียน ที่ทำาน ในอาหารที่เรารับประทาน และในน้ำที่เราื่ม มี๊าัมมันรัสีในอาาศที่เราหายใ ภายในร่าายอเรา ที่ล้ามเนื้อ ระูและเนื้อเยื่อ ล้วนแ่มีธาุที่มีัมมันภาพรัสีามธรรมาิประอบอยู่้วย
นเราไ้รับาธรรมาิลอเวลา ทั้รัสีที่เิาพื้นโลและรัสีที่มาานอโล รัสีที่มาานอโลที่เราไ้รับ เรียว่า รัสีอสมิ (cosmic rays)
เราไ้รับรัสีที่มนุษย์ผลิึ้นเ่นัน เ่น รัสีเอ์ ึ่เป็นรัสีที่ใ้ในารวินิัยโร และใ้ในารรัษาโรมะเร็ ฝุ่นัมมันรัสี (fallout) าารทลอระเบินิวเลียร์ รวมทั้วัสุัมมันรัสีปริมาเล็น้อยที่เล็รอออสู่สิ่แวล้อม าโรไฟฟ้าถ่านหิน และโรไฟฟ้านิวเลียร์็เป็น้นำเนิรัสีที่นเราไ้รับเ่นัน
ัมมันภาพรัสี (radioactivity) เป็นำที่ใ้เรียารแัว (disintegration) ออะอม ุสมบัิออะอม แส้วยำนวนโปรอนในนิวเลียส ธาุในธรรมาิบานิไม่เสถียร ทำให้นิวเลียสมีารแัว หรือสลายัว (decay) ึ่เป็นารปลปล่อยพลัานออมาในรูปอรัสี ปราาร์นี้ เรียว่า ัมมันภาพรัสี และเรียนิวเลียสออะอมที่มีัมมันภาพรัสีว่า นิวไล์ (nuclei) ัมมันรัสี ารสลายัวอัมมันภาพรัสี แส้วยหน่วยที่เรียว่า เบเอเรล (becquerels) หนึ่เบเอเรล เท่าับารปลปล่อยรัสีออมาหนึ่รั้่อวินาที
นิวไล์ัมมันรัสี (radionuclide) มีารสลายัว้วยอัราำเพาะที่มี่าที่ โยไม่มีผลระทบเิาปััยภายนอ เ่น อุหภูมิ หรือวามัน ่วเวลาที่นิวไล์ัมมันรัสีสลายัวลลเหลือรึ่หนึ่ เรียว่า รึ่ีวิ (half-life) ึ่ะแ่าันในธาุที่มีัมมันรัสีแ่ละนิ โยมี่าั้แ่เศษเสี้ยวอวินาที ไปนถึเป็นพันล้านปี ัวอย่าเ่น ไอโอีน-131 (I-131) มีรึ่ีวิ 8 วัน ะที่ยูเรเนียม-238 (U-238) ึ่ปัุบัน มีปริมาเล็น้อยในโล มีรึ่ีวิ 4.5 พันล้านปี โปแสเียม-40 (K-40) ึ่เป็นแหล่ัมมันภาพรัสีหลัในร่าายเรา มีรึ่ีวิ 1.42 พันล้านปี
|
|
|
|
|
นิอรัสี
ำว่า รัสี (radiation) เป็นำว้าๆ โยรวมถึแสและลื่นวิทยุ้วย แ่ในบทวามนี้ ะหมายถึเพาะ รัสีที่ทำให้เิารไอออไน์ (ionizing) ึ่หมายถึารที่รัสีเลื่อนที่ผ่านเ้าไปในวัถุ แล้วทำให้เิประุไฟฟ้าหรือไอออน ในเนื้อเยื่ออสิ่มีีวิ ไอออนที่เิารัสี สามารถทำให้เิผลระทบ่อระบวนารทาีววิทยาไ้
รัสีมีหลายนิ แ่ละนิมีุสมบัิที่แ่าัน รัสีที่ทำให้เิารไอออไน์ โยทั่วไปะหมายถึ
- รัสีอัลฟา (alpha radiation) ประอบ้วยอนุภามีประุและมีมวลมา ปลปล่อยออมาาอะอมอธาุหนับานิ เ่น ยูเรเนียม และเรเียม รัสีอัลฟาสามารถหยุยั้ไ้้วยแผ่นระาษ หรือเนื้อเยื่อบาๆ ที่ผิวหนัั้นนออเรา แ่ถ้าวัสุที่ให้รัสีอัลฟาเ้าไปภายในร่าายอเรา อาะโยารหายใ ารินหรือารื่ม สามารถที่ะเิปิิริยาโยรับเนื้อเยื่อภายใน และอาทำให้เิวามเสียหายับเลล์ไ้
- รัสีบี้า (beta radiation) มี ุสมบัิเ่นเียวับอิเล็รอน สามารถผ่านเ้าไปในวัถุไ้มาว่าอนุภาอัลฟา และสามารถผ่านัวลาที่เป็นน้ำไ้ประมา 1-2 เนิเมร โยทั่วไปแผ่นอลูมิเนียมวามหนาไม่ี่มิลลิเมร็สามารถหยุรัสีบี้าไ้
- รัสีแมมา (gamma rays) เป็นลื่นแม่เหล้ไฟฟ้าเ่นเียวับรัสีเอ์ แส และลื่นวิทยุ รัสีแมมาสามารถเลื่อนที่ผ่านร่าายนไปไ้ แ่หยุไ้้วยผนัอนรีหรือะั่วหนาๆ โยึ้นับพลัานอรัสี
- รัสีนิวรอน (neutrons) เป็นอนุภาไม่มีประุ และไม่ทำให้เิารไอออไน์โยร แ่สามารถทำปิิริยาับอะอมอวัถุ แล้วทำให้เิรัสีอัลฟา รัสีบี้า รัสีแมมา หรือรัสีเอ์ ึ่ทำให้เิารไอออไน์ไ้ รัสีนิวรอนสามารถผ่านวัถุไ้ี แ่ะหยุลไ้้วยอนรีหนา น้ำ หรือพาราฟิน (paraffin)
เราไม่สามารถมอเห็นหรือสัมผัสไ้ับรัสี แ่สามารถรวับ หรือวัปริมาไ้้วยเรื่อมือวัรัสี
|
|
|
|
|
ปริมารัสี (Radiation Dose)
เรารู้สึร้อนเมื่อไ้รับแสแ เนื่อาร่าายอเราูลืนรัสีอินฟราเราแสแ แ่รัสีอินฟราเรไม่ทำให้เิารไอออไน์ในเนื้อเยื่ออร่าาย แ่รัสีที่ทำให้เิารไอออไน์ สามารถทำให้เลล์าย หรือทำให้เิวามเสียหาย่อารทำหน้าที่ปิอเลล์ ปริมารัสีเพียเล็น้อย ็สามารถทำให้เิผลระทบทาีววิทยาไ้ โยที่เราอาะยัไม่รู้สึ ่าารัสีอินฟราเรที่ทำให้เิวามร้อน
ผลทาีววิทยาอรัสีที่ทำให้เิารไอออไน์ะ แ่าัน ึ้นับนิและพลัานอรัสี วามเสี่ยในารทำให้เิอันรายทาีววิทยา วัไ้้วยปริมาอรัสีที่เนื้อเยื่อไ้รับ หน่วยที่ใ้วัปริมารัสีทีู่ลืนไว้ เรียว่า ีเวอร์ (sievert : Sv) เนื่อาปริมารัสีหนึ่ีเวอร์เป็นหน่วยให่ โยทั่วไปึพบว่า มีารใ้หน่วยเป็น มิลลิีเวอร์ (millisievert : mSv) หรือ ไมโรีเวอร์ (microsievert : mSv) ึ่มี่าเป็น หนึ่ในพัน หรือหนึ่ในล้านีเวอร์ ัวอย่าเ่น ารเอเรย์หน้าอทำให้ไ้รับรัสีประมา 0.2 mSv
ปริมารัสีโยเลี่ย ที่เราไ้รับาธรรมาิอยุ่ที่ประมา 2.4 mSv ่อปี ึ่ะแ่าันไปามพื้นที่ทาภูมิศาสร์ไ้เป็นร้อยเปอร์เ็น์ ในอาารบ้านเรือนอาะมีธาุัมมันรัสีในอาาศ ไ้แ่ เรอน (radon : Rn-222) ) โทรอน (thoron : Rn-220) และไอโโทปรัสีอื่นที่เิาารสลายัวอเรเียม (radium : Ra-226) และทอเรียม (thorium) ึ่มีอยู่ในหิน วัสุ่อสร้า และในิน แหล่ำเนิรัสีให่ที่สุในธรรมาิ มาาธาุยูเรเนียมและทอเรียม ึ่มีอยู่ในินทุแห่ทั่วโล
ปริมารัสีอสมิที่นเราไ้รับ ส่วนให่ะึ้นับพื้นที่หรือระับวามสู (altitude) และ่าันเล็น้อยามแนวเส้นรุ้ (latitude) นที่เินทา้วยเรื่อบิน ึมีโอาสที่ะไ้รับรัสีอสมิมาึ้น
เราไ้รับรัสีที่ทำให้เิารไอออไน์าธรรมาิไ้ 2 ทา:
- เราถูล้อมรอบ้วยธาุัมมันรัสีที่เิึ้นามธรรมาิในิน และหิน และไ้รับรัสีอสมิาอวาศ ที่เ้ามายับรรยาาศอโล
- เราไ้รับรัสีาธาุัมมันรัสีภายในร่าายอเราเอ ึ่เรานำเ้าไปในร่าายโยารินอาหาร ารื่มน้ำและารสูลมหายใ ทำให้เรามีธาุัมมันรัสีอยู่ภายในร่าาย เ่น โปแสเียม-40 (K-40) าร์บอน-14 (C-14) และเรเียม-226 (Ra-226) ในล้ามเนื่อ ในเลือ หรือระู นอานั้น เรายัไ้รับรัสีาารเอเรย์ฟัน หรือารเอเรย์ทาารแพทย์ ในทาอุสาหรรม มีารใ้เทนิทา้านนิวเลียร์ในานอุสาหรรม และผลิสิน้า เ่น นาฬิา้อมือแบบพรายน้ำ เรื่อรวับวัน เราอาไ้รับรัสีาธาุัมมันรัสีในฝุ่นที่เิาารทลอระเบิ นิวเลียร์ หรือ๊าที่เล็รอออมาาโรไฟฟ้านิวเลียร์และโรไฟฟ้าถ่านหิน
ารป้อันรัสี (Radiation Protection)
เป็นที่ทราบันมานานแล้วว่า ารไ้รับรัสีที่ทำให้เิารไอออไน์ในปริมาสู สามารถทำให้เิวามเสียหาย่อเนื้อเยื่ออนเรา เป็นเวลาหลายปี ที่นัวิทยาศาสร์ไ้ให้วามสนใมาึ้น เี่ยวับผลระทบเมื่อไ้รับรัสีปริมาสู ไ้มีารัั้ะผู้เี่ยวาหลายะในทันที เพื่อพิาราารวบุมารไ้รับรัสี ในปี 1928 ไ้มีารัั้ะผู้เี่ยวาอิสระ ในรูปออ์รเอน (non-governmental body) ื่อ the International X-ray and Radium Protection Committee ึ่่อมาไ้เปลี่ยนื่อเป็น the International Commission on Radiological Protection (ICRP) ึ่มีวัถุประส์ในารำหนหลัารพื้นาน และัทำ้อเสนอแนะ เี่ยวับารป้อันรัสี
หลัารและ้อเสนอเหล่านี้ที่ัทำึ้น ไ้ใ้เป็นพื้นานสำหรับารออระเบียบอรัในารวบุม ารไ้รับรัสีอเ้าหน้าที่้านรัสีและประานทั่วไป มีวามร่วมมือระหว่าประเทศโยทบวารพลัานปรมาูระหว่าประเทศ (International Atomic Energy Agency : IAEA) ในารำหนมารานวามปลอภัยในารป้อันรัสี (Basic Safety Standards for Radiation Protection) โยัพิมพ์ร่วมับอ์ารอนามัยโล (World Health Organization : WHO), International Labour Organization (ILO), และ the OECD Nuclear Energy Agency (NEA) มารานเหล่านี้ไ้นำไปใ้ทั่วโล เพื่อให้มั่นใในวามปลอภัยและารป้อันรัสี ่อเ้าหน้าที่้านรัสีและประานทั่วไป
ในปี 1955 สหประาาิไ้มีารัั้ the UN Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation (UNSCEAR) เป็นหน่วยานระหว่ารับาล (intergovernmental) ทำหน้าที่รวบรวม ศึษาและเผยแพร่้อมูล เี่ยวับระับอรัสีที่ทำให้เิารไอออไน์ และัมมันภาพรัสีในสิ่แวล้อม ทั้รัสีที่มีอยู่ามธรรมาิและที่มนุษ์ผลิึ้น รวมทั้ผลอรัสี่อผู้นและ่อสิ่แวล้อม
ารป้อันรัสีนั้นใ้หลัารเียวันทั่วโล โย ICRP ไ้ำหนให้ารไ้รับรัสีที่สูว่าระับอรัสีในธรรมาิ ะ้อรัษาให้อยู่ในระับ่ำที่สุเท่าที่ทำไ้ (as low as reasonably achievable) และ่ำว่าีำัอปริมารัสีที่แ่ละนะรับไ้ (individual dose limits) ึ่ีำัปริมารัสีที่ะรับไ้อเ้าหน้าที่้านรัสีเลี่ยอยู่ที่ ไม่เิน 100 mSv ในรอบ 5 ปี ส่วนประานทั่วไปไม่เิน 5 mSv ่อปี ีำัอปริมารัสีที่รับไ้นี้ มีารำหนึ้นอย่ารอบอบ โยิว่าไม่มีปริมารัสีีเริ่ม (threshold dose) ที่่ำว่านี้ที่ะทำให้เิผลระทบารัสี หมายวามว่า ารไ้รับรัสีที่สูว่านี้ ะทำให้เิผล่อสุภาพเพิ่มึ้นในสัส่วนเียวัน ส่วนวามสัมพันธ์นี้ สำหรับารไ้รับรัสีระับ่ำ ยัไม่มีารำหน
มีหลายแห่ทั่วโลที่มีระับอรัสีในธรรมาิ สู ทำให้ประานทั่วไปในบริเวนั้นไ้รับรัสีในแ่ละปี (annual radiation dose) สูว่าีำัารไ้รับรัสีที่ ICRP ำหนไว้สำหรับเ้าหน้าที่้านรัสีหลายเท่า แ่ำนวนผู้นที่ไ้รับรัสีนั้น มีำนวนน้อยเินว่าะนำมาประเมินผลระทบ่อสุภาพที่เิึ้นไ้ แ่ารที่ผลยัไม่เ่นั ็ไม่ไ้หมายวามว่าะไม่้อำนึถึวามเสี่ยที่ะเิึ้น
ICRP และ IAEA ไ้ำหนให้ปริมารัสีที่แ่ละนไ้รับ ะ้ออยู่ในระับ่ำสุเท่าที่ะทำไ้ และะ้อนำปริมารัสีที่นลุ่มเียวันนี้ะไ้รับ า้นำเนิรัสีอื่นที่อาะไ้รับในเวลาเียวัน มาพิาราร่วมัน้วย โยปริมารัสีทั้หมที่แ่ละนไ้รับะ้อไม่เินีำัปริมารัสีที่ ำหน
โยทั่วไป ปริมารัสีเลี่ย่อปี ที่เ้าหน้าที่้านรัสีไ้รับะ่ำว่าีำัที่ำหน ารปิบัิานโยารป้อันรัสีที่ี (good radiation protection practice) ะมีผลทำให้เ้าหน้าที่้านรัสีไ้รับรัสี่ำ
รัสีสูระับไหนึเป็นอันราย ?
ผลอารไ้รับรัสีปริมาสูและมีอัราารไ้รับ รัสี (dose rates) สูนั้นมีหลัานที่ัเนแล้ว ารไ้รับรัสีปริมามาทั่วร่าายในเวลาสั้นๆ ะทำให้ผู้ที่ไ้รับรัสีเสียีวิภายในไม่ี่วัน มีารศึษาและบันทึผล่อสุภาพอผู้ที่รอีวิ าระเบิปรมาูที่ฮิโริมาและนาาาิ ทำให้เราทราบว่า ผล่อสุภาพาารไ้รับรัสี อาะไม่ปรา นอาะไ้รับรัสีสูมา แ่มีผลอย่าอื่นอีหลายอย่า โยเพาะโรมะเร็ที่เิึ้นและรวพบไ้มาึ้น ในผู้ที่ไ้รับรัสีในระับปานลา ในรีที่ไ้รับรัสีปริมาที่่ำล พบว่าเลล์และเนื้อเยื่อสามารถฟื้นัวไ้
ในรีที่ไ้รับรัสีปริมา่ำๆ ผลที่เิึ้นยัไม่แน่นอน แ่สันนิษานว่า ารไ้รับรัสีในระับธรรมาิ อามีผลทำให้เพิ่มวามเสี่ย่อารเป็นมะเร็ แ่็ยัไม่แน่ั าระหา่าวามเสี่ยที่แน่นอนเมื่อไ้รับรัสีระับ่ำ ในทาระบาวิทยานั้น ้อรวบรวมัวอย่าาประารเป็นล้านน ที่ไ้รับรัสีในระับที่สูว่าและ่ำว่า้วย และในารวิเราะห์ผล็มีวามับ้อน เนื่อาไม่มีลุ่มวบุม ที่ไม่มีารไ้รับรัสีเลย นอานั้น ในีวิประำวัน รอบๆ ัวเรา นอารัสีแล้ว ยัมีสิ่่าๆ อีหลายพันนิที่สามารถทำให้เิมะเร็ไ้ รวมทั้ารสูบบุหรี่ ารไ้รับแสอัลร้าไวโอเล ใยหิน สารเมีบานิในสี สารพิษาเื้อราในอาหาร ไวรัส หรือแม้แ่วามร้อน นอาในรีที่สามารถหาสาเหุที่แน่นอนอมะเร็ไ้เท่านั้น
มีหลัานาารทลอ โยารศึษาในสัว์พบว่า ารไ้รับรัสีสามารถทำให้เิผลระทบทาพันธุรรมไ้ แ่ในารศึษาผู้ที่รอีวิาาระเบิที่ฮิโริมาและนาาาิ ลับไม่พบสิ่บ่ี้เรื่อนี้ในน ถ้าารไ้รับรัสีส่ผลไปถึลูหลานไ้ ็้อมีารศึษาารไ้รับรัสีใน 2 ระับ ที่สามารถรวพบไ้โยทำารวิเราะห์อย่าระมัระวั ้วยลุ่มัวอย่านาให่ ที่สามารถให้้อมูลทาสถิิไ้ นอานั้น ะ้อไม่มีปััยอย่าที่ะมีผลทำให้เิารเปลี่ยนแปลทาพันธุรรมไ้ แ่ผลเหล่านี้็ยัไม่เป็นที่ทราบัน นว่าะเิผลเสียหายึ้นมาแล้ว ัวอย่าเ่น รีอยา thalidomide ที่แพทย์แนะนำให้หิที่ั้รรภ์รับประทาน เพื่อลารแพ้ท้อ และูเหมือนว่า ารถปัหาในทาวิทยาศาสร์นั้นะไม่ไ้ลไปที่เรื่อระบาวิทยา แ่ะเป็นเรื่ออารทำวามเ้าใลไอโมเลุลทาีววิทยา
้วยวามรู้มามายที่รวบรวมไว้เี่ยวับผลระทบ อรัสี ็ยัไม่ไ้้อสรุปว่าารไ้รับรัสีในระับธรรมาินั้น ะทำให้เิวามเสี่ย่อสุภาพหรือไม่ แม้ะมีารพิสูน์ โยารไ้รับรัสีที่สูว่าอีเป็นเท่าัว
ประโยน์และวามเสี่ย (Risks and Benefits)
ในแ่ละวันเราทุน่า็้อพบับวามเสี่ย ึ่เป็นไปไม่ไ้ที่ะทำให้หมไป แ่สามารถที่ะลลไ้ ัวอย่าเ่น ารใ้ถ่านหิน น้ำมัน และพลัานนิวเลียร์ในารผลิไฟฟ้า ็ทำให้เิวามเสี่ย่อสุภาพ ถึแม้ว่าะเพียเล็น้อย โยทั่วไป สัมะยอมรับวามเสี่ย ถ้าทำให้เิประโยน์ พวเราแ่ละน่า็ไ้รับมลพิษที่เป็นสาร่อมะเร็ ึ่ทำให้เิวามเสี่ยในารเป็นมะเร็ ในอุสาหรรม้านนิวเลียร์ ไ้มีวามพยายามเป็นอย่ามา ที่ะลวามเสี่ยให้อยู่ในระับ่ำที่สุที่ะยอมรับไ้
ในารป้อันรัสี ไ้มีารำหนหลัวามปลอภัย 2 ประาร
- ประารแร ือารำหนสมมิานว่า ารไ้รับรัสีที่สูว่าระับธรรมาินั้น ะทำให้เิวามเสี่ยที่อาเป็นอันราย่อสุภาพ
- ประารที่สอ ือารำหนุมุ่หมาย ที่ะปป้อนรุ่น่อไป ไม่ให้ไ้รับผลระทบ าารระทำอนรุ่นปัุบัน
ารใ้รัสีและเทนิ้านนิวเลียร์ ทาารแพทย์ อุสาหรรม ารเษร พลัาน และทาวิทยาศาสร์และเทโนโลยีอื่นๆ ไ้นำประโยน์อย่ามามายมาสู่สัม ารใ้ประโยน์ทาารแพทย์ สำหรับารวินิัยและารรัษา ไ้่วยรัษาีวิมนุษย์ำนวนมา รัสีเป็นเรื่อมือสำัในารรัษามะเร็หลายนิ สามในสี่อผู้ป่วยในโรพยาบาล ในประเทศอุสาหรรม ไ้รับประโยน์ไม่ทาใ็ทาหนึ่าเวศาสร์นิวเลียร์ เ่นเียวับประโยน์ที่ไ้รับาเทโนโลยีนิวเลียร์ใน้านอื่นๆ ิรรมอมนุษย์ไม่มีารระทำใที่ไม่มีวามเสี่ย รัสีึวรไ้รับารมอว่า เป็นสิ่ที่ทำให้เิประโยน์่อนเรา และมีอันรายน้อยว่าปััยอย่าอื่นอีหลายนิ
ถอามา : Radiation in Everyday Life
เวบไ์ : www.iaea.org
..ิัมพร ันทร์ว์ ม.2/2 เลที่ 2
ความคิดเห็น