กำเมืองล้านนาในชีวิตประจำวัน

ลำดับตอนที่ #3 : ถึงเวลากิ๋นข้าวแล้ว

ถึงเวลากิ๋นข้าวแล้ว

เมื่อคุณมาภาคเหนือนั้น คุณอยากจะกินอาหารแบบคนล้านนา แล้วหล่ะก็ ท่านก็สามารถใช้ภาษากลางพูดได้เหมือนกัน ก็เป็นที่เข้าใจ แต่เพื่อเป็นวิทยาทาน ให้ท่านรู้ในสิ่งที่ท่านไม่รู้ ดังนั้น เราจะมาสอนว่า อาหารแต่ละอย่างนั้น คนเหนือเค้าเรียกเป็นภาษาเหนือว่าอย่างไรกันบ้าง เรามาดูกันเลย…

♥คั่วแฮ้มไก่          หมายถึง       แกงคั่วไก่

♥ต๋ำเตา                หมายถึง       ยำเตา (เตา เป็นสาหร่ายน้ำจืดชนิดหนึ่ง มีสีเขียวชาวเหนือจะนำมาปรุง ยำเป็นอาหาร)

♥แอ๊บอ่องออ       หมายถึง       ห่อหมกสมองหมู (แอ๊บ แปลว่า อาหารที่ใช้ใบตองห่อจนมีลักษณะแบนๆแล้วเอามาปิ้ง)

♥ต๋ำบะเต๊ด            หมายถึง       ส้มตำ,ตำมะละกอ

♥ยำฮ๊ก                  หมายถึง       อันนี้ เป็นอาหารสุดแซบ ราคาแพง เพราะว่ามันคือ ยำรกวัว หรือควายนั่นเอง

♥แก๋งปี๋                  หมายถึง       แกงหัวปลี

♥แกงเวิ้นปลาหลิ๋ม       หมายถึง       แกงปลาช่อนตัวโต

♥แมงมันจ่อม         หมายถึง       ไข่ของแมงมัน ที่นำมาดองให้มีรสเปรี้ยว แล้วปรุงด้วยเครื่องยำ  

♥อ่องปู๋                  หมายถึง        การปิ้งไขมันปู ในกระดองปู อันนี้อร่อยมากๆ

♥ยำเห็ดเฟือง         หมายถึง       ยำเห็ดฟาง

♥ส้าผักม่วง            หมายถึง       ยำยอดอ่อนใบมะม่วง

♥แก๋งเหยี่ยน           หมายถึง       แกงเผ็ดปลาไหล

♥ต๋ำบ่าตื๋น              หมายถึง        ตำกระท้อน

♥ต๋ำบ่าโอ               หมายถึง        ตำส้มโอ

♥แก๋งตูน                 หมายถึง         แกงตูน (ตูน เป็นผักชนิดหนึ่ง คล้ายต้นบอน)

♥น้ำพพริกเอ๊าะเล๊าะ           หมายถึง      น้ำพริกจิ้มมะม่วง หรือผลไม้รสเปรี้ยวอื่นๆ

♥ส้าจิ้น                    หมายถึง          ยำเนื้อสด

♥ลาบจิ้น                 หมายถึง           ลาบเนื้อสด

♥ลาบป๋า                 หมายถึง            ลาบปลา

♥ส้าบะเขือ              หมายถึง           ยำมะเขือเปราะ

♥แอ๊บอี่ฮวก             หมายถึง           ห่อหมกลูกอ๊อด

♥แก๋งผักหล่ะ            หมายถึง          แกงผักชะอม

♥แก๋งบะน้ำ               หมายถึง          แกงน้ำเต้า

♥แก๋งหน่อโอ่            หมายถึง          แกงหน่อไม้ดอง(ดองทั้งเปลือก จนมีกลิ่นและรสเปรี้ยว)

♥แก๋งหน่อส้ม            หมายถึง          แกงหน่อไม้ดอง ที่สักแล้วจึงเอาไปดองในไห หรือถัง

♥แก๋งโฮ๊ะ                 หมายถึง           แกงโฮ๊ะ

♥ข้าวหนึกงา            หมายถึง           ข้าวเหนียว ผสมงาดำ

♥ลาบป๋าเพี๊ย            หมายถึง           ลาบปลากา

♥ส้าบะแต๋ง               หมายถึง           ยำแตงกว่า

♥น้ำปู๋                        หมายถึง          แยมไขมันปู มีสีดำ กลิ่นแรง

♥น้ำพิ๊กฮ้า                 หมายถึง          น้ำพริกปลาร้า

♥แก๋งผักปั๋ง               หมายถึง          แกงผักปัง

♥จิ้นส้ม                     หมายถึง          แหนมหมู แหนมควาย

♥ส้าเดิก                    หมายถึง           ยำเนื้อสดตอนดึก 

♥ป๋าจี่                        หมายถึง           ปลาปิ้ง (ส่วนมากปลาจี่ จะใช้กับปลาตัวเล็กๆ)

♥ต๋ำบะหลอด            หมายถึง            ตำมะหลอด

♥ยำผักส้ม                  หมายถึง          ยำผักกาดดองเปรี้ยว

♥ต๋ำบะเขือ                 หมายถึง           ตำมะเขือ

♥ยำป๋าจ่อม              หมายถึง             ยำปลาแดก

♥แอ๊บป๋าดุก               หมายถึง            ห่อหมกปลาดุก

♥ป๋าสะเด็ดจี่               หมายถึง            ปลาหมอปิ้ง

♥แก๋งบะฟักหม่น         หมายถึง            แกงฟักเขียว

♥แก๋งบะน้ำแก้ว          หมายถึง             แกงฟักทอง  

♥แก๋งยอดบะน้ำแก้ว         หมายถึง         แกงยอดฟักทอง

♥หลู้      หมายถึง            ยำเนื้อหมู และเครื่องในดิบ

..................................................................................................................................................

รสชาติ

เหม็นโอ๊ง, เหม็นโอ่ = เหม็นเน่า 
จ๋างแจ้ดแผ้ด = จืดชืด 
ขมแก๊ก = ขมมาก 
ส้มโจ๊ะโล๊ะ = รสเปรี้ยวมาก 
ฝาดหยั่งก้นตุ๊ = รสฝาดมาก

............................................................................................................................................

เวลา

เช้า - เมื่อเจ๊า
กลางวัน - เมื่อตอน 
เย็น - เมื่อแลง


ตัวอย่างบทสนทนา


ลูก. : อีป้อ กิ๋นข้าวแลงกั๋นเถอะ วันนี้อีแม่ยะแก๋งยอดบะน้ำแก้ว กำน้ำพิ๊กฮ้า (พ่อ กินข้าวเย็นกัน วันนี้แม่ทำแกงยอดฟักทอง กับน้ำพริกปลาร้า)
พ่อ : รอสัก ปึ้ด นึ่ง (รอแปบนึง) *   คำว่า รอสัก ปึ้ด นึ่ง หมายถึง รอสักครูหนึ่ง ประมาณ ห้า ถึง สิบนาที. * รอ สัก กำ เดียว หมายถึง รออีกไม่นาน ประมาณ1-2นาที  
ลูก : ตะวา อีแม่ยะคั่วแฮ้มไก่ อีป้อบ่าอยู่ แต่ก่ดีหล่ะ ตี้บ่าอยู่ รสจ๊าดส้มโจ๊ะโล๊ะ กิ๋นบ่ได๋เลย (เมื่อวาน แม่ทำแกงคั่วไก่ พ่อไม่อยู่ แต่ก็ดีหล่ะ ที่ไม่อยุ่ รสชาติแบบ เปรี้ยวสุดๆ กินไม่ได้เลย 5555)
พ่อ : อู้จะอั้น อีแม่เสียใจเน้อ  (พูดแบบนั้น แม่จะเสียใจนะ)