กำเมืองล้านนาในชีวิตประจำวัน

ลำดับตอนที่ #4 : ว่าด้วยการใช้กริยา

 

 คำกริยาภาษาเหนือในชีวิตประจำวัน
 

คเหนือส่วนใหญ่จะใช้คำกริยาเหล่านี้ในการพูดคุยในชีวิตประจำวัน ดังนั้นเมื่อเราไปเที่ยวแถบภาคเหนือ
เราอาจจะเจอคำเหล่านี้ 

 

 

คำศัพท์ (ตัวหน้าคือ คำเมือง)

กิน = กิ๋น  

กำปั้น หมัด = ลูกกุย  

ก่าย = ปาด อิง  

กางร่ม = กางจ้อง  

โกหก = วอก ขี้จุ๊  

โกรธ = โขด  

กลับ = ปิ๊ก (เช่น "เฮาปิ๊กบ้านละหนา")  

ขี้เหนียว = ขี้จิ๊  

ขโมย = ขี้ลัก  

ขี่หลังคน(เกาะ) = เก๊าะ  

เครียด = เกี้ยด  
เตว = เดิน

คิด = กึ๊ด  

เจ็บ = เจ๊บ  

จริง = แต๊(เช่น "แต๊ก๊ะ" = "จริงหรอ")  

ใช้ = ใจ๊  

เด็ก = ละอ่อน  

ดู = ผ่อ  

ตกคันได = ตกบันได  

ทำ = ยะ(เช่น "ยะหยัง" = "ทำอะไร")  

เที่ยว = แอ่ว  

นั่งขัดสมาธิ = นั่งขดขวาย  

นั่งพับเพียบ = นั่งป้อหละแหม้  

นั่งไขว่ห้างเอาเท้าข้างหนึ่งพาดบนเข่า = นั่งปกขาก่ายง้อน
นั่งยอง ๆ = นั่งข่องเหยาะ,หย่องเหยาะ  

นั่งลงไปเต็มที่ตามสบาย(โดยไม่กลัวเปื้อน) = นั่งเป้อหละเหม้อ, นั่งเหม้อ  

นั่งวางเฉย นั่งหัวโด่ = นั่งคกงก(ก๊กงก)  

พูด = อู้  

รู้ = ฮู้  

รัก = ฮัก  

ลื่นล้ม = ผะเริด  

วิ่ง = ล่น

สวยจังเลยนะ = งามหลายน้อ  

สะดุด = ข้อง  

สวมรองเท้า = ซุบแข็บ  

สบายอกสบายใจ = ซว่างอกซว่างใจ๋  

เหนื่อย = อิด หม้อย  

เหรอ = ก๊ะ  

ห่วง = ห่วง (คำเมืองแท้ๆคือ อ่วง ว้อง หรือ ข๋าง)  

ให้ = หื้อ  

อยากอ้วก อยากอาเจียน = ใค่ฮาก  

อยาก = ไข  

อย่าพูดมาก = จ๊ะไปปากนัก  

อร่อย = ลำ  

อร่อยมาก = จ๊าดลำ  

อย่าพูดเสียงดัง = จ๊ะไปอู้ดัง  

คิดไม่ออก = กึ๊ดหม่ะออก  

อย่าคิดมาก = จ๊ะไปกึ๊ดนัก
ซอบมองๆ = สมน้ำหน้า

...........................................................................................................................................................

ตัวอย่างประโยค (ตัวหน้าคือคำแปล)

- ตั๋วๆจ๊ะไปกึ๊ดนัก ป้อจายมีตั้งหลายคน แต่ป้อจายคนเดว มันบ่าตาย แค่ป้อจายจุ๊หมาน้อยขึ้นดอย บ่าต้องไป๋สนใจ๋ หาใหม่เน้ออ ใจเย็นๆ 
(เธอๆ อย่าไปคิดมาก ผู้ชายมีตั้งหลายคน แค่ผู้ชายคนเดียวมันไม่ตายหรอก แค่ผู้ชายหลอกให้รักให้หลง ไม่ต้องไปสนใจหรอก ใจเย็นๆ)

- กึ๊ดน้อยก่ง่าว กิ๊ดนักก่เกี้ยด  แต่ต้ากึ๊ดนอกใจ๋ ตายศพบ่างามเน้อ
(คิดน้อยก็โง่ คิดมากก็เครียด แต่ถ้าคิดนอนใจ ตายศพไม่สวยนะ)

- สมน้ำหน้า!! เตวบ่ผ่อตาง อู้แต่โทระสับ เป๋นจะใด๋ ผะเริดหัวแตก จะได๋ ง่าวขนาด 
(สมน้ำหน้า เดินไม่มองทาง คุยแต่โทรศัพท์ เป็นไง ลื่นหัวแตกจนได้ โง่จริงๆ)

-  เตวหน้าซว่างอกซว่างใจ๋ ตั้งปู๊น เป๋นอะหยัง หายเมื่อยแล้วใจ๋ก่

(เดินหน้าสบายอกสบายใจ ตั้งไกล เป็นอะไร หายป่วยแล้วหรออออ)

- ตั๋วๆ ปิ๊กบ้านไป๋นอนไป๋ ผ่อลายแล้ว สีท่าจะบ่รอด
(แกๆ กลับบ้านไปนอนไป ดูท่าทีแล้ว ไม่รอดชัวร์ )

- คนอะหยังโค่งโล่งขนาด เตวบ่ผ่อตาง มัวแต่เหล่แม่หญิง จ๋านข้าวร่วงหมดลึ้ง สมน้ำหน้าาา บ่าต้องกิ๋นละ 
(คนอะไรซุ่มซ่ามชะมัด เดินไม่มองทาง มัวแต่เหล่ผู้หญิง จานข้าวร่วงหมดเกลี้ยง สมน้ำหน้า ไม่ต้องกินและ)

- นั่งคกงกอยู่นี่ บ่าหันก่อ ยะจะอี้บ่าเหยียบหัวฮาเลยหล่ะ ยะมาได๋ บ่าห่า
(นั่งหัวโด่อยู่นี่ ไม่เห็นหรอ ทำแบบนี้ไม่เหยียบหัวกูเลยหล่ะ ทำมาได้ ไอ้ห่าเอ้ย)